BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN TRÍ TUỆ

ĐIỀU TRỊ GÃY HỞ
ĐẦU DƯỚI XƯƠNG ĐÙI THẤU KHỚP
TRONG CẤP CỨU BẰNG NẸP KHĨA NÉN ÉP
Chun ngành: Chấn thương chỉnh hình
Mã số: CK 62 72 07 25

LUẬN ÁN CHUYÊN KHOA CẤP II

Người hướng dẫn khoa học:
1. BS.CKII. LÊ VĂN TUẤN
2. PGS.TS. CAO THỈ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu do chính tơi thực hiện.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là hoàn toàn trung thực và chưa từng
được cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.

Tác giả

NGUYỄN TRÍ TUỆ

MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Danh mục chữ viết tắt
Danh mục các bảng, biểu đồ, hình
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ......................................................................... 4
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...................................................... 5
1.1 Giải phẫu học............................................................................................ 5
1.2 Cơ sinh học ............................................................................................. 12
1.3 Cơ chế chấn thương và các tổn thương phối hợp .................................... 15
1.4 Phân loại ................................................................................................. 17
1.5 Điều trị gãy xương hở ............................................................................. 21
1.6 Điều trị gãy hở đầu dưới xương đùi ........................................................ 22
1.7 Các phương pháp cố định trong gãy hở đầu dưới xương đùi ................... 29
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........ 36
2.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................ 36
2.2. Đối tượng loại trừ .................................................................................. 36
2.3. Phương phap nghien cứu ....................................................................... 36
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................. 44
3.1. Tuổi ....................................................................................................... 44
3.2. Giới ....................................................................................................... 45
3.3. Nghề nghiệp .......................................................................................... 46
3.4. Nguyên nhân chấn thương ..................................................................... 47
3.5. Cơ chế chấn thương ............................................................................... 48



3.6. Phân loại AO ......................................................................................... 48
3.7. Phân loại gãy hở .................................................................................... 49
3.8. Thời gian gãy hở ................................................................................... 50
3.9. Thời gian phẫu thuật .............................................................................. 51
3.10. Cấy dịch vết thương lần 1 .................................................................... 52
3.11. Nhiễm trùng vết mổ ............................................................................. 53
3.12. Thời gian lành xương .......................................................................... 54
3.13. Biến dạng chi sau mổ........................................................................... 55
3.14. Gấp gối ................................................................................................ 55
3.15. Duỗi gối .............................................................................................. 56
3.16. Đau ...................................................................................................... 56
3.17. Tiêu chuẩn Schatzker và Lambert ........................................................ 57
3.18. Gãy phối hợp ....................................................................................... 58
3.19. Sử dụng kháng sinh trước mổ .............................................................. 59
3.20. Ghép xương bổ sung .......................................................................... 60
3.21. Thời gian nằm viện .............................................................................. 61
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN .......................................................................... 62
4.1. Tuổi ....................................................................................................... 62
4.2. Giới ....................................................................................................... 62
4.3. Nghề nghiệp .......................................................................................... 63
4.4. Nguyên nhân tai nạn và cơ chế chấn thương .......................................... 63
4.5. Phân loại xương gãy theo A.O ............................................................... 63
4.6. Phận loại gãy hở theo Gustilo ................................................................ 64
4.7. Thời gian gãy hở ................................................................................... 64
4.8. Thời gian phẫu thuật .............................................................................. 65
4.9. Kết quả cấy vi khuẩn ............................................................................. 65


4.10. Yếu tố nhiễm trùng .............................................................................. 66
4.11. Sử dụng kháng sinh trước mổ .............................................................. 66

4.12. Thời gian lành xương .......................................................................... 67
4.13. Thời gian nằm viện .............................................................................. 67
4.14. Gãy xương phối hợp ............................................................................ 67
4.15. Ghép xương ......................................................................................... 68
4.16. Đánh giá chức năng ............................................................................. 68
KẾT LUẬN ................................................................................................. 70
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

ABC

Airway, Breathing, Circulation

ACL

Anterior Cruciate Ligament

AO

Arbeitsgemeinschaft für Osteosynthesefragen

CĐN

Cố định ngoài

CMP


Continuous Passive Motion

CRP

C-reactive Protein

DCS

Dynamic Condylar Screw

LC-DCP

Limited Contact Dynamic Compression Plates

LCP

Locking Compression Plate

PCL

Posterior Cruciate Ligament

SAT

Tetanus Antitoxic Serum

VAT

Vaccine Anti Tetanique


VS

Vitesse de Sédimentation


DANH MỤC TỪ TIẾNG ANH

ACL (anterior cruciate ligament)

dây chằng chéo trước

Airway

đường thở

Breathing

hơ hấp

Circulation

tuần hồn

Condylar buttress plate

nẹp nâng đỡ lồi cầu

Intercondylar

vùng lồi cầu


Locking plate

nẹp khóa

PCL (posterior cruciate ligament)

dây chằng chéo sau

Supracondylar

vùng trên lồi cầu


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 3.1. Phân bố theo nhóm tuổi ................................................................ 44
Bảng 3.2. Phân bố theo giới.......................................................................... 45
Bảng 3.3. Phân bố theo nghề nghiệp............................................................. 46
Bảng 3.4. Phân bố theo nguyên nhân chấn thương ....................................... 47
Bảng 3.5. Phân loại AO ................................................................................ 48
Bảng 3.6. Phân loại gãy hở ........................................................................... 49
Bảng 3.7. Phân nhóm thời gian gãy hở ......................................................... 50
Bảng 3.8. Cấy dịch vết thương lần 1............................................................. 52
Bảng 3.9. Nhiễm trùng vết mổ...................................................................... 53
Bảng 3.10. Theo dõi thời gian lành xương.................................................... 54
Bảng 3.11. Biến dạng chi sau mổ ................................................................. 55
Bảng 3.12. Tầm vận động gấp gối ................................................................ 55
Bảng 3.13. Tầm vận động duỗi gối ............................................................... 56
Bảng 3.14. Tiêu chuẩn Schatzker và Lambert............................................... 57

Bảng 3.15. Gãy phối hợp .............................................................................. 58
Bảng 3.16. Sử dụng kháng sinh trước mổ ..................................................... 59
Bảng 3.17. Ghép xương bổ sung .................................................................. 60


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Trang
Biểu đồ 3.1. Phân bố theo nhóm tuổi ............................................................ 44
Biểu đồ 3.2. Phân bố theo giới...................................................................... 45
Biểu đồ 3.3. Phân bố theo nghề nghiệp......................................................... 46
Biểu đồ 3.4. Phân bố theo nguyên nhân chấn thương ................................... 47
Biểu đồ 3.5. Phân loại AO ............................................................................ 48
Biểu đồ 3.6. Phân loại gãy hở ....................................................................... 49
Biểu đồ 3.7. Thời gian gãy hở ...................................................................... 50
Biểu đồ 3.8. Thời gian phẫu thuật................................................................. 51
Biểu đồ 3.9. Cấy dịch vết thương lần 1......................................................... 52
Biểu đồ 3.10. Nhiễm trùng vết mổ................................................................ 53
Biểu đồ 3.11. Thời gian lành xương ............................................................ 54
Biểu đồ 3.12. Tiêu chuẩn Schatzkerva Lambert............................................ 57
Biểu đồ 3.13. Gãy phối hợp .......................................................................... 58
Biểu đồ 3.14. Sử dụng kháng sinh trước mổ ................................................. 59
Biểu đồ 3.15. Ghép xương bổ sung .............................................................. 60
Biểu đồ 3.16. Số ngày nằm viện ................................................................... 61


DANH MỤC CÁC HÌNH
Trang
Hình 1.1. Giải phẫu học đầu dưới xương đùi ................................................. 5
Hình 1.2. Độ cong đầu dưới xương đùi. ......................................................... 6
Hình 1.3. Đầu dưới xương đùi (nhìn dưới lên) .............................................. 7

Hình 1.4. Gối tư thế duỗi (nhìn trước) ........................................................... 8
Hình 1.5. Gối nhìn trong tư thế duỗi .............................................................. 9
Hình 1.6. Gối nhìn ngồi (duỗi) ................................................................... 10
Hình 1.7. Gối nhìn sau ................................................................................. 11
Hình 1.8. Động mạch và thần kinh vùng sau gối ........................................ 12
Hình 1.9. Trục cơ học và trục giải phẫu ....................................................... 13
Hình 1.10. Tương quan giữa trục chi dưới và trục cơ thể ............................. 14
Hình 1.11. Vận động phối hợp của lồi cầu trên bề mặt của xương chày khi gấp
..................................................................................................... 15
Hình 1.12. Phân loại AO gãy đầu dưới xương đùi ....................................... 19
Hình 1.13: Đường mổ tiếp cận đầu dưới xương đùi: đường ngồi ................ 26
Hình 1.14: Đường ngoài cải tiến với đục xương lồi củ chày ......................... 27
Hình 1.15: Đường mổ phía trước ngồi tiếp cận đầu dưới xương đùi ........... 28
Hình 1.16. Lỗ kết hợp trên nẹp khóa ............................................................ 33
Hình 1.17. Sự phân bố lực tải giữa vis khóa và vis thường ........................... 33
Hình 1.18. Sự khác biệt khi lỏng vít và bung nẹp giữa nẹp thường và nẹp
khóa.............................................................................................. 34


1

MỞ ĐẦU
Gãy hở đầu dưới xương đùi là loại gãy lồi cầu hoặc trên lồi cầu xương
đùi [1, 6, 9, 47, 48] cách mặt khớp 9cm (12cm, 15cm) [30, 47, 48] có vết
thương phần mềm làm thơng giữa ổ gãy xương với mơi trường bên ngồi.
Gãy hở đầu dưới xương đùi là một cấp cứu ngoại khoa thường gặp chiếm tỉ lệ
5 -10% tổng số gãy đầu dưới xương đùi [55] và chiếm tỉ lệ 31% trong gãy
xương vùng đùi (trừ cổ xương đùi và liên mấu chuyển) [55].
Đầu dưới xương đùi là một trong các cấu trúc giữ vững tĩnh của khớp
gối, gãy hở đầu dưới xương đùi thường do lực chấn thương rất mạnh gây chấn

thương mô mềm, hệ thống gân cơ gấp duỗi gối, có nguy cơ nhiễm trùng cao
nếu không thực hiện đúng nguyên tắc xử lý chấn thương[55].
Cấu trúc mô học đầu dưới xương đùi là xương xốp, khi chấn thương
xương thường gãy nhiều mảnh phức tạp, nhiều mãnh gãy sát mặt khớp và dễ
thấu khớp nên nắn và cố định gặp nhiều khó khăn, do đó cần can thiệp cấp
cứu để phục hồi chính xác giải phẫu mặt khớp lồi cầu.
Trong điều trị gãy xương đùi nói chung và gãy hở đầu dưới xương đùi
nói riêng vấn đề quan trọng là xử lý tốt vết thương, phục hồi chính xác giải
phẫu mặt khớp và cố định vững chắc ổ gãy xương, cố định vững chắc xương
gãy góp phần làm giảm tỉ lệ nhiễm trùng, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình
liền vết thương, liền xương và phục hồi chức năng.
Có nhiều phương pháp cố định trong điều trị gãy xương hở, mỗi
phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng.
Nếu điều trị cắt lọc vết thương rồi xuyên đinh kéo tạ hoặc bó bột để
tránh nhiễm trùng và phải chờ vết thương lành tốt mới mổ kết hợp xương,
bệnh nhân phải mổ lần hai thường đã có can xương, do đó nắn sửa, phục hồi


2

giải phẫu và mặt khớp rất khó hồn chỉnh, dễ phá vỡ hệ thống mạch máu mới
thành lập, tăng sinh và làm tổn thương mô mềm mới cắt lọc ổn định xung
quanh ổ gãy xương.
Nếu điều trị cắt lọc vết thương, đặt cố định ngoài qua gối là biện pháp
an toàn, tuy nhiên vùng này xương xốp, gãy nhiều mảnh, đặt cố định ngồi
khơng cố định vững chắc ổ gãy, mặt khớp dễ để lại di chứng can lệch mặt
khớp, khớp giả, cứng gối, làm mất hoặc giảm chức năng vận động khớp gối
và có thể gây rối loạn dinh dưỡng kéo dài[12].
Trong những năm trước đây điều trị gãy hở đầu dưới xương đùi cịn
gặp nhiều khó khăn và có khơng ít những trường hợp biến chứng nhiễm trùng,

khớp giả, viêm xương, khuyết hổng mô mềm lộ xương khớp và vấn đề này
vẫn còn là thử thách trong xử trí, điều trị ở các cơ sở y tế khác nhau.
Trong những năm gần đây, nhờ những tiến bộ trong lĩnh vực chấn
thương chỉnh hình, ngun tắc xử trí gãy xương hở, nguyên tắc sử dụng
kháng sinh dự phòng và sự phát triển kháng sinh mới đã cho phép mở rộng
kết hợp xương bên trong kỳ đầu cho các gãy hở độ I, độ II và độ IIIA, kết hợp
xương vững giúp bệnh nhân tập vận động sớm, dễ phục hồi chức năng khớp
gối và rút ngắn thời gian nằm viện.
Trong thời gian qua ở nước ta có những báo cáo, cơng trình nghiên cứu
điều trị gãy đầu dưới xương đùi cả kín và hở của các tác giả: Nguyễn Văn
Quang[24-26], Lương Đình Lâm[5, 11], Bùi Huy Phụng[4], Đồn Việt
Qn[21], Hàn Khởi Quang[22], Lê Ngun Khải,… Có 1 cơng trình nghiên
cứu cắt lọc và kết hợp xương cấp cứu trong điều trị, gãy hở đầu dưới xương
đùi của Nguyễn Quốc Trị[30] với số liệu 73 ca dùng dụng cụ bản nẹp lồi cầu
gấp góc 95o (Lame Plaque). Tuy nhiên nẹp lồi cầu gập góc 95o hay DCS cần ít
nhất 3-4cm xương vùng đầu xa xương đùi còn nguyên vẹn và vững chắc để
đặt dụng cụ[51], đối với các gãy sát mặt khớp hay gãy nát lồi cầu nẹp nâng đỡ


3

lồi cầu có thể được sử dụng, nhưng do xương đùi vùng này có cấu trúc xương
xốp nên dễ bị lỏng chân vít và tuột vít.
Mặc dù có nhiều phương pháp điều trị phù hợp theo từng cơ sở y tế
nhưng phương pháp điều trị luôn cải tiến và phát triển tốt hơn, với sự phát
triển công nghệ như hiện nay, kết hợp xương lý tưởng cho những trường hợp
gãy nát đầu dưới xương đùi thấu khớp là nẹp khóa, vì ưu điểm của nẹp khóa
lồi cầu có ren ở đầu vít khóa với bản nẹp thích hợp sử dụng cho loại gãy ở vị
trí này.
so với tình hình điều trị hiện tại, nẹp khóa sử dụng khá phổ biến nhưng

chưa có một nghiên cứu cụ thể. Vì vậy chọn đề tài nghiên cứu điều trị gãy hở
đầu xương đùi có thấu khớp trong cấp cứu bằng nẹp khóa nén ép nhằm có
thêm kinh nghiệm điều trị và cơ sở ứng dụng lâm sàng về gãy xương vùng
này.


4

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

Mục tiêu tổng quát
Đánh giá kết quả điều trị gãy hở đầu dưới xương đùi thấu khớp trong
cấp cứu bằng nẹp khóa nén ép đến trước 24 giờ.
Mục tiêu chuyên biệt
1- Đánh giá tình trạng nhiễm trùng trong gãy hở đầu dưới xương đùi
thấu khớp loại C2-C3 tại Bệnh viện Chợ Rẫy.
2- Đánh giá khả năng bất động, kết quả phục hồi giải phẫu, khả năng
liền xương và phục hồi chức năng theo từng loại gãy.


5

Chương 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1 GIẢI PHẪU HỌC
Giới hạn [6, 7, 35, 47, 48]
Đầu dưới xương đùi là vùng được tính từ lồi cầu xương đùi đến chỗ nối
hành xương và thân xương đùi, vùng này bao gồm 9-15cm đoạn xa của xương
đùi, hay nằm trong hình vng mà cạnh của nó bằng chỗ rộng nhất của hai lồi
cầu xương đùi[42]. Gãy trong vùng 15cm đầu dưới của xương đùi bao gồm

gãy vùng hành xương (vùng trên lồi cầu - Supracondylar) và gãy vùng mặt
khớp (vùng lồi cầu - Intercondylar) [47, 48].

Hình 1.1. Giải phẫu học đầu dưới xương đùi[58]


6

Đặc điểm về xương
ương[7, 22, 28, 30, 47, 48]

hình trụ, đến chỗ nối giữaa thân và hành xương ở đầu
Thân xương đùi h
dướii thì phình cong ra ttạo hai lồi cầu, các mặt khớp của lồii ccầu xương đùi
không đối xứng.
+ Lồi cầu ngoài:: rrộng hơn và ngắn hơn, bán kính độ cong giảm
gi
dần từ

thường phẳng có chỗ hơi nhơ lên tạoo nên mỏm
trước ra sau, mặtt ngoài thư
m trên lồi
cầu ngoài nơi dây chằng
ng bên ngoài bám vào.
+ Lồi cầu trong:: thường
thư
dài và cao hơn, bán kính độ cong tương đđối đều
hơn so với lồi cầu
u ngoài, m
mặt bên thường cong có mỏm trên lồii ccầu trong nơi


ng trên trong bám vào, nó nnằm trướcc hơn và xa hơn so vvới củ cơ khép.
dây chằng

Hình 1.2. Độ cong đầu dưới xương đùi.
Lồi cầu trong.
M trên lồi cầu
1. Mặt khớp vớii xương bánh chè. 2. Mỏm
u trong. 3. L

4. Khuyết gian lồii ccầu. 5. Lồi cầu ngoài. 6. Chỗ bám củaa gân cơ khoeo.

7. Mỏm trên lồi cầu ngoài.[59]
- Mặt trước 2 lồii ccầu được chia ra bởi 1 chỗ lõm nơng (rịng rrọc), rãnh

n sâu nh
nhất của rịng rọc, nó tiếp xúc với mặtt kh
rịng rọc là phần
khớp của xương
bánh chè (khớp
p chè đùi), ccạnh bên ngồi của rịng rọcc nhơ cao hơn ccạnh bên
trong (Hình 1.2).


7

- Khuyết gian lồi cầu tách 2 lồi cầu tại phần xa và mặt sau. Dây chằng
chéo trước (DCCT) xuất phát từ thành ngồi, cịn dây chằng chéo sau (DCCS)
xuất phát từ thành trong của khuyết gian lồi cầu.
- Nhìn từ bên ngoài thân xương đùi thẳng hàng với nửa trước lồi cầu

ngồi, trên bình diện cắt ngang hai lồi cầu là hình thang cạnh ngồi nghiêng
một góc 10-15 độ, cạnh trong nghiêng một góc 25 độ (Hình 1.3)[47].

Hình 1.3. Đầu dưới xương đùi (nhìn dưới lên) [57]

Mơ mềm và hệ thống gân cơ [7, 22, 28, 30, 34, 47, 48]
- Da và cân mạc: là lớp ngoài cùng bao phủ tồn bộ đùi và gối, cân mạc
đùi dính vào và hòa lẫn với các cân, gân bánh chè ở mặt trước và cân căng
mạc đùi ở mặt ngoài, gân cơ chân ngỗng ở mặt trong, cân cơ nhị đầu đùi và
cân cơ bụng chân ở mặt sau.
- Khoang duỗi nằm ở phía trước bao gồm cơ tứ đầu đùi và gân bánh chè
(Hình 1.4) (Hình 1.6).


8

+ Cơ tứ đầu đùi:: cơ thẳng
th
đùi, cơ rộng ngoài, cơ rộng
ng gi
giữa và cơ rộng
trong, có nguyên ủy từ
ừ gai chậu trước dưới, vành ổ cốii và xương đùi, cơ ttứ
khoảng 5-8cm và
u trúc gân khi cách ccựcc trên bánh chè kho
đầu chuyển thành cấu

bám tận vào cựcc trên bánh chè, các sợi
ph mặt trước
s nông củaa gân bao phủ


òa lẫn
xương bánh chè và hòa
l với các thớ sợi của gân bánh chè.
+ Gân bánh chè rrất mạnh, bám từ cực dướii xương bánh chè đđến lồi củ
chày.

Hình 1.4. Gối tư thế duỗi (nhìn trước)[58]
- Khoang gấp nằằm ở phía sau gồm các cơ: cơ nhị đầuu đùi, cơ bán gân,
ph này tạo các
cơ bán màng, cơ sinh đôi ngồi, cơ sinh đơi trong. Các thành phần
m
thành của hố kheo nơi có mạch
máu và thần kinh đi qua (Hình 1.
1.7).
+ Cơ nhị đầu
ng ráp xương đùi và
u đùi
đùi: có nguyên ủy từ ụ ngồi, đường

l với
xuống và chuyển thành gân ở đầuu xa hịa lẫn
vách gian cơ ngồi, nó đi xu


9

dây chằng bên ngoài đến bám vào chỏm xương mác và đầu trên xương chày.
Cơ nhị đầu đùi hợp với đầu gần cơ sinh đơi ngồi tạo nên thành ngồi của hố
kheo.

+ Cơ bán gân, cơ bán màng: có nguyên ủy từ ụ ngồi đi xuống bám tận
vào mặt trong đầu trên xương chày và hợp với đầu gần cơ sinh đơi trong tạo
nên thành trong của hố kheo.

Hình 1.5. Gối nhìn trong tư thế duỗi[58]


10

Hình 1.6. Gối nhìn ngồi (duỗi)[58]

+ Cơ sinh đơi trong và cơ sinh đơi ngồi: có ngun ủy sát mặt khớp
sau của lồi cầu trong và lồi cầu ngoài xương đùi, hai cơ này hợp với cơ dép
tạo nên cơ tam đầu cẳng chân.


11

Hình 1.7. Gối nhìn sau[58]
- Vách gian cơ ngồi và trong ngăn cách khoang duỗi phía trước và
khoang gấp phía sau, đó là mốc quan trọng cho đường mổ vào đầu dưới
xương đùi và khớp gối.
Động mạch, Thần kinh [7, 20, 25] (Hình 1.8)
- Động mạch đùi nơng xuất phát từ động mạch chậu ngoài đi qua tam
giác đùi chui qua ống cơ khép ở mặt trong đến bờ sau lồi cầu trong xương đùi
đổi thành động mạch kheo, nó đi giữa hố kheo và tận hết ở cung cơ dép nơi
chia thành động mạch chày trước và động mạch chày sau.


12


- Thần kinh ngồi: sau khi đi qua vùng mông, thần kinh ngồi tiếp tục đi
xuống vùng đùi sau, nó nằm sau cơ khép lớn và trước cơ nhị đầu đùi, đến
đỉnh trám kheo thì chia thành 2 nhánh thần kinh chày và thần kinh mác chung.

Hình 1.8. Động mạch và thần kinh vùng sau gối [58]

1.2 CƠ SINH HỌC
Trục Giải phẫu và Trục Cơ Học [25, 47, 48, 54] (Hình 1.9)
- Trục giải phẫu chi dưới: Trong mặt phẳng trán, trục thân xương đùi
hợp với trục thân xương chày một góc 5-8độ mở ra ngồi.
- Trục cơ học chi dưới: là đường nối 3 điểm: tâm chỏm đùi, tâm gối,
tâm cổ chân.


13

Hình 1.9. Trục cơ học và trục giải phẫu[61]

- Tương quan trục cơ học, trục đứng và trục giải phẫu: khi đứng thẳng
(Hình 1.10), nghĩa là trục ngang gối và trục ngang cổ chân song
song với mặt đất thì:
+ Trục cơ học tạo một góc 3 độvới trục đứng.
+ Trục giải phẫu đùi tạo góc 6 độ với trục cơ học.


14

Hình 1.10.. Tương quan gi
giữa trục chi dưới và trụcc cơ thể[56]

th

Trục
tr
ục ngang gối trong quá trình
gấp - duỗi[54] (Hình 1.11)
11)
ng kh
khớp bản lề với
Khớp gối thường
đư hiểu là khớp phẳng, một dạng
ng được

các vận động tự do, quan trọng
tr
nhất là gấp - duỗi. Thực tế, vận
n đđộng khớp gối
cực kỳ phức tạp.
ới mặt đất, qua
Trục ngang khớp
pg
gối là một đường ngang song song vớ

đó mâm chày trượtt lên llồi cầu trong q trình gấp duỗi gối.
i. Tr
Trục này khơng


15


cố định, tại mỗi vị trí cẳng chân so với đùi nó có một ngang gối khác nhau,
khi gối gấp từ 0-120 độ các trục này tạo thành hình chữ J.
Như vậy, mâm chày vừa trượt vừa lăn trên lồi cầu suốt quá trình gấp
duỗi gối.

Hình 1.11. Vận động phối hợp của lồi cầu trên bề mặt của xương chày khi gấp
(a) dịch chuyển ra sau. (b) xoay[59]

1.3 CƠ CHẾ CHẤN THƯƠNG VÀ CÁC TỔN THƯƠNG PHỐI HỢP
Cơ chế chấn thương [6, 15, 47, 48]
Gãy hở đầu dưới xương đùi thường do lực chấn thương mạnh với cơ
chế khép/dạng hay xoay cùng với lực dồn dọc trục bao gồm 2 cơ chế:
- Cơ chế chấn thương trực tiếp gây gãy hở trực tiếp.
- Cơ chế chấn thương gián tiếp gây gãy hở gián tiếp.
+ Cơ chế chấn thương trực tiếp: lực chấn thương tác động trực tiếp vào
đầu dưới xương đùi gây gãy xương nhiều mảnh và tổn thương mặt khớp đồng
thời cũng gây ra vết thương thông vào ổ gãy xương, phần mềm xung quanh