Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các ngân hàng thương mại trên địa bàn Hà Nội

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.21 MB, 206 trang )

(1)LêI C¶M ¥N T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy gi¸o c« gi¸o Khoa Ng©n hµng - Tµi chÝnh, ViÖn Sau §¹i häc Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quốc dân Hà Nội đ+ nhiệt tình giúp đỡ tôi hoàn thành luận án. Tôi xin cảm ơn các cơ quan, các đơn vị liên quan đ+ giúp đỡ phối hợp trong quá trình nghiên cứu để tôi hoàn thành luận án. Hµ Néi, ngµy 20 th¸ng 08 n¨m 2009 T¸c gi¶ luËn ¸n. §µm Hång Ph−¬ng.

(2) Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan toµn bé néi dung luËn ¸n nµy lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu, t− liÖu ®−îc sö dông trong luận án có nguồn gốc rõ ràng, trung thực. Cho đến thời điểm này toµn bé néi dung luËn ¸n ch−a ®−îc c«ng bè trong bÊt cø c«ng tr×nh nghiªn cøu t−¬ng tù nµo kh¸c. Hµ Néi, ngµy 20 th¸ng 08 n¨m 2009 Nghiªn cøu sinh. §µm Hång Ph−¬ng.

(3) môc lôc Trang phô b×a lêi c¶m ¬n lêi cam ®oan Môc lôc danh môc ch÷ viÕt t¾t danh mục sơ đồ, bảng biểu Trang phô b×a Lêi më ®Çu ..................................................................................................... 1 Ch−ơng 1: Những vấn đề cơ bản về nâng cao hiệu quả sử dụng vèn cña Ng©n hµng th−¬ng m¹i ....................................... 11. 1.1 Hội nhập kinh tế quốc tế đối với ngân hàng th−ơng mại ................ 11 1.1.1 Khái niệm và đặc tr−ng về hội nhập tài chính quốc tế............. 11 1.1.2 Thời cơ và thách thức đối với hoạt động của ngân hàng th−¬ng m¹i trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ ........................... 16 1.2 Khái quát về hoạt động của ngân hàng th−ơng mại........................ 18 1.2.1 Kh¸i niÖm ng©n hµng th−¬ng m¹i .................................................. 18 1.2.2 Các hoạt động cơ bản .................................................................... 18 1.3 N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i ............... 29 1.3.1 Quan niÖm vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn .................................. 29 1.3.2 Sù cÇn thiÕt n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña Ng©n hµng th−¬ng m¹i...................................................................................... 32 1.3.3 Các tiêu chí phản ảnh và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn ............. 32 1.3.4 C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn .......................... 45 1.4 Bµi häc kinh nghiÖm vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña mét sè ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn thÕ giíi cã thÓ ¸p dông vµo ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp .................................................. 53 1.4.1 Kinh nghiÖm vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña mét sè Ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn thÕ giíi cã thÓ ¸p dông vµo ViÖt Nam............ 53 1.4.2. Mét sè kinh nghiÖm vÒ qu¶n lý ng©n hµng cña c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i mét sè n−íc cã thÓ vËn dông cho c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam...................................................................... 56 1.4.3 Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam khi hội nhập quốc tế .. 58.

(4) Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña các ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hµ néi trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ giai ®o¹n 2002 - 2008 ........................................................................ 60. 2.1 TiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam ..... 60 2.1.1 Quan ®iÓm cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam héi nhËp vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng................................................................................. 60 2.1.2 Thời cơ và thách thức đối với hoạt động của ngân hàng th−ơng m¹i ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ ............................ 63 2.1.3 Hoạt động ngân hàng trong điều kiện hội nhập quốc tế ............... 67 2.1.4 C¬ chÕ chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ vµ Ng©n hµng Nhµ n−íc Việt Nam đối với Ngân hàng th−ơng mại ...................................... 68 2.2 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn ................................................................................................. 72 2.2.1 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Nhµ Hµ Néi ................................ 72 2.2.2 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Kü Th−¬ng ViÖt Nam ................. 72 2.2.3 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn c¸c Doanh NghiÖp Ngoµi quèc Doanh ViÖt Nam ............................................................................ 73 2.2.4 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Qu©n §éi..................................... 73 2.2.5 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Quèc TÕ ViÖt Nam...................... 75 2.2.6 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn §«ng Nam ¸............................... 75 2.2.7 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Hµng H¶i ViÖt Nam .................... 76 2.2.8 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn DÇu KhÝ Toµn CÇu ..................... 77 2.2.9 Tæng quan vÒ sù ph¸t triÓn 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn trên địa bàn Hà Nội ........................................................................ 77 2.3 Thùc tr¹ng hiÖu qu¶ sö dông vèn cña 08 ng©n hµng th−¬ng m¹i cổ phần trên địa bàn ........................................................................... 85 2.3.1 Các hoạt động cơ bản từ năm 2002 - 2008 ................................... 85 2.3.2 Phân tích và đánh giá hiệu quả hoạt động.................................... 102.

(5) Ch−¬ng 3: gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Néi trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ ...................... 137. 3.1 §Þnh h−íng, chiÕn l−îc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ......................................................................... 137 3.1.1 ChiÕn l−îc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam ...................................................................................... 137 3.1.2 ChiÕn l−îc héi nhËp cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam... 138 3.1.3 Phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2010 và định h−ớng đến năm 2020.................................................................... 138 3.1.4 Định h−ớng hoạt động của hệ thống ngân hàng th−ơng mại Việt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ .................................................. 143 3.2 Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c Ng©n hµng th−ơng mại cổ phần tại địa bàn TP Hà Nội trong tiến trình hội nhËp quèc tÕ ....................................................................................... 146 3.2.1. Nhóm giải pháp nhằm đảm bảo môi tr−ờng hoạt động an toàn, hiÖu qu¶ cho c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi...... 146 3.2.2. Nhãm gi¶i ph¸p néi t¹i tõ phÝa c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn tại địa bàn Thành phố Hà Nội......................................................... 148 3.2.3. Nhãm gi¶i ph¸p hç trî ................................................................ 177 3.3 Mét sè kiÕn nghÞ ................................................................................ 179 3.3.1 §èi víi ChÝnh phñ ........................................................................ 179 3.3.2 §èi víi c¸c Bé ngµnh ................................................................... 179 3.3.3 §èi víi Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam ...................................... 179 KÕt luËn ..................................................................................................... 187 Danh môc c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cã liªn quan cña t¸c gi¶ ®G c«ng bè Tµi liÖu tham kh¶o.

(6) Danh môc ký hiÖu c¸c ch÷ viÕt t¾t. B§H. Ban ®iÒu hµnh. BKS. Ban kiÓm so¸t. CN. Chi nh¸nh. CNH. C«ng nghiÖp ho¸. CSTC. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh. CSTT. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ. CTCP. C«ng ty cæ phÇn. CBCNV. C¸n bé c«ng nh©n viªn. DN. Doanh nghiÖp. DNNN. Doanh nghiÖp nhµ n−íc. ECB. Ng©n hµng Trung −¬ng Ch©u ¢u. FED. Côc dù tr÷ liªn bang Mü. G§. Giám đốc. GDCK. Giao dÞch chøng kho¸n. GDP. Thu nhËp quèc d©n. GPBank. Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn DÇu KhÝ Toµn CÇu. H§H. Hiện đại hoá. H§QT. Hội đồng quản trị. HBB. Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Nhµ Hµ Néi. KSNB. KiÓm so¸t néi bé. KT - XH. Kinh tÕ - x+ héi. KTNB. KiÓm to¸n néi bé. KTNQD. Kinh tÕ ngoµi quèc doanh.

(7) KTr. KiÓm tra. L+i suÊt. L+i suÊt. Libor. L+i suÊt thÞ tr−êng Ng©n hµng London. MB. Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Qu©n §éi. MSB. Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Hµng H¶i ViÖt Nam. NH§T & PT. Ng©n hµng §Çu t− vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam. NH. Ng©n hµng. NHCSXH. Ng©n hµng chÝnh s¸ch x+ héi. NHCT. Ng©n hµng C«ng th−¬ng ViÖt Nam. NHNN. Ng©n hµng Nhµ n−íc. NHNO&PTNT Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam NHNT. Ng©n hµng Ngo¹i th−¬ng ViÖt Nam. NHTM. Ng©n hµng th−¬ng m¹i. NHTMCP. Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn. NHTMNN. Ng©n hµng th−¬ng m¹i nhµ n−íc. NHTW. Ng©n hµng trung −¬ng. NIC. C¸c n−íc c«ng nghiÖp míi ph¸t triÓn Ch©u ¸. NQH. Nî qu¸ h¹n. PGD. Phßng giao dÞch. PG§. Phó giám đốc. PTG§. Phó tổng giám đốc. Q§. Quyết định. RRH§. Rủi ro hoạt động. SeAbank. Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn §«ng Nam ¸. SIBOR. Singapore InterBank offer Rates-L+i suÊt thÞ tr−êng liªn ng©n.

(8) hµng Singapore TCB. Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Kü Th−¬ng ViÖt Nam. TCKT. Tæ chøc kinh tÕ. TCTD. Tæ chøc tÝn dông. TD. TÝn dông. TG§. Tổng giám đốc. TP. Thµnh phè. TP.HCM. Thµnh phè Hå ChÝ Minh. TP. HN. Thµnh phè Hµ Néi. TS§B. Tài sản đảm bảo. TT1. ThÞ tr−êng mét. TT2. ThÞ tr−êng hai. TTLNH. ThÞ tr−êng liªn ng©n hµng. TTS. Tæng tµi s¶n. TTS Cã bq. Tæng tµi s¶n Cã b×nh qu©n. USD. §« la Mü. V§L. Vèn ®iÒu lÖ. VIB. Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Quèc TÕ ViÖt Nam. VND. §ång ViÖt Nam. VND. §ång ViÖt Nam. VPB. Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn C¸c Doanh NghiÖp Ngoµi Quèc Doanh ViÖt Nam. VTC. Vèn tù cã. WTO. Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi.

(9) danh mục sơ đồ, bảng biểu Danh mục sơ đồ Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức hoạt động của NHTMCP........................................................... 81 Sơ đồ 2.2: Sơ đồ tổ chức của NHTMCP.......................................................120 Danh môc b¶ng Bảng 1.1: Bảng cân đối kế toán của NHTM A...............................................33 B¶ng 1.2: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh............................................................34 Bảng 2.1: Số l−ợng NHTMCP trên địa bàn Hà Nội thành lập trong giai đoạn 1989 đến 2008 .....................................................................78 B¶ng 2.2: So s¸nh sè l−îng së giao dÞch vµ chi nh¸nh cña 08 NHTMCP t¹i Hµ Néi n¨m 2008 .........................................................................79 Bảng 2.3: Diễn biến tình hình huy động vốn của 8 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 đến 2008 ..................86 Bảng 2.4: Diễn biến vốn huy động của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần tại Hà Nội hoạt động trên thị tr−ờng tiền tệ liên Ngân hàng từ năm 2002 đến 2008........................................................................................88 B¶ng 2.5: DiÔn biÕn doanh sè giao dÞch vèn (VND vµ ngo¹i tÖ quy VND) cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ liªn NH tõ n¨m 2002 - 2008 ..................................................................88 B¶ng 2.6: DiÔn biÕn d− nî cho vay cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 - 2008......................................94 B¶ng 2.7: DiÔn biÕn tiÒn göi vµ cho vay trªn thÞ tr−êng 2 cña 08 Ng©n hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 đến 2008.......................................................................................95 B¶ng 2.8: DiÔn biÕn ®Çu t− chøng kho¸n cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phần tại Hà Nội từ năm 2002 đến 2008 .....................................96 B¶ng 2.9: Gãp vèn cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi từ năm 2002 đến 2008..................................................................97.

(10) Bảng 2.10: Tỷ trọng thu nhập từ hoạt động dịch vụ trên tổng thu nhập của các hệ thống NH từ năm 2002 đến năm 2008............................101 Bảng 2.11: ROA và ROE của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bµn Hµ Néi tõ n¨m 2002 - 2008................................................102 B¶ng 2.12: Mét sè chØ tiªu vÒ nh÷ng chuÈn mùc an toµn vµ hiÖu qu¶ ho¹t động của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hµ Néi ........................................................................................103 B¶ng 2.13: DiÔn biÕn c¬ cÊu tÝn dông vµ chÊt l−îng tµi s¶n cã sinh lêi cña 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 - 2008..................................................................................104 Bảng 2.14: ROA và ROE của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bµn Hµ Néi n¨m 2007 .................................................................113 B¶ng 2.15: Mèi quan hÖ ROA vµ ROE cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn trên địa bàn Hà Nội năm 2008.......................................................114 B¶ng 2.16: DiÔn biÕn vèn ®iÒu lÖ cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 - 2008....................................124 B¶ng 2.17: T×nh h×nh triÓn khai øng dông c«ng nghÖ míi ...........................125 Bảng 3.1: Lộ trình phát triển màng l−ới hoạt động của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2008 - 2020...........................155 Bảng 3.2: Cơ sở đề xuất các chỉ tiêu chuẩn mực, an toàn, hiệu quả .............162 Danh mục biểu đồ Biểu đồ 2.1a: So sánh số l−ợng chi nhánh của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội năm 2008.......................................... 80 Biểu đồ 2.1b: So sánh số l−ợng sở giao dịch của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội năm 2008......................................... 80 Biểu đồ 2.1: Số l−ợng chi nhánh, sở giao dịch của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội năm 2008 ................................. 80 Biểu đồ 2.2: Biểu đồ tăng tr−ởng vốn huy động của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 - 2008 ............. 86.

(11) Biểu đồ 2.3: Giao dịch vốn thị tr−ờng liên ngân hàng của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 đến 2008 ................................................................................................... 89 Biểu đồ 2.4: Tổng tài sản của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần tại Hµ Néi tõ n¨m 2002 - 2008................................................................ 91 Biểu đồ 2.5: Tổng d− nợ tín dụng của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần t¹i Hµ Néi trªn thÞ tr−êng 1............................................................... 92 Biểu đồ 2.6: Tăng tr−ởng tín dụng và huy động vốn của 08 Ngân hàng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi tõ n¨m 2002-2008 .................... 98 Biểu đồ 2.7: Tỷ lệ nợ xấu/ tổng d− nợ bình quân của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội trong giai đoạn 2002 2008 .........................................................................................................106 Biểu đồ 2.8: Tỷ lệ nợ xấu/tổng d− nợ của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội đến 31/12/2008...................................107 Biểu đồ 2.9: Tỷ suất chi phí trên doanh thu của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội ............................................................108 Biểu đồ 2.10a: Lợi nhuận tr−ớc thuế của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phÇn t¹i Hµ Néi trong giai ®o¹n 2002-2008 ..............................110 Biểu đồ 2.10b: ROA, ROE của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần tại Hµ Néi trong giai ®o¹n 2002-2008...............................................110 Biểu đồ 2.10: Lợi nhuận ròng và tỷ suất lợi nhuận ròng của 8 Ngân hàng th−¬ng m¹i cæ phÇn giai ®o¹n 2002 - 2008.................................110 Biểu đồ 2.11: Tình hình tăng tr−ởng vốn điều lệ của 08 Ngân hàng th−ơng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi tõ n¨m 2002 - 2008..............................111 Biểu đồ 2.12: Cơ cấu sở hữu của Ngân hàng th−ơng mại cổ phần Quân Đội....119 Biểu đồ 2.13: Mạng l−ới hoạt động của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội đến 31/12/2008 .............................................127.

(12) 1. Lêi më ®Çu 1. Lý do chọn đề tài. Ngµy nay, cïng víi qu¸ tr×nh më cöa cña nÒn kinh tÕ n−íc ta, hÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng ®+ vµ ®ang héi nhËp ngµy cµng s©u réng vµo tiÕn tr×nh phát triển của khu vực và thế giới. Trong quá trình đó vấn đề nổi lên hàng đầu lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña hÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng. Nh×n tæng qu¸t, n¨ng lùc c¹nh tranh cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam cßn rÊt thÊp, hÇu hÕt các NHTM Việt Nam có vốn chủ sở hữu nhỏ, trình độ quản trị ch−a cao... do vËy kÕt qu¶ kinh doanh rÊt h¹n chÕ. Xu thÕ héi nhËp khu vùc vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan đối với nền kinh tế Việt Nam nói chung và đối với các NHTM nói riêng. Cùng với sự lớn mạnh về vốn và kinh nghiệm hoạt động của các chi nhánh ng©n hµng n−íc ngoµi, viÖc c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi ®−îc më ng©n hµng con 100% vèn n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, sù gia t¨ng nhanh chãng cña c¸c tæ chøc phi ngân hàng trong n−ớc và các định chế tài chính khác, những thách thức mà hệ thống NHTM Việt Nam phải đối mặt ngày càng trở nên khốc liệt hơn. Vì vậy có thể nói yêu cầu cấp bách đặt ra với các NHTM Việt Nam là phải có các gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. Các NHTM trên địa bàn Hà Nội, gồm NHTMNN, NHTMCP và các NH liên doanh, đóng vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế - x+ hội của đất n−íc. Trong nhiÒu n¨m tr−íc, NHTMNN chiÕm vÞ trÝ rÊt lín, thùc hiÖn h¬n 80% khối l−ợng vốn huy động và cho vay trên địa bàn. Trong thời kỳ đổi mới cơ chế kinh tế, hàng loạt các NHTM cổ phần ra đời và phát triển đ+ làm phong phó thªm hÖ thèng NH ViÖt Nam. Ngo¹i trõ c¸c ng©n hµng liªn doanh, víi søc m¹nh v−ît tréi vÒ c«ng nghÖ ng©n hµng, kinh nghiÖm qu¶n trÞ, NHTMNN vµ NHTM cổ phần nhìn chung đều hoạt động ch−a đạt hiệu quả cao. Hoạt động ngân hàng là lĩnh vực hoạt động kinh doanh nhạy cảm và đầy rñi ro. HiÖu qu¶ kinh doanh cña NHTM - hiÖu qu¶ sö dông vèn - chÞu ¶nh.

(13) 2 h−ëng bëi nhiÒu nh©n tè nh− m«i tr−êng ph¸p lý, m«i tr−êng kinh tÕ, h¹ tÇng công nghệ, trình độ cán bộ, bộ máy quản trị điều hành . Nâng cao hiệu quả sử dông vèn lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn vµ ph¸t triÓn cña NHTM trong cuéc c¹nh tranh trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vốn của các NHTM Việt Nam nói chung và NHTM trên địa bàn Hà Nội nói riêng đ+ và đang là vấn đề không chỉ các nhà quản trị ngân hàng, các cơ quan quản lý Nhà n−ớc mà cả các nhà nghiên cứu đều quan tâm. Vì vậy NCS đ+ chọn đề tài “Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các ngân hàng th−ơng mại trên địa bàn Hà Nội trong tiến trình hội nhập quốc tế" cho luận án tiến sü cña m×nh. Trong luËn ¸n nµy t¸c gi¶ tËp trung nghiªn cøu hiÖu qu¶ sö dông vèn ®−îc ®o b»ng kÕt qu¶ kinh doanh chÝnh, cña 08 NHTMCP cã Trô së chÝnh trên địa bàn (NHTMCP Nhà Hà Nội, NHCP Các Doanh nghiệp Ngoài Quốc Doanh ViÖt Nam, NHCP Kü Th−¬ng ViÖt Nam, NHCP Qu©n §éi, NHCP Quèc TÕ ViÖt Nam, NHCP §«ng Nam ¸, NHCP Hµng H¶i ViÖt Nam vµ NHCP DÇu KhÝ Toµn CÇu). §©y lµ nh÷ng NHTM míi ®−îc thµnh lËp song cã quá trình phát triển nhanh, công nghệ hiện đại, thị phần không ngừng gia tăng. Bên cạnh đó, các NH này còn có nhiều hạn chế về quản trị rủi ro, làm giảm hiÖu qu¶ sö dông vèn. Do vËy, NCS cho r»ng, viÖc tËp trung nghiªn cøu c¸c NHTM cổ phần trên địa bàn Hà nội không những là cấp thiết mà còn là một vấn đề mới. 2. Tổng quan nghiên cứu của đề tài. Tra cøu t¹i kho d÷ liÖu luËn ¸n cña th− viÖn Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quốc dân Hà Nội tính đến đầu năm 2009 có 10 công trình luận án Tiến sĩ và luËn ¸n Th¹c sÜ viÕt vÒ: "N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c NHTM... ” và t−ơng tự, trong đó : 1 - Luận án: "Giải pháp đa dạng các hình thức huy động và sử dụng vốn cña Ng©n hµng C«ng th−¬ng ViÖt Nam”, cña NCS NguyÔn V¨n Th¹nh NHCT ViÖt Nam hoµn thµnh n¨m 2001..

(14) 3 Đối t−ợng nghiên cứu: Nghiên cứu các hình thức huy động và sử dụng vốn đặc tr−ng của NHTM... Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu hoạt động huy động và sử dụng vốn tại NHCTVN từ 1995 đến nay. Luận án đ+ hệ thống hoá các hình thức huy động và sử dụng vốn của các NHTM trong nền kinh tế thị tr−ờng. Đánh giá mối quan hệ giữa huy động và sử dụng vốn với kết quả kinh doanh của ngân hàng. Thông qua quá trình hoạt động kinh doanh các hình thức huy động và sử dụng vốn hiện nay của NHCT để phân tích những mặt ®−îc vµ nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ. Tuy nhiªn, luËn ¸n nµy t¸c gi¶ chØ nghiªn cøu lĩnh vực thuộc về hoạt động tín dụng truyền thống, trên cơ sở đó đ−a ra các hình thức huy động và sử dụng vốn mới, đối t−ợng nghiên cứu là các NHTM Nhµ n−íc ViÖt Nam. LuËn ¸n nµy t¸c gi¶ kh«ng nghiªn cøu hiÖu qu¶ sö dông vốn của các NHTM trên địa bàn Hà Nội của NCS nghiên cứu. 2- Luận án: “Giải pháp nâng cao hiệu quả huy động và sử dụng vốn ngoại tÖ t¹i c¸c NHTM ViÖt Nam” cña NCS Ph¹m ThÞ TuyÕt Mai - NHCTVN hoµn thµnh n¨m 2001. Đối t−ợng và phạm vi nghiên cứu là các vấn đề cơ bản về lý thuyết và thực tiễn hoạt động huy động và sử dụng vốn ngoại tệ Luận án nghiên cứu những vấn đề liên quan đến hoạt động huy động và sử dụng vốn ngoại tệ của các NHTM Việt Nam đặc biệt là từ sau năm 1990 nh−: luồng ngoại tệ di chuyển và sử dụng qua NHTM chính sách và cơ chế huy động, sử dụng, l−u hành ngoại tệ... Luận án về cơ bản đ+ luận giải và phân tích hiệu quả huy động vµ sö dông vèn ngo¹i tÖ - xÐt tõ yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, c¸c nh©n tè t¸c động đến hiệu quả đó thông qua việc khảo sát và đánh giá tổng quát hiệu quả huy động và sử dụng vốn ngoại tệ của NHTM Việt Nam trong những năm gần đây, rút ra những thành quả đ+ đạt đ−ợc và những mặt tồn tại, cũng nh− những nguyên nhân, từ đó đề xuất những giải pháp và kiến nghị ở tầm vi mô và vĩ mô. Tuy nhiên, luận văn chỉ phân tích và đánh giá hiệu quả hoạt động huy động và sử dụng vốn ngoại tệ của các NHTM Việt Nam, đề xuất và kiến nghị các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả huy động và sử dụng ngoại tệ của c¸c NHTM ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay, nghiªn cøu ®iÓm kh¸c thuéc.

(15) 4 về hoạt động tín dụng truyền thống của NHTM, nh−ng ở khía cạnh rộng đối t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu lµ c¸c NHTM ViÖt Nam vµ NCS kh«ng nghiªn cứu về “nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM trên địa bàn Hà Nội”. 3 - Luận văn: “Giải pháp nâng cao hiệu quả tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn TP Hà Nội tại NHTMCP Quốc tế Việt Nam”, cña NguyÔn ThÞ Ngäc Thanh hoµn thµnh n¨m 2004 (Th¹c sÜ). §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ hiÖu qu¶ cho vay cña NHTMCP Quốc tế Việt Nam đối với DN vừa và nhỏ, tập trung nghiên cứu giai ®o¹n tõ 2001-2003. LuËn v¨n ®+ kh¸i qu¸t ho¸ vµ gãp phÇn lµm râ vai trß cña DN võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. §+ ph©n tÝch vai trß tÝn dông cña NH đối với việc hỗ trợ thúc đẩy sự phát triển của các DN vừa và nhỏ ở n−ớc ta trong thời gian qua. Luận văn này tác giả đ+ đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng ngân hàng đối với DN vừa và nhỏ, nh−ng nghiên cứu ở khía cạnh hẹp của một hoạt động nghiệp vụ sử dụng vốn tại một NHTMCP trên địa bàn, đối với một đối t−ợng khách hàng (DN vừa và nhỏ). Tuy nhiªn, t¸c gi¶ luËn ¸n nµy ch−a nghiªn cøu ®−îc lÜnh vùc réng lµ c¸c gi¶i pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM trên địa bàn xung quanh chủ đề nghiên cứu của NCS . 4 - Luận án: “Giải pháp phát triển hoạt động tín dụng xuất nhập khẩu tại NHTMCP Qu©n §éi” cña NguyÔn Thanh H¶i hoµn thµnh n¨m 2005 (Th¹c sÜ). Đối t−ợng nghiên cứu: hoạt động tín dụng xuất nhập khẩu của NHTM. Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu hoạt động tín dụng xuất nhập khẩu của NHQĐ trong 3 năm 2002-2004 và giải pháp phát triển tín dụng XNK đến năm 2010. Luận án đ+ hệ thống hoá các vấn đề lý luận về hoạt động XNK. Luận giải những vấn đề cơ bản về điều kiện để phát triển tín dụng ở các NHTM. Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng XNK tại NHQĐ trong những năm gần đây. Đ−a ra một số kiến nghị và giải pháp phát triển hoạt động tín dụng XNK tại NHQĐ. Tuy nhiên, luận án nghiên cứu về phát triển hoạt động tín dụng xuÊt nhËp khÈu XNK ë khÝa c¹nh hÑp, t¸c gi¶ nghiªn cøu nÐt riªng “gi¶i ph¸p phát triển” hoạt động tín dụng XNK cũng là một hoạt động sử dụng vốn bằng.

(16) 5 ngo¹i tÖ t¹i mét NHTMCP, nh−ng t¸c gi¶ chØ nghiªn cøu gi¶i ph¸p ph¸t triÓn, kh«ng nghiªn cøu vµ ®−a ra gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c NHTM trên địa bàn nh− của NCS đ+ nghiên cứu. 5 - Luận án: “Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại Ngân hàng Xuất nhËp khÈu ViÖt Nam” cña NCS Vò Hoµi Nam hoµn thµnh n¨m 2006. Mục đích nghiên cứu của Luận văn: Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động tín dụng và hiệu quả hoạt động tín dụng của NHTM. Phân tích, đánh giá thực trạng về hiệu quả hoạt động tín dụng tại ngân hàng Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam trong thời gian qua và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam. Luận án đ+ đ−a ra các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng, h¹n chÕ c¸c rñi ro nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Tuy nhiªn, t¸c gi¶ nghiên cứu về nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng, số liệu và thực trạng ở giai ®o¹n míi b¾t ®Çu héi nhËp, t¸c gi¶ nghiªn cøu ë khÝa c¹nh hÑp cña mét hoạt động nghiệp vụ tại một NHTM, ch−a nghiên cứu một cách đầy đủ nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM trên địa bàn Hà Nội nh− đề tài NCS nghiªn cøu. 6 - Luận án: “Hoàn thiện cơ chế hoạt động ngân hàng khi Việt Nam gia nhËp tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi”, cña NCS Lª ThÞ Hång Lan - NHNN ViÖt Nam hoµn thµnh n¨m 2006. Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu những vấn đề cơ bản về cơ chế hoạt động của ngân hàng theo yêu cầu của WTO; Phân tích đánh giá thực trạng cơ chế hoạt động của hệ thống NH Việt Nam từ năm 1998 đến 2005; Đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ chế hoạt động của ngân hàng Việt Nam, khi Việt Nam gia nhập WTO. Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu các quy định về cơ chế hoạt động của ngân hàng theo WTO, đánh giá cơ chế hoạt động hiện hành của ngân hàng Việt Nam. Dự báo cơ chế hoạt động và khả năng dịch chuyển thị phÇn cña c¸c NHTM khi ViÖt Nam gia nhËp WTO. §ång thêi tham kh¶o kinh nghiÖm cña c¸c n−íc vÒ chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®+ vµ ®ang ¸p dông tr−íc, trong vµ sau khi héi nhËp tµi chÝnh theo yªu cÇu cña WTO, xem xÐt t×nh h×nh cô thÓ.

(17) 6 ë ViÖt Nam vÒ kh¶ n¨ng vËn dông c¸c kinh nghiÖm. Thêi gian nghiªn cøu chñ yếu từ năm 1998 đến 2005. Luận án đ+ đ−a ra các chính sách và giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế hoạt động cho hệ thống NH hoạt động tại Việt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mµ träng t©m lµ viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña GATS. Tuy nhiªn, luËn ¸n cña NCS Lª ThÞ Hång Lan nghiªn cøu về lĩnh vực cơ chế hoạt động ngân hàng, có điểm mới so với các đề tài khác, mÆt kh¸c cña luËn ¸n lµ chän thêi ®iÓm "khi ViÖt Nam gia nhËp tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi”. 7- Luận án: "Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các NHTM Nhà n−íc ViÖt Nam hiÖn nay”, cña NCS Ph¹m ThÞ BÝch L−¬ng - Chi nh¸nh NHNNo vµ PT Nam Hµ Néi hoµn thµnh n¨m 2007. Đối t−ợng nghiên cứu là nghiên cứu hiệu quả hoạt động kinh doanh của các NHTM. Phạm vi nghiên cứu: tập trung nghiên cứu hiệu quả hoạt động huy động vốn, hoạt động cho vay, đầu t− và các hoạt động kinh doanh dịch vụ kh¸c cña 4 NHTMNN lín nhÊt ë ViÖt Nam bao gåm: Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam, Ng©n hµng C«ng th−¬ng VN, Ng©n hµng Ngo¹i Th−¬ng VN, Ng©n hµng §Çu t− vµ PT VN (thêi gian tõ 2000-2005). Luận án đ+ làm rõ những vấn đề về hoạt động kinh doanh của NHTM, khái niệm hiệu quả hoạt động kinh doanh của NHTM tập trung chủ yếu trên ph−¬ng diÖn lîi nhuËn vµ c¸c chØ tiªu vÒ lîi nhuËn cña c¸c NHTM. Trªn c¬ së kh¸i qu¸t vÒ hÖ thèng NH ViÖt Nam, t¸c gi¶ nhÊn m¹nh vai trß chñ lùc, chñ đạo của các NHTMNN. Tuy nhiên, luận án này tác giả chỉ nghiên cứu về nâng cao hiệu quả hoạt động của các NHTMNN Việt Nam, đối t−ợng nghiên cứu là c¸c NHTMNN ViÖt Nam. T¸c gi¶ luËn ¸n nµy kh«ng nghiªn cøu vÒ n©ng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM trên địa bàn Hà Nội . 8 - LuËn ¸n "C¬ cÊu l¹i c¸c NHTM Nhµ n−íc ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay”, cña NCS Cao ThÞ ý Nhi - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n hoµn thµnh n¨m 2007. Mục đích nghiên cứu: Phân tích nhằm chỉ ra những hạn chế trong cơ cấu cña NHTMNN, ph©n tÝch vµ ph¸t hiÖn nh÷ng bÊt cËp trong c¬ cÊu l¹i cña c¸c NHTMNN ViÖt Nam trong giai ®o¹n 2000-2005. Dù b¸o triÓn väng vÒ c¬ cÊu.

(18) 7 l¹i c¸c NHTMNN ViÖt Nam trong giai ®o¹n tíi. Ph¹m vi nghiªn cøu: Nghiªn cøu t×nh h×nh c¬ cÊu l¹i cña c¸c NHTMNN dùa trªn c¸c néi dung: c¬ cÊu l¹i tài chính, cơ cấu lại tổ chức và hoạt động, cơ cấu lại nhân lực và nâng cấp công nghệ. Luận án đ+ hệ thống hoá đ−ợc những vấn đề mang tính lý luận về c¬ cÊu vµ c¬ cÊu l¹i cña NHTM. Rót ra bµi häc kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh cơ cấu lại các NHTMNN của thế giới để có thể vận dụng vào Việt Nam. Từ viÖc nghiªn cøu c¬ cÊu NHTMNN vµ qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i c¸c NHTMNN ®+ đánh giá đúng thực trạng cũng nh− phát hiện ra những nguyên nhân dẫn đến c¬ cÊu l¹i c¸c NHTMNN kÐm hiÖu qu¶ trong giai ®o¹n 2000- 2005. Tuy nhiªn, t¸c gi¶ luËn ¸n ®+ nghiªn cøu ®−îc ®iÓm míi, chØ x©y dùng ®−îc c¸c định h−ớng và đề xuất các giải pháp hữu hiệu nhằm cơ cấu lại các NHTMNN Việt Nam đến năm 2010, không nghiên cứu về nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM trên địa bàn Hà Nội nh− đề tài NCS nghiên cứu. 9 - Luận án: “Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng đối với các Doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Ngoµi Quèc Doanh ViÖt Nam” cña NCS NguyÔn Tiªn Phong hoµn thµnh n¨m 2008. Luận án đ+ hệ thống hoá các vấn đề lý luận về nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng, đối với các Doanh nghiệp vừa và nhỏ tại NHTM; phân tích thực trạng hiệu quả hoạt động tín dụng đối với các Doanh nghiệp vừa và nhỏ tại NHTMCP Ngoài quốc Doanh Việt Nam; Luận án đ+ đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tín dung đối với các Doanh nghiệp vừa và nhỏ tại NHTMCP Ngoµi Quèc Doanh ViÖt Nam. Tuy nhiªn, luËn ¸n cña NCS NguyÔn Tiên Phong nghiên cứu nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng... , ở khía cạnh hẹp của một hoạt động sử dụng vốn đối với 01 NHTMCP, đối t−ợng nghiên cøu lµ NHTMCP Ngoµi Quèc Doanh ViÖt Nam, kh«ng nghiªn cøu ph¹m vi rộng “hiệu quả sử dụng vốn của các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội” nh− đề tµi cña NCS nghiªn cøu..

(19) 8 10 - Luận án: "Nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế của các NHTM ViÖt Nam” cña NCS Lª ThÞ ph−¬ng Liªn - Ng©n hµng Ngo¹i th−¬ng ViÖt Nam hoµn thµnh n¨m 2009. Đối t−ợng nghiên cứu: Nghiên cứu hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế của các NHTM. Phạm vi nghiên cứu: Luận án tập trung nghiên cứu những vấn đề liªn quan cña bèn NHTM lín nhÊt ë ViÖt Nam lµ : NH §Çu t− vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam, NH Ngo¹i Th−¬ng ViÖt Nam, NH C«ng th−¬ng ViÖt Nam, NH N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam. Thêi gian nghiªn cøu n¨m 2001-2007. Luận án đ+ hệ thống hoá, góp phần làm rõ thêm những vấn đề cơ bản về lĩnh vực hoạt động quốc tế của NHTM là thanh toán quốc tế. Luận án đ+ chỉ ra đ−ợc các NHTMNN phải chú trọng tới việc nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tÕ cña NH m×nh, t¹o c¬ héi thuËn lîi cho viÖc vËn dông vµo thùc tiÔn cña c¸c NHTMVN và góp phần bổ sung cơ sở lý luận trong hoạt động nghiên cứu hiện t¹i ë c¸c NHTMVN”. Tuy nhiªn, luËn ¸n chØ nghiªn cøu “N©ng cao hiÖu qu¶ hoạt động thanh toán quốc tế của các NHTM Việt Nam” ở khía cạnh hẹp một nghiệp vụ của NHTM, mà đối t−ợng là các NHTM Việt Nam. Tác giả luận án không nghiên cứu lĩnh vực rộng “hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM trên địa bàn Hà Nội” nh− NCS nghiên cứu. Bởi vậy NCS cho rằng công trình đề tài luận ¸n ®−îc lùa chän nãi trªn ch−a cã ai nghiªn cøu. Vấn đề nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nói chung, nâng cao hiệu quả sử dông vèn cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i nãi riªng ®−îc nhiÒu ng−êi quan t©m, đ+ đề cập khá nhiều trong các văn kiện của Đảng, các tạp chí chuyên ngành kinh tế, tài chính… Song ch−a đủ và cần có nhiều công trình nghiên cứu về n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c NHTM mét c¸ch toµn diÖn, hÖ thèng và chuyên sâu hơn mới đáp ứng đ−ợc yêu cầu thực tiễn. HÇu nh− cã rÊt Ýt c«ng tr×nh khoa häc, luËn ¸n viÕt vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ sử dụng vốn của các ngân hàng th−ơng mại trên địa bàn Hà Nội, đặc biệt của các NHTMCP trên địa bàn có nhiều nét riêng biệt. V× vËy, nghiªn cøu sinh cho r»ng c«ng tr×nh luËn ¸n ®−îc lùa chän nãi trên không trùng tên với bất kỳ đề tài luận án nào đ+ đ−ợc công bố..

(20) 9 3. Môc tiªu nghiªn cøu cña luËn ¸n. - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về nâng cao hiệu quả sử dông vèn cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ. - Ph©n tÝch thùc tr¹ng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña 08 ng©n hµng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội trong giai đoạn 2002 - 2008 - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn của các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội trong tiến trình hội nhập quốc tế. 4. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn ¸n. - §èi t−îng nghiªn cøu: HiÖu qu¶ sö dông vèn cña NHTM - Phạm vi nghiên cứu: 08 NHTMCP có Trụ sở chính trên địa bàn Hà Nội, NHTMCP Nhµ Hµ Néi, NHCP C¸c Doanh nghiÖp Ngoµi Quèc Doanh ViÖt Nam, NHCP Kü Th−¬ng ViÖt Nam, NHCP Qu©n §éi, NHCP Quèc TÕ ViÖt Nam tõ n¨m 2002 - 2008, NHCP §«ng Nam ¸, NHCP Hµng H¶i ViÖt Nam tõ n¨m 2005- 2008, NHCP DÇu KhÝ Toµn CÇu tõ n¨m 2006 - 2008 5. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. Dùa trªn ph−¬ng ph¸p luËn cña duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, luËn ¸n sö dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu lµ ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸, tæng hîp thèng kª, ph−¬ng ph¸p so s¸nh, ph−¬ng ph¸p m« h×nh ho¸ vµ ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra kh¶o s¸t. Ngoµi ra, luËn ¸n sÏ sö dông c¸c b¶ng biểu, sơ đồ, mô hình, biểu đồ để minh hoạ, từ các số liệu, t− liệu thực tế, dựa trên lý luận nghiệp vụ ngân hàng gắn với thực tiễn của Việt Nam để làm sâu sắc thêm các luận điểm của đề tài. 6. Những đóng góp của luận án. Luận án đ+ hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về nâng cao hiệu qu¶ sö dông vèn cña NHTM trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Là luận án tiến sỹ đầu tiện phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả sử dụng vốn của 08 NHTMCP trên địa bàn Hà Nội giai đoạn 2002-2008, từ đó rót ra nh÷ng thµnh c«ng, h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n cña h¹n chÕ trong n©ng cao hiệu quả sử dụng vốn của 08 NHTMCP trên địa bàn Hà nội. Luận án đ+ đề xuất hệ giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTMCP trên địa bàn Hà nội trong tiến trình hội nhập quốc tế..

(21) 10 KÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn ¸n sÏ lµm tµi liÖu rÊt bæ Ých cho c¸c nhµ qu¶n trị NHTM, đặc biệt là NHTM cổ phần, các cơ quan quản lý Nhà n−ớc trong việc x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ. §ång thêi luËn ¸n lµ tµi liÖu tham kh¶o cho viÖc gi¶ng d¹y, nghiªn cøu cña c¸c m«n häc chuyªn ngµnh ng©n hµng th−¬ng m¹i ë c¸c tr−ờng đại học, cao đẳng. 7. Bè côc cña luËn ¸n. - Tên đề tài: “Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM trên địa bµn Hµ Néi trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ”. - KÕt cÊu cña luËn ¸n: ngoµi phÇn môc lôc, danh môc c¸c ký hiÖu, c¸c chữ viết tắt, các bảng biểu số liệu, biểu đồ, sơ đồ, mô hình, phụ lục, danh mục tµi liÖu tham kh¶o, më ®Çu vµ néi dung chÝnh cña luËn ¸n ®−îc tr×nh bµy trong 189 trang, gåm 3 ch−¬ng: Ch−ơng 1: Những vấn đề cơ bản về nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của ng©n hµng th−¬ng m¹i Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c ng©n hµng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội trong tiến trình hội nhËp quèc tÕ giai ®o¹n 2002 - 2008 Ch−¬ng 3: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c ng©n hµng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội trong tiến trình hội nhËp quèc tÕ.

(22) 11. Ch−¬ng 1 Những vấn đề cơ bản về nâng cao hiệu quả sö dông vèn cña Ng©n hµng th−¬ng m¹i 1.1 Hội nhập kinh tế quốc tế đối với NGâN HàNG TH−ơNG MạI. 1.1.1 Khái niệm và đặc tr−ng về hội nhập tài chính quốc tế. 1.1.1.1. Héi nhËp quèc tÕ. Hội nhập quốc tế là quá trình chủ động gắn kết nền kinh tế và thị tr−ờng cña tõng n−íc víi kinh tÕ khu vùc vµ vµ thÕ giíi, th«ng qua c¸c nç lùc tù do hoá và mở cửa trên các cấp độ đơn ph−ơng, song ph−ơng và đa ph−ơng. Héi nhËp quèc tÕ cã nhiÒu khÝa c¹nh. VÒ mÆt chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khích hội nhập quốc tế, các hành động th−ờng là mở cửa khả năng tiếp cận thị tr−ờng, đối xử quốc gia, và đảm bảo môi tr−ờng chính sách trong n−ớc hỗ trợ cho cạnh tranh. Mức độ hội nhập quốc tế đạt đ−ợc trên thực tế tuỳ thuộc vào sự phản hồi của các ngân hàng n−ớc ngoài và các ngân hàng trong n−ớc đối với các cơ hội do sự thay đổi chính sách tạo ra. Do đó, các biện pháp hội nhập quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng - tuỳ thuộc vào vấn đề đang nghiên cứu - có thể gồm: - Đánh giá các rào cản đối với sự tham gia hoặc “độ mở cửa” (khả năng chống đỡ); - Mức độ khác biệt về giá tài sản tài chính và dịch vụ ở các n−ớc (l+i suất thÞ tr−êng sÏ ph¶n ¸nh sù kh¸c biÖt vÒ rñi ro gi÷a c¸c n−íc); - Mức độ t−ơng tự giữa các chuẩn mực và các nguyên tắc quy định hoạt động của các ngân hàng ở các n−ớc khác nhau; - Mức độ cạnh tranh trong khu vực ngân hàng, trong khi các biện pháp khác nh− chênh lệch giữa l+i suất tiền gửi và cho vay và các tỷ lệ về mức độ tập trung đ−ợc sử dụng không phải lúc nào cũng đáng tin cậy; - ThÞ phÇn cho vay cña c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi; - Mức độ của các luồng vốn quốc tế (và thanh toán dịch vụ, kể cả chuyển lîi nhuËn vÒ n−íc)..

(23) 12 Biện pháp cuối cùng có thể tạo ra ấn t−ợng không đúng về vấn đề hội nhập cña hÖ thèng tµi chÝnh v× biÖn ph¸p nµy ®o l−êng c¸c luång vèn chø kh«ng ph¶i mức độ cạnh tranh. Cần phân biệt là tự do hoá tài khoản vốn, mở cửa th−ơng mại trong lÜnh vùc dÞch vô ng©n hµng víi c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng trong n−íc. Cuộc khủng hoảng tài chính châu á một phần là do tự do hoá tài khoản vốn (đặc biÖt lµ cho phÐp c¸c luång nî ng¾n h¹n) cïng víi m«i tr−êng chÝnh s¸ch trong n−íc ®+ cho phÐp c¸c ng©n hµng cho vay trªn c¸c nÒn t¶ng kh«ng thÝch hîp. Møc độ mở cửa cho các ngân hàng n−ớc ngoài tham gia và việc ng−ời c− trú trong n−íc tiÕp cËn dÞch vô ng©n hµng ë thÞ tr−êng n−íc ngoµi lµ kh¸c nhau vµ kh«ng đóng bất kỳ vai trò đáng kể nào trong việc dẫn đến khủng hoảng tài chính. Có thể sự hiện diện của những ngân hàng này nhằm đáp ứng nhu cầu đ+ giúp giảm thiểu các tác động vì hoạt động cho vay của các ngân hàng n−ớc ngoài đ+ đ−ợc minh chứng là ổn định hơn chứ không phải là bất ổn hơn. Các con đ−ờng dẫn đến hội nhập quốc tế: C¸c quèc gia ®i trªn con ®−êng héi nhËp kh¸c nhau. Tr−íc chiÕn tranh thế giới lần thứ I, hệ thống tài chính toàn cầu có mức độ hội nhập cao phần lớn là do chế độ bản vị vàng và hệ thống “đế chế”. Trong giai đoạn sau chiến tranh, hệ thống ngân hàng đ−ợc nhiều n−ớc cho là cơ chế cốt yếu để đạt đ−ợc môc tiªu chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ. Ngoµi ra, nhiÒu quèc gia thµnh lËp c¸c ng©n hµng thuéc së h÷u nhµ n−íc cã môc tiªu cho vay chÝnh s¸ch. Hoa kú lµ tr−êng hîp ngo¹i lÖ chÝnh, n−íc nµy cã Ýt ng©n hµng (c¶ trong n−íc vµ n−íc ngoài) hoạt động ngân hàng trong phạm vi l+nh thổ của n−ớc này nhằm đối phó với cuộc khủng hoảng ngân hàng và sự sụp đổ thị tr−ờng chứng khoán năm 1929. Chỉ đến gần đây, hoa kỳ mới tự do hoá hệ thống ngân hàng trong n−íc cña m×nh. ViÖc ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña c¸c dÞch vô tµi chÝnh thay thÕ (tøc thÞ tr−êng vèn) ®+ cung cÊp vèn vµ c¸c dÞch vô kh¸c cÇn thiÕt cho mét nền kinh tế đang tăng tr−ởng. Mặc dù mỗi n−ớc có đặc thù riêng, kinh nghiệm cña c¸c n−íc kh¸c nhau, tuy nhiªn sÏ thuéc c¸c nhãm gÇn t−¬ng tù..

(24) 13 1.1.1.2.Héi nhËp tµi chÝnh Tự do hoá tài chính là quá trình để cho cơ chế tài chính phát triển tự do theo nh÷ng nguyªn t¾c cña thÞ tr−êng. Tù do ho¸ tµi chÝnh trong bèi c¶nh héi nhËp cßn cã nghÜa lµ më cöa thÞ tr−êng vèn trong n−íc nh»m tranh thñ c¬ hội từ việc khai thác các dòng vốn quốc tế. Xét ở góc độ mở của thị tr−ờng trong qu¸ tr×nh héi nhËp, tù do ho¸ tµi chÝnh ë tÇm møc quèc tÕ chÝnh lµ héi nhËp tµi chÝnh. Đánh giá mức độ hội nhập tài chính Héi nhËp tµi chÝnh ®+ mang l¹i nhiÒu lîi Ých to lín cho c¸c n−íc nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ toµn cÇu nãi chung. Nh÷ng thµnh qu¶ mµ c¸c n−íc ®ang ph¸t triển nhận đ−ợc từ hội nhập tài chính rất đáng khích lệ. Vấn đề đầu tiên cần làm rõ là làm thế nào để đo l−ờng mức độ hội nhập tài chính của một quốc gia. Ngân hàng thế giới (WB) đ+ từng sử dụng nhiều th−ớc đo để xây dựng chỉ sè tæng qu¸t cña héi nhËp. WB ®+ tÝnh to¸n chØ sè cho thêi kú 1985 - 1987 vµ 1992 - 1994 để đánh giá mức độ hội nhập tài chính ở một số quốc gia giữa thËp niªn 1980. Tiếp cận rủi ro. Th−ớc đo này xem xét cách tiếp cận của quốc gia đến c¸c thÞ tr−êng tµi chÝnh quèc tÕ. Tiếp cận dòng vốn t− nhân. Th−ớc đo này đánh giá khả năng của quốc gia thu hót c¸c nguån tµi trî t− nh©n bªn trong quèc gia b»ng c¸ch xem xÐt tû sè gi÷a dßng vèn t− nh©n so víi GDP. Tiếp cận mức độ đa dạng hoá dòng vốn. Th−ớc đo này xem xét mức độ ®a d¹ng ho¸ nguån tµi trî cña tõng n−íc dùa trªn kÕt cÊu cña dßng vèn, bëi lÏ kÕt cÊu c¸c dßng vèn kh¸c nhau cã nh÷ng hiÖu øng kh¸c nhau tù do ho¸ tµi chính: FDI mang lại những lợi ích cho các nhà tiếp nhận trong n−ớc và đến l−ît nã nh÷ng chñ thÓ tiÕp nhËn FDI cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nhµ ®Çu t− vèn cổ phần quốc tế để thu hút nguồn vốn tài trợ cho các dự án đầu t− tăng tr−ởng. Gi÷a FDI vµ FPI cã mèi quan hÖ t−¬ng quan víi nhau rÊt lín..

(25) 14 Xo¸ bá c¸c h¹n chÕ v0ng lai trªn tµi kho¶n v0ng lai vµ tµi kho¶n vèn. Các chuyên gia kinh tế thuộc WB còn đ−a ra một tiêu chuẩn nữa để đánh giá mức độ hội nhập. Đó là việc xoá bỏ các giới hạn trên tài khoản v+ng lai, tài khoản vốn và việc áp dụng chế độ đa tỷ giá (nghĩa là áp dụng nhiều cơ chế tỷ gi¸ cho c¸c giao dÞch trªn tµi kho¶n v+ng lai vµ ¸p dông tû gi¸ chÝnh thøc cho c¸c giao dÞch trªn tµi kho¶n vèn). Lîi Ých tõ héi nhËp tµi chÝnh Hội nhập tài chính có thể mang lại nhiều lợi ích đáng kể thông qua việc thóc ®Èy t¨ng tr−ëng; gióp cho c¸c nhµ ®Çu t− cã kh¶ n¨ng tù b¶n th©n phßng chèng víi nh÷ng rñi ro kinh doanh vµ rñi ro tµi chÝnh; gi¶i quyÕt ®−îc bµi to¸n nan giải giữa tiết kiệm và đầu t−; tạo đà cho sự phát triển của thị tr−ờng vốn; tạo động lực để cho các quốc gia quản lý kinh tế vĩ mô tốt hơn và cuối cùng lµm gi¶m tÝnh bÊt æn. Hội nhập tài chính cũng thúc đẩy tăng tr−ởng, đặc biệt là đầu t− tăng tr−ëng vµo lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng cã thêi h¹n thu håi vèn cao vµ rñi ro lín. §Æc tr−ng c¬ b¶n cña héi nhËp tµi chÝnh quèc tÕ: - Héi nhËp tµi chÝnh quèc tÕ lµm gia t¨ng c¸c luång vèn lu©n chuyÓn gi÷a các thị tr−ờng tài chính đồng thời phân bổ một cách hiệu quả các nguồn vốn trên thị tr−ờng vốn nội địa. - Héi nhËp tµi chÝnh quèc tÕ sÏ thóc ®Èy c¶i c¸ch thÓ chÕ, n©ng cao tÝnh kỷ luật và sự minh bạch đối với các chính sách của Chính phủ. - Héi nhËp tµi chÝnh quèc tÕ khiÕn cho hÖ thèng tµi chÝnh cña c¸c nÒn kinh tế, các khu vực kinh tế trở nên đồng nhất hơn và phụ thuộc vào nhau nhiều hơn, đặc biệt trong các lĩnh vực th−ơng mại, chính sách tài khoá, chính s¸ch tiÒn tÖ. - Quá trình toàn cầu hoá làm ra đời và củng cố mạng l−ới hoạt động của c¸c tæ chøc quèc tÕ trong mäi lÜnh vùc..

(26) 15 - Quá trình toàn cầu hoá kinh tế cũng đặt ra những thách thức lớn nh− khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ, sù sôt gi¶m th−¬ng m¹i toµn cÇu, viÖc h×nh thµnh c¸c bong bãng tµi chÝnh. Héi nhËp nh×n chung míi diÔn ra gÇn ®©y, phÇn lín lµ do yªu cÇu ph¶i c¶i c¸ch l¹i hÖ thèng ng©n hµng ®+ bÞ tæn thÊt nghiªm träng. Tr−íc cuéc khñng ho¶ng ch©u ¸ phÇn lín c¸c n−íc §«ng nam ¸ ®+ tù do ho¸ tµi kho¶n vốn nh−ng chỉ cho phép sự tham gia hạn chế của các n−ớc ngoài, đặc biệt là về hiÖn diÖn th−¬ng m¹i. Indonesia lµ tr−êng hîp ngo¹i lÖ, n−íc nµy cho phÐp hiÖn diÖn cña nhiÒu ng©n hµng n−íc ngoµi, mÆc dï c¸c ng©n hµng nµy chØ chiếm thị phần nhỏ trong các hoạt động của khu vực ngân hàng. Đ+ đạt đ−ợc nh÷ng tiÕn bé v÷ng ch¾c trong qu¸ tr×nh dì bá c¸c h¹n chÕ trong hÖ thèng ng©n hµng nh− trÇn vµ sµn l+i suÊt vµ khu«n khæ qu¶n lý ph¶n ¸nh phÇn lín các chuẩn mực quốc tế. Quá trình thực hiện các qui định này đ+ gặp một số khã kh¨n, nh− Ýt khi tu©n thñ giíi h¹n tÝn dông, kÕ to¸n rñi ro yÕu kÐm, vµ mèi quan hÖ phøc t¹p gi÷a c¸c ng©n hµng vµ c¸c chñ së h÷u. Mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a chÝnh phñ vµ chñ c¸c ng©n hµng ®+ ngô ý r»ng chÝnh phñ sÏ lµ ng−êi cho vay cuối cùng, điều đó đ+ làm giảm đáng kể rủi ro thua lỗ cho các chủ ngân hµng vµ khuyÕn khÝch c¸c hµnh vi m¹o hiÓm. Th¸i lan, Indonesia vµ Hµn quèc lµ nh÷ng n−íc bÞ ¶nh h−ëng nÆng nÒ nhÊt trong cuéc khñng ho¶ng ch©u ¸, tuy nhiªn Malaysia vµ Philippiness còng bị ảnh h−ởng. Tác động đối với các n−ớc ASEAN khác chủ yếu là tác động thứ cấp do sự sụt giảm nghiêm trọng các hoạt động kinh tế ở các n−ớc bị ảnh h−ëng nÆng nÒ nhÊt. Singapore vµ Anh ®−îc b¶o vÖ nhê sù lµnh m¹nh cña hÖ thống tài chính, trong khi vào thời gian đó Cambodia, Lào, Việt Nam và Trung Quốc có ít nguồn vốn ngắn hạn và do đó ít chịu ảnh h−ởng bởi việc rút vèn. Cuéc khñng ho¶ng kh«ng ph¶i lµ hËu qu¶ cña qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ trong hÖ thèng ng©n hµng, mµ lµ sù thÊt b¹i cña c¸c n−íc bÞ khñng ho¶ng trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ tiÕn tíi c¸c chuÈn mùc quèc tÕ cao h¬n khi më cöa tµi kho¶n vèn..

(27) 16 1.1.2 Thời cơ và thách thức đối với hoạt động của ngân hàng th−ơng m¹i trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ 1.1.2.1. Thêi c¬ Hội nhập quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng tạo động lực thúc đẩy công cuộc đổi mới và cải cách ngân hàng của quốc gia. Hội nhập về ngân hàng sẽ gióp c¸c ng©n hµng trong n−íc häc hái ®−îc nhiÒu kinh nghiÖm vµ n©ng cao trình độ công nghệ. Hội nhập quốc tế và ngân hàng là cơ sở và tiền đề quan träng cho viÖc më cöa héi nhËp quèc tÕ vÒ th−¬ng m¹i vµ dÞch vô, ®Çu t− vµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c. Hội nhập quốc tế về ngân hàng tạo cơ hội cho các nhà hoạch định chính sách cấp cao của ngân hàng đ−ợc gặp gỡ và trao đổi với các đối tác quốc tế về các vấn đề tài chính tiền tệ, diễn biến kinh tế, các chiến l−ợc hợp tác vĩ mô qua đó nâng cao vị thế quốc tế của ngân hàng trong các giao dịch tài chính quèc tÕ. - Héi nhËp quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c NH cã c¬ héi më réng thÞ tr−êng, häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý ®iÒu hµnh, kÕ thõa c¸c c«ng nghÖ hiÖn đại của ngân hàng lớn trên thế giới. - Hội nhập quốc tế, hệ thống NH có trao đổi, hợp tác quốc tế về các vấn đề tài chính tiền tệ, tham gia vào các diễn đàn kinh tế, chia sẻ thông tin cần thiết mà hệ thống NH các n−ớc có thể khai thác, tận dụng triệt để cơ hội kinh doanh, hoặc có những biện pháp đối phó kịp thời với những biến động xấu ảnh h−ởng tới hoạt động NH. - C¸c n−íc cã c¬ héi, t¨ng c−êng, ph¸t triÓn hÖ thèng tµi chÝnh NH. Héi nhập thành công, trình độ của hệ thống NH các n−ớc sẽ đ−ợc nâng lên một tÇm cao míi. BiÓu hiÖn lµ c¸c nghiÖp vô cña NH ®−îc chuyªn m«n ho¸ cao, tính chuyên nghiệp trong phong cách làm việc, càng đ−ợc định hình rõ nét. - Héi nhËp kinh tÕ gióp c¸c NH lµm quen víi c¸c “có sèc” cña thÞ tr−êng tài chính, tiền tệ quốc tế cũng nh− của nền kinh tế toàn cầu nói chung. Qua đó.

(28) 17 gióp cho hÖ thèng NH n©ng cao n¨ng lùc, b¶n lÜnh, v÷ng vµng trong xu thÕ héi nhËp ngµy cµng s©u réng. Hµnh tr×nh víi nh÷ng c¬ héi hÖ thèng NH còng ph¶i đối mặt với những thách thức rất gay gắt. 1.1.2.3. Th¸ch thøc - Më cöa thÞ tr−êng trong lÜnh vùc dÞch vô ng©n hµng lµ chÊp nhËn c¬ chÕ cạnh tranh khốc liệt, chấp nhận tham gia vào luật chơi chung bình đẳng áp dụng cho tất cả các n−ớc. Các NHTM sẽ phải đối mặt với nhiều loại rủi ro với mức độ lớn hơn. - Khi hội nhập một sân chơi bình đẳng, tính cạnh tranh cao, với những luật chơi theo thông lệ quốc tế sẽ đ−ợc hình thành. Khi đó đòi hỏi NHNN phải thể hiện đ−ợc đúng nghĩa vai trò của một NHTW, khi đó là vai trò ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định giá trị đồng tiền, kìm chế lạm phát..., thực sự mang đúng nghĩa và tầm quan trọng. - C¶i thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý, ph¶i c¶i thiÖn ®−îc hÖ thèng luËt ph¸p cho phù hợp với thông lệ quốc tế, đáp ứng yêu cầu của hội nhập, tiến tới môi tr−ờng luật pháp và ổn định. - Héi nhËp tøc lµ gi¶m thiÓu tiÕn tíi xo¸ bá hoµn toµn c¸c rµo c¶n, c¸c hµng rµo b¶o vÖ, ®iÒu nµy sÏ lµm cho hÖ thèng NH c¸c n−íc ph¶i ®−¬ng ®Çu với những “cú sốc” của hệ thống kinh tế toàn cầu, đặt hệ thống NH mỗi n−ớc vào khả năng dễ bị tổn th−ơng hơn từ những biến động từ bên ngoài. - Thách thức đối với các NH có tiềm lực tài chính yếu, năng lực cạnh tranh thÊp mµ biÓu hiÖn râ nhÊt lµ vèn tù cã thÊp, s¶n phÈm dÞch vô cßn nghÌo nàn…, với sân chơi bình đẳng. Điều đó đ+ đặt các NH vào cuộc cạnh tranh kh«ng c©n søc víi c¸c NH cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh, s¶n phÈm dÞch vô ®a dạng hiện đại mà phần lớn các n−ớc đang phát triển vẫn còn mới lạ nh−; Factoring, nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ, hoán đổi giá cả, hoán đổi l+i suất,… từ c¸c n−íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi..

(29) 18 - Một số n−ớc đang phát triển, xuất phát điểm và trình độ phát triển của nền kinh tế nói chung và hệ thống NH nói riêng còn thấp, đó là sự yếu kém về công nghệ, tổ chức, trình độ quản lý so với các n−ớc tiên tiến trên thế giới. Tiến trình hội nhập quốc tế sẽ phải mở cửa lĩnh vực tài chính NH, điều đó có nghĩa là phải chấp nhận cạnh tranh bình đẳng với các NH n−ớc ngoài mạnh hơn. 1.2 Khái quát về hoạt động của Ngân hàng th−ơng mại. 1.2.1 Kh¸i niÖm ng©n hµng th−¬ng m¹i Ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ mét lo¹i h×nh tæ chøc tµi chÝnh cung cÊp mét danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất - đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm vµ dÞch vô thanh to¸n vµ thùc hiÖn nhiÒu chøc n¨ng tµi chÝnh nhÊt so víi bÊt kú mét tæ chøc kinh doanh nµo trong nÒn kinh tÕ. NHTM là tổ chức kinh doanh tiền tệ có vai trò quan trọng đối với hoạt động của nền kinh tế. Các hoạt động ngân hàng đ−ợc hình thành trên cơ sở sự phát triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ t¹o ra c¸c tiÖn Ých phôc vô trë l¹i nÒn kinh tÕ. Điều này cũng có nghĩa là cơ sở khách quan của sự hình thành các hoạt động của ng©n hµng lµ nh÷ng nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ. NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, nhu cầu sử dụng các hoạt động và tiện ích của ngân hàng càng đa dạng. 1.2.2 Các hoạt động cơ bản Ngân hàng th−ơng mại thực hiện các hoạt động cơ bản sau: Huy động vốn, sử dụng vốn và hoạt động khác. 1.2.2.1 Huy động vốn Đây là hoạt động khởi đầu tạo điều kiện cho sự hoạt động của ngân hàng. Sau khi ổn định, các hoạt động xen lẫn nhau suốt trong quá trình hoạt động. - Huy động vốn chủ sở hữu Để thành lập một ngân hàng th−ơng mại, tr−ớc hết phải có đủ vốn sở hữu theo mức quy định của nhà n−ớc (Ngân hàng trung −ơng). Vèn chñ së h÷u cña mçi ng©n hµng ®−îc h×nh thµnh do tÝnh chÊt së h÷u của ngân hàng quyết định. Nếu là Ngân hàng th−ơng mại cổ phần, vốn chủ sở.

(30) 19 hữu do sự đóng góp của các cổ đông d−ới mọi hình thức phát hành cổ phiếu. Nếu là ngân hàng liên doanh thì vốn chủ sở hữu là vốn đóng góp cổ phần của c¸c ng©n hµng tham gia liªn doanh,… NHTM luôn tìm các biện pháp tăng vốn chủ sở hữu nh− huy động thêm vốn từ các cổ đông, lợi nhuận bổ sung....Xét về đặc điểm, nguồn vốn chủ sở hữu chiÕm tû lÖ nhá trong nguån vèn, th«ng th−êng kho¶ng 10% tæng sè vèn. Tuy chiÕm tØ träng nhá trong kÕt cÊu tæng nguån vèn, nh−ng nã gi÷ vÞ trÝ quan träng vì nó là vốn khởi đầu cho uy tín của ngân hàng đối với khách hàng. Việc sử dụng nguồn vốn này chủ yếu để xây trụ sở, mua sắm các ph−ơng tiện hoạt động. - NhËn tiÒn göi vµ vay c¸c lo¹i NHTM nhËn tiÒn göi kh«ng kú h¹n, cã kú h¹n, tiÒn göi tiÕt kiÖm, ñy th¸c... cña mäi doanh nghiÖp, c¸ nh©n vµ tæ chøc. Khi cÇn tiÒn, NHTM vay NHTW, c¸c ng©n hµng kh¸c, vµ vay trªn thÞ tr−êng b»ng c¸ch ph¸t hµnh c¸c giÊy nî. Tiền gửi không kỳ hạn có ý nghĩa quan trọng đối với các hoạt động kinh doanh cña c¸c tæ chøc tÝn dông do l+i suÊt thÊp. TiÒn tiÕt kiÖm cã ph¹m vi réng còng là nguồn vốn quan trọng có tính ổn định cao đối với tổ chức tín dụng. NHTM gia tăng các khoản nợ (tiền gửi và vay) đặc biệt là tiền gửi bằng cách đa dạng hóa các hình thức huy động và gia tăng các tiện ích trên mỗi sản phẩm. Công nghệ thanh toán ngày càng hiện đại giúp cho khách hàng tiết kiệm chi phí thanh toán, đảm bảo nhanh, nhiều hơn, chính xác, thuận tiện, an toàn hơn. NHTM huy động tiết kiệm d−ới nhiều hình thức nh− nội tệ, ngoại tệ, ¸p dông nhiÒu kú h¹n vµ h×nh thøc tr¶ l+i linh ho¹t, khuyÕn m¹i hÊp dÉn. C¸c chi nh¸nh vµ phßng giao dÞch, ATM, c¸c ®iÓm chÊp nhËn thÎ POS, dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö... ®−îc gia t¨ng kh«ng ngõng. Víi c¸c biÖn ph¸p nµy, ng©n hµng th−¬ng m¹i ®+ tËp trung ®−îc nguån vèn chñ yÕu vµ rÊt quan träng trong hoạt động kinh doanh của mình. Theo xu h−ớng phát triển, nguồn vốn huy động từ các nguồn tiền gửi ngày càng chiếm tỷ lệ trọng lớn và gia tăng theo nhịp độ phát triển của nền kinh tế..

(31) 20 Sau khi sử dụng hết các nguồn vốn, nh−ng ch−a đáp ứng đ−ợc nhu cầu vay vốn, hoặc ngân quỹ bị thiếu hụt do có nhiều khách hàng đến rút tiền, Ngân hàng th−ơng mai phải bù đắp nguồn vốn bị thiếu hụt bằng biện pháp đi vay. Nguån vèn ®i vay chiÕm tû träng nhá trong kÕt cÊu nguån vèn, nh−ng nã giữ vị trí rất quan trọng, vì nó đảm bảo thanh khoản cho tổ chức tín dụng hoạt động kinh doanh một cách bình th−ờng. Tất cả những nguồn vốn huy động: vốn chủ sở hữu, vốn tiền gửi các loại, vèn vay… Ng©n hµng th−¬ng m¹i ph¶i hoµn tr¶ mét kho¶n lîi tøc cho ng−êi së h÷u nã theo nh÷ng cam kÕt ®+ tho¶ thuËn. 1.2.2.2 Sö dông vèn Là hoạt động sử dụng các nguồn vốn đ+ huy động nhằm mục đích sinh lời. Đây là hoạt động quan trọng nhất trong hoạt động kinh doanh tiền tệ của ngân hàng th−ơng mại. Hoạt động này bao gồm: • ThiÕt lËp ng©n quÜ tiÒn mÆt vµ tiÒn göi thanh to¸n t¹i Ng©n hµng trung −ơng và các định chế tài chính khác Ngân quĩ của NHTM th−ờng d−ợc gọi là dự trữ sơ cấp. Mục đích của ngân quĩ là đáp ứng nhu cầu rút tiền và yêu cầu vay vốn của khách hàng - mục đích đảm bảo thanh khoản cho NHTM. Cơ cấu ngân quĩ (tiền mặt, tiền gửi..) cũng tạo nên tính sinh lời cho ngân quĩ. Thông th−ờng thì các ngân hàng đều cè g¾ng gi÷ quy m« cña kho¶n môc nµy thÊp nhÊt cã thÓ bëi v× nã ®em lai Ýt hoÆc kh«ng ®em l¹i thu nhËp cho NH. Nh− vËy hiÖu qu¶ sö dông ng©n quÜ đ−ợc thể hiện thông qua chỉ tiêu đảm bảo an toàn thanh khoản cho NHTM • Chøng kho¸n thanh kho¶n NHTM nắm giữ chứng khoán thanh khoản (chứng khoán khả mại) để đáp øng nh÷ng yªu cÇu vÒ hç trî thanh kho¶n. Bé phËn nµy th−êng ®−îc gäi lµ dù tr÷ thø cÊp. Dù tr÷ thø cÊp chñ yÕu bao gåm chøng kho¸n chÝnh phñ ng¾n h¹n, giấy nợ ngắn hạn của NHTW và các NHTM khác, các giấy nợ sáp đến hạn thanh toán Chứng khoán thanh khoản dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt trong.

(32) 21 thêi gian ng¾n víi rñi ro gÇn nh− b»ng kh«ng. Chøng kho¸n thanh kho¶n mang l¹i thu nhËp cho NHTM (l+i vµ chªnh lÖch gi¸) song kh«ng cao nh− cho vay vµ c¸c kho¶n ®Çu t− kh¸c. V× vËy khi nghiªn cøu hiÖu qu¶ sö dông cña chứng khoán thanh khoản, nhà quản lý NH đặt mục tiêu đảm bảo thanh khoản tr−íc môc tiªu sinh lîi • Chøng kho¸n ®Çu t− Ngoµi chøng kho¸n thanh kho¶n, NHTM n¾m gi÷ l−îng lín chøng kho¸n ®Çu t− (tr¸i phiÕu, cæ phiÕu) v× môc tiªu lîi nhuËn v× chóng cã tû lÖ sinh lêi cao song rñi ro cao. C¸c chøng kho¸n ®Çu t− cã thÓ ®−îc ghi chÐp trong sæ s¸ch cña ng©n hµng theo chi phÝ gèc hoÆc gi¸ trÞ thÞ tr−êng. HÇu hÕt c¸c ng©n hµng ghi nhËn viÖc mua chøng kho¸n theo chi phÝ gèc. TÊt nhiªn, nÕu l+i suÊt t¨ng sau khi ng©n hµng mua chøng kho¸n, th× gi¸ trÞ thÞ tr−êng cña chóng sÏ nhỏ hơn chi phí gốc (giá trị ghi sổ). Do đó, những ngân hàng phản ánh giá trị của các chứng khoán trên Bảng cân đối kế toán theo chi phí gốc th−ờng phải kÌm theo môc ghi chó vÒ gi¸ trÞ thÞ tr−êng hiÖn hµnh. Ng©n hµng còng n¾m gi÷ mét l−îng nhá c¸c chøng kho¸n trong tµi kho¶n giao dÞch. Sè l−îng ®−îc ph¶n ¸nh trong tµi kho¶n giao dÞch cho biÕt nh÷ng chøng kho¸n ng©n hµng dù định bán theo giá thị tr−ờng tr−ớc khi chúng đến hạn. HiÖu qu¶ sö dông chøng kho¸n ®Çu t− ®−îc ®o b»ng tû lÖ sinh lêi b×nh qu©n cña chóng sau khi ®+ trõ ®i dù phßng gi¶m gi¸. • Cho vay Trong các hoạt động về sử dụng vốn, hoạt động cho vay vốn giữ vị trí đặc biệt quan trọng bởi lẽ hoạt động này tao ra cho NHTM các khoản thu nhập chñ yÕu vµ chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng thu nhËp. - Hoạt động cho vay vốn thực hiện trên các nguyên tắc : + Cho vay có mục đích, có hiệu quả kinh tế. +Tiền vay phải đ−ợc hoàn trả cả vốn lẫn l+i khi đến hạn..

(33) 22 Dựa theo các nguyên tắc đó ngân hàng th−ơng mại phải tìm mọi biện pháp để cho vay vốn có hiệu quả. Hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng có thÓ ®−îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c h×nh thøc sau ®©y: - Cho vay ngắn hạn đối với các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế: §Æc ®iÓm cña lo¹i cho vay nµy, vèn cho vay cña ng©n hµng sÏ tham gia h×nh thµnh nªn mét phÇn vèn ng¾n h¹n ë c¸c doanh nghiÖp, hay nãi mét c¸ch khác trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, doanh nghiệp sử dụng một phần vốn vay của ngân hàng để phục vụ cho hoạt động kinh doanh d−ới c¸c h×nh thøc: + Vay để trả tiền để nhập vật t−, hàng hoá nguyên liệu… + Vay để thanh toán các khoản chi phí nh−: trả tiền công lao động thuê ngoµi, tiÒn vËn chuyÓn bèc dì hµng ho¸, nguyªn vËt liÖu… + Vay để thanh toán các khoản công nợ… ViÖc cho vay cña c¸c ng©n hµng vµ nhËn tiÒn vay cña c¸c doanh nghiÖp lµ dùa vµo lßng tin cña nhau. V× vËy, tuú thuéc vµo mèi quan hÖ s½n cã mµ viÖc cho vay tín dụng doanh nghiệp có sự khác nhau về đối t−ợng, thủ tục và ph−¬ng thøc hoµn tr¶ tiÒn vay. Trong c¸c tr−êng hîp kh¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cã thÓ cho vay nãng mang tính chất tạm thời để doanh nghiệp giải quyết nhu cầu vốn bị thiếu hụt vèn trong thêi gian rÊt ng¾n. §Ó ®−îc vay theo lo¹i nµy, ngoµi c¸c biÖn ph¸p bảo đảm tiền vay doanh nghiệp phải chịu l+i suất cao hơn. NghiÖp vô cho vay ng¾n h¹n cña ng©n hµng cßn ®−îc thùc hiÖn d−íi h×nh thøc cho thÊu chi t¹m thêi vµo kho¶n tiÒn göi v+ng lai cña doanh nghiÖp ë ng©n hµng th−¬ng m¹i. Cho vay d−íi h×nh thøc "thÊu chi ” t¹m thêi trªn kho¶n v+ng lai ®+ gióp cho c¸c doanh nghiÖp bæ sung kÞp thêi vÒ vèn, kh«ng mÊt thời gian phải đến ngân hàng, đảm bảo kế hoạch kinh doanh. Về phía ngân hàng phải ở trong khuôn khổ và phạm vi cho phép, khi đến hạn ngân hàng sẽ thu ngay vèn vµ l+i (møc l+i thu cao h¬n møc cho vay b×nh th−êng).

(34) 23 - Cho vay trung và dài hạn đối với doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế: Ngoài cho vay ngắn hạn của ngân hàng đối với các doanh nghiệp, ngân hµng cßn thùc hiÖn cho vay trung dµi h¹n. §Æc ®iÓm cña lo¹i cho vay nµy lµ vốn vay sẽ tham gia cấu thành nên tài sản cố định của các doanh nghiệp đ−ợc tồn tại d−ới hình thức hiện vật đó là: Phuơng tiện vận tải, máy móc, nhà cửa t¨ng thªm nhê cã vèn vay tõ ng©n hµng. Cho đến hiện nay, khoản mục tài sản lớn nhất trong ngân hàng vẫn là những khoản cho vay. Đây là khoản mục th−ờng chiếm từ 70% đến 80% giá trÞ tæng tµi s¶n cña ng©n hµng. Cã hai sè liÖu vÒ cho vay xuÊt hiÖn trªn B¶ng cân đối kế toán. Tổng số cho vay, là tổng d− nợ cho vay và d− nợ ròng bằng tæng d− nî trõ dù phßng. C¸c ng©n hµng lËp Quü dù phßng tæn thÊt tÝn dông tõ thu nhËp trªn c¬ së kinh nghiÖm vÒ tæn thÊt tÝn dông (dùa trªn ph©n lo¹i nî) để bù đắp cho những khoản vay bị kết luận là không thể đ−ợc thu hồi. Tµi kho¶n dù phßng tæn thÊt tÝn dông ®−îc tÝch luü dÇn dÇn theo thêi gian thông qua hoạt động trích quỹ từ thu nhập hàng năm của ngân hàng. Những kho¶n trÝch quü nµy xuÊt hiÖn trªn B¸o c¸o thu nhËp cña ng©n hµng nh− mét kho¶n chi phÝ kh«ng b»ng tiÒn ®−îc gäi lµ Ph©n bæ dù phßng tæn thÊt tÝn dông (Provission for loan losses - PLL). Nh÷ng kho¶n bæ sung cho Dù phßng th−êng ®−îc thùc hiÖn khi quy m« danh môc cho vay cña mét ng©n hµng ph¸t triÓn, khi bÊt cø kho¶n cho vay nµo bÞ xem lµ hoµn toµn hay mét phÇn kh«ng thÓ thu håi ®−îc, hay khi tæn thÊt tÝn dông x¶y ra víi mét kho¶n cho vay mµ ng©n hµng ch−a lËp dù phßng. Tæng sè dù tr÷ tèn thÊt tÝn dông t¹i thêi ®iÓm lập Bảng cân đối kế toán của ngân hàng đ−ợc khấu trừ khỏi tổng số cho vay để xác định khoản mục cho vay ròng - một th−ớc đo giá trị của d− nợ cho vay. Một khoản mục khác đ−ợc khấu trừ khỏi tổng số cho vay để tạo ra số cho vay rßng lµ thu nhËp l+i tr¶ tr−íc. Kho¶n môc nµy bao gåm l+i tõ nh÷ng kho¶n cho vay mµ kh¸ch hµng ®+ nhËn nh−ng ch−a thùc sù lµ thu nhËp l+i theo ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n hiÖn hµnh cña ng©n hµng. Trong sæ s¸ch s¸ch kÕ to¸n.

(35) 24 ng©n hµng cßn cã mét kho¶n môc cho vay n÷a lµ nî qu¸ h¹n. §©y lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông kh«ng cßn tÝch luü thu nhËp l+i cho ng©n hµng hoÆc ®+ ph¶i c¬ cấu lại pho phù hợp với điều kiện thay đổi của khách hàng. Theo quy định hiÖn hµnh, mét kho¶n cho vay ®−îc coi lµ nî qu¸ h¹n khi bÊt kú kho¶n tr¶ nî tiÒn vay theo kÕ ho¹ch nµo qu¸ h¹n tõ 90 ngµy trë lªn. Khi mét kho¶n cho vay ®−îc ph©n lo¹i lµ nî qu¸ h¹n th× tÊt c¶ c¸c kho¶n tiÒn l+i tÝch luü trong sæ s¸ch kÕ to¸n cña ng©n hµng nh−ng trªn thùc tÕ ch−a ®−îc thanh to¸n sÏ ®−îc khÊu trõ khái thu nhËp tõ cho vay. Ng©n hµng kh«ng ®−îc ghi chÐp thu nhËp l+i tõ khoản cho vay này cho đến khi một khoản thanh toán bằng tiền mặt thực sự ®−îc thùc hiÖn. Hiệu quả hoạt động cho vay đ−ợc đo bằng thu nhập ròng mà hoạt động này mang lại. Thu nhập ròng từ hoạt động cho vay = doanh thu từ hoạt động cho vay - chi phí trả l+i cho nguồn vốn để cho vay - dự phòng tổn thất tín dụng vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c. • Th−¬ng phiÕu chÊp nhËn thanh to¸n. Mét h×nh thøc cÊp tÝn dông kh¸c mµ nh÷ng ng©n hµng lín th−êng sö dông lµ tµi trî th−¬ng phiÕu chÊp nhËn thanh to¸n. Sè vèn liªn quan sÏ xuÊt hiÖn trªn mét kho¶n môc tµi s¶n tªn lµ th−¬ng phiÕu chÊp nhËn thanh to¸n, th−ờng để giúp khách hàng thanh toán cho những hàng hóa nhập từ n−ớc ngoài. Trong tr−ờng hợp này, ngân hàng đồng ý phát hành một th−ơng phiếu chÊp nhËn thanh to¸n (tøc lµ mét th− tÝn dông ®+ ®−îc ký nhËn), cho phÐp mét bªn thø ba (ch¼ng h¹n ng−êi xuÊt khÈu hµng hãa n−íc ngoµi) ký ph¸t lÖnh yªu cầu trả tiền đối với ngân hàng theo một l−ợng tiền cụ thể tại một ngày xác định trong t−ơng lai. Khách hàng yêu cầu th−ơng phiếu chấp nhận thanh toán phải thanh toán đầy đủ cho ngân hàng tr−ớc ngày quy định. Đến ngày m+n h¹n, ng©n hµng ph¸t hµnh sÏ thanh to¸n cho ng−êi hiÖn ®ang n¾m gi÷ th−¬ng phiếu đầy đủ số tiền theo mệnh giá đ−ợc in trên lệnh yêu cầu trả tiền..

(36) 25 • C¸c tµi s¶n néi b¶ng kh¸c Mét bé phËn trong tµi s¶n cña ng©n hµng lµ gi¸ trÞ cßn l¹i (®−îc ®iÒu chØnh theo khÊu hao) cña thiÕt bÞ vµ tßa nhµ ng©n hµng, nh÷ng kho¶n ®Çu t− t¹i c¸c c«ng ty con, tiÒn b¶o hiÓm tr¶ tr−íc vµ nh÷ng kho¶n môc tµi s¶n t−¬ng đối không quan trọng khác. • Các khoản mục ngoài Bảng cân đối kế toán - Hợp đồng bảo l+nh tín dụng, trong đó ngân hàng cam kết đảm bảo việc hoµn tr¶ kho¶n vay cña kh¸ch hµng cho mét bªn thø ba. - Hợp đồng trao đổi l+i suất, trong đó ngân hàng cam kết trao đổi các kho¶n thanh to¸n l+i cña c¸c chøng kho¸n nî víi mét bªn kh¸c. - Hợp đồng tài chính t−ơng lai và hợp đồng quyền chọn l+i suất, trong đó ngân hàng đồng ý giao hay nhận những chứng khoán từ một bên khác tại một mức giá đ−ợc bảo đảm. - Hợp đồng cam kết cho vay, trong đó ngân hàng cam kết cho vay tối đa tới một số vốn nhất định tr−ớc khi hợp đồng hết hiệu lực. - Hợp đồng về tỷ giá hối đoái, trong đó ngân hàng đồng ý giao hay nhận một l−ợng ngoại tệ nhất định. Những giao dịch ngoài Bảng cần đối kế toán mang lại thu nhập cao gắn với rủi ro cao. Mặc dù NHTM không trực tiếp sử dụng vốn cho các hoạt động này song thu nhập và tổn thất của hoạt động này luôn đ−ợc hạch toán vào bản cân đối của NHTM. 1.2.2.3 Hoạt động khác - Thanh to¸n (trong n−íc vµ quèc tÕ) + Thanh to¸n quèc tÕ: VÒ b¶n chÊt thanh to¸n quèc tÕ lµ quan hÖ thanh to¸n gi÷a ng−êi chi tr¶ ë n−íc nµy víi ng−êi thô h−ëng ë n−íc kh¸c th«ng qua trung gian thanh to¸n cña ng©n hµng ë c¸c n−íc phôc vô ng−êi chi tr¶ vµ ng−êi thô h−ëng..

(37) 26 Thanh to¸n quèc tÕ bao gåm: Thanh to¸n mËu dÞch vµ thanh to¸n phi mËu dÞch. Thanh to¸n mËu dÞch ph¸t sinh trªn c¬ së thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô xuÊt nhËp khÈu. Thanh to¸n phi mËu dÞch ph¸t sinh trªn c¬ së c¸c kho¶n chuyÓn giao vèn ®Çu t−, chuyÓn giao thu nhËp, chuyÓn giao lîi nhuËn… Xét ở góc độ quan hệ thanh toán giữa các ngân hàng, các ngân hàng có thể thực hiện thanh toán qua tài khoản tiền gửi mở tại các ngân hàng đại lý. Các ngân hàng có nhiều quan hệ tiền gửi với nhiều ngân hàng đại lý thì khả n¨ng phôc vô trong thanh to¸n quèc tÕ cµng t¨ng lªn. Tuy nhiªn khi më tµi khoản ở nhiều ngân hàng thì vốn bị phân tán, cũng nh− tăng rủi ro với đối tác. V× vËy khi tham gia vµo nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ, c¸c ng©n hµng th−êng mở tài khoản tiền gửi và thanh toán tại các đại lý lớn, có uy tín tại các thị tr−êng cã nhiÒu giao dÞch, quan hÖ kinh tÕ. C¸c ng©n hµng cã nhiÒu chi nh¸nh còng sÏ tËp trung thanh to¸n qua mét hoÆc mét sè ®Çu mèi t¹i TW hoÆc t¹i c¸c chi nhánh lớn để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. + Thanh to¸n trong n−íc: • SÐc • Thanh toán chuyển tiền nội địa • Uû nhiÖm thu • ThÎ tÝn dông • EFTPOS (chuyÓn tiÒn ®iÖn tö t¹i ®iÓm b¸n hµng) vµ thÎ ghi nî • Hèi phiÕu ng©n hµng • ChuyÓn tiÒn qua ®iÖn tho¹i vµ m¹ng vi tÝnh. Thanh toán nội địa bằng séc: Séc đ−ợc hầu hết mọi ng−ời biết đến và là ph−¬ng ph¸p thanh to¸n thuËn tiÖn, mÆc dï chóng kh«ng ph¶i lµ tiÒn tÖ chÝnh thøc vµ c¸c chñ nî cã thÓ tõ chèi chÊp nhËn chóng. Thanh toán chuyển tiền nội địa: Thanh toán chuyển tiền, cho phép một ng−êi, dï anh ta cã hay kh«ng cã tµi kho¶n t¹i ng©n hµng, cã thÓ tr¶ tiÒn vµo tµi kho¶n cña mét ng−êi kh¸c..

(38) 27 Thanh toán nội địa bằng uỷ nhiệm thu: Uỷ nhiệm chi là ph−ơng pháp thuận tiện để thanh toán các khoản cố định định kỳ. Uỷ nhiệm thu cũng đ−ợc sử dụng để thanh toán định kỳ nh−ng khác uỷ nhiệm chi ở hai điểm. Thứ nhất, chúng có thể sử dụng để thanh toán các trị giá cố định hay khác nhau và/hoặc khi thời gian thanh toán định kỳ khác nhau. Thứ hai, ng−ời thụ h−ởng là ng−ời chuÈn bÞ giao dÞch thanh to¸n qua m¸y tÝnh b»ng c¸ch ghi nî vµo tµi kho¶n cña ng−êi ph¶i thanh to¸n qua m¸y tÝnh b»ng c¸ch ghi nî vµo tµi kho¶n cña ng−êi thanh to¸n vµ chuyÓn qua hÖ thèng BACS. §iÒu nµy ng−îc víi uû nhiÖm chi ë chç ng©n hµng cña ng−êi thô h−ëng vµ chuyÓn qua hÖ thèng BACS với hệ thống uỷ nhiệm thu có các biện pháp đảm bảo để tránh sử dụng hÖ thèng bÊt th−êng: - ChØ cã c¸c tæ chøc ®−îc ng©n hµng cho phÐp míi ®−îc thùc hiÖn c¸ch thanh to¸n nµy; - Uû nhiÖm thu ph¶i ®−îc thùc hiÖn nghiªm ngÆt theo c¸c ®iÒu kiÖn h−íng dÉn do kh¸ch hµng uû nhiÖm; - Khi kh¸ch hµng chØ thÞ thanh to¸n nhiÒu kho¶n kh¸c nhau (uû nhiÖm thu c¸c trÞ gi¸ kh¸c nhau - VADD), bé phËn liªn quan ph¶i th«ng b¸o cho kh¸ch hµng tr−íc vÒ trÞ gi¸ vµ ngµy thanh to¸n; - Mỗi tổ chức tham gia hệ thống phải đảm bảo với ngân hàng trong tr−ờng hợp có nhầm lẫn thì ngân hàng sẽ truy đòi khách hàng nếu sẽ ghi nợ vào tài khoản của khách hàng không theo đúng h−ớng dẫn. Thanh toán nội địa bằng thẻ tín dụng: thẻ tín dụng do các ngân hàng, hội tiÕt kiÖm nhµ ë, c¸c tËp ®oµn b¸n lÎ hay c¸c tæ chøc ph¸t hµnh. ThÎ nµy gióp cho viÖc mua hµng ho¸ vµ c¸c dÞch vô tr¶ tiÒn sau. Mçi ng−êi cã thÓ ®−îc cÊp mét h¹n møc tÝn dông theo tµi kho¶n thÎ tÝn dông cña anh ta, c¸c tµi kho¶n nµy hoµn toµn t¸ch khái tµi kho¶n th«ng th−êng cña NH vµ chØ dµnh cho c¸c thÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh; thÎ tÝn dông ®−îc më t¹i phßng thÎ tÝn dông cña NH. ViÖc thanh to¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô ®−îc thùc hiÖn t¹i nh÷ng n¬i cã m¸y.

(39) 28 đặc biệt để lập các hoá đơn ghi các giao dịch bán hàng và tại các điểm bán lẻ cã c¸c ký hiÖu cña lo¹i thÎ tÝn dông mµ chóng chÊp nhËn. Thanh toán nội địa bằng EFTPOS và thẻ ghi nợ: Chuyển tiền điện tử tại điểm bán hàng EFTPOS là một b−ớc tiến tới “x+ hội phi tiền mặt”, khi đó kh«ng cÇn ph¶i mang theo mét l−îng tiÒn lín mµ chØ cÇn mét Ýt tiÒn lÎ. HÖ thèng nµy cho phÐp c¸c cöa hµng b¸n lÎ ghi Nî vµo tµi kho¶n ng©n hµng hay tài khoản thẻ tín dùng của ng−ời mua tại điểm bán hàng, đồng thời ghi Có vào tµi kho¶n cña nhµ b¸n lÎ. ThÎ ®−îc dïng trong hÖ thèng EFTPOS lµ thÎ ghi nî, thÎ tÝn dông hay c¸c lo¹i thÎ kh¸c ®−îc chÊp nhËn nh− thÎ cña héi tiÕt kiÖm nhµ ë, cña mét hÖ thèng siªu thÞ. Th«ng th−êng chøc n¨ng cña thÎ ghi nî lµ sù kÕt hîp gi÷a sÐc và thẻ rút tiền tự động TAM. Thanh toán nội địa bàng hối phiếu ngân hàng: Hối phiếu ngân hàng là c«ng cô thanh to¸n, t−¬ng tù nh− sÐc, ®−îc mét ng©n hµng chi nh¸nh ký ph¸t theo yêu cầu của khách hàng để thực hiện một khoản thanh toán đ−ợc đảm bảo, tức là nó đ−ợc sử dụng trong tr−ờng hợp ng−ời thụ h−ởng yêu cầu đảm b¶o ch¾c ch¾n sÐc sÏ ®−îc thanh to¸n khi xuÊt tr×nh. Hèi phiÕu ng©n hµng lµ ph−¬ng tiÖn thanh to¸n h÷u hiÖu sau tiÒn mÆt v× nã gióp tr¸nh ph¶i mang mét l−îng tiÒn lín ®i thanh to¸n. Thanh toán nội địa bằng chuyển tiền qua điện thoại và máy tính: Chuyển tiền gÊp ®−îc thùc hiÖn trong ph¹m vi hÖ thèng NH qua ®iÖn tho¹i hay m¸y vi tÝnh. C¶ hai tr−êng hîp nµy cho phÐp chuyÓn tiÒn cïng ngµy; ChuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn tho¹i ph¶i ®−îc kiÓm tra b»ng mËt khÈu hay m+ sè vµ th«ng th−êng ®−îc chuyÓn qua héi së chÝnh cña NH cã liªn quan. BÊt kÓ ph−¬ng thøc nµo ®−îc ¸p dông th× tiÒn ph¶i ®−îc thanh to¸n bï trõ vµ ng−êi nhËn cã thÓ rót tiÒn ngay lËp tøc. - Kinh doanh ngo¹i tÖ, kinh doanh chøng kho¸n + Kinh doanh ngo¹i tÖ: lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô quan träng cña ng©n hµng th−¬ng m¹i bëi v× th«ng qua nghiÖp vô nµy, mét mÆt t¹o ra lîi.

(40) 29 nhuận cho NHTM, mặt khác để các NHTM góp phần điều hoà cung cầu trên thị tr−ờng, ổn định, tỷ giá thực hiện chính sách quản lý ngoại hối của Nhà n−ớc, từ đó tác động tích cực đến hoạt động xuất, nhập cũng nh− các hoạt động khác trong nền kinh tế. C¸c h×nh thøc kinh doanh ngo¹i tÖ cña NHTM: Mua b¸n ngo¹i tÖ, Mua bán trao ngay (Spot), Mua bán theo hợp đồng kỳ hạn, Nghiệp vụ hoán đổi kép... + Kinh doanh chøng kho¸n, bao gåm: chøng kho¸n vèn vµ chøng kho¸n nî. Chøng kho¸n kinh doanh ®−îc h¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ mua chøng kho¸n (gi¸ gèc), bao gåm gi¸ mua céng (+) c¸c chi phÝ mua (nÕu cã). Chøng kho¸n vèn lµ lo¹i chøng kho¸n mµ tæ chøc ph¸t hµnh kh«ng ph¶i chÞu nh÷ng cam kÕt mang tÝnh rµng buéc vÒ thêi h¹n thanh to¸n, sè tiÒn gèc, l+i suất... đối với ng−ời nắm giữ chứng khoán. - DÞch vô uû th¸c: Nh÷ng dÞch vô uû th¸c nh− thùc hiÖn ph©n chia tµi s¶n theo di chúc hoặc theo sự uỷ thác của một cá nhân nào đó tr−ớc khi qua đời; ng©n hµng thùc hiÖn qu¶n lý tiÒn h−u trÝ vµ ph©n chia lîi tøc; thùc hiÖn c¸c nghiệp vụ có liên quan đến việc mua bán trái phiếu, cổ phiếu. - Bảo quản an toàn vật có giá: Đây là dịch vụ lâu đời nhất đ−ợc NHTM thực hiện. Theo đó NHTM phải có kho tàng kiên cố, két sắt đề bảo quản an toµn tµi s¶n vµ c¸c giÊy tê cã gi¸ cho kh¸ch hµng. - DÞch vô kinh kû: §ã lµ viÖc mua vµ b¸n c¸c chøng kho¸n cho kh¸ch hµng. MÆc dï quyÒn h¹n trong dÞch vô tµi chÝnh cña c¸c ng©n hµng ®−îc n©ng lªn nh−ng không đ−ợc v−ợt quá giới hạn các hoạt động bảo hành hoặc cung ứng các dịch vụ nghiên cứu, đầu t− vốn thông th−ờng, kết hợp với các hoạt động môi giới. 1.3 N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i. 1.3.1 Quan niÖm vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn Ph¹m trï hiÖu qu¶ vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn ®−îc sö dông kh¸ phæ biÕn trong đời sống x+ hội. Tuy vậy, trên ph−ơng diện lý luận và thực tiễn vẫn còn nhiều quan niệm, ý kiến khác nhau về vấn đề này..

(41) 30 TÝnh hiÖu qu¶ HiÖu qu¶ tøc lµ sö dông mét c¸ch h÷u hiÖu nhÊt c¸c nguån lùc cña nÒn kinh tế để thoả m+n các nhu cầu và mong muốn của mọi ng−ời. Cụ thể hơn một nền kinh tế sản xuất có hiệu quả khi nền kinh tế đó không thể sản xuất thêm một mặt hàng nào đó mà không phải giảm sản xuất các mặt hàng hoá khác - tức lµ khi nÒn kinh tÕ n»m trªn ®−êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. Hiệu quả sản xuất đạt đ−ợc khi x+ hội tăng sản l−ợng một loại hàng hoá nµy mµ kh«ng gi¶m bít s¶n l−îng cña c¸c hµng ho¸ kh¸c. NÒn kinh tÕ cã giíi h¹n khi nã n»m trªn ®−êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. Mét nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng phi hiÖu qu¶ x¶y ra trong c¸c chu kú kinh doanh. Từ năm 1929 tới 1933, trong thời kỳ đại Suy thoái, tổng sản phẩm thu nhập quốc dân ở Mỹ giảm dần 25%. Điều đó xảy ra không phải vì PPF chuyÓn dÞch vÞ trÝ cña nã, mµ chÝnh lµ do c¸c chÝnh s¸ch tµi kho¸, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ c¸c nh©n tè kh¸c ®+ lµm gi¶m chi tiªu vµ ®Èy nÒn kinh tÕ vµo phÝa trong cña PPF. Theo Đại từ tiếng Việt thì “Hiệu quả là kết quả đích thực”. Khái niệm này đ+ đồng nhất phạm trù kết quả và hiệu quả, sử dụng kết quả để đo hiệu quả. Quan niÖm thø hai: “HiÖu qu¶ nghÜa lµ kh«ng l+ng phÝ”. Quan niÖm này đ−ợc hiểu là với cùng một kết quả nh− nhau, hoạt động nào không hoặc tèn Ýt chi phÝ h¬n (Ýt l+ng phÝ h¬n) th× ®−îc coi lµ cã hiÖu qu¶/ cã hiÖu qu¶ hơn. Quan niệm này so sánh kết quả với chi phí bỏ ra và đặt mục tiêu tăng hiÖu qu¶ b»ng tiÕt kiÖm chi phÝ. Quan niệm thứ ba: “hiệu quả là một chỉ tiêu phản ánh mức độ thu lại đ−ợc kết quả nhằm đạt một mục đích nào đó t−ơng ứng với một đơn vị nguồn lực phải bỏ ra trong quá trình thực hiện một hoạt động nhất định”. Trong cách tiếp cận này, khi nói đến hiệu quả của một hoạt động nào đó, ng−ời ta gắn nó với mục đích nhất định. Bản thân phạm trù “kết quả thu lại” đ+ chứa đựng cả “mục tiêu” cần phải đạt đ−ợc. Các hoạt động không có mục tiêu tr−ớc hết.

(42) 31 không thể đ−a ra để tính hiệu quả. Hiệu quả luôn gắn với mục tiêu nhất định, kh«ng cã hiÖu qu¶ chung. Các hoạt động có thể của Chính phủ, doanh nghiệp, các tổ chức đoàn thể hộ gia đình và cá nhân. Mỗi loại hoạt động đều có thể xét trên các khía cạnh nh− x+ héi, chÝnh trÞ, kinh tÕ, vÜ m« hoÆc vi m«. V× vËy hiÖu qu¶ còng cã thÓ ®−îc xem xÐt trªn nhiÒu khÝa c¹nh nh− hiÖu qu¶ m«i tr−êng, hiÖu qu¶ tµi chÝnh, hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc (vèn, tµi nguyªn, con ng−êi...)...hiÖu qu¶ tr−íc m¾t (ng¾n h¹n) vµ hiÖu qu¶ l©u dµi (trung vµ dµi h¹n) HiÖu qu¶ sö dông vèn (HQSDV) cña doanh nghiÖp (hay cña NHTM) còng n»m trong quan niÖm vÒ hiÖu qu¶ nãi chung. Tuy nhiªn HQSDV cña NHTM ®−îc xem xÐt trªn khÝa c¹nh hÑp - hiÖu qu¶ tµi chÝnh - ph¶n ¶nh mèi t−¬ng quan gi÷a kÕt qu¶ tµi chÝnh víi vèn mµ NHTM bá ra. Quá trình sản xuất kinh doanh của ngân hàng đòi hỏi phải có vốn ứng tr−ớc. Kết quả cuối cùng là lợi nhuận ròng (lợi nhuận sau thuế) và mức độ an toàn của ngân hàng. Trong dài hạn, mức độ an toàn của ngân hàng cũng đ−ợc phản ảnh th«ng qua lîi nhuËn rßng (trÝch dù phßng tæn thÊt). V× vËy, tû lÖ cña lîi nhuËn rßng vµ vèn ph¶n ¶nh chung nhÊt, râ nhÊt hiÖu qu¶ sö dông vèn cña NHTM. Tõ viÖc ph©n tÝch trªn, t¸c gi¶ cho r»ng: “HiÖu qu¶ sö dông vèn cña NHTM ®−îc ph¶n ¶nh qua chØ tiªu lîi nhuËn mµ NH thu ®−îc trªn vèn bá ra, phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực, khả năng quản trị điều hành, kiÓm so¸t, n¨ng lùc tµi chÝnh, cña ng©n hµng th−¬ng m¹i trong qu¸ tr×nh hoạt động”. Sử dụng vốn có hiệu quả và đạt hiệu quả cao là yêu cầu, là thách thức đối với NHTM để tồn tại và thắng lợi trong cạnh tranh. Năng lực kinh doanh kém thể hiện ở hiệu quả thấp và ng−ợc lại. Để đánh giá hiệu quả cao, trung bình hay thấp các NHTM th−ờng sử dụng nhiều ph−ơng pháp, trong đó có ph−ơng ph¸p so s¸nh víi møc trung b×nh tiªn tiÕn.

(43) 32 1.3.2 Sù cÇn thiÕt n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña Ng©n hµng th−¬ng m¹i Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lu«n ®i liÒn víi c¹nh tranh lµ mét quy luËt kh¸ch quan cña nÒn s¶n suÊt hµng ho¸, lµ một nội dung trong cơ chế vận động của thị tr−ờng. Kết quả cạnh tranh sẽ là mét sè doanh nghiÖp nãi chung, mét sè NHTM nãi riªng bÞ thua cuéc vµ bÞ g¹t ra khái thÞ tr−êng, trong khi doanh nghiÖp kh¸c (NHTM kh¸c) vÉn tån t¹i vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a. Còng chÝnh nhê sù c¹nh tranh mµ hiÖu qu¶ sö dông vèn kh«ng ngõng ®−îc n©ng cao. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, c¹nh tranh còng nh− hiÖu qu¶ sö dông vèn diÔn ra ë mäi lóc, mäi n¬i, trë thµnh mét quy luËt quan träng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn trong NHTM thùc chÊt lµ t×m mäi biÖn ph¸p để gia tăng lợi nhuận trên vốn bỏ ra. Nếu việc này thành công, NHTM có thể: - Tích lũy nhiều hơn. Từ đó vốn chủ sở hữu gia tăng, giúp NHTM mua thêm máy móc thiết bị hiện đại, công nghệ mới nhằm nâng cao hơn nữa hiệu suÊt phôc vô. - Chia cæ tøc nhiÒu h¬n: lîi tøc cæ phÇn gia t¨ng lµm gi¸ trÞ thÞ tr−êng cæ phiÕu cña NH (gi¸ trÞ NH) t¨ng. - Thu nhập của ng−ời lao động tăng: Tiền l−ơng, th−ởng và các khoản phúc lợi của ng−ời lao động tăng là yếu tố quan trọng thúc đẩy chất l−ợng phôc vô, h¹n chÕ rñi ro trong NH. - Kh¸ch hµng cña NH - ng−êi göi tiÒn vµ ng−êi vay tiÒn - còng cã thÓ đ−ợc h−ởng lợi thông qua việc NH gia tăng qui mô hoạt động. - Nép thuÕ cho Nhµ n−íc t¨ng. 1.3.3 Các tiêu chí phản ảnh và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn Nhằm đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của NHTM, khi phân tích hoạt động ngân hàng, chúng ta phân tích một số chỉ tiêu sinh lời chủ yếu của NHTM, dÔ dµng nhËn thÊy r»ng chØ tiªu ROE vµ ROA lµ hai chØ tiªu ®−îc sö dụng phổ biến nhất để đo hiệu quả sử dụng vốn của ngân hàng...

(44) 33 1.3.3.1 Các báo cáo tài chính chủ yếu đ−ợc sử dụng để phân tích và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn - Bảng cấn đối kế toán Bảng 1.1: Bản cân đối kế toán của NHTM A ĐV: Triệu đồng ChØ tiªu I. Tµi s¶n (sö dông vèn). 1. TiÒn mÆt t¹i quü, giÊy tê cã gi¸, vµng. 2. TiÒn göi t¹i NHNN. 3. TiÒn göi t¹i c¸c NH kh¸c. 4. Cho vay kh¸ch hµng. 5. §Çu t− chøng kho¸n. 6. Tài sản cố định. 7. Tµi s¶n kh¸c. II. Nî vµ vèn chñ së h÷u (nguån vèn). 1. Vay c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c. 2. Vay ng©n hµng Nhµ n−íc. 3. TiÒn göi cña kh¸ch hµng. 4. Vèn uû th¸c. 5. nî kh¸c Tæng nî. 6. Vèn cæ phÇn. 7. Vèn kh¸c. 8. ThÆng d− vèn. 9. C¸c quü. 10. Lợi nhuận để lại Tæng vèn chñ së h÷u Tæng nî vµ vèn. §Çu kú. Cuèi kú.

(45) 34 Bảng cân đối tài sản gồm hai phần: Phần tài sản và phần nguồn vốn. Cân đối tài sản th−ờng lập cho cuối kì (ngày, tuần, tháng, năm). Cân đối có thể lập theo gi¸ trÞ sæ s¸ch hoÆc theo gi¸ trÞ thÞ tr−êng, ph¶n ¸nh qui m«, cÊu tróc nguån vèn và tài sản của ngân hàng, và đặc biệt sự biến động của chúng qua các thời điểm. Bên cạnh đó ngân hàng có thể lập cân đối theo số trung bình. Giá trị ròng của ng©n hµng lµ chªnh lÖch gi¸ trÞ tµi s¶n trõ (-) gi¸ trÞ cña c¸c kho¶n nî. Khi gi¸ trÞ thÞ tr−êng cña tµi s¶n gi¶m, vèn chñ së h÷u còng gi¶m theo. Dựa trên bảng cân đối, nhà quản lí có thể phân tích sự thay đổi về qui mô, cấu trúc của từng nhóm tài sản và nguồn, tốc độ tằng tr−ởng và mối liên hệ gi÷a c¸c kho¶n môc. B¶ng 1.2: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ĐV: Triệu đồng STT 1 2 3 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19. ChØ tiªu Thu nhËp tõ l+i vµ c¸c kho¶n cã tÝnh chÊt l+i Chi phÝ tr¶ l+i vµ cã tÝnh chÊt l+i Thu nhËp l+i rßng (1-2) Thu nhËp tõ phÝ vµ hoa hång Chi phÝ tr¶ phÝ vµ hoa hång Thu nhËp rßng tõ phÝ vµ hoa hang (5- 6) Thu nhËp rßng tõ kinh doanh ngo¹i tÖ Thu nhËp ®Çu t− rßng (Investment income - net) Thu nhËp kh¸c Tæng thu (3 + 7 + 8 + 9 + 10) L−¬ng vµ cã tÝnh chÊt l−¬ng Dù phßng tæn thÊt Khấu hao tài sản cố định Chi phÝ qu¶n lý chung Céng chi phÝ kh¸c vµ dù phßng tæn thÊt (12+ 13 + 14 + 15) Lîi nhuËn tr−íc thuÕ ( 11 - 16) ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ( 17 x thuÕ suÊt) Lîi nhuËn sau thuÕ (17 - 18). Gi¸ trÞ.

(46) 35 B¸o c¸o thu nhËp trong k× ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thu chi diÔn ra trong k×. Thu nhËp cña ng©n hµng gåm thu l+i vµ thu kh¸c. Thu l+i tõ c¸c tµi s¶n sinh l+i nh− thu l+i tiÒn göi, thu l+i cho vay, thu l+i chøng kho¸n... Thu kh¸c bao gåm c¸c kho¶n thu ngoµi l+i nh− thu phÝ, chªnh lÖch gi¸,... Chi phÝ cña ng©n hµng gåm chi phÝ tr¶ l+i vµ chi phÝ kh¸c. Ng©n hµng ph¶i tr¶ l+i cho c¸c kho¶n tiÒn göi, tiÒn vay.. vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c nh− tiÒn l−¬ng, tiÒn thuª,.. Chªnh lÖch thu chi tõ l+i = doanh thu l+i - Chi phÝ tr¶ l+i Chªnh lÖch thu chi kh¸c = doanh thu kh¸c - Chi phÝ kh¸c (bao gåm trÝch dù phßng) Thu nhËp rßng tr−íc thuÕ = doanh thu l+i - Chi phÝ tr¶ l+i + doanh thu kh¸c - Chi phÝ kh¸c Thu nhËp rßng sau thuÕ = Thu nhËp rßng tr−íc thuÕ - ThuÕ thu nhËp B¸o c¸o thu nhËp ph¶n ¸nh tËp trung nhÊt kÕt qu¶ kinh doanh. 1.3.3.2 Ph©n lo¹i vèn trong Ng©n hµng th−¬ng m¹i Khi ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn, cÇn hiÓu râ c¸c lo¹i vèn trong NHTM. Cã rÊt nhiÒu c¸ch ®o l−êng vµ ph©n lo¹i vèn. Vèn cã thÓ ®o theo gi¸ trÞ thÞ tr−êng, gi¸ trÞ ghi sæ, kÕt hîp gi¸ trÞ thÞ tr−êng vµ ghi sæ, gi¸ trÞ hiÖn t¹i... Trong NHTM, vèn cã thÓ ®−îc ph©n lo¹i nh− sau - Vèn chñ së h÷u vµ vèn nî : ph©n lo¹i theo nguån h×nh thµnh - Ng©n quÜ, tÝn dông (cho vay ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n), ®Çu t− (®Çu t− vµo tr¸i phiÕu, cæ phiÕu, gãp vèn), TSC§: ph©n lo¹i theo sö dông vèn. Nh− vậy, có hai đại l−ợng vốn mà NHTM th−ờng sử dụng để đo hiệu quả kinh doanh (sử dụng vốn) đó là tổng vốn (tổng tài sản) và vốn chủ sở hữu • Vèn chñ së h÷u Vốn chủ sở hữu tính theo giá trị ghi sổ gồm từ mục 6 đến mục 10 (bảng 1) Vèn chñ së h÷u tÝnh theo gi¸ trÞ thÞ tr−êng (thÞ gi¸ tµi s¶n rßng - market net worth) = thÞ gi¸ cña tæng tµi s¶n - thÞ gi¸ cña nî.

(47) 36 Giữa 2 giá trị này có một độ lệch nhất định; Độ lệch này chính là chênh lÖch gi÷a thÞ gi¸ vµ gi¸ trÞ ghi sæ cña vèn chñ së h÷u Vèn chñ së h÷u lµ th−íc ®o kh¶ n¨ng hÊp thô nh÷ng tæn thÊt cuèi cïng t¹i thêi ®iÓm thanh lý ng©n hµng. Vèn chñ së h÷u lín sÏ gióp cho ng©n hµng dÔ v−ît qua nh÷ng tæn thÊt nghiªm träng vµ cho phÐp ng©n hµng ¸p dông chiÕn l−îc kinh doanh m¹o hiÓm, tøc chÊp nhËn rñi ro cao h¬n nh÷ng kh¶ năng sinh lời sẽ cao hơn; trong khi đó, nếu vốn chủ sở hữu thấp sẽ làm giảm tính năng động của ngân hàng. NHTM luôn đặt mục tiêu tối đa hóa lợi ích của chủ sở hữu. Tối đa hóa lợi nhuận chính là một trong những nội dung của mục tiêu đó. Vì vậy, chỉ tiêu ROE luôn đ−ợc lựa chọn để phản ảnh hiệu quả sử dụng vốn (sử dụng vốn chủ së h÷u) • Tæng vèn (hay tæng tµi s¶n) T−¬ng tù nh− vËy, tæng tµi s¶n còng cã thÓ ®−îc ®o b»ng gi¸ trÞ ghi sæ hoÆc gi¸ trÞ thÞ tr−êng. Tæng tµi s¶n ph¶n ¶nh chØ tiªu sö dông tæng vèn trong NHTM. ¦u thÕ cña chØ tiªu nµy lµ nhµ qu¶n lý cã thÓ chia ra nhiÒu h×nh thøc sử dụng khác nhau để từ đó đánh giá hiệu quả sử dụng vốn bộ phận (hiệu quả cho vay...hiÖu qu¶ ®Çu t−...) th«ng qua chØ tiªu lîi nhuËn / d− nî hay lîi nhuËn/ ®Çu t−... • Vốn tự có của tổ chức tín dụng để đảm bảo an toàn - Vèn cÊp 1: + Vèn ®iÒu lÖ (vèn ®+ ®−îc cÊp, vèn ®+ gãp). + Quü dù tr÷ bæ sung vèn ®iÒu lÖ. + Quü dù phßng ®Çu t− tµi chÝnh. + Quü ®Çu t− ph¸t triÓn nghiÖp vô. + Lîi nhuËn kh«ng chia. + ThÆng d− vèn cæ phÇn. Vốn cấp 1 đ−ợc dùng làm căn cứ để xác định giới hạn mua, đầu t− vào tài sản cố định của TCTD..

(48) 37 - Vèn cÊp 2: + 50% phần giá trị tăng thêm của tài sản cố định đ−ợc đánh giá lại theo quy định của pháp luật. + 40% phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña c¸c lo¹i chøng kho¸n ®Çu t− (kÓ c¶ cæ phiếu đầu t−, vốn góp) đ−ợc định giá lại theo qui định của pháp luật. + Trái phiếu chuyển đổi hoặc cổ phiếu −u đ+i do tổ chức tín dụng phát hµnh tho¶ m+n nh÷ng ®iÒu kiÖn sau: i. Có kỳ hạn ban đầu, thời hạn còn lại tr−ớc khi chuyển đổi thành cổ phiÕu phæ th«ng tèi thiÓu lµ 5 n¨m. ii. Không đ−ợc đảm bảo bằng tài sản của chính tổ chức tín dụng iii. Tổ chức tín dụng không đ−ợc mua lại theo đề nghị của ng−ời sở hữu hoÆc mua l¹i trªn thÞ tr−êng thø cÊp, hoÆc tæ chøc tÝn dông chØ ®−îc mua l¹i sau khi ®−îc Ng©n hµng Nhµ n−íc chÊp thuËn b»ng v¨n b¶n. iv. Tæ chøc tÝn dông ®−îc ngõng tr¶ l+i vµ chuyÓn l+i luü kÕ sang n¨m tiếp theo nếu việc trả l+i dẫn đến kết quả kinh doanh trong năm bị lỗ. v. Trong tr−êng hîp thanh lý tæ chøc tÝn dông, ng−êi së h÷u tr¸i phiÕu chuyển đổi chỉ đ−ợc thanh toán sau khi tổ chức tín dụng đ+ thanh toán cho tất cả các chủ nợ có đảm bảo và không có đảm bảo khác. vi. ViÖc ®iÒu chØnh t¨ng l+i suÊt chØ ®−îc thùc hiÖn sau 5 n¨m kÓ tõ ngµy phát hành và điều chỉnh một (1) lần trong suốt thời hạn tr−ớc khi chuyển đổi thµnh cæ phiÕu phæ th«ng. + C¸c c«ng cô nî tho¶ m+n nh÷ng ®iÒu kiÖn sau: i. Lµ c¸c kho¶n nî mµ chñ nî lµ thø cÊp so víi c¸c chñ nî kh¸c: trong mäi tr−êng hîp, chñ nî chØ ®−îc thanh to¸n sau khi tæ chøc tÝn dông ®+ thanh toán cho tất cả các chủ nợ có đảm bảo và không có đảm bảo khác. ii. Cã kú h¹n ban ®Çu tèi thiÓu trªn 10 n¨m. iii. Không đ−ợc đảm bảo bằng tài sản của chính tổ chức tín dụng. iv. Tæ chøc tÝn dông kh«ng ®−îc ngõng tr¶ l+i vµ chuyÓn l+i luü kÕ sang năm tiếp nếu việc trả l+i dẫn đến kết quả kinh doanh trong năm bị thu lỗ..

(49) 38 v. Chñ nî chØ ®−îc TCTD tr¶ nî tr−íc h¹n sau khi ®−îc Ng©n hµng Nhµ n−íc chÊp thuËn b»ng v¨n b¶n. vi. ViÖc ®iÒu chØnh t¨ng l+i suÊt chØ ®−îc thùc hiÖn sau 5 n¨m kÓ tõ ngµy ký kết hợp đồng và đ−ợc điều chỉnh một (1) lần trong suốt thời hạn của khoản vay. 1.3.3.3 C¸c chØ tiªu ph¶n ¶nh hiÖu qu¶ Tû lÖ thu nhËp trªn. =. tæng tµi s¶n (ROA). Thu nhËp rßng sau thuÕ (trong kú) Tæng tµi s¶n b×nh qu©n trong kú. (1.1). Chỉ tiêu này cho thấy cứ giá trị 1 đồng tài sản mang lại bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế, phản ảnh hiệu quả quy mô hoạt động của NH. Tû lÖ thu nhËp trªn vèn chñ së h÷u (ROE). =. Thu nhËp rßng sau thuÕ (trong kú) Vèn chñ së h÷u b×nh qu©n trong kú. (1.2). ChØ tiªu nµy ®−îc coi lµ quan träng nhÊt, ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh lêi cña vèn chñ së h÷u. §©y lµ nh÷ng chØ tiªu c¬ b¶n lu«n ®−îc c¸c nhµ qu¶n trÞ ngân hàng quan tâm. Chỉ tiêu này cho thấy cứ giá trị 1 đồng vốn chủ sở hữu mang lại bao nhiêu đồng lợi nhuận, phản ảnh hiệu quả kinh doanh đạt đ−ợc trong mối quan hệ cấu trúc vốn hoạt động của ngân hàng. ROE là một chỉ tiêu đo l−ờng tỷ lệ thu nhập cho các cổ đông của ngân hàng. Nó thể hiện thu nhập mà các cổ đông nhận đ−ợc từ việc đầu t− vào ngân hàng (tức là đầu t− chấp nhận rủi ro để hy vọng có đ−ợc thu nhập ở mức hợp lý). Ta cũng có thể áp dụng công thức trên để đo hiệu quả sử dụng vốn bộ phËn nh− tÝn dông, ®Çu t−,.... ROE vµ ROA liªn hÖ rÊt chÆt chÏ víi nhau.. ROE. =. ROA. x. Tæng tµi s¶n Tæng vèn chñ së h÷u. (1.3).

(50) 39 Nãi c¸ch kh¸c:. Tæng thu nhËp. Thu nhËp. sau thuÕ. sau thuÕ. =. Tæng tµi s¶n x. Tæng tµi s¶n. Tæng vèn chñ së h÷u. Tæng vèn chñ së h÷u. (1.4). Nh−ng chóng ta l−u ý r»ng: thu nhËp rßng b»ng tæng thu nhËp trõ c¸c chi phí hoạt động (gồm cả chi phí trả l+i) và thuế. Vì vậy: Tổng thu hoạt động - Tổng chi phí ROE =. hoạt động - Thuế. Tæng tµi s¶n x. Tæng tµi s¶n. Tæng vèn chñ së h÷u. (1.5). ROE rÊt nh¹y c¶m víi ph−¬ng thøc tµi trî tµi s¶n - sö dông nhiÒu nî h¬n (gåm c¶ tiÒn göi) hoÆc nhiÒu vèn chñ së h÷u h¬n. ThËm chÝ mét ng©n hµng cã ROA thấp có thể đạt đ−ợc ROE khá cao thông qua việc sử dụng nhiều nợ (đòn bÈy tµi chÝnh) vµ sö dông tèi thiÓu vèn chñ së h÷u. Triển khai các đẳng thức trong mối liên hệ với ROE, ROA nhà quản lý ngân hàng đánh giá hiệu quả sử dụng vốn bộ phận. • Lîi nhuËn rßng sau thuÕ Lîi nhuËn lµ th−íc ®o cuèi cïng trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, lµ chØ tiêu kết quả tài chính đ−ợc NHTM quan tâm đặc biệt. Lợi nhuận là th−ớc đo khả năng tạo giá trị cho các cổ đông, tạo vốn kinh doanh bổ sung và duy trì hay c¶i tiÕn thanh danh cho ng©n hµng. Lîi nhuËn còng lµ th−íc ®o l−îng ho¸ n¨ng lùc cña kh©u qu¶n trÞ ®iÒu hµnh trong mèi t−¬ng quan víi sè l−îng vµ chÊt l−îng cña tµi s¶n, vµ nguån vèn cña ng©n hµng. Lîi nhuËn sau thuÕ = (Doanh thu tõ l+i - chi phÝ tr¶ l+i + thu kh¸c - chi phÝ kh¸c - trÝch dù phßng tæn thÊt) x (1 - thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp) Cã rÊt nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh chØ tiªu lîi nhuËn sau thuÕ - Doanh thu tõ l·i.

(51) 40 Doanh thu tõ l+i = thu l+i tõ tÝn dông + thu l+i tõ tiÒn göi + thu l+i tõ chứng khoán = ∑ (Số d− từ các hợp đồng cho vay có thu l+i trong kì x l+i suất cho vay + Sè d− tiÒn göi cã thu l+i trong k× i x l+i suÊt tiÒn göi i + mÖnh gi¸ chøng kho¸n cã thu l+i trong k×i x l+i suÊt i) Doanh thu l+i ®−îc tÝnh cho tõng kho¶n môc tµi s¶n chi tiÕt, tõng nhãm kh¸ch hµng víi l+i suÊt kh¸c nhau, thêi gian kh¸c nhau. Doanh thu tõ l+i lµ 1 chỉ tiêu kết quả quan trọng đ−ợc quan tâm hàng đầu đối với ngân hàng. Đối víi phÇn lín c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i, doanh thu l+i chiÕm bé phËn chñ yÕu trong doanh thu và quyết định độ lớn của thu nhập ròng. C¸c nh©n tè cÊu thµnh doanh thu l+i cña NHTM lµ qui m«, cÊu tróc, k× tÝnh l+i vµ l+i suÊt cña tµi s¶n sinh l+i vµ nî qu¸ h¹n. NÕu ng©n hµng cã danh môc ®Çu t− gåm nhiÒu tµi s¶n rñi ro cao th× thu l+i k× väng sÏ cao. L+i suÊt sinh lời do thị tr−ờng quyết định. Các NHTM muốn tăng doanh thu l+i phải t¨ng qui m« tµi s¶n sinh l+i, t¨ng tû träng tµi s¶n cã l+i suÊt cao vµ h¹n chÕ tæn thÊt. Nh− vËy doanh thu tõ l+i ph¶n ¶nh n¨ng lùc kinh doanh cña nh÷ng ho¹t động sử dụng vốn rất quan trọng trong NHTM nh− tín dụng và đầu t−. Vì vậy chỉ tiêu doanh thu l+i từ hoạt động tín dung / d− nợ bình quân và doanh thu l+i từ hoạt động đầu t− (trái phiếu) / d− nợ trái phiếu cũng đ−ợc các NHTM sử dụng để phản ảnh hiệu quả sử dụng vốn của 2 loại hoạt động này - Chi phÝ tr¶ l·i Tæng chi phÝ tr¶ l+i trong kú = chi tr¶ l+i cho c¸c kho¶n tiÒn göi + chi tr¶ l+i cho c¸c kho¶n ®i vay =∑ (Sè d− tiÒn göi ph¶i tr¶ l+i trong k× i x l+i suÊt chi trả i +Số d− từ các hợp đồng đi vay phải trả l+i trong kìi x l+i suất đi vayi) Chi tr¶ l+i lµ kho¶n chi lín nhÊt cña ng©n hµng vµ cã xu h−íng gia t¨ng do gia tăng qui mô huy động cũng nh− kì hạn huy động (l+i suất cao hơn khi kì hạn huy động dài hơn). Chi trả l+i phụ thuộc vào qui mô huy động, cấu trúc huy động, l+i suất huy động, và hình thức trả l+i trong kì..

(52) 41 - Chªnh lÖch l·i suÊt c¬ b¶n Chªnh lÖch l+i suÊt c¬ b¶n = (doanh thu tõ l+i - chi phÝ tr¶ l+i) / Tµi s¶n sinh l+i b×nh qu©n Hoạt động sử dụng vốn của NHTM có thể đ−ợc chia thành các hoạt động t¹o nªn tµi s¶n sinh l+i vµ tµi s¶n kh«ng sinh l+i (tiÒn mÆt, TSC§). V× vËy chØ tiªu chªnh lÖch l+i suÊt c¬ b¶n ph¶n ¶nh hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t− cho c¸c tµi s¶n sinh l+i. - Doanh thu kh¸c Ngoµi c¸c kho¶n thu tõ l+i, ng©n hµng cßn cã thu kh¸c nh− thu tõ phÝ (phÝ b¶o l+nh, phÝ më l/c, phÝ thanh to¸n...); thu tõ kinh doanh ngo¹i tÖ, vµng b¹c (chªnh lÖch gi¸ mua b¸n, hoa hång mua hé, b¸n hé); thu tõ kinh doanh chøng kho¸n (phÝ, chªnh lÖch gi¸ mua b¸n, cæ tøc); thu ph¹t, thu kh¸c. Nhiều khoản thu đ−ợc tính bằng tỷ lệ phí đối với doanh số phục vụ, ví dụ nh− phÝ chuyÓn tiÒn, phÝ më L/C... Víi sù ph¸t triÓn theo h−íng ®a d¹ng ho¸, vµ sù hç trî cña c«ng nghÖ th«ng tin, c¸c dÞch vô kh¸c (ngoµi cho vay) kh«ng ngõng ph¸t triÓn lµm gia tăng các khoản thu khác trong thu nhập, đặc biệt là đối với các ngân hàng lớn gÇn c¸c trung t©m tiÒn tÖ. NhiÒu kho¶n thu kh¸c ph¸t sinh trùc tiÕp tõ c¸c kho¶n môc tµi s¶n, vÝ dô nh− thu cæ tøc hay chªnh lÖch gi¸ mua b¸n chøng kho¸n. Do vËy khi tÝnh hiÖu quả (doanh thu) từ hoạt động đầu t−, nhà quản lý tính cả thu l+i, thu cổ tức và chªnh lÖch gi¸. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi thu kh¸c lµ sù ®a d¹ng c¸c lo¹i dÞch vô cña ng©n hµng, chÊt l−îng dÞch vô, vµ m«i tr−êng thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn c¸c dÞch vô nµy. • Chi phÝ kh¸c Chi kh¸c gåm Chi l−¬ng, b¶o hiÓm, c¸c kho¶n phÝ (®iÖn n−íc, b−u điện...), chi phí văn phòng, khấu hao, tiền thuê, quảng cáo, đào tạo, chi khác... Chi l−¬ng th−êng lµ kho¶n chi lín nhÊt trong c¸c kho¶n chi kh¸c, vµ cã.

(53) 42 xu h−ớng gia tăng. Đối với ngân hàng trả l−ơng cố định, chi l−ơng, bảo hiểm tính theo đơn giá tiền l−ơng và số l−ợng nhân viên ngân hàng. Đối với ngân hµng tr¶ theo kÕt qu¶ cuèi cïng, tiÒn l−¬ng ®−îc tÝnh dùa trªn thu nhËp rßng tr−ớc thuế, tr−ớc tiền l−ơng sao cho đảm bảo ngân hàng bù đắp đ−ợc chi phí kh¸c ngoµi l−¬ng. Chi phÝ kh¸c ®−îc ph©n bæ (trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp) cho c¸c hoạt động của NH. Ví dụ l−ơng và chi phí quản lý của bộ phận tín dụng đ−ợc tính vào chi phí cho hoạt động tín dụng để xác định thu nhập ròng của hợt động tín dụng. Quản lý chi phí (chi khác) có hiệu quả góp phần gia tăng hiệu quả sử dụng vốn. Nhà quản lý có thể sử dụng chỉ tiêu d− nợ (hoạt động cho vay)/ chi phí quản lý của bộ phận tín dụng để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn (hoạt động tín dung). • Dù phßng tæn thÊt Trích lập dự phòng tổn thất trong kì phụ thuộc vào qui định về tỷ lệ trích lập và đối t−ợng trích lập. Tỷ lệ trích lập có thể do cơ quan quản lí Nhà n−ớc qui định dựa trên tỷ lệ tổn thất trung bình của một số năm trong quá khứ; (th−ờng là các khoản cho vay có vấn đề, hoặc nợ quá hạn là đối t−ợng trích lập dù phßng). QuÜ dù phßng cuèi kú = dù phßng ®Çu kú + TrÝch thªm trong kú - hoµn dù phßng trong kú - gi¸ trÞ tæn thÊt ®−îc xö lý b»ng quÜ dù phßng trong kú. Dù phßng ®−îc tÝnh cô thÓ cho tõng lo¹i tµi s¶n, vÝ dô nh− dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n (A,B,C...) dù phßng tæn thÊt tÝn dông (cho vay trªn thÞ tr−êng liªn ng©n hµng, cho vay doanh nghiÖp, cho vay kh¸ch hµng c¸ nh©n....), dù phßng tæn thÊt kh¸c (tû gi¸, l+i suÊt...). Tån tÝch cña hiÖu sè (trÝch dù phßng trong kú - hoµn nhËp dù phßng trong kú) cho thÊy qui m« cña dù phßng. Qui m« cao thÓ hiÖn rñi ro dù tÝnh cao cho thÊy hiÖu qu¶ qu¶n lý rñi ro ®ang gi¶m. Dự phòng tổn thất đ−ợc thiết lập nhằm bù đắp tổn thất trong hoạt động NHTM, nh− rñi ro tÝn dông, rñi ro l+i suÊt, rñi ro hèi ®o¸i, rñi ro thanh to¸n, rñi.

(54) 43 ro t¸c nghiÖp... Rñi ro lµ nh÷ng tæn thÊt cã thÓ x¶y ra ngoµi dù kiÕn. Nh− vËy, rñi ro cña ng©n hµng ph¶i g¾n liÒn víi gi¶m sót thu nhËp ngoµi dù kiÕn. Trong các loại hình rủi ro, NHTM đặc biệt chú trọng tới rủi ro tín dụng. Rủi ro tín dông lµ kh¶ n¨ng x¶y ra nh÷ng tæn thÊt ngoµi dù kiÕn cho ng©n hµng do kh¸ch hàng vay không trả đúng hạn, không trả hoặc không trả đầy đủ vốn và l+i. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh rñi ro tÝn dông: (1) Nî qu¸ h¹n vµ tû lÖ nî qu¸ h¹n trªn tæng d− nî; (2) TÝnh ®a d¹ng ho¸ cña tµi s¶n; (3) T×nh h×nh tµi chÝnh vµ ph−¬ng ¸n cña ng−êi vay (C¸c yÕu tè cña ng−êi vay) hoÆc xÕp h¹ng tÝn dông ng−êi vay; (4) Quan hÖ tÝn dông gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng; (5) §¶m b¶o tiÒn vay; (6) Môi tr−ờng hoạt động của ng−ời vay. 1.3.3.4 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ néi dung qu¶n lý quan träng nhÊt cña NHTM. Tr−ớc hết phải lựa chọn đ−ợc chuẩn mực để đánh giá Thø hai, ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng tíi c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn hiÖu qu¶ Thứ ba đánh giá thành công và hạn chế của hoạt động sử dụng vốn Th«ng th−êng nhµ qu¶n lý lùa chän ph−¬ng ph¸p so s¸nh víi kú tr−íc vÒ qui mô, tỷ trọng để đánh giá hiệu quả kỳ này tăng (giảm) bao nhiêu so với kỳ tr−íc. NÕu t¨ng, chóng ta cã thÓ kÕt luËn hiÖu qu¶ kú nµy cao h¬n kú tr−íc. Trong môi tr−ờng cạnh tranh cao, cổ đông dễ dàng di chuyển đầu t− đến những NH có hiệu quả cao, việc so sánh giữa các NH trên cùng địa bàn, có cùng lợi thế để đánh giá hiệu quả là rất quan trọng. Lựa chọn nhóm NH so s¸nh, t×m tû lÖ sinh lêi trung b×nh, kh¸, cao vµ nÕu hiÖu qu¶ cña NH (cña mét.

(55) 44 hoạt động) lớn hơn tỷ lệ trung bình thì có thể đánh giá NH đó (hoạt động đó) đạt mức sinh lời trên trung bình. Mét sè NH ®Çu t− vµo lÜnh vùc cã rñi ro cao víi kú väng tû suÊt lîi nhuận cao. Tỷ lệ sinh lời kỳ vọng (kế hoạch) của NH (của một hoạt động) sẽ trở thành chuẩn mực để đánh giá hiệu quả. Nếu không đạt đ−ợc kỳ vọng, nhà quản lý đánh giá hiệu quả sinh lời thấp. Việc lựa chọn kỳ nghiên cứu dài hay ngắn cũng cho những đánh giá có thÓ kh¸c nhau. ViÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu tµi chÝnh trong tõng thêi kú (hoÆc thêi ®iÓm cô thể) cũng có khả năng dẫn đến sai lệch trong th−ớc đo hiệu quả. Ví dụ, nếu NH vừa có đợt phát hành thêm cố phiếu, vốn chủ sở hữu tăng nhanh trong khi lîi nhuËn sau thuÕ ch−a thÓ t¨ng kÞp, v× vËy lµm ROE gi¶m xuống trong một số năm đầu. Hoặc một NH mới đi vào hoạt động thì tỷ suất lợi nhuận ch−a thể phản ảnh đầy đủ hiệu quả hoạt động. HÖ sè nî cµng lín, ROE cña NHTM cµng cao. Tuy nhiªn Vèn chñ së hữu buộc phải tuân thủ yêu cầu vốn tối thiểu của NHTW(tỷ lệ an toàn vốn CAR). Tỷ lệ an toàn vốn là th−ớc đo cơ bản để nhà quản lý (NHTW) đánh giá sù lµnh m¹nh vÒ tµi chÝnh cña NHTM. NÕu mét ng©n hµng bÞ NHTW cho lµ không bảo đảm vốn chủ sở hữu, thì ngân hàng này xem nh− không còn khả năng hoạt động bình th−ờng và có thể hoặc buộc phải đóng cửa. Theo chuÈn mùc quèc tª Basel, CAR ≥ 8% Bên cạnh đó, nhiều hoạt động của NHTM đ−ợc kết nối với qui mô và cơ cấu của vốn chủ sở hữu (hiện đại hóa công nghệ, thành lập công ty con,...Vì vậy các NH có xu h−ớng gia tăng vốn chủ sở hữu để đảm bảo an toàn cho NH cao h¬n, m¹nh h¬n. Trong nhiÒu tr−êng hîp, nh÷ng NH lín (v«n chñ së h÷u lín) th× tû suÊt lîi nhuËn l¹i kh«ng cao nh− NH nhá. ViÖc ¸p dông chuÈn mùc kÕ to¸n vÒ nî xÊu, tû lÖ dù phßng tæn thÊt, dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n, h¹ch to¸n theo gi¸ thÞ tr−êng, h¹ch to¸n l+i vµ.

(56) 45 chi phí...đều có thể làm sai lệch chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn. Ví dụ việc NH mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ mÖnh gi¸ 100 triÖu víi gi¸ 80 triÖu, thêi h¹n thanh to¸n lµ 3 n¨m n÷a. ViÖc ph©n bæ chªnh lÖch gi¸ thu ®−îc (dù tÝnh cuèi n¨n thø 3) vào các năm nh− thế nào sẽ ảnh h−ởng đến doanh thu của NH trong từng thêi kú... 1.3.4 C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn - Khi héi nhËp diÔn ra nh÷ng rµo c¶n vÒ ph¸p lý nh»m h¹n chÕ c¸c lo¹i hoạt động kinh doanh của các ngân hàng n−ớc ngoài và liên doanh đ−ợc gỡ bá. C¸c ng©n hµng n−íc ngoµi, liªn doanh sÏ ®−îc cung cÊp hÇu hÕt c¸c s¶n phẩm dịch vụ ngân hàng nh− các ngân hàng trong n−ớc. Điều này cũng đồng nghĩa với việc yêu cầu cắt giảm bảo hộ về kinh doanh dịch vụ ngân hàng đối víi c¸c NHTM trong n−íc. - Sức ép cạnh tranh đối với các NHTM Việt Nam sẽ tăng lên cùng với việc nới lỏng các quy định về hoạt động của các ngân hàng n−ớc ngoài. - Ngoài ra, tác động của hội nhập đến năng lực cạnh tranh và mức độ c¹nh tranh sÏ tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng lÜnh vùc sau: thÞ tr−êng tÝn dông, kÓ c¶ b¸n sØ vµ b¸n lÎ; giao dÞch thanh to¸n vµ chuyÓn tiÒn; dÞch vô t− vÊn, m«i giíi kinh doanh tiÒn tÖ, ph¸t triÓn doanh nghiÖp. - Sự cọ sát với các ngân hàng n−ớc ngoài cũng sẽ là động lực thúc đẩy công cuộc đổi mới và cải cách ngân hàng, nhất là trong việc nâng cao năng lực quản lý điều hành, thiết lập các quy định an toàn trong hoạt động ngân hàng theo chuẩn mực quốc tế, thúc đẩy thị tr−ờng tài chính phát triển đầy đủ và hiệu quả hơn. 1.3.4.1 Nh©n tè kh¸ch quan Nhân tố tác động, ảnh h−ởng đến nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ, thÓ hiÖn ë: M«i tr−êng ph¸p lý; M«i tr−êng kinh tÕ; M«i tr−êng v¨n ho¸ x+ héi; §èi thñ c¹nh tranh. - Môi tr−ờng pháp lý: Nhìn chung môi tr−ờng pháp lý liên quan đến lĩnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng ®+ ®−îc c¬ b¶n hoµn thiÖn trªn nhiÒu mÆt..

(57) 46 Một là: Hoàn thiện cơ chế liên quan đến chính sách tiền tệ, ngoại hối, thanh toán và các quy chế về cơ cấu tổ chức và hoạt động của Hội đồng quản trÞ (H§QT), Ban kiÓm so¸t (BKS) vµ Ban ®iÒu hµnh (B§H) cña NHTM. Hai là: Hoàn thiện cơ chế tín dụng bảo đảm tiền vay. Ba là: Chính phủ đ+ ban hành Nghị định về đăng ký giao dịch bảo đảm; Bèn lµ: Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi, ®+ cã ph¸p lÖnh vÒ ngo¹i hèi. N¨m lµ: Hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ thanh to¸n, l+i suÊt, … - Môi tr−ờng kinh tế: Mặc dù có nhiều tình hình biến động trong và ngoài n−ớc, NHTMCP đ+ và đang trên đà phát triển, cơ cấu lại để nâng cao năng lực c¹nh tranh, ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng, gia t¨ng lîi nhuËn. - Môi tr−ờng văn hoá, x+ hội: Nền kinh tế phát triển hiện đại dẫn đến nhu cÇu giao dÞch qua ng©n hµng ngµy cµng t¨ng. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y dÞch vô, tiện ích ngân hàng phát triển, đặc biệt là phát triến nghiệp vụ phát hành và thanh toán thẻ ATM. Ng−ời dân có nhu cầu mở tài khoản cá nhân để dễ dàng cã thÓ giao dÞch, mua b¸n. - §èi thñ c¹nh tranh: Thùc chÊt lµ nghiªn cøu tæng hîp thÞ tr−êng vèn vµ thÞ tr−êng tiÒn tÖ (gäi chung lµ thÞ tr−êng tµi chÝnh) trong tõng thêi kú ph¸t triển. Mục tiêu là phân tích đ−ợc từng loại đối thủ cạnh tranh ở từng loại sản phẩm cung ứng trên thị tr−ờng để có chủ thuyết trong việc tìm ra lợi thế so sánh cña NH m×nh trong m«i tr−êng c¹nh tranh sao cho cã lîi nhÊt… Lîi thÕ lín nhÊt cña c¸c NHTM ViÖt Nam lµ tiÒm lùc m¹ng l−íi chi nh¸nh tr¶i réng trªn “sân nhà” với dung l−ợng thị tr−ờng rất lớn, khách hàng truyền thống đ+ định hình một cách khá rõ ràng trong thực tế và mọi hoạt động của NH luôn luôn là đối t−ợng thu hút sự quan tâm của Đảng, Nhà n−ớc và mọi cấp, mọi ngành, cần phải khai thác tối đa lợi thế đó cho hoạt động kinh doanh của từng NH. Môi tr−ờng kinh doanh dịch vụ NH thay đổi theo chiều h−ớng thuận lợi xuất hiện thay đổi về mặt chiến l−ợc của các nhóm đối thủ cạnh tranh trong lÜnh vùc ng©n hµng..

(58) 47 Tr−íc n¨m 2002, tõ n¨m 2001 trë vÒ tr−íc, do bÞ h¹n chÕ nhiÒu mÆt vÒ kh¶ n¨ng tiÕp cËn cung cÊp dÞch vô ng©n hµng, chiÕn l−îc kinh doanh chñ yÕu cña c¸c chi nh¸nh NH n−íc ngoµi lµ: Kh¸ch hµng môc tiªu: DN ®Çu t− n−íc ngoài từ n−ớc bản địa và các công ty/ tập đoàn xuyên quốc gia MNCs; Dịch vô NH chiÕn l−îc: NH b¸n bu«n, ngo¹i hèi vµ mét sè rÊt Ýt dÞch vô NH c¸ nh©n chÊt l−îng cao; Kªnh ph©n phèi: Chi nh¸nh. §Õn nay, mét sè c¸c chi nh¸nh NH n−íc ngoµi b¾t ®Çu chuyÓn h−íng chiÕn l−îc kinh doanh theo h−íng th©m nhËp réng r+i h¬n thÞ tr−êng dÞch vô NH cïng víi qu¸ tr×nh më cöa thÞ tr−êng tµi chÝnh: - Khách hàng mục tiêu: Duy trì các khách hàng truyền thống, đồng thời tiếp cận doanh nghiệp nội địa, đặc biệt các SME và một số Tổng công ty Nhà n−íc, c¸c kh¸ch hµng c¸ nh©n. - DÞch vô ng©n hµng chiÕn l−îc: TiÕp tôc duy tr× c¸c dÞch vô ng©n hµng có nhiều lợi thế cạnh tranh, đồng thời mở rộng kinh doanh các dịch vụ NH b¸n lÎ, kÓ c¶ cho vay tiªu dïng. - Kªnh ph©n phèi: Më réng th«ng qua c¸c kªnh ph©n phèi ®iÖn tö, giao dịch từ xa (internet, telephone và ATM) và liên kết đối tác chiến l−ợc và các NHTM trong n−ớc nói chung, NHTMCP nói riêng để cùng triển khai dịch vụ NH míi vµ khai th¸c c¸c ph©n ®o¹n thÞ tr−êng tiÒm n¨ng. Những thay đổi về chiến l−ợc kinh doanh cho thấy các NHTM thuộc các lo¹i h×nh kh¸c nhau, kÓ c¶ trong vµ ngoµi n−íc héi tô h¬n vÒ chiÕn l−îc kh¸ch hµng vµ s¶n phÈm, dÞch vô, nh÷ng gi¶i ph¸p chiÕn l−îc kh«ng gièng nhau do sù chi phèi cña lîi thÕ c¹nh tranh, triÕt lý vµ v¨n ho¸ kinh doanh cña mçi NHTM. §iÒu nµy ®em l¹i kÕt qu¶ vµ møc gia t¨ng gi¸ trÞ kh«ng gièng nhau gi÷a c¸c NHTM. 1.3.4.2 Nh©n tè chñ quan Nhân tố chủ quan ảnh h−ởng đến năng lực cạnh tranh sử dụng vốn của c¸c NHTM trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ, thÓ hiÖn ë: Quy m« vèn vµ t×nh.

(59) 48 h×nh tµi chÝnh; s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng cung øng; khoa häc c«ng nghÖ; nguån nh©n lùc; chiÕn l−îc kinh doanh vµ hÖ thèng kiÓm so¸t; cÊu tróc tæ chức; danh tiếng uy tín mức độ thâm niên của ngân hàng. • VÒ qui m« vèn vµ t×nh h×nh sö dông vèn Thách thức lớn nhất của các NHTM trong hoạt động ngân hàng hiện nay khi tham gia hội nhập quốc tế đó là quy mô vốn tự có quá nhỏ. Do vậy, năng lùc sö dông vèn h¹n chÕ. - VÒ cung øng dÞch vô: Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam héi nhËp ngµy cµng s©u réng víi khu vùc vµ thÕ giíi, thÞ tr−êng dÞch vô ng©n hµng ®+ có những b−ớc phát triển mạnh mẽ và hoạt động khá sôi động. Tham gia kinh doanh dÞch vô ng©n hµng trªn thÞ tr−êng, bªn c¹nh c¸c NHTM Nhµ n−íc, Ng©n hµng liªn doanh, Chi nh¸nh NH n−íc ngoµi, NHTMCP cßn cã c¸c TCTD phi ngân hàng. Việc đẩy mạnh hiện đại hoá công nghệ ngân hàng, ứng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ më réng m¹ng l−íi giao dÞch ®+ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c dÞch vô ng©n hµng. HiÖn nay, dÞch vô ng©n hµng cña c¸c NHTM ViÖt Nam nãi chung, NHTMCP nãi riªng lµ lo¹i h×nh dÞch vô quan träng vµ phát triển nhất trên thị tr−ờng dịch vụ tài chính ở Việt Nam, có thể đánh giá kh¸i qu¸t mét sè dÞch vô c¬ b¶n nh−: Dịch vụ huy động vốn: Dịch vụ tiền gửi tiết kiệm chiếm tới 80% nguồn vốn huy động của các TCTD Việt Nam nói chung, NHTMCP nói riêng ở Hà Néi còng nh− c¶ n−íc. Vµi n¨m gÇn ®©y, nhê ®a d¹ng ho¸ vµ ph¸t triÓn mét sè dÞch vô tiÕt kiÖm míi nh−: göi tiÒn mét n¬i rót nhiÒu n¬i, göi tiÒn tiÕt kiÖm cã mục đích, tiết kiệm bằng vàng… nên số tiền huy động tại các TCTD, trong đó cã c¸c NHTMCP kh«ng ngõng t¨ng lªn. DÞch vô tÝn dông: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y d− nî cho vay cña hÖ thèng NHTM nãi chung, NHTMCP ë Hµ Néi nãi riªng còng liªn tôc t¨ng. Tốc độ tăng tr−ởng tín dụng của các NHTMCP từ năm 2002 đến năm 2008 còng t¨ng m¹nh..

(60) 49 §Ó khuyÕn khÝch dÞch vô ng©n hµng ph¸t triÓn, Nhµ n−íc vµ Ng©n hàng Nhà n−ớc cần tạo môi tr−ờng hoạt động ngân hàng thuận lợi và hấp dÉn, bao gåm: - ổn định hệ thống kinh tế vĩ mô (tiền tệ, lạm phát, l+i suất tỷ giá, cán c©n thanh to¸n quèc tÕ, …) vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ bÒn v÷ng; - Khuôn khổ thể chế đồng bộ, phù hợp với thông lệ quốc tế và có hiệu quả; - Nền tảng hạ tầng công nghệ, đặc biệt là hệ thống thanh toán an toàn và tin cËy; - ThiÕt lËp, qu¶n lý vµ gi¸m s¸t h÷u hiÖu thÞ tr−êng dÞch vô ng©n hµng víi hệ thống chính sách, thiết chế luật lệ đảm bảo quyền tiếp cận không hạn chế đối với thị tr−ờng dịch vụ ngân hàng, cạnh tranh lành mạnh giữa các NHTM vµ b¶o vÖ quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng. • VÒ nguån nh©n lùc, bé m¸y qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh vµ hÖ thèng kiÓm so¸t cña Ng©n hµng th−¬ng m¹i Nguån nh©n lùc, bé m¸y qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh ng©n hµng vµ hÖ thèng kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé cña ng©n hµng th−¬ng m¹i, bao gåm: Nh÷ng ng−êi lµ thành viên hội đồng quản trị, ban điều hành, ban kiểm soát của ngân hàng, đội ngò c¸n bé nh©n viªn ®−îc NHTM bè trÝ lµm viÖc t¹i c¸c bé m¸y chuyªn m«n nghiÖp vô cña ng©n hµng t¹i trô së chÝnh, c¸c së giao dÞch, chi nh¸nh, v¨n phòng đại diện, phòng giao dịch, điểm giao dịch và công ty trực thuộc (nếu có). * Vấn đề quản trị ngân hàng th−ơng mai: - Qu¶n trÞ doanh nghiÖp: Qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ thùc hiÖn yªu cÇu cña c¸c luËt kinh tÕ vµ nh÷ng quy luËt kh¸c mét c¸ch kh¸ch quan, do c¸c c¬ quan quản lý thực hiện có sự tham gia của ng−ời lao động và đại diện của các tổ chøc x+ héi trong doanh nghiÖp. - Qu¶n trÞ NHTM: Còng nh− c¸c doanh nghiÖp kh¸c, NHTM sö dông c¸c yếu tố đầu vào để sản xuất ra sản phẩm d−ới hình thức là cung cấp dịch vụ tài chÝnh. Tuy nhiªn, kh«ng gièng nh− nh÷ng doanh nghiÖp kh¸c, ng©n hµng lµ.

(61) 50 loại hình doanh nghiệp đặc biệt, trong đó vốn và tiền vừa là ph−ơng tiện mục đích và cũng là đối t−ợng kinh doanh của ngân hàng. Vốn tự có của ngân hàng th−êng rÊt thÊp vµ ng©n hµng kinh doanh chñ yÕu b»ng vèn cña ng−êi kh¸c, nªn kinh doanh ng©n hµng th−êng g¾n víi rñi ro vµ ng©n hµng ph¶i chÊp nhËn với mức độ mạo hiểm nhất định. Các ngân hàng không những phải đảm bảo nhu cầu thanh toán, chi trả nh− những doanh nghiệp khác, mà còn phải đảm bảo nhu cầu chi trả tiền gửi của khách hàng. Hoạt động kinh doanh của Ngân hàng chứa đựng nhiều rủi ro, tình hình tài chính và rủi ro của Ngân hàng có ảnh h−ởng rất lớn đến hoạt động của các doanh nghiệp và nền kinh tế cũng nh− t©m lý ng−êi d©n do b¶n chÊt l©y lan ng©n hµng cã thÓ lµm rung chuyÓn toµn bé hÖ thèng kinh tÕ. VÒ b¶n chÊt, qu¶n trÞ Ng©n hµng Th−¬ng m¹i bao gåm c¸c ph−¬ng thøc hoạt động kinh doanh và buôn bán của tổ chức tài chính riêng lẻ đ−ợc quản lý bëi H§QT vµ c¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp cao. Nh− vậy, vấn đề sống còn là đánh giá khâu quản trị điều hành. Có một số tiêu chuẩn nhất định để đánh giá hiệu suất trong khâu quản trị điều hành thông qua ph−ơng thức mặt đối mặt trực tiếp. Các tiêu chuẩn này có thể là: quan điểm trong việc cấp tín dụng, mức độ thông tin có sẵn để ra các quyết định, chính sách phân bổ dự phòng tổn thất tín dụng, và những bằng chứng về sù thµnh c«ng trong qu¸ khø. Việc ra quyết định và quá trình kiểm tra là rất quan trọng, bởi vì hầu hết các cuộc đổ vỡ ngân hàng đều là hậu quả của những quyết định có thiếu sót ®−îc tÝch tô dÇn sau mét thêi gian dµi. Chóng ta cÇn ph¶i biÕt ng−êi ra quyÕt định cấp tín dụng là ai và họ quyết định nh− thế nào: - Các cá nhân có thể quyết định cấp những khoản tín dụng lớn. - HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé lµ nh− thÕ nµo. - TÝn dông ®−îc cÊp trªn c¬ së t×nh c¶m tr−íc khi c¸c chøng tõ ph¸p lý ®−îc hoµn thµnh..

(62) 51 - Hệ thống hạn mức tín dụng đối với khách hàng. - Quy tr×nh tÝn dông. - Hội đồng tín dụng. Hội đồng quản trị là cơ quan quản trị của NHTMCP, có toàn quyền nhân danh NHTMCP để quyết định các vấn đề liên quan đến mục đích, quyền lợi của NHTMCP, trừ những vấn đề thuộc về thẩm quyền của Đại hội đồng cổ đông. HĐQT có số thành viên tối thiểu là 03 ng−ời và không v−ợt quá 11 ng−ời. Số l−ợng thành viên HĐQT do Đại hội đồng cổ đông quyết định và ghi vµo §iÒu lÖ cña NHTMCP. Ban kiểm soát là cơ quan kiểm tra hoạt động tài chính của NHTMCP: giám sát việc chấp hành chế độ hạch toán, hoạt động của hệ thống kiểm tra và kiÓm to¸n néi bé cña NHTMCP. Ban kiÓm so¸t cã sè thµnh viªn tèi thiÓu lµ 3 ng−êi vµ Ýt nhÊt cã mét nöa sè thµnh viªn lµ chuyªn tr¸ch. Tr−ëng Ban kiÓm soát phải là cổ đông. Số l−ợng thành viên BKS do Đại hội đồng cổ đông quyết định và ghi vào Điều lệ của NHTMCP. Tổng giám đốc (hoặc Giám đốc đối với NHTMCP không có chức danh Tổng giám đốc) là ng−ời chịu trách nhiệm tr−ớc HĐQT, tr−ớc pháp luật về điều hành hoạt động hàng ngày của NHTMCP. Điều hành hoạt động ngân hàng cổ phần là Tổng giám đốc, giúp việc Tổng giám đốc có một số Phó Tổng giám đốc, kế toán tr−ởng và bộ máy chuyên môn nghiệp vụ. Tổng giám đốc là ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc H§QT, tr−íc ph¸p luËt vÒ viÖc ®iÒu hµnh ho¹t động hàng ngày NHTMCP. Nh÷ng ng−êi kh«ng ®−îc lµ thµnh viªn H§QT, thµnh viªn BKS hoÆc lµm Tổng giám đốc, phó TGĐ (hoặc Phó giám đốc đối với NHTMCP không có phó TGĐ, trong đó có qui định: Không đảm bảo tiêu chuẩn về đạo đức nghề nghiệp, năng lực điều hành và trình độ chuyên môn theo qui định của NHNN; không đảm bảo qui định khác do Điều lệ NHTMCP qui định..

(63) 52 Về hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ - Theo quy định tại Luật các tổ chức tín dụng đ−ợc Quốc hội thông qua ngày 12/12/1997 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng năm 2004 quy định: - Tæ chøc tÝn dông ph¶i lËp hÖ thèng kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé thuéc bé máy điều hành, giúp Tổng giám đốc (Giám đốc) điều hành thông suốt, an toàn và đúng pháp luật mọi hoạt động nghiệp vụ của tổ chức tín dụng. - C¸c tæ chøc tÝn dông ph¶i th−êng xuyªn kiÓm tra, kiÓm so¸t viÖc chÊp hành pháp luật và các quy định nội bộ; trực tiếp kiểm tra, kiểm soát các hoạt động nghiệp vụ trên tất cả các lĩnh vực tại sở giao dịch, chi nhánh, văn phòng đại diện và các công ty trực thuộc. Ngày 01/8/2006 Thống đốc NHNN đ+ ban hành “Quy chế kiểm toán nội bộ của các tổ chức tín dụng” kèm theo Quyết định số 37/2006/QĐ-NHNN thay thế Quyết định số 03/1998/QĐ-NHNN3 ngày 03/01/1998 “Quy chế kiểm tra, kiÓm to¸n néi bé cña c¸c TCTD”. Môc tiªu vµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña kiÓm to¸n néi bé bao gåm: - Đánh giá độc lập về tính thích hợp và sự tuân thủ các chính sách, thủ tôc quy tr×nh ®+ ®−îc thiÕt lËp trong TCTD. - Kiểm tra, rà soát, đánh giá mức độ đầy đủ, tính hiệu lực và hiệu quả của hÖ thèng kiÓm tra, KSNB…… Trong Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 37/2006/QĐ-NHNN quy định rõ: Các nguyên tắc cơ bản của kiểm toán nội bộ, các yêu cầu nhằm đảm bảo tính độc lập và khách quan, ph−ơng pháp thực hiện kiểm toán nội bộ. Tại Điều 7 Quyết định số 37 quy định về bộ máy của KTNB của tổ chức tín dụng đ−ợc tổ chức thành hệ thống thống nhất theo ngành dọc, trực thuộc và chịu sự chỉ đạo trực tiếp của BKS. Căn cứ quy mô, mức độ và đặc điểm hoạt động của TCTD và trên cơ sở đề nghị của BKS, HĐQT quyết định về tổ chức bộ máy của KTNB, …. Tổ chức tín dụng đ−ợc thuê các chuyên gia, tổ chức bên ngoài có đủ khả năng, năng lực, trình độ để thực hiện một phần công việc KTNB đối với những hoạt.

(64) 53 động mà bộ phận KTNB ch−a đủ khả năng thực hiện kiểm toán. Khi t¹o lËp ®−îc m«i tr−êng kinh doanh ng©n hµng hÊp dÉn, c«ng viÖc còn lại là thuộc về các NHTM là kết hợp vốn, lao động, kỹ năng quản trị điều hành và công nghệ để cung ứng các dịch vụ tài chính ngân hàng theo yêu cầu cña thÞ tr−êng. 1.4 Bµi häc kinh nghiÖm vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña mét sè ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn thÕ giíi cã thÓ ¸p dông vµo ViÖt nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. 1.4.1 Kinh nghiÖm vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña mét sè Ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn thÕ giíi cã thÓ ¸p dông vµo ViÖt Nam Thứ nhất: Tất cả các n−ớc, muốn phát triển đất n−ớc trong thời kỳ từ sau đại chiến thế giới lần thứ hai đến nay đều dựa vào nguồn vốn bên ngoài và nguồn vốn bên trong. Các n−ớc đều coi trọng sử dụng vốn bên ngoài, nh−ng kh«ng û l¹i vµo bªn ngoµi, mµ ra søc sö dông vèn bªn trong ngµy cµng nhiÒu h¬n. N−íc nµo sím chíp ®−îc thêi c¬ c¸c n−íc ph¸t triÓn xuÊt khÈu vèn sím hơn và sớm nhận thức đ−ợc xu thế thời đại là hội nhập, thì n−ớc đó tranh thủ sím h¬n nguån vèn n−íc ngoµi b»ng c¸ch thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ mÒm dÎo, th«ng tho¸ng. Nh÷ng n−íc nµo ch−a sím nhËn thøc ®−îc xu thÕ thời đại, thì n−ớc đó thu hút đ−ợc vốn bên ngoài yếu hơn. NhËt B¶n, Singapore, §µi Loan, Anh, Hµn Quèc vµ sau nµy lµ Th¸i Lan ®+ thu hót ®−îc vèn bªn ngoµi b»ng ®Çu t− trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp cã kh¸c nhau, nh−ng tận dụng vốn này để tranh thủ công nghệ mới, xây dựng kết cấu hạ tầng làm cơ sở để khơi dậy nguồn vốn bên trong. Một khi kinh tế bên trong phát triển rất cần dựa vào tích luỹ trong n−ớc chủ yếu là để đầu t− phát triển. Điều đáng rút ra là các n−ớc Nhật Bản và NIC đ+ tìm cách sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn bên trong và bên ngoài để công nghiệp hoá đất n−ớc và đảm bảo tốc độ tăng tr−ởng liên tục trong vòng hai thập kỷ đến ba thập kỷ để v−ơn lên.

(65) 54 trë thµnh n−íc c«ng nghiÖp m¹nh thuéc nhãm G7 nh− NhËt B¶n hoÆc trë thµnh n−íc c«ng nghiÖp míi cña thÕ kû 20. C¸c n−íc nµy vay vèn kh«ng hÒ tiªu dïng mà để đầu t−, kết hợp cả đầu t− của Nhà n−ớc, đầu t− của các Công ty và của dân c−, kÕt hîp sö dông vèn n−íc ngoµi víi vèn trong n−íc cã hiÖu qu¶ cao. Những kinh nghiệm trên cũng là bài học quan trọng đối với Việt Nam khi ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ nªn coi träng vèn bªn ngoµi, sö dông vèn bªn ngoài làm đòn bẩy để phát triển kinh tế tạo vốn trong n−ớc. Thø hai: Mäi nguån lùc tiÒm tµng trong mäi tÇng líp d©n c− vµ trong tÊt cả các thành phần kinh tế để tăng nguồn vốn cho CNH. Trong tÊt c¶ c¸c n−íc NIC Ch©u ¸, kh«ng ph¶i n−íc nµo còng giµu tµi nguyªn. Nh−ng kinh nghiÖm cña c¸c n−íc cã tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ ph¶i điều tra việc xác định vị trí, trữ l−ợng của từng loại tài nguyên, chú trọng đến hiệu quả của việc khai thác. Vấn đề họ quan tâm là phải xúc tiến khẩn tr−ơng tr−íc sù bïng næ cña c¸ch m¹ng c«ng nghÖ vÒ vËt liÖu nh©n t¹o. §©y còng lµ vấn đề n−ớc ta đang quan tâm tìm cách giải quyết. Nh×n l¹i lÞch sö c«ng nghiÖp ho¸ cña thÕ giíi nãi chung vµ c¸c n−íc NIC Châu á nói riêng, phần lớn các n−ớc đều bắt đầu từ ngành sử dụng nhiều lao động nh− dệt. Trong tất cả các n−ớc NIC Châu á, không phải n−ớc nào cũng giµu tµi nguyªn. Nh−ng kinh nghiÖm cña c¸c n−íc cã tµi nguyªn thiªn nhiªn là phải điều tra việc xác định vị trí, trữ l−ợng của từng loại tài nguyên, chú trọng đến hiệu quả của việc khai thác. Vấn đề họ quan tâm là phải xúc tiến khÈn tr−¬ng tr−íc sù bïng næ cña c¸ch m¹ng c«ng nghÖ vÒ vËt liÖu nh©n t¹o. Đây cũng là vấn đề n−ớc ta đang quan tâm tìm cách giải quyết. Nh×n l¹i lÞch sö c«ng nghiÖp ho¸ cña thÕ giíi nãi chung vµ c¸c n−íc NIC Châu á nói riêng, phần lớn các n−ớc đều bắt đầu từ ngành sử dụng nhiều lao động nh− dệt dồi dào, có thị tr−ờng tiêu thụ lớn, có điều kiện mở rộng thêm nhiÒu ngµnh nghÒ míi cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn v.v... Đầu t− cũng là một giải pháp huy động vốn hiệu quả, đặc biệt là đầu t− t−.

(66) 55 nhân trên cơ sở kế hoạch định h−ớng của Nhà n−ớc. Các n−ớc NIC đều duy trì mức đầu t− khoảng gần 30% trong những năm 1970, đến nay tỉ lệ đầu t− đó đ+ tăng lên khoảng 50% tổng sản phẩm quốc nội. Trong đó đầu t− t− nhân trong tæng s¶n phÈm quèc néi nhiÒu 2/3 so víi c¸c khu vùc kh¸c. Kinh nghiÖm ë c¸c n−íc cho thÊy, ®Çu t− t− nh©n ®−îc khuyÕn khÝch bëi m«i tr−êng kinh tÕ vÜ m« tích cực và có đầu t− của Nhà n−ớc đi tr−ớc, đặc biệt là đầu t− của Nhà n−ớc và cơ sở hạ tầng. Đối với các n−ớc này đầu t− của t− nhân là động lực chủ yếu cho t¨ng tr−ëng nhanh cña nÒn kinh tÕ. Thêi kú gi÷a nh÷ng n¨m 1970 vµ 1990 cña thËp kû nµy, thùc chÊt sù kh¸c nhau vÒ ®Çu t− gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ nµy víi c¸c nền kinh tế khác có mức thu nhập trung bình và thấp chính là do mức độ đầu t− t− nh©n, qu¶n lý vÜ m« cã nhiÖm vô khèng chÕ tû lÖ l¹m ph¸t, khuyÕn khÝch những kế hoạch đầu t− dài hạn. Các nhà l+nh đạo các n−ớc NIC Châu á đ+ xây dựng đ−ợc môi tr−ờng kinh doanh thuận lợi, trong đó yếu tố chủ yếu là pháp luật ổn định và thuận lợi cho đầu t− t− nhân ở Việt Nam trong những năm qua cho phép chúng ta phát triển mạnh đầu t− để huy động vốn, đặc biệt là đầu t− cña khu vùc ngoµi quèc doanh trong nh÷ng n¨m tíi. Thứ ba: Phát huy vai trò quản lý vĩ mô của đất n−ớc. Tr−íc cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi 1929 - 1933, kinh tÕ cña nhiÒu n−íc lín kh«ng cã sù can thiÖp cña Nhµ n−íc, do vËy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn kém hiệu quả. Khi các n−ớc lựa chọn cơ chế kinh tế thị tr−ờng để vận hành nền kinh tế, thì đồng thời họ cũng phát huy vai trò của Nhà n−ớc. Các n−ớc đều chủ tr−ơng có một Nhà n−ớc mạnh, quyền lực mạnh. Hàn Quốc phát triển nhanh nhất là ở thời kỳ chế độ quân sự độc quyền là một ví dụ. Để ổn định môi tr−ờng tài chính vĩ mô, Nhật Bản đ+ sớm đ−a ra và thực hiện chính sách cân đối thu chi ngân sách mà theo luật pháp n−ớc này là chi hµng n¨m ph¶i ®−îc trang tr¶i b»ng thu hµng n¨m. §ã lµ mét viÖc lµm kh«ng míi, nh−ng c¸c n−íc ph¸t triÓn kh¸c kh«ng lµm ®−îc. Sau nµy, Malaysia vµ.

(67) 56 Sigapore còng lµm theo c¸ch nµy. - Nhµ n−íc t×m c¸ch t¨ng ®Çu t− cña m×nh vµo kinh tÕ. NhËt B¶n lµ n−íc chi Ng©n s¸ch cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµo lo¹i cao nhÊt trong c¸c n−íc ph¸t triÓn. Vèn cña Nhµ n−íc kÕt hîp víi vèn cña c¸c C«ng ty vµ vèn cña d©n c− để đầu t− và khi đầu t− t− nhân giảm thì Chính phủ tăng đầu t−. - Nhà n−ớc có quyền lực mạnh để thực thi chính sách thuế, chính sách vay nî víi l+i suÊt thÊp vµ chÝnh s¸ch tÝn dông víi l+i suÊt thÊp. Thèng nhÊt điều hành tài chính tiền tệ để Nhà n−ớc quản lý đ−ợc tất cả các hoạt động kinh tÕ, t¹o m«i tr−êng hÊp dÉn thu hót vèn ®Çu t− bªn ngoµi. Nhµ n−íc tÝch cùc chăm lo giải quyết các vấn đề x+ hội để doanh nghiệp tập trung chăm lo phát triển kinh tế, đóng góp cho Nhà n−ớc và giải quyết vấn đề việc làm, thu nhập. - Nhµ n−íc x©y dùng Ng©n hµng Trung −¬ng thµnh ng©n hµng m¹nh vµ x©y dựng hệ thống các ngân hàng kinh doanh hiện đại để huy động vốn cao nhất và chuyÓn nguån vèn vµo cung øng cho c¸c c«ng ty vµ d©n c− sö dông. T¹i NhËt Bản và các n−ớc NIC trong quá trình hiện đại hoá đất n−ớc, vai trò thị tr−ờng chøng kho¸n kh«ng quan träng b»ng vai trß cña hÖ thèng ng©n hµng. - Nhà n−ớc quan tâm mở rộng từng b−ớc thị tr−ờng chứng khoán để thu hút vốn và giao dịch vốn sôi động, thông thoáng. - Nhà n−ớc tạo ra hệ thống pháp luật ngày càng hoàn chỉnh để quản lý và thực hiện vai trò kiểm soát của Nhà n−ớc đối với nền kinh tế nói chung và nền c«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i nãi riªng. Bµi häc vÒ t¨ng c−êng vai trß cña Nhµ n−íc trong tiÕn tr×nh héi nhËp quốc tế không phải là điều mới mẻ nh−ng vấn đề luôn luôn mới là ở chỗ: Tõng giai ®o¹n, tõng thêi ®iÓm quan träng Nhµ n−íc thùc hiÖn vai trß quyÕt định của mình ra sao để thúc đẩy tăng tr−ởng kinh tế. Nh÷ng kinh nghiÖm rót ra tõ c¸c n−íc nªu trªn cÇn ®−îc chó träng nghiên cứu để vận dụng sáng tạo vào hội nhập. Tất nhiên là mọi sự dập khuôn đều không bao giờ thành công. 1.4.2. Mét sè kinh nghiÖm vÒ qu¶n lý ng©n hµng cña c¸c Ng©n hµng.

(68) 57 th−¬ng m¹i mét sè n−íc cã thÓ vËn dông cho c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam. - Các ngân hàng th−ơng mại cần thực hiện đổi mới với những trọng tâm sau: + CÇn hîp lý ho¸ m¹ng l−íi chi nh¸nh, gi¶m nh©n lùc vµ c¶i tiÕn quy tr×nh ph©n tÝch vµ phª chuÈn c¸c kho¶n vay. + Cơ sở vốn của các ngân hàng cần đ−ợc tăng c−ờng hơn nữa để có thể xử lý các khoản nợ tồn đọng và nâng cao khả năng sinh lời. + Tăng c−ờng các quy định về giám sát và phòng ngừa rủi ro. + ChÝnh phñ cÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh ch−¬ng tr×nh c¬ cÊu, s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc. Bëi ng©n hµng chØ cã thÓ lµnh m¹nh khi chÝnh nh÷ng kh¸ch hµng cña hä còng lµnh m¹nh. - Tõng b−íc ¸p dông tËp qu¸n quèc tÕ th«ng qua viÖc thõa nhËn, c«ng nhËn vÒ mÆt ph¸p lý c¸c quy t¾c, tËp qu¸n quèc tÕ ®−îc ¸p dông réng r+i vµ phổ biến trong hoạt động ngân hàng. - §èi víi qu¶n lý ng©n hµng: + H×nh thøc qu¶n lý kh¸ch hµng theo h−íng tËp trung: ChÝnh s¸ch ph©n loại khách hàng nhất quán do Hội sở chính (HSC) quy định, quản lý khách hàng đảm bảo thống nhất xuyên suốt từ HSC đến các bộ phận kinh doanh bên d−íi. Kh¸ch hµng ®−îc qu¶n lý hÕt søc chÆt chÏ theo ngµnh däc. + Chính sách quản lý rủi ro nhất quán: Phân định rõ ràng giữa bộ phËn kh¸ch hµng vµ bé phËn tÝn dông (front offices vµ back offices). TiÕn hµnh xÕp h¹ng tÝn nhiÖm mét c¸ch nhÊt qu¸n vµ tËp trung t¹i HSC. Qu¶n lý khách hàng/ khoản vay có vấn đề một cách độc lập và có bộ phận chuyªn biÖt lµm ®Çu mèi thÓ hiÖn tÝnh chuyªn nghiÖp trong viÖc xö lý tõng lo¹i giao dÞch ng©n hµng. + Quản lý tài chính nội bộ theo h−ớng xác định các khu vực lợi nhuận và chi phí (Profit/Cost Center) phát triển các ph−ơng pháp để xây dựng kế hoạch và dự kiến tr−ớc các chi phí cũng nh− các nguồn thu nhập để có sự quản lý.

(69) 58 hợp lý nhằm đảm bảo cho mục đích cuối cùng là tối đa hoá lợi nhuận. + Việc xử lý nợ nên thông qua 5 b−ớc: thu thập thông tin, đánh giá sơ bộ, đánh giá cụ thể chi tiết, xác định ph−ơng án cơ cấu lại, chọn ph−ơng án xử lý ít tốn kém nhất theo h−ớng đảm bảo tính cân bằng, tính thống nhất, tính bất buéc, tÝnh linh ho¹t gi÷a con nî vµ chñ nî. M« h×nh kiÓm to¸n néi bé vµ kiÓm tra néi bé nªn ®−îc qu¶n lý t¸ch bạch: bộ phận kiểm toán nội bộ trực thuộc hội đồng quản trị (supervisory board) có trách nhiệm giám sát hoạt động và tính tuân thủ của Ban điều hành; Bộ phận kiểm tra nội bộ thuộc Tổng Giám đốc, có trách nhiệm giám sát, đảm bảo các chính sách của Ban điều hành đ−ợc thực hiện đúng. Về đào tạo kiểm toán viên nội bộ nên theo h−ớng tuyển chọn, điều động trong néi bé ng©n hµng nh÷ng ng−êi cã kinh nghiÖm, am hiÓu vÒ nghiÖp vô ng©n hµng, nhÊt lµ vÒ lÜnh vùc kÕ to¸n, kinh doanh ng©n hµng vµ c«ng nghÖ th«ng tin. bè trÝ kiÓm so¸t viªn th©m nhËp thùc tÕ t¹i c¸c bé phËn nghiÖp vụ khác để tích luỹ kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn phục vụ cho c«ng t¸c kiÓm to¸n néi bé. 1.4.3 Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam khi hội nhập quốc tế - Lành mạnh hoá hệ thống tài chính, nâng cao chất l−ợng hoạt động ngân hàng và tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn về hoạt động cũng nh− quản lý nghiêm ngặt các quy định trong hoạt động ngân hàng. - Muốn hội nhập quốc tế chủ động, hiệu quả thì vấn đề hoàn thiện hệ thèng ph¸p luËt vµ c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ theo h−íng thËn träng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. - Xây dựng hệ thống kiểm tra giám sát các hoạt động của ngân hàng để tránh tình trạng lợi dụng kẽ hở trong quản lý để đầu cơ, cho vay mạo hiÓm hoÆc vi ph¹m nguyªn t¾c thËn träng trong m«i tr−êng tù do ho¸. - Tăng vốn tự có đảm bảo an toàn trong hoạt động ngân hàng thông qua viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu. kÕt luËn ch−¬ng 1.

(70) 59 Qua nghiên cứu một cách có hệ thống những vấn đề cơ bản về nâng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c NHTM, trong luËn ¸n t¸c gi¶ ®+ tËp trung nghiªn cøu hiÖu qu¶ tµi chÝnh ®o l−êng b»ng kh¶ n¨ng sinh lêi vµ kÕt qu¶ kinh doanh của 08 NHTMCP có Trụ sở chính trên địa bàn, thông qua ph−ơng pháp đánh giá các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn bảo đảm an toàn trong hoạt động của NHTM, trong đó chỉ tiêu quan trọng nhất là các chỉ tiêu khả năng sinh lời vµ hiÖu qu¶ kinh doanh. Ch−¬ng I ®+ hoµn thµnh nh÷ng nhiÖm vô sau: Thø nhÊt, tr×nh bµy kh¸i qu¸t vÒ héi nhËp quèc tÕ, ®−a ra kh¸i niÖm vµ đặc tr−ng về hội nhập tài chính quốc tế; nêu đ−ợc những thời cơ, thách thức đối với hoạt động của NHTM trong tiến trình hội nhập quốc tế đối với Việt Nam nãi chung vµ lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng nãi riªng. LuËn ¸n ®+ nªu đ−ợc cơ hội và những vấn đề đặt ra đối với hệ thống NHTM khi hội nhập vào thị tr−ờng tài chính quốc tế mà trực tiếp là những vấn đề đặt ra trong hội nhập quốc tế đối với ngân hàng. Luận án cũng đ+ phân tích và hệ thống hoá những vấn đề lý luận về ngân hàng th−ơng mại, các hoạt động cơ bản của NHTM. Thø hai, tr×nh bµy kh¸i qu¸t vÒ vèn cña NHTM, nªu ®−îc quan ®iÓm về hiệu quả sử dụng vốn của NHTM, từ đó phân biệt đ−ợc hiệu quả kinh tế, hiệu quả x+ hội và hiệu quả sử dụng vốn. Từ đó nêu đ−ợc sự cần thiết ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña NHTM. Trªn c¬ së c¸c lý lu©n c¬ bản về ph−ơng pháp đánh giá các chỉ tiêu phản ảnh khả năng sinh lời và hiệu quả kinh doanh của các NHTM. Từ đó, thấy đ−ợc nhân tố ảnh h−ởng đến hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM. Thø ba, Nªu ®−îc kh¸i qu¸t bµi häc kinh nghiÖm vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c NHTM mét sè n−íc trªn thÕ giíi trong qu¸ tr×nh hội nhập đối với Việt Nam, có giá trị tham khảo bài học cho các NHTM ViÖt Nam..

(71) 60 Ch−¬ng 2 Thùc tr¹ng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà nội trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ giai ®o¹n 2002 - 2008 2.1 TiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam. 2.1.1 Quan ®iÓm cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam héi nhËp vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng Trong tiÕn tr×nh më cöa héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, khu vùc tµi chÝnh ng©n hµng lu«n ®−îc xem lµ lÜnh vùc nh¹y c¶m vµ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi. Do vËy, c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi lu«n muèn c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn mở cửa một cách nhanh chóng và triệt để. Họ th−ờng lấy sự thành công của một số quốc gia Đông âu để làm minh chứng và khuyến cáo đối với các nền kinh tế đang hội nhập, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, theo kế hoạch hội nhập ngành Ngân hàng, trong đó có Việt Nam, có thể thấy quan điểm, đ−ờng lèi mµ ViÖt Nam lùa chän kh¸ thËn träng. Chóng ta cïng t×m hiÓu nguyªn nh©n chÝnh khiÕn mét sè n−íc §«ng ¢u lùa chän ®−êng lèi më cöa cña thÞ tr−êng tµi chÝnh - ng©n hµng nhanh chãng. Sự sụp đổ của Liên bang Xô Viết và khủng hoảng thể chế chính trị tại các n−ớc Đông Âu đó dẫn đến sự hỗn loạn về chính trị và tê liệt các nền kinh tế trong khối này. Lúc này, phần lớn dân chúng kỳ vọng vào một sự thay đổi căn bản của Chính phủ mới sau một thời gian trì trệ kéo dài. Họ luôn đòi hỏi và ñng hé ChÝnh phñ míi c¶i c¸ch nhanh chãng vµ thËm chÝ, b¶n th©n c¸c ChÝnh Phñ míi còng muèn c¶i c¸ch døt ®iÓm. §iÒu nµy còng phï hîp víi môc tiªu lµm võa lßng d©n chóng. Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n khñng ho¶ng, nguån lùc tài chính nội địa gần nh− bị kiệt quệ, Chính phủ không còn đủ khả năng duy trì vai trò của mình đối với các khu vực của nền kinh tế và buộc phải trông cậy.

(72) 61 vào nguồn lực tài chính bên ngoài. Do vậy, họ tiến hành cải cách rất triệt để không chỉ đối với các khu vực tài chính - ngân hàng mà còn đối với cả các khu vùc kh¸c cña nÒn kinh tÕ. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n c¨n b¶n khiÕn c¸c n−íc §«ng ¢u ph¶i lùa chän gi¶i ph¸p nµy víi mong muèn tho¸t ra khái khñng kho¶ng vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ. VËy, t¹i sao ViÖt Nam lùa chän gi¶i ph¸p c¶i c¸ch vµ më cöa hÖ thèng ng©n hµng thËn träng. Thø nhÊt, ViÖt Nam kh«ng r¬i vµo t×nh tr¹ng bÕ t¾c nh− c¸c n−íc §«ng Âu; Chúng ta có một thể chế chính trị ổn định, vững chắc và nền kinh tế đang trên đà tăng tr−ởng đều. Vì vậy, không có lý gì chúng ta phải tiến hành cải tổ vµ më cöa mét c¸ch véi vµng, m¹o hiÓm. Thứ hai, duy trì sự ổn định của khu vực ngân hàng đồng nghĩa với việc duy trì sự ổn định của khu vực tài chính, khu vực sản xuất, khu vực đối ngoại… Vì vậy, Việt Nam không cần quá mạo hiểm khi đánh đổi sự mở cửa nhanh chãng cña khu vùc ng©n hµng víi nguy c¬ rñi ro ph¸ vì nÒn kinh tÕ. Thứ ba, tất cả các quốc gia khi mở cửa đều mong muốn xây dựng cho mình những tập đoàn tài chính hùng mạnh thuộc quyền kiểm soát nội địa bởi Chính phñ vÉn kú väng vµo c¸c kho¶n lîi nhuËn tõ khu vùc tµi chÝnh - ng©n hµng. Thø t−, mét lý do n÷a lµ hiÖn nay hÖ thèng tµi chÝnh cña ViÖt Nam, nguån vèn ®Çu t− x+ héi chñ yÕu, tõ khu vùc ng©n hµng vÉn chiÕm tû träng khá lớn. Vì vậy, duy trì vai trò chủ đạo trong khu vực ngân hàng cho các nhà ®Çu t− trong n−íc còng cã nghÜa lµ ChÝnh phñ vÉn muèn phÇn nµo cã ®−îc sù chủ động trong việc thực hiện các kế hoạch phát triển kinh tế đất n−ớc. Thø n¨m, kinh nghiÖm thÕ giíi cho thÊy më cöa khu vùc ng©n hµng nãi chung, đặc biệt khu vực ngân hàng th−ơng mại nhà n−ớc (NHTMNN), cần ®−îc thùc hiÖn song song hoÆc sau khi ®+ c¶i c¸ch khu vùc doanh nghiÖp nhµ n−íc (DNNN). HiÖn nay, ph−¬ng ¸n nµy ®ang ®−îc ¸p dông. Tuy nhiªn, sù chËm ch¹p c¶i c¸ch khu vùc DNNN còng lµ lý do khiÕn cho.

(73) 62 NHTMNN ch−a thực hiện đúng nh− mong muốn. Ngoài ra, việc cải cách c¸c NHTMNN chËm trÔ cßn bÞ ¶nh h−ëng bëi thÞ tr−êng chøng kho¸n ch−a ph¸t triÓn mµ nguyªn nh©n gèc rÔ vÉn lµ c¶i c¸ch khu vùc DNNN kh«ng mÊy tiÕn triÓn thêi gian qua. Thø s¸u, chi phÝ cho viÖc c¶i c¸ch vµ më cöa thËn träng tuy cã tèn kÐm (kể cả chi phí cơ hội) nh−ng việc cải cách nhanh chóng sẽ rất dễ dẫn đến sự suy sụp, rủi ro cho hệ thống ngân hàng. Khi đó, hậu quả và tổn hại là không thÓ l−êng hÕt. Thø b¶y, më cöa hÖ thèng ng©n hµng cÇn ph¶i dùa trªn c¬ së hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý phï hîp, tr¸nh thÊt tho¸t tµi s¶n cña Nhµ n−íc. H¬n n÷a, c¶i c¸ch thËn träng sÏ gióp chóng ta cã mét c¸ch nh×n réng h¬n, cã kh¶ n¨ng đánh giá và khắc phục kịp thời những sai sót trong quá trình cải cách, nhằm gi¶m bít thiÖt h¹i cho nÒn kinh tÕ. Trong quá trình đàm phán gia nhập Tổ chức Th−ơng mại thế giới - WTO. Việt Nam phải ký kết hàng loạt hiệp định song ph−ơng và đa ph−ơng với hầu hÕt c¸c thµnh viªn WTO theo nguyªn t¾c c¬ b¶n vµ lé tr×nh më cöa ®−îc qui định trong Hiệp định chung về th−ơng mại dịch vụ (GATS) của WTO, nh− chế độ đối xử quốc gia, qui chế tối huệ quốc, tính minh bạch của các chính sách liên quan đến hoạt động th−ơng mại dịch vụ. Hiệp định th−ơng mại Việt - Mỹ và chủ yếu của GTAS. Nhờ đó, đ+ giúp chúng ta sớm xác định đ−ợc những vấn đề mấu chốt là làm sao nắm bắt đ−ợc những thử thách và nhân tố thuận lợi c¬ b¶n khi më cöa, trªn c¶ ph−¬ng diÖn qu¶n lý ngµnh - Ng©n hµng Nhµ n−íc (NHNN) và trên cả ph−ơng diện các chủ thể tham gia trực tiếp vào thị tr−ờng các tổ chức tín dụng, từ đó đề ra những giải pháp hữu hiệu nhằm thực hiện quá tr×nh héi nhËp kinh tÕ mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. ViÖt Nam gia nhËp Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) lµ mét b−íc ®i cần thiết và tất yếu đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam. Lộ trình mở cửa thÞ tr−êng tµi chÝnh ng©n hµng cÇn ®−îc tiÕn hµnh trªn c¬ së xem xÐt nh÷ng.

(74) 63 hạn chế và lợi thế cơ bản của hệ thống ngân hàng Việt Nam, đồng thời phải tu©n thñ nguyªn t¾c cña c¸c tæ chøc th−¬ng m¹i quèc tÕ vµ khu vùc mµ Chính phủ Việt Nam đ+ cam kết. Do vậy, chúng ta cần nhận dạng đúng, đầy đủ những khó khăn thách thức và gấp rút khắc phục, tạo những tiền đề thuận lîi cho hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam héi nhËp vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng sau khi gia nhËp WTO. 2.1.2 Thời cơ và thách thức đối với hoạt động của ngân hàng th−ơng m¹i ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ 2.1.2.1 Thêi c¬ Gia nhËp WTO mang l¹i nh÷ng c¬ héi lín cho nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ngành ngân hàng Việt Nam nói riêng. Hội nhập quốc tế mở ra cơ hội để trao đổi, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng, nh− hoạch định chính sách tiền tÖ, ¸p dông c¸c th«ng lÖ tèt nhÊt trong qu¶n trÞ ng©n hµng, c¸c chuÈn mùc th«ng tin b¸o c¸o tµi chÝnh, c¸c tiªu chÝ trong phßng ngõa rñi ro vµ an toµn hoạt động ngân hàng. Ngành NH Việt Nam có điều kiện tranh thủ vốn, công nghệ, kinh nghiệm quản lý, đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ, có khả năng theo kÞp yªu cÇu ph¸t triÓn thÞ tr−êng tµi chÝnh ng©n hµng, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn, nhanh chãng vµ ph¸t triÓn c¸c dÞch vô ng©n hµng míi, khai th¸c vµ ¸p dông hiÖu qu¶ h¬n −u thÕ cña c¸c lo¹i h×nh ng©n hµng nh»m më réng thÞ phÇn trªn thÞ tr−êng tµi chÝnh quèc tÕ vµ khu vùc. C¸c NHTM Việt Nam có thể phát phát huy lợi thế về mạng l−ới chi nhánh rộng lớn để tiếp cận ph−ơng thức quản lý, kinh doanh của các ngân hàng n−ớc ngoài hoạt động t¹i ViÖt Nam. Quan träng h¬n c¶, héi nhËp quèc tÕ trong lÜnh vùc ng©n hµng sẽ tạo ra động lực thúc đẩy công cuộc đổi mới và nâng cao tính minh bạch của hệ thống NH Việt Nam, đáp ứng yêu cầu hội nhập, thực hiện cam kết với các định chế tài chính và tổ chức th−ơng mại quốc tế. WTO lµ ¸p lùc cÇn thiÕt cho ngµnh Ng©n hµng ViÖt Nam sím hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý, c¬ chÕ qu¶n lý - ®iÒu hµnh vµ x©y dùng hÖ thèng NH ph¸t.

(75) 64 triển trên nền tảng, nguyên tắc của thị tr−ờng văn minh, hiện đại. Trong thời hạn thực hiện điều chỉnh để hội nhập đầy đủ, ngành Ngân hàng cần sớm có nh÷ng b−íc ®i, gi¶i ph¸p thiÕt thùc nh»m h¹n chÕ nh÷ng bÊt cËp, tranh thñ triệt để những cơ hội, đồng thời phát huy tối đa những lợi thế sẵn có để có thể héi nhËp vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. ViÖt Nam gia nhËp Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) cã nhiÒu c¬ héi thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi cïng víi c¸c thµnh tùu khoa häc, qu¶n lý, kü thuËt vµ công nghệ tiên tiến của thế giới trong phát triển dịch vụ trình độ, chất l−ợng cao, nhÊt lµ trong lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm, chøng kho¸n. Tham gia hội nhập, các NH Việt Nam có cơ hội trao đổi kinh nghiệm quản trị, điều hành với NH các n−ớc và có thêm điều kiện đào tạo, đào tạo lại cán bộ nhân viên. Phát huy đ−ợc khả năng sáng tạo, sức mạnh tập thể của đội ngò c¸n bé, nh©n viªn NH ViÖt Nam. Là Thủ đô và là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá và giao dịch quốc tế lớn của cả n−ớc, kinh tế Thủ đô tiếp tục tăng tr−ởng; mức thu nhập của ng−ời d©n, nhu cÇu tiªu dïng c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô kh«ng ngõng ®−îc n©ng cao cả về số l−ợng, chất l−ợng là điều kiện thuận lợi cho dịch vụ trình độ, chất l−îng cao ph¸t triÓn. 2.1.2.2. Th¸ch thøc Tr−ớc hết, đối với NHNN, gia nhập WTO đ+ cho thấy hệ thống pháp luật ngân hàng còn thiếu, ch−a đồng bộ và một số điểm ch−a phù hợp với thông lệ quốc tế. Hệ thống chính sách, pháp luật ngân hàng còn có phân biệt đối xử gi÷a c¸c lo¹i h×nh tæ chøc, gi÷a c¸c nhãm ng©n hµng, gi÷a ng©n hµng trong n−íc vµ ng©n hµng n−íc ngoµi, t¹o nªn sù c¹nh tranh thiÕu lµnh m¹nh. Nh÷ng điều đó đặt ra sự thách thức sửa đổi nhằm tạo môi tr−ờng kinh doanh bình đẳng thông thoáng theo nguyên tắc không phân biệt đối xử của WTO. Ngoài ra, hệ thống pháp luật của Việt Nam còn chứa đựng nhiều hạn chế mang tính định l−ợng áp dụng đối với các TCTD trong n−ớc và mâu thuẫn với một số nội.

(76) 65 dung của GATS và Hiệp định th−ơng mại Việt - Mỹ. Cơ cấu tổ chức của NHNN ch−a đáp ứng đ−ợc yêu cầu hoạt động có hiệu lực của một hệ thống ®−îc qu¶n lý tËp trung thèng nhÊt. §¸ng chó ý h¬n, héi nhËp quèc tÕ sÏ lµm tăng cách giao dịch vốn và rủi ro của hệ thống ngân hàng. Trong khi đó, các công cụ chủ yếu của chính sách tiền tệ ch−a đ−ợc đổi mới kịp thời, năng lực điều hành chính sách tiền tệ cũng nh− giám sát hoạt động ngân hàng của NHNN vÉn cßn h¹n chÕ, thiÕu sù gi¸m s¸t cña c¸c bé, ngµnh liªn quan. Đối với các NHTM, gia nhập WTO đồng nghĩa với sự gia tăng áp lực c¹nh tranh tõ phÝa c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi víi n¨ng lùc tµi chÝnh tèt h¬n, công nghệ, trình độ quản lý và hệ thống sản phẩm đa dạng, có chất l−ợng cao hơn và có thể đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Các NHTM Việt Nam sẽ gặp khó khăn rất lớn do đồng thời phải h−ớng các hoạt động ra thị tr−ờng bªn ngoµi vµ c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi tham gia vµo thÞ tr−êng Việt Nam. Trong khi đó, Việt Nam mới chỉ đề cập đến một vài nội dung của chính sách cạnh tranh, ch−a có chính sách thống nhất để quản lý có hiệu quả hoạt động cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng và hầu nh− ch−a chú ý đến việc nghiên cứu xây dựng chính sách nhà n−ớc đối với cạnh tranh ngân hàng. ThËm chÝ, c¸c NH còng ch−a kÞp thêi chó träng ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm vµ dịch vụ mới, công nghệ ch−a đ−ợc coi là công cụ hàng đầu để nâng cao sức c¹nh tranh, dÞch vô cung cÊp v× thÕ cßn nghÌo nµn, thiÕu an toµn. Bên cạnh đó, do xuất phát điểm và trình độ phát triển của ngành NH Việt Nam còn thấp, cả về công nghệ, trình độ tổ chức, quản lý và chuyên môn nghiệp vụ, tốc độ mở cửa của nền kinh tế còn chậm, khả năng huy động vốn trong nội bộ nền kinh tế thấp, nhất là vốn trung dài hạn và tiết kiệm nội địa, hầu hết các NHTM ch−a có chiến l−ợc kinh doanh hợp lý để có thể v−ơn ra thị tr−ờng quốc tế. Nh− vậy, thách thức không nhỏ đối với NHTM Việt Nam chÝnh lµ vai trß cña nhãm NH n−íc ngoµi ngµy cµng t¨ng nhê søc m¹nh vÒ vốn, công nghệ, dịch vụ và qui mô hoạt động toàn cầu, nhất là từ khi NHNN.

(77) 66 cho phép các NH n−ớc ngoài và liên doanh với Mỹ huy động VND/vốn pháp định đối với pháp nhân là 600% và đối với thể nhân là 500% tại các khách hàng không có quan hệ tín dụng (đối với ngân hàng n−ớc ngoài và liên doanh víi Liªn minh ch©u ¢u tû lÖ nµy lµ 500% vµ 400%). Trong qu¸ tr×nh héi nhËp, lîi thÕ tiÒm n¨ng sÏ thuéc vµo nhãm NH n−íc ngoµi vµ søc Ðp c¹nh tranh sÏ ngày càng lớn đối với các NHTM trong n−ớc, không loại trừ các NHTMNN. Mét trong nh÷ng khã kh¨n mµ c¸c NHTM, thËm chÝ c¶ NHNN víi t− c¸ch quản lý ngành, đang v−ớng phải đó là việc thực hiện chuyển đổi sang áp dụng các chuÈn mùc vÒ an toµn theo th«ng lÖ quèc tÕ nh− tû lÖ an toµn vèn tèi thiÓu, trÝch lËp dù phßng rñi ro, ph©n lo¹i nî... Mức độ ứng dụng công nghệ thông tin trong hệ thống ngân hàng Việt Nam nãi chung vµ NHTMCP nãi riªng so víi c¸c ng©n hµng trong khu vùc cßn kh¸ chªnh lÖch. T¹i thÞ tr−êng dÞch vô tµi chÝnh sÏ diÔn ra cuéc c¹nh tranh ch−a c©n søc, ®e do¹ sù tån t¹i cña khu vùc tµi chÝnh trong n−íc, gi÷a khu vùc tµi chÝnh trong n−íc víi khu vùc tµi chÝnh n−íc ngoµi do chªnh lÖch vÒ n¨ng lực quản lý, tiềm lực tài chính, trình độ công nghệ…. Bên cạnh đó, sự thay đổi c¬ cÊu nguån vèn ®Çu t− theo h−íng t¨ng tû träng nguån ®Çu t− gi¸n tiÕp còng g©y nhiÒu khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý. ViÖc gia nhËp Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi trong bèi c¶nh hÖ thèng luËt ph¸p hiÖn t¹i cßn cã kho¶ng c¸ch so víi cam kết đ+ ký khi đàm phán cũng có thể đ−a đến những hậu quả bất lợi cho khách hàng trong n−ớc, làm ảnh h−ởng đến sự phát triển bền vững của thị tr−êng tµi chÝnh, ng©n hµng. ChÊt l−îng t¨ng tr−ëng vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ cßn rÊt thÊp so víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi; h¹ tÇng kinh tÕ x+ héi, hÖ thống pháp luật và các cơ chế chính sách ch−a đồng bộ; lực l−ợng lao động trình độ cao phục vụ cho phát triển dịch vụ trình độ, chất l−ợng cao còn yếu và thiếu; năng lực quản lý Nhà n−ớc trong hoạt động dịch vụ ch−a theo kịp đòi hỏi thực tế làm hạn chế khả năng phát triển, cung ứng các dịch vụ trình độ, chÊt l−îng cao..

(78) 67 2.1.3 Hoạt động ngân hàng trong điều kiện hội nhập quốc tế Hội nhập quốc tế về ngân hàng của một nền kinh tế là mức độ mở cửa về hoạt động ngân hàng giữa nền kinh tế đó với các n−ớc trong khu vực và toàn thÕ giíi. - Hoạt động ngân hàng trong điều kiện hội nhập quốc tế rất đa dạng phức t¹p vµ diÔn ra trªn ph¹m vi réng, mang tÝnh c¹nh tranh quèc tÕ cao. - Hoạt động ngân hàng phải tuân thủ quy luật thị tr−ờng và các luật lệ tập qu¸n kinh doanh quèc tÕ. - Hoạt động ngân hàng diễn ra trong môi tr−ờng công nghệ hiện đại và sự ph¸t triÓn cña c¸c dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö. - Ngµnh Ng©n hµng tiÕp tôc c«ng cuéc c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng, c¶ NHTM vµ NHNN víi c¸c träng t©m: Xö lý nî xÊu vµ c¬ cÊu l¹i tµi chÝnh cña NHTM. Tách bạch các hoạt động chính sách để NHTM thực sự là ngân hàng kinh doanh, xây dựng mô hình ngân hàng NHTM phù hợp với đòi hỏi của nền kinh tÕ thÞ tr−êng. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ dÞch vô ng©n hµng. §æi míi ho¹t động và hoàn thiện mô hình ngân hàng Nhà n−ớc. - Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh. ViÖt Nam đ+ và đang tích cực tham gia quá trình này với những Hiệp định đ+ ký kết nh− Hiệp định th−ơng mại Việt - Mỹ, Hiệp định khung về hợp tác th−ơng mại và dịch vô (AFTA) cña HiÖp héi ASEAN, cam kÕt xin gia nhËp tæ chøc Th−¬ng m¹i quốc tế (WTO) đ+ đặt ra yêu cầu Việt Nam phải mở cửa hoạt động tiền tệ, ngân hàng với thế giới với nội dung cụ thể là tự do hoá hoạt động ngân hàng của quốc gia với quốc tế, b+i bỏ các quy định, hạn chế mang tính hành chính đối với các hoạt động ngân hàng của các TCTD n−ớc ngoài. Môi tr−ờng pháp lý trong n−ớc cho hoạt động ngân hàng phải phù hợp thông lệ quốc tế. - Thách thức đối với hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng Việt Nam. ViÖc tù do ho¸ më cöa trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng cïng víi sù th©m nhËp cña c¸c yÕu tè n−íc ngoµi sÏ t¹o nhiÒu khã kh¨n vÒ chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh, qu¶n lý vµ gi¸m s¸t cña Ng©n hµng Nhµ n−íc vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng..

(79) 68 2.1.4 C¬ chÕ chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ vµ Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam đối với Ngân hàng th−ơng mại Trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ, NHNN ®+ quan t©m tËp trung rµ so¸t, bæ sung, chØnh söa hÖ thèng v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt nhằm đảm bảo thực hiện các cam kết theo đúng lộ trình của Hiệp định AFTA và các thoả thuận trong Hiệp định Th−ơng mại Việt Mỹ có liên quan đến lĩnh vực tiền tệ, hoạt động ngân hàng. Các chính sách cơ chế, quy chế đ−ợc ban hành trong một số lĩnh vực hoạt động ngân hàng chủ yếu trong lÜnh vùc tÝn dông. Trong đó, nhiều qui định pháp lý đ+ đ−ợc tổng hợp và hệ thống hoá d−ới dạng các chỉ tiêu tài chính tại Quyết định số 292 ngày 27/08/1998 của NHNN về qui chế xếp loại các NHTMCP, Quyết định số 400/2004/QĐ-NHNN ngày 16/4/2004 ban hành quy định về việc xếp loại NHTMCP, Thông t− liên bộ Lao động x+ hội - tài chính số 17/TTLT- BLĐTBXH-BTC ngày 31/12/1998 h−ớng dẫn xếp hạng DNNN để xếp loại Chi nhánh NHTM C«ng v¨n sè 1525 ngµy 22/12/1999 cña Thanh tra NHNN h−íng dÉn thùc hiện giám sát từ xa đối với các TCTD hoạt động tại Việt Nam. Trong những n¨m gÇn ®©y, nhÊt lµ n¨m 2008 Nhµ n−íc vµ c¸c Bé, Ngµnh tiÕp tôc ban hµnh nhiÒu Bé luËt vµ c¸c v¨n b¶n d−íi luËt t¹o m«i tr−êng ph¸p lý thuËn lîi cho hoạt động quản lý kinh tế nói chung và hoạt động ngân hàng nói riêng. Trong đó có qui định xếp loại ngân hàng cổ phần kèm theo quyết định số 06/2008/QĐ-NHNN ngày 12 tháng 3 năm 2008 của Thống đốc NHNN. Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2008 thÞ tr−êng tiÒn tÖ cã diÔn biÕn phøc t¹p, nh−ng vÒ phÝa kinh tÕ vÜ m« ®+ cã c¸c gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ nãi chung, trong đó có giải pháp thắt chặt tiền tệ của NHNN, sự ủng hộ tích cực của các NHTM, nªn viÖc kiÒm chÕ l¹m ph¸t ®+ ph¸t huy t¸c dông. Thanh kho¶n cña các NHTM đ+ đ−ợc cải thiện. L+i suất cho vay và l+i suất huy động của các NHTM đ−ợc giảm nhẹ. Nhìn chung hoạt động của các NHTM nói chung, trong đó có các NHTMCP diễn biến tích cực..

(80) 69 2.1.4.1 VÒ c¬ chÕ tÝn dông Cơ chế tín dụng đối với phát triển kinh tế x+ hội đ−ợc thực hiện theo Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng ban hành theo Quyết định số 1627/2001/QĐ-NHNN ngày 31/12/2001 của Thống đốc NHNN là văn bản pháp lý quan trọng để các TCTD quy định về cho vay đối với khách hàng, các Quyết định sửa đổi bổ sung một số Điều của QĐ số 1627/2001/QĐ-NHNN; QĐ sè 1381/2002/Q§-NHNN ngµy 16/12/2002 vÒ viÖc tæ chøc tÝn dông cho vay không có tài sản đảm bảo; Thông t− số 03/2003/TT-NHNN h−ớng dẫn về cho vay không phải đảm bảo bằng tài sản theo Nghị định số 02/2003/NĐ-CP; QĐ số 1452/2003/QĐ-NHNN về việc ban hành quy chế cho vay có đảm bảo bằng cÇm cè giÊy tê cã gi¸, Q§ sè 1509/2003/Q§-NHNN vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ cho vay có bảo đảm bằng cầm cố trái phiếu đặc biệt, một số văn bản qui phạm ph¸p luËt vµ v¨n b¶n h−íng dÉn cña NHNN cã liªn quan. C¬ chÕ l+i suÊt cña tổ chức tín dụng đối với khách hàng hiện nay thực hiện theo Quyết định số 16/2008/Q§-NHNN ngµy 16/5/2008 vÒ c¬ chÕ ®iÒu hµnh l+i suÊt c¬ b¶n b»ng đồng Việt Nam và các Quyết định về mức l+i suất cơ bản bằng đồng Việt Nam của Thống đốc NHNN định kỳ hàng tháng. Cơ chế cho vay đối với phát triển kinh tÕ x+ héi cã thÓ tãm t¾t gåm: • VÒ ®iÒu kiÖn vay vèn Kh¸ch hµng vay cã n¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù, n¨ng lùc hµnh vi d©n sù và chịu trách nhiệm dân sự theo qui định của pháp luật. Đối với khách hàng vay lµ ph¸p nh©n vµ c¸ nh©n ViÖt Nam: Ph¸p nh©n ph¶i cã n¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù; c¸ nh©n vµ chñ doanh nghiÖp t− nh©n ph¶i cã n¨ng lùc ph¸p luËt vµ năng lực hành vị dân sự; Đại diện của hộ gia đình phải có năng lực pháp luật vµ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù; §¹i diÖn cña tæ hîp t¸c ph¶i cã n¨ng lùc ph¸p luËt vµ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù; thµnh viªn hîp danh cña c«ng ty hîp danh cña c«ng ty hîp danh ph¶i cã n¨ng lùc ph¸p luËt vµ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù. Mục đích sử dụng vốn vay hợp pháp; Có khả năng tài chính đảm bảo trả nợ.

(81) 70 trong thêi h¹n cam kÕt; Cã dù ¸n ®Çu t−, ph−¬ng ¸n s¶n xuÊt, kinh doanh, dịch vụ khả thi và có hiệu quả, hoặc có dự án đầu t−, ph−ơng án phục vụ đời sống khả thi và phù hợp với qui định của pháp luật. Thực hiện các qui định về đảm bảo tiền vay theo qui định của Chính phủ và h−ớng dẫn của Ngân hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam. • ThÓ lo¹i cho vay Kh¸ch hµng vay theo c¸c thÓ lo¹i ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n nh»m đáp ứng cho các nhu cầu vốn cho sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, đời sống và c¸c dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn; Cho vay ng¾n h¹n lµ c¸c kho¶n vay cã thêi h¹n cho vay đến 12 tháng. Cho vay trung hạn là các khoản cho vay có thời hạn cho vay từ trên 12 tháng đến 60 tháng. Cho vay dài hạn là các khoản cho vay có thêi h¹n cho vay tõ trªn 60 th¸ng trë lªn. • Thêi h¹n cho vay Tæ chøc tÝn dông vµ kh¸ch hµng c¨n cø vµo chu kú s¶n xuÊt, kinh doanh, thêi h¹n thu håi vèn cña dù ¸n ®Çu t−, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng vµ nguồn vốn cho vay của tổ chức tín dụng để thoả thuận về thời hạn cho vay. • L·i suÊt cho vay Møc l+i suÊt cho vay do tæ chøc tÝn dông vµ kh¸ch hµng tho¶ thuËn phï hợp với qui định của NHNN Việt Nam. Mức l+i suất áp dụng đối với các khoản nợ gốc quá hạn do tổ chức tín dụng ấn định và thoả thuận với khách hàng trong hợp đồng tín dụng nh−ng không v−ợt quá 150% l+i suất cho vay ¸p dông trong thêi h¹n cho vay ®+ ®−îc ký kÕt hoÆc ®iÒu chØnh trong hîp đồng tín dụng. • Møc cho vay Tæ chøc tÝn dông c¨n cø vµo nhu cÇu vay vèn vµ kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî của khách hàng, khả năng nguồn vốn của mình để quyết định mức cho vay. Giới hạn tổng d− nợ cho vay đối với một khách hàng không đ−ợc v−ợt quá 15% vốn tự có của TCTD, trừ tr−ờng hợp đối với những khoản cho vay từ.

(82) 71 nguån vèn uû th¸c cña ChÝnh phñ, cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n.Tr−êng hîp nhu cÇu vèn cña kh¸ch hµng v−ît qu¸ 15% vèn tù cã cña TCTD hoÆc kh¸ch hµng có nhu cầu huy động vốn từ nhiều nguồn thì các TCTD cho vay hợp vốn theo qui định. Tổng d− nợ cho vay đối với các đối t−ợng là cổ đông lớn của TCTD; Doanh nghiệp có một trong những đối t−ợng qui định tại khoản 1 Điều 77 của Luật các TCTD sở hữu trên 10% vốn điều lệ của doanh nghiệp đó không đ−ợc v−ît qu¸ 5% vèn tù cã cña TCTD. • Ph−¬ng thøc cho vay Tæ chøc tÝn dông tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng vay viÖc ¸p dông c¸c ph−¬ng thøc cho vay: Cho vay tõng lÇn; Cho vay theo h¹n møc tÝn dông; Cho vay theo dù ¸n ®Çu t−; Cho vay hîp vèn; Cho vay tr¶ gãp; Cho vay theo h¹n møc tÝn dông dù phßng; Cho vay th«ng qua nghiÖp vô ph¸t hµnh vµ sö dông thÎ tÝn dông; Cho vay theo h¹n møc thÊu chi vµ c¸c ph−¬ng thøc cho vay kh¸c mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm. 2.1.4.2 Cơ chế đảm bảo tiền vay Cơ chế đảm bảo tiền vay đối với phát triển kinh tế x+ hội đ−ợc thực hiện theo Nghị định số 178/1999/NĐ-CP ngày 29/12/1999 về đảm bảo tiền vay của TCTD; Th«ng t− sè 06/2000/TT-NHNN1 ngµy 4/4/2000 h−íng dÉn thùc hiÖn N§ sè 178/1999/N§-CP, Th«ng t− 03 cña Liªn bé NHNN- Bé T− ph¸p - Bé Công an- Bộ Tài chính - Tổng cục địa chính về xử lý bảo đảm tiền vay và một số Nghị định về việc sửa đổi, bổ sung Nghị định 178/1999/NĐ-CP và các văn b¶n qui ph¹m ph¸p luËt, v¨n b¶n h−íng dÉn cña NHNN cã liªn quan. C¨n cø các qui định của pháp luật về bảo đảm tiền vay, các doanh nghiệp nhà n−ớc và công ty cổ phần đ−ợc nới lỏng về biện pháp đảm bảo tiền vay, tỷ lệ vốn chủ sở h÷u, níi láng vÒ ®iÒu kiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh khi tiÕp cËn vèn vay ng©n hµng. Tuy nhiên, khi thực hiện cơ chế đảm bảo tiền vay đối với các thành phần kinh tÕ vÉn cßn mét sè rµo c¶n..

(83) 72 2.2 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn. 2.2.1 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Nhµ Hµ Néi NHTMCP Nhµ Hµ Néi (Habubank) lµ NHTMCP ®Çu tiªn ®−îc sù chÊp thuËn cña Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam vµ Uû ban nh©n d©n Thµnh phè Hµ Nội ngày 18/4/1989. Habubank đ+ khai tr−ơng hoạt động tại số nhà 125 phố Bµ TriÖu, thµnh phè Hµ Néi. TiÒn th©n Habubank lµ Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triển Việt Nam kết hợp với các cổ đông bao gồm Uỷ ban nhân dân TP Hà Nội và một số doanh nghiệp quốc doanh hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, quản lý nhµ vµ du lÞch. Khi míi thµnh lËp Habubank chØ cã 16 c¸n bé, víi sè vèn ban đầu là 5 tỷ đồng, hoạt động theo h−ớng chuyên doanh, Habubank đ−ợc phÐp kinh doanh c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô ng©n hµng trong 99 n¨m. Năm 1995 đánh dấu một b−ớc phát triển trong chiến l−ợc kinh doanh của Habubank với việc chú trọng mở rộng các hoạt động nhằm vào đối t−ợng kh¸ch hµng lµ c¸c DN võa vµ nhá cïng c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc kinh tÕ kh¸c bên cạnh việc thực hiện các hoạt động hỗ trợ và phát triển nhà. Thêm vào đó, cơ cấu cổ đông cũng đ−ợc mở rộng một cách rõ rệt với nhiều cá nhân và doanh nghiệp quốc doanh và t− nhân tham gia đầu t− đóng góp phát triển. N¨m 2007 Dechbank gãp vèn cæ phÇn cña Habubank tû lÖ kho¶ng 10% vèn điều lệ của HBB. Đến 31/12/2008 , qua hơn 19 năm hoạt động, Habubank đ+ có số vốn điều lệ là 2.800 tỷ đồng với màng l−ới ngày càng mở rộng, 8 năm liªn tôc ®−îc NHNN ViÖt Nam xÕp lo¹i A vµ ®−îc c«ng nhËn lµ NH ph¸t triÓn toàn diện với hoạt động ổn định, an toàn và hiệu quả. 2.2.2 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Kü Th−¬ng ViÖt Nam NHTMCP Kü Th−¬ng ViÖt Nam (Techcombank) ®−îc NHNN ViÖt Nam chÊp thuËn cho thµnh lËp theo giÊy phÐp sè 0040/NHGP ngµy 06/08/1993, chính thức khai tr−ơng hoạt động ngày 27/9/1993. Techcombank là một trong những NHTMCP đầu tiên của Việt Nam đ−ợc thành lập trong bối cảnh đất.

(84) 73 n−íc ®ang chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. Khi míi thµnh lËp Techcombank có số vốn điều lệ là 20 tỷ đồng và trụ sở chính ban đầu đ−ợc đặt tại số 24 phố Lý Th−êng KiÖt, QuËn Hoµn KiÕm TP Hµ Néi. §Õn n¨m 2008, Techcombank lµ NHCP cã m¹ng l−íi lín nhÊt trong khèi NHTMCP trên địa bàn. HSBC tăng phần vốn góp lên 20% và trực tiếp hỗ trợ tích cực trong quá trình hoạt động của Techcombank. Đến 31/12/2008, Techcombank có số vốn điều lệ là 3.642,015 tỷ đồng là NH Việt Nam đầu tiên và duy nhất ®−îc Financial Insights c«ng nhËn thµnh tùu vÒ øng dông c«ng nghÖ. 2.2.3 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn C¸c Doanh NghiÖp Ngoµi quèc Doanh ViÖt Nam NHTMCP C¸c Doanh NghiÖp Ngoµi Quèc Doanh ViÖt Nam ®−îc NHNN ViÖt Nam chÊp thuËn cho thµnh lËp theo giÊy phÐp sè 0042/NHGP ngµy 12/08/1993 với thời gian hoạt động 99 năm bắt đầu hoạt động từ ngày 04/9/1993. Vốn điều lệ ban đầu khi mới thành lập là 20 tỷ VND. Sau đó do nhu cÇu ph¸t triÓn, c¸c n¨m tõ n¨m 2004 - 2006 VPBank ®+ t¨ng vèn ®iÒu lÖ và đến tháng 8/2006 vốn điều lệ của VPBank đạt 500 tỷ đồng. Ngày 07/ 07/2006 Thống đốc NHNN có văn bản số 5715/NHNN-CNH chấp thuận về nguyên tắc VPBank bán 10% vốn cổ phần cho cổ đông n−ớc ngoµi lµ OCBC mét ng©n hµng lín nhÊt Singapore vµ NHNN ®+ cã v¨n b¶n chấp thuận cho VPBank thay đổi mức vốn điều lệ lên 555,555 tỷ đồng bằng nguån vèn gãp hîp ph¸p cña OCBC. §Õn 31/12/2007 vèn ®iÒu lÖ cña VPBank đạt 2000 tỷ đồng. Năm 2008, VPBank chỉ tăng đ−ợc VĐL từ 5% phần vốn góp của nhà đầu t− chiến l−ợc n−ớc ngoài là OCBC (117 tỷ đồng) và đến 31/12/2008 VĐL của VPBank đạt 2.117,474 tỷ đồng, Trong suốt quá trình hình thành và phát triển đến nay, qui mô hoạt động và màng l−ới giao dịch của VPBank ®−îc më réng t¹i c¸c tØnh, thµnh phè lín. 2.2.4 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Qu©n §éi NHTMCP Qu©n §éi ®−îc NHNN ViÖt Nam chÊp thuËn cho thµnh lËp theo giÊy phÐp sè 0054/NHGP ngµy 14/09/1994. MB cã sè vèn ®iÒu lÖ ban ®Çu khi.

(85) 74 mới thành lập là 20 tỷ đồng. Bên cạnh việc gắn bó với khối khách hàng truyền thống, MB không ngừng mở rộng cung cấp các sản phẩm dịch vụ đến mọi đối t−îng kh¸ch hµng thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ vµ gãp søc vµo nhiÒu c«ng trình lớn của đất n−ớc nh−: Nhà máy Thuỷ điện Hàm Thuận - Đa Mi, cảng hàng kh«ng Néi Bµi, T©n S¬n NhÊt,… N¨n 2002 vèn ®iÒu lÖ cña MB lµ 229,051 tû đồng và đến năm 2005 là 450 tỷ đồng. C¸c s¶n phÈm dÞch vô cña MB kh«ng ngõng ®−îc ®a d¹ng ho¸ theo h−íng hoµn thiÖn vµ ph¸t huy dÞch vô truyÒn thèng kÕt hîp víi ph¸t triÓn c¸c dịch vụ hiện đại nh−: hệ thống thanh toán qua thẻ, Mobile Banking, Internet Banking. Ph¸t huy c¸c lîi thÕ vÒ thÞ phÇn kh¸ch hµng cña MB, nh÷ng n¨m gÇn đây mạng l−ới hoạt động của MB đ−ợc mở rộng, nhất là từ năm 2005 - 2007, MB đặc biệt chú trọng mở rộng kênh phân phối tại các khu vực kinh tế trọng ®iÓm cña c¶ n−íc, ë nhiÒu tØnh, TP lín trong c¶ n−íc, t¹i Hµ Néi mµng l−íi của MB tính đến 31/12/2008 gồm 30 điểm hoạt động. MB ®ang ph¸t triÓn trë thµnh ng©n hµng ®a n¨ng víi viÖc thµnh lËp c¸c C«ng ty chøng kho¸n Th¨ng Long, C«ng ty qu¶n lý nî vµ khai th¸c tµi s¶n, C«ng ty Qu¶n lý quü ®Çu t− Hµ Néi, tham gia gãp vèn ®Çu t− c¸c c«ng ty trùc thuộc đ+ hoạt động có hiệu quả. Đến 31/12/2008, vốn điều lệ của MB đạt 3.400 tỷ đồng tăng 70 lần so với ngày đầu thành lập, trong đó có hơn 9000 cổ đông pháp nhân và thể nhân, thể hiÖn sù ®a d¹ng ho¸ trong së h÷u cña MB. N¨m 2008, mét sè NHTM khã khăn trong hoạt động, MB là một trong số NHTMCP hoạt động ổn định và phát triển vững chắc so với các NHCP trên địa bàn, qui mô hoạt động thể hiện qua tæng tµi s¶n t¨ng gÊp 1,5 lÇn so víi cuèi n¨m 2007. MB cã lîi nhuËn tr−íc thuế đạt 767,016 tỷ đồng, tỷ lệ cổ tức trên vốn cổ phần của MB luôn dẫn đầu trong khối các NHTMCP. MB luôn đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo tiªu chuÈn quèc tÕ vµ tû lÖ nî xÊu ë møc hîp lý. MB liªn tôc ®−îc NHNN xÕp h¹ng A vµ nhiÒu gi¶i th−ëng cã uy tÝn vµ chÊt l−îng..

(86) 75 2.2.5 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Quèc TÕ ViÖt Nam NHTMCP Quèc TÕ ®−îc NHNN ViÖt Nam chÊp thuËn cho thµnh lËp theo giÊy phÐp sè 0060/NHGP ngµy 25/01/1996. VIB cã sè vèn ®iÒu lÖ ban ®Çu khi mới thành lập là 50 tỷ đồng . Cổ đông sáng lập Ngân hàng Quốc Tế bao gồm các cá nhân và doanh nhân hoạt động thành đạt. Từ khi bắt đầu hoạt động ngµy 18/09/1996, VIB cung cÊp mét lo¹t c¸c s¶n phÈm, dÞch vô tµi chÝnh trän gói cho khách hàng với nòng cốt là những doanh nghiệp vừa và nhỏ hoạt động lành mạnh và những cá nhân gia đình có thu nhập ổn định. Trong hai n¨m 2001-2002 VIB kh«ng t¨ng vèn ®iÒu lÖ vµ ë møc thÊp lµ 75,8 tỷ đồng. Ba năm tiếp theo 2003-2005 vốn điều lệ của VIB vẫn ở mức thấp từ 175 tỷ đồng lên 510 tỷ đồng. Đến 31/12/2006 vốn điều lệ của VIB đạt đ−ợc ở mức 1000 tỷ đồng và ở mức khá so với một số NHCP có trụ sở chính trên địa bàn. Đến cuối năm 2008, vốn điều lệ của VIB là 2.000 tỷ đồng. Ngân hàng Quèc TÕ ViÖt Nam lu«n ®−îc NHNN ViÖt Nam xÕp lo¹i A trong nhiÒu n¨m liªn tôc. 2.2.6 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn §«ng Nam ¸ NHTMCP §«ng Nam ¸ tiÒn th©n lµ NHTMCP H¶i Phßng, ®−îc thµnh lËp theo giÊy phÐp sè 0051/GPNH ngµy 25/3/1994 cña NHNN ViÖt Nam, cã trô së chÝnh t¹i TP H¶i Phßng, sè vèn ban ®Çu lµ 3 tû VND. NHTMCP H¶i Phòng đ−ợc thay đổi tên gọi thành NHTMCP Đông Nam á (tên tiếng Anh viết tắt SeABank) theo Quyết định số 1022/QĐ-NHNN ngày 20/9/2002 của Thống đốc NHNN. Từ tháng 3/ 2005, đ−ợc sự chấp thuận của Thống đốc NHNN SeABank chÝnh thøc chuyÓn Trô së chÝnh tõ TP H¶i Phßng vÒ 16 L¸ng H¹, QuËn Ba §×nh, TP Hµ Néi. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, SeABank liªn tôc cã sù t¨ng tr−ởng về vốn và qui mô hoạt động. Đến 31/12/2008 vốn điều lệ của SeABank đạt 4.068,600 tỷ đồng, hiện tại là NHTMCP có số vốn điều lệ lớn nhất so với c¸c NHTMCP cã trô së chÝnh t¹i Hµ Néi..

(87) 76 N¨m 2008, SeABank ®+ ®−îc chÊp thuËn vÒ viÖc b¸n cæ phÇn vµ chuyÓn nh−ợng trái phiếu chuyển đổi cho nhà đầu t− chiến l−ợc n−ớc ngoài là ngân hµng Societe General S.A víi tû lÖ tèi ®a lµ 15% vèn ®iÒu lÖ cña SeABank ; Ngân hàng đ+ chính thức công bố cổ đông chiến l−ợc n−ớc ngoài là Societe General sở hữu 15% vốn điều lệ và đang tiếp tục trình NHNN để trình Chính phủ xin chấp thuận việc bán thêm 5% cổ phần cho cổ đông chiến l−ợc này để n©ng tû lÖ tèi ®a lµ 20% vèn ®iÒu lÖ cña SeABank. SeABank lµ NHCP ®Çu tiªn trong khối NHCP ở Việt Nam bán cổ phần cho cổ đông chiến l−ợc n−ớc ngoài từ việc chuyển nh−ợng cổ phần và trái phiếu chuyển đổi của cổ đông. 2.2.7 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Hµng H¶i ViÖt Nam NHTMCP Hàng Hải Việt Nam (Maritime Bank) đ−ợc Thống đốc NHNN ViÖt Nam cÊp giÊy phÐp sè 0001/GP-NH ngµy 08/6/1991 vµ chÝnh thøc ho¹t động ngày 12/7/1991 tại Thành phố Cảng Hải Phòng là một trong những NHTMCP đầu tiên ở n−ớc ta, với số vốn điều lệ ban đầu là 40 tỷ đồng. Từ tháng 8 năm 2005, Maritime Bank đ+ chính thức chuyển địa điểm đặt Trụ sở chính từ TP Hải Phòng về TP Hà Nội. Với 17 năm hoạt động trong lĩnh vực tài chính ngân hàng và có cổ đông chiến l−ợc là các doanh nghiệp lớn thuéc ngµnh B−u chÝnh viÔn th«ng, Hµng H¶i, Hµng Kh«ng, B¶o HiÓm, … Maritime Bank đ+ tham gia Dự án Hiện đại hoá ngân hàng và Hệ thống thanh toán, NH phấn đấu để trở thành NHTMCP duy nhất đ−ợc World Bank tài trợ cho giai ®o¹n 2 cña dù ¸n trªn. Giai ®o¹n 2005-2006 vèn ®iÒu lÖ cña MSB ë møc thÊp so víi mét sè ng©n hàng trên địa bàn Hà Nội. Đến cuối năm 2008 vốn điều lệ của MSB là 1500 tỷ đồng vẫn ở mức thấp, nh−ng qui mô hoạt động của MSB ở mức khá so với các NHTMCP có trụ sở chính ở Hà Nội với tổng tài sản là 33.036,441 tỷ đồng, chênh lệch: Thu nhập - chi phí là 437,006 tỷ đồng. Năm 2008 NHNN đ+ có văn bản chấp thuận cho MSB tăng VĐL lên 3.000 tỷ đồng, nh−ng đến 31/12/2008 MSB ch−a hoµn thµnh viÖc t¨ng V§L trong n¨m tµi chÝnh 2008..

(88) 77 2.2.8 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn DÇu KhÝ Toµn CÇu NHTMCP DÇu KhÝ Toµn CÇu (GPBank), tiÒn th©n lµ NHTMCP n«ng th«n Ninh B×nh, cã trô së chÝnh t¹i tØnh Ninh B×nh, ®−îc thµnh lËp theo giÊy phÐp ngµy 13 th¸ng 11 n¨m 1993 cña NHNN ViÖt Nam, víi sè vèn ®iÒu lÖ ban đầu là 500 triệu đồng. GPBank đ+ chính thức chuyển đổi mô hình hoạt động từ một NHCP nông thôn sang NHCP đô thị từ 07/11/2005. Từ tháng 7 năm 2006, sau khi đ−ợc Thống đốc NHNN chấp thuận GPBank chuyÓn Trô së chÝnh tõ tØnh Ninh B×nh vÒ TP Hµ Néi vµ ®+ chÝnh thøc khai tr−¬ng vào tháng 11/2006. Đến cuối năm 2008, GPBank đ+ xây dựng đ−ợc một đội ngũ hơn 500 cán bộ nhân viên trẻ, năng động, làm việc trong hệ thống mạng l−ới gồm 25 chi nh¸nh, phßng giao dÞch GPBank trªn toµn quèc t¹i c¸c tØnh, thµnh phè kinh tÕ träng ®iÓm: Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh, Ninh B×nh, H¶i Phßng, Vòng Tµu, §µ N½ng,… GPBank lµ mét trong sè c¸c NHCP ®+ triÓn khai thµnh c«ng phÇn mÒm hÖ thèng Ng©n hµng lâi T24 (Core Banking) cña h+ng Temenos cña Thuþ Sü. Víi cổ đông chiến l−ợc là Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam). Đến 31/12/2008 vốn điều lệ của GPBank là 1000 tỷ đồng, kết quả kinh doanh: Thu nhập - Chi phí là 85,984 tỷ đồng, thấp nhất so với 07 NHCP trên địa bàn Hà Nội. 2.2.9 Tæng quan vÒ sù ph¸t triÓn 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn trên địa bàn Hà Nội 2.2.9.1 Về phát triển mạng l−ới hoạt động của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn: Quá trình hình thành và phát triển, đổi mới hệ thống ngân hàng, đặc biệt từ năm 1989 khi trên địa bàn Hà Nội ra đời và thành lập NHTMCP Nhà Hà Nội là NHTMCP ®Çu tiªn ®−îc sù chÊp thuËn cña NHNN ViÖt Nam vµ Uû ban nh©n dân thành phố Hà Nội, hoạt động theo h−ớng chuyên doanh. Đến 31/12/2008 trên địa bàn Hà Nội có thêm 02 NHTMCP: NHCP Tiên Phong (khai tr−ơng hoạt động tháng 6/2008), NHCP Sài Gòn Hà Nội (chuyển Trụ Sở Chính từ TP Cần Th¬ ra TP Hµ Néi th¸ng 8/2008) nªn t¸c gi¶ kh«ng nghiªn cøu 02 NH nµy. Giai đoạn năm 1989-2008, trên địa bàn có 8 NHTMCP có trụ sở chính tại Hà Nội..

(89) 78 Bảng 2.1: Số l−ợng NHTMCP trên địa bàn Hà Nội thành lập trong giai đoạn 1989 đến 2008 Sè l−îng ng©n hµng HabuBank. 1989 1. MaritimeBank. 1991. 1993. 1994. 1996. Tæng 1. 1. 1. TechcomBank. 1. 1. VPBank GPBank SeABank MB VIPBank. 1 1. 1 1 1 1 1 8. 1 1 Tæng. 1. 1. 3. 2. 1 1. (Nguån b¸o c¸o ng©n hµng nhµ n−íc chi nh¸nh thµnh phè Hµ Néi) Đến 31/12/2008, 08 NHTMCP trên có mạng l−ới hoạt động ngân hàng gồm 497 điểm hoạt động, tăng 112 điểm hoạt động so với cuối năm 2007. Trong tæng sè 497 ®iÓm: cã 05 së giao dÞch, 196 chi nh¸nh vµ 296 phßng giao dÞch, ®iÓm giao dÞch. Năm 2008, 08 NHCP trên địa bàn Hà Nội mở mới rất ít chi nhánh, hầu hết là chi nhánh xin mở từ năm tr−ớc. Khi thực hiện quy định về màng l−ới hoạt động của ngân hàng th−ơng mại ban hành kèm theo Quyết định số 13/2008/QĐ-NHNN ngày 29/4/2008 của Thống đốc NHNN, hầu hết các NHCP thiếu vốn để mở thêm chi nhánh. Số l−ợng PGD mở mới không nhiÒu nh− n¨m 2007 mét mÆt do c¸c NH kiÓm so¸t chÆt chÏ chi phÝ, mÆt khác do các điểm hoạt động ngân hàng trên địa bàn quá nhiều, từng NH ph¶i c©n nh¾c, thËn träng tr−íc khi më PGD. HBBank cã 2 së giao dÞch, 17 chi nh¸nh, 17 phßng giao dÞch; VPBank cã 27 chi nh¸nh, 55 phßng giao dÞch; TCB cã 35 chi nh¸nh, 73 phßng giao dÞch; VIB cã 1 së giao dÞch, 40 chi nh¸nh, 31 phßng giao dÞch; MB cã 1 së giao dÞch, 34 chi nh¸nh, 52 phßng giao dÞch; MSB cã 1 së giao dÞch, 25 chi nh¸nh, 29.

(90) 79 phßng giao dÞch; SeABank cã 12 chi nh¸nh, 22 phßng giao dÞch; GPBank có 6 chi nhánh, 17 phòng giao dịch. (Xem bảng 2.2 và biểu đồ 2.1) Ng©n hµng Kü th−¬ng më c«ng ty trùc thuéc c«ng ty AMC, GPBank më c«ng ty trùc thuéc m«i giíi chøng kho¸n. NH Qu©n §éi ®+ ®−îc Uû ban chøng khoán chấp thuận chuyển đổi cổ phần hoá hai công ty trực thuộc (Cty Chứng kho¸n Th¨ng Long vµ C«ng ty Qu¶n lý Quü ®Çu t− Chøng kho¸n Hµ Néi). B¶ng 2.2: So s¸nh sè l−îng së giao dÞch vµ chi nh¸nh cña 08 NHTMCP t¹i Hµ Néi n¨m 2008 Tªn ng©n hµng. Sè së giao dÞch. Chi nh¸nh. Tæng. HBB. 2. 17. 19. VPBank. 0. 27. 27. Tech. 0. 35. 35. VIB. 1. 40. 41. MB. 1. 34. 35. MSB. 1. 25. 26. SeA. 0. 12. 12. GPBank. 0. 6. 6. Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc Chi nh¸nh TP Hµ Néi Mét trong nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh quan träng cña khèi NHTMCP so víi NH n−ớc ngoài & Liên doanh đó chính là mạng l−ới hoạt động của các NHTMCP ®+ ®−îc ph¸t triÓn trong thêi gian qua vµ bao phñ hÇu hÕt c¸c tØnh thµnh phè trªn c¶ n−íc. Cïng víi th−¬ng hiÖu lín, hÖ thèng m¹ng l−íi cña khèi NHTMCP ®+ gióp c¸c NH nµy duy tr× thÞ phÇn chi phèi trªn c¸c m¶ng hoạt động chính nh− huy động vốn và tín dụng. Các NHTMCP đang nỗ lực trong việc mở rộng mạng l−ới, đặc biệt các NH nh−: TCB, VPB, VIB,… Tốc độ phát triển mạng l−ới của các NHTMCP tập trung chủ yếu tại các thành phố lớn, các khu đô thị có mức sống cao do đó các chi nhánh này th−ờng có hiệu quả tốt ngay từ khi đi vào hoạt động..

(91) 80 40. 40. 35. 35. 34. 27. 30. 2. HBB. HBB. VPBank. VPBank. 25. Tech. 25 20. 2. VIB. 17 12. 15. VIB. 1. MB. MB 6. 10. Tech. 1 1 1. MSB. 5. SeA. 0. GPBank. 00. 0 0. 0 Sở giao dịch. MSB SeA GPBank. Số chi nhánh. Biểu đồ 2.1a: So sánh số l−ợng chi nhánh của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn HN n¨m 2008. Biểu đồ 2.1b: So sánh số l−ợng sở giao dÞch cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phần trên địa bàn Hà Nội năm 2008. (Nguån b¸o c¸o Ng©n hµng Nhµ n−íc chi nh¸nh thµnh phè Hµ Néi) Biểu đồ 2.1: Số l−ợng chi nhánh, sở giao dịch của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội năm 2008 2.2.9.2 C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y VÒ c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y cña NHTM bao gåm - Trô së chÝnh; - Së giao dÞch, c¸c chi nh¸nh (chi nh¸nh cÊp 1, chi nh¸nh cÊp 2); - C¸c chi nh¸nh thuéc chi nh¸nh cÊp 2 (chi nh¸nh cÊp 3); vµ - C¸c phßng giao dÞch, ®iÓm giao dÞch (tæ tÝn dông). Ng©n hµng ®−îc phÐp më Së giao dÞch, c¸c chi nh¸nh cÊp 1, cÊp 2 vµ cÊp 3, các văn phòng đại diện, các phòng giao dịch, điểm giao dịch (tổ cho vay), đơn vị sự nghiệp, các công ty con trực thuộc khi có nhu cầu theo qui định của NHNN. Từ khi Quyết định số 888/2005/QĐ-NHNN ngày 16/5/2005 của Thống đốc có hiệu lực thi hành, trong mạng l−ới hoạt động của các NHTM có PGD nằm ngoài địa bàn của SGD, chi nhánh có chung địa giới với NHTM (PGD liền kề) và qui định chỉ có mô hình chi nhánh, không qui định có chi nh¸nh cÊp 1, chi nh¸nh cÊp 2 vµ chi nh¸nh cÊp 3. §Õn ngµy 29/4/2008 Thèng đốc NHNN ban hành Quyết định số 13/2008/QĐ-NHNN kể từ khi QĐ có hiệu lực thi hành, trong mạng l−ới hoạt động của các NHTM qui định không có.

(92) 81 PGD liÒn kÒ, tæ tÝn dông, ®iÓm giao dÞch (§GD) kh«ng cã dÊu, mçi NHTM chØ có 01 SGD đặt cùng địa bàn có Trụ sở chính của NHTM. Trong vòng 01 năm phải điều chỉnh số l−ợng SGD, PGD liền kề, ĐGD và tổ tín dụng theo qui định. Cơ cấu tổ chức của các đơn vị trên sẽ do Hội đồng quản trị quy định phù hợp với quy định của pháp luật. Xem sơ đồ 2.1 : Đại hội đồng cổ đông. Ban kiÓm so¸t. Hội đồng quản trị Chñ tÞch. C¸c ban cña H§QT. Ban ®iÒu hµnh Tổng giám đốc. ALCO. Ban tÝn dông C¸c ban kh¸c trùc thuéc. Phßng kiÓm so¸t néi bé. Phßng 1. Phßng 2. Phßng 3. Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức hoạt động của NHTMCP.

(93) 82 C¬ cÊu tæ chøc cña trô së chÝnh : - Hội đồng quản trị; - Ban kiÓm so¸t; - Tổng giám đốc (giám đốc); - HÖ thèng kiÓm to¸n vµ kiÓm so¸t néi bé. Bộ máy giúp việc Tổng giám đốc (giám đốc): - Các Phó Tổng giám đốc (phó giám đốc); - KÕ to¸n tr−ëng; - C¸c phßng ban; - Ban kiÓm to¸n hoÆc kiÓm so¸t néi bé. C¬ cÊu phßng ban t¹i Héi së chÝnh, c¸c Së giao dÞch, Chi nh¸nh cña hÇu hết các NHTM bố trí hợp lý. Việc tuyển dụng đội ngũ cán bộ và bổ nhiệm cán bộ chủ chốt đáp ứng nhu cầu công việc. một số NH đ+ thận trọng trong công tác bổ nhiệm cán bộ, đều có qui hoạch cán bộ theo qui định hoặc có chính sách cán bộ để chọn đ−ợc ng−ời tài. VÒ bé m¸y qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh vµ hÖ thèng kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé cña NHTM phải bố trí đủ cả về số l−ợng, đảm bảo tiêu chuẩn điều kiện và có trình độ học vấn theo qui định của pháp luật. Các quy chế, qui định về chức năng, nhiệm vụ, hoạt động quản trị, kiểm soát, điều hành và hệ thống kiểm tra, KSNB đ−ợc xây dựng đảm bảo theo qui định của NHNN. 2.2.9.3 Nguån nh©n lùc Về tình hình cán bộ nhân viên của các NHTMCP đến ngày 31/12/2008: Tổng số cán bộ nhân viên của 08 NHTMCP là 15.414 ng−ời, trong đó số cán nhân viên có trình độ từ đại học trở lên là 11.769 ng−ời; Ngân hàng có tỷ lệ đại học trở lên cao nhất là MSB 80,08%, thấp nhất là SeABank 68,7%. Hầu.

(94) 83 hết số cán bộ nhân viên của các NHTM đều có trình độ đại học và trên đại học, có kiến thức trình độ chuyên môn, phần lớn có ngoại ngữ tiếng anh. Nhìn chung, cán bộ nhân viên của các NHTM còn trong độ tuổi rất trẻ, nh−ng còn thiếu kinh nghiệm thực tế trong hoạt động ngân hàng, trong đó, số cán bộ nhân viên có trình độ từ đại học chiếm tỷ lệ khoảng 80,2%. Tình trạng cạnh tranh nhân lực giữa các NHTM, đặc biệt là nhân lực cán bộ chủ chốt, làm cho các ngân hàng bị động trong công tác nhân sự. Tại một số Ngân hàng, nhân viªn míi tuyÓn dông vµo lµm viÖc kho¶ng 02 n¨m ®+ ®−îc bæ nhiÖm vµo c¸c chøc danh chñ chèt (Tr−ëng, phã phßng). 2.2.9.4 Qu¶n trÞ ®iÒu hµnh, kiÓm tra kiÓm so¸t - Sè l−îng, ®iÒu kiÖn, tiªu chuÈn thµnh viªn H§QT, Ban kiÓm so¸t, Ban điều hành của các NHTM đều đảm bảo theo qui định, các NHTM đ+ chú trọng, quan tâm đến công tác quản trị NH, nên một số NH đ+ có thành viên HĐQT độc lập. Những năm qua, do màng l−ới hoạt động ngân hàng và qui mô hoạt động tăng nhanh, nên hầu hết các Ngân hàng đ+ tăng c−ờng thêm số l−îng ng−êi cho Ban ®iÒu hµnh. - Nh×n chung chÊt l−îng nh©n sù thµnh viªn H§QT, Ban ®iÒu hµnh ®+ đ−ợc quan tâm, chú trọng, đa số các thành viên đều là những ng−ời có trình độ chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm trong lÜnh vùc qu¶n lý doanh nghiÖp, tµi chÝnh ng©n hµng, am hiÓu ph¸p luËt. Tuy nhiªn t¹i mét sè Ýt Ng©n hµng, viÖc bæ nhiệm ng−ời điều hành ch−a chú trọng đến năng lực và kinh nghiệm thực tế hoạt động ngân hàng nên nhân sự Ban điều hành không ổn định, th−ờng xuyên thay đổi. - HÇu hÕt c¸c NHTM viÖc qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh ®+ ®−îc ph©n c«ng râ rµng tr¸ch nhiÖm gi÷a qu¶n trÞ vµ ®iÒu hµnh, ®+ mang tÝnh tËp thÓ. Tuy nhiªn, còng cßn mét sè Ng©n hµng viÖc qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh cßn mang tÝnh h×nh thøc, qu¶n trị, điều hành theo kiểu gia đình và mang tính cá nhân, do một số ít ng−ời.

(95) 84 quyết định thực hiện, nên việc xây dựng và hoạch định chiến l−ợc hoạt động ng©n hµng ch−a bµi b¶n vµ kh«ng dµi h¹n, ch−a s¸t thùc tÕ. N¨ng lùc qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh cña mét sè NH ®+ béc lé nh÷ng h¹n chÕ: ViÖc qu¶n trÞ nguån vµ sö dụng vốn kém, đặc biệt là quản trị rủi ro dẫn đến khi thị tr−ờng tiền tệ diễn biÕn phøc t¹p ®+ cã nhiÒu thêi ®iÓm mét sè NH khã kh¨n vÒ thanh kho¶n: HBB, VIB, GPBank. - Nhìn chung, các NHTM đ+ ban hành đầy đủ và kịp thời các quy chế, quy trình thủ tục liên quan đến hoạt động NH, đặc biệt quan tâm đến các qui tr×nh, qui chÕ qu¶n trÞ rñi ro. - Hệ thống thông tin cập nhật để quản lý hoạt động kinh doanh NH cũng nh− giám sát rủi ro của NH ch−a thực sự phù hợp để đáp ứng yêu cầu quản lý của NH khi các nghiệp vụ NH hiện đại phát triển và ngày càng đa dạng. - Mét sè NHTM ®Çu t− tµi chÝnh vµ n¨ng lùc sö dông vèn cßn h¹n chÕ nh− mua giÊy tê cã gi¸ chiÕm tû träng lín so vèn chñ së h÷u; ®Çu t− trung dµi h¹n chiÕm tû träng cao trong tæng nguån vèn. Mét sè NH nhiÒu thêi ®iÓm không đảm bảo các tỷ lệ an toàn trong hoạt động. Tuy nhiên, trong số các NHTM còng cã mét sè NH cã thÕ m¹nh trong lÜnh vùc ®Çu t− tµi chÝnh, qu¶n trị, điều hành thanh khoản chính xác và luôn đảm bảo các tỷ lệ an toàn trong hoạt động NH (nh− MB). - Hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ: Theo qui định của NHNN, tất cả các NHTMCP trên địa bàn đ+ có hệ thống kiểm tra, kiểm toán nội bộ; Bộ m¸y kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé cña c¸c NHTM ®−îc bè trÝ, s¾p xÕp hÇu hÕt đủ cả số l−ợng và chất l−ợng theo qui định. Hệ thống kiểm tra, KTNB đ+ thực hiện theo các chức năng nhiệm vụ độc lập theo qui định và nhìn chung ®+ ph¸t huy ®−îc vai trß cña kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé nh−ng mét sè ng©n hàng ch−a phát hiện kịp thời các sai phạm trong hoạt động ngân hàng giai đoạn 2002-2008. Tuy nhiên, hoạt động của bộ phận kiểm tra, kiểm toán nội bộ đ+ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của việc thực thi các quy định.

(96) 85 cña ph¸p luËt, quy chÕ néi bé cña Ng©n hµng. HÇu hÕt bé m¸y kiÓm tra, kiểm toán nội bộ của một số ngân hàng vẫn trong tình trạng ch−a đủ mạnh, chậm phát hiện những tồn tại và sai phạm của đơn vị, chất l−ợng hoạt động ch−a đáp ứng yêu cầu, kiểm toán nội bộ mới dừng ở mức độ kiểm tra, việc đánh giá tổng kết qui trình nghiệp vụ, đ−a ra các kiến nghị để sửa đổi, bổ sung, hoµn thiÖn qui tr×nh nghiÖp vô, ng¨n chÆn c¸c sai ph¹m vµ phßng ngõa rñi ro ph¸t sinh cßn h¹n chÕ. 2.3 Thùc tr¹ng. hiÖu qu¶ sö dông vèn cña 08 ng©n hµng. th−ơng mại cổ phần trên địa bàn. 2.3.1 Các hoạt động cơ bản từ năm 2002 - 2008 2.3.1.1. Huy động vốn • Quy mô huy động vốn Huy động vốn là một trong dịch vụ truyền thống của các Ngân hàng th−¬ng m¹i, trong thêi gian qua dÞch vô nµy tiÕp tôc t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn, với hoạt động chủ yếu là huy động vốn từ các tổ chức và cá nhân trong nền kinh tÕ. Nhu cÇu vèn ®Çu t− cho ph¸t triÓn cña ViÖt Nam t¨ng lªn rÊt nhanh, trong đó chủ yếu trông chờ vào vốn tín dụng ngân hàng. Các NHTM đ+ chú trọng đẩy mạnh huy động vốn trên địa bàn tạo cơ sở nguồn vốn tại chỗ để chủ động mở rộng cho vay tới các thành phần kinh tế. Tốc độ tăng tr−ởng vốn huy động b×nh qu©n giai ®o¹n tõ 2002 - 2008 lµ 64%. Năm 2008, mặc dù thị tr−ờng tiền tệ tác động xấu đến hoạt động ngân hàng của các NHTM Việt Nam nói chung, NHTMCP nói riêng, việc huy động vốn của các ngân hàng khó khăn, nguồn vốn huy động từ các tổ chức kinh tế và dân c− của 08 NHTMCP lµ vÉn t¨ng 38% so víi 31/12/2007. Tuy nhiªn, trong c¬ cÊu nguån vèn huy động, nguồn tiền gửi ngắn hạn (1-3 tháng) chiếm tỷ trọng lớn làm cho các Ngân hàng rất khó cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn. Xem bảng 2.3 và biểu đồ 2.2:.

(97) 86 Bảng 2.3: Diễn biến tình hình huy động vốn của 8 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 đến 2008 Đơn vị: Tỷ đồng N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. - Kü Th−¬ng ViÖt Nam. 1.849. 2.619. 4.600. 6.195. 9.567 24.476 41.091. - Hµng H¶i ViÖt Nam. 1.258. 1.349. 2.015. 3.334. 3.987. 932. 1.244. 1.826. 3.179. 5.678 12.764 14.394. 2.475. 2.378. 4.062. 5.503. 9.751 18.064 27.262. 91. 168. 499. 2.312. 3.512 10.744. 661. 1.041. 2.076. 5.268. 9.813 19.225 23.958. Ng©n hµng. - C¸c DN ngoµi Quèc Doanh - Qu©n §éi - §«ng Nam ¸ - Quèc tÕ - DÇu khÝ. 238. - Nhµ Hµ Néi. 956. Tæng. 1.449. 2.169. 3.096. 4.616. 7.625 15.259. 3.919. 8.584. 4.084. 8.759 11.082. 8.222 10.248 17.247 28.887 47.162 105.576 145.714. (Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc chi nh¸nh TP Hµ Néi). von huy dong 145,714. 160,000 140,000 120,000. 105,576. 100,000 80,000 60,000 40,000. 47,162 28,887 17,247 10,248 8,222. 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008. 20,000 0. Biểu đồ 2.2: Biểu đồ tăng tr−ởng vốn huy động của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 - 2008.

(98) 87 Trong giai ®o¹n 2002-2008, c¸c ng©n hµng ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy động với nhiều kỳ hạn khác nhau nên thu hút đ−ợc nguồn vốn, vốn huy động tăng khá mạnh, tốc độ tăng tr−ởng bình quân hàng năm 64%/năm. Trong điều kiện chỉ số giá cả tăng cao, cạnh tranh gay gắt với nhiều định chế tài chính khác nh−ng b»ng nhiÒu biÖn ph¸p vµ ¸p dông c¸c h×nh thøc thu hót vèn cã hiÖu qu¶, nguån vèn huy động của các NH vẫn tăng cao. Các NHTMCP đ+ áp dụng nhiều hình thức huy động đa dạng nh−: tiết kiệm bậc thang, tiết kiệm dự th−ởng,… với các kỳ hạn và các mức l+i suất đa dạng để khách hàng có nhiều sự lựa chọn. Đặc biệt phần lớn đ+ hoàn thiện công nghệ tin học Online để tạo thuận lợi cho khách hàng gửi một n¬i vµ rót nhiÒu n¬i, chuyÓn tiÒn, thanh to¸n nhanh chãng vµ an toµn. • Cơ cấu huy động vốn Cơ cấu huy động vốn của các NHCP có sự thay đổi theo h−ớng tốc độ tăng của vốn huy động trung, dài hạn giảm, tỷ trọng của vốn VND trong tổng nguồn vốn huy động tăng lên. Tính đến 31/12/2008, vốn huy động của 8 NHTMCP là 145.714 tỷ VNĐ, NH huy động vốn cao nhất là 41.091 tỷ VND, NH huy động vốn thấp nhất 4.084 tỷ VND. Trong tổng nguồn huy động trên thị tr−ờng 1 và 2 thì nguồn huy động trên thị tr−ờng 1 (TCKT và dân c−) chiếm tỷ trọng lớn hơn và tăng tr−ởng nhanh. Năm 2008 tỷ lệ huy động thị tr−ờng 2/ thị tr−ờng 1 là 80% đối với NHTMCP Nhà, 30% đối với NHTMCP Quân đội và chỉ 17% đối với Kỹ th−¬ng. Thùc tr¹ng nµy ph¶n ¶nh nhiÒu NHTM ®+ t¹o cho m×nh mét c¬ së tiÒn vững chắc, có tính ổn định cao..

(99) 88 Bảng 2.4: Diễn biến vốn huy động của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần tại Hà Nội hoạt động trên thị tr−ờng tiền tệ liên Ngân hàng từ năm 2002 đến 2008 (Đơn vị: Tỷ đồng) N¨m 2002. Ng©n hµng Techcombank. N¨m 2003. N¨m 2004. N¨m 2005. N¨m 2006. N¨m 2007. N¨m 2008. 1.596. 2.497. 2.386. 2.904. 5.071. 8.459. 10.303. Quèc TÕ. 888. 679. 1.660. 2.917. 5.163. 12.114. 7.918. Qu©n §éi. 644. 1.107. 872. 1.543. 1.490. 3.555. 8.828. Nhµ Hµ Néi. 613. 1.038. 1.192. 1.806. 5.119. 11.211. 8.879. Ngoµi Quèc Doanh. 251. 950. 2.048. 2.467. 3.387. 2.440. 1.459. Hµng H¶i VN. 76. 59. 354. 576. 3.493. 7.821. 14.603. §«ng Nam ¸. 81. 291. 1.509. 2.805. 4.834. 9.505. 8.143. 1.278. 1.793. 2.965. 29.835. 56.898. 63.098. DÇu KhÝ Toµn CÇu Tæng. 4.149. 6.621. 10.021. 15.018. (Nguån b¸o c¸o: Ng©n hµng Nhµ n−íc Chi nh¸nh TP Hµ Néi) Một số NH có qui mô hoạt động trên thị tr−ờng liên ngân hàng lớn hoặc sö dông vèn liªn ng©n hµng cho vay thÞ tr−êng 1, ®+ thùc hiÖn viÖc c¬ cÊu l¹i tài sản, thu hẹp hoạt động liên ngân hàng (nhận tiền gửi và đi vay các TCTD khác tăng 10,8% so 31/12/2007), tích cực huy động vốn từ các tổ chức và dân c− để bù đắp nguồn vốn thiếu hụt trên thị tr−ờng 1. (Xem bảng 2.4). B¶ng 2.5: DiÔn biÕn doanh sè giao dÞch vèn (VND vµ ngo¹i tÖ quy VND) cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ liªn NH tõ n¨m 2002 - 2008. Đơn vị: Tỷ đồng N¨m. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. NH quy m« lín. 3.209. 4.574. 6.427. 10.169. 16.558. 33.633 108.487. NH quy m« võa. 940. 2.047. 3.594. 4849. 11.999. 21.472. 24.941. 1.278. 1.793. 2.965. NH quy m« nhá. (Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc chi nh¸nh TP Hµ Néi) Chó thÝch: Quan hÖ vay bao gåm nhËn tiÒn göi vµ ®i vay cña c¸c TCTD kh¸c; quan hÖ cho vay gåm göi tiÒn vµ cho c¸c TCTD kh¸c vay. NH quy m« lín gåm: Techcombank, MB, VIB; NH quy m« võa: HBBank, VPBank, MSB,SeAbank ; NH quy m« nhá: GPBank..

(100) 89 Theo bảng 2.5 bình quân vốn huy động của 3 NH có quy mô lớn từ năm 2002 đến 2008 cao gấp 0,8 lần vốn huy động của 05 NH có quy mô vừa và nhỏ. Vốn huy động cao nhất là của Techcombank, tiếp đến là VIB , MB; nh−ng đạt mức tăng nhanh nhất là SeABank, Nh÷ng diÔn biÕn vay vµ cho vay trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ ë c¸c nhãm NH nªu trên thể hiện giao dịch vốn bình quân trên thị tr−ờng liên ngân hàng trên địa bàn cña 08 NHTMCP tõ n¨m 2002 - 2008 t¨ng m¹nh phï hîp víi diÔn biÕn t×nh h×nh tiÒn tÖ cña c¸c NH, do phô thuéc vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh, quy m« vèn, kh¶ n¨ng huy động và đáp ứng vốn cho khách hàng và nền kinh tế. Đây cũng là một xu thế tất yếu trong quá trình mở rộng quy mô hoạt động, nâng cao năng lực vốn, năng lực cạnh tranh của các NHTMCP trên địa bàn. Xem biểu đồ 2.3: 100,000 90,000 80,000. 67,413 70,000 60,000 50,000 40,000. 24,940 30,000. 15,055 20,000. 4,226. 5,466. 10,000. 634 0. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. (Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc Chi nh¸nh TP Hµ Néi) Biểu đồ 2.3: Giao dịch vốn bình quân trên thị tr−ờng liên ngân hàng của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 đến 2008.

(101) 90 Những năm qua doanh số hoạt động trên thị tr−ờng 2 tăng nhanh, hầu hết các ngân hàng đều tăng tổng tài sản và tăng lợi nhuận khá cao ở thị tr−êng nµy (TT2). Tuy nhiªn, thùc tÕ nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2008 míi thÓ hiÖn râ nÐt do c¸c ng©n hµng yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc qu¶n lý, kh¶ n¨ng qu¶n trÞ ®iÒu hµnh vèn h¹n chÕ, nh©n sù cßn thiÕu kinh nghiªm thiÕu tÝnh hÖ thèng vµ hạn chế về chuyên môn nghiệp vụ nên một số ngân hàng chỉ đạo điều hành theo lối mòn không bài bản, huy động vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn dẫn đến rủi ro kỳ hạn. Một số NHCP kết quả kinh doanh bị lỗ ở một số tháng nh−ng hÇu hÕt tÝnh theo luü kÕ kÕt qu¶ kinh doanh vÉn cã l+i kh¸. Mét sè ngân hàng sử dụng vốn huy động trên thị tr−ờng 2 cho vay thị tr−ờng 1 dẫn đến khó khăn về thanh khoản. • Lãi suất huy động vốn L+i suất huy động vốn (VND, ngoại tệ) của hệ thống NHTMCP luôn ở mức cao nhất so với cùng kỳ hạn của hệ thống NHTM khác, nh−ng thị phần huy động vèn cña NHTMCP vÉn xÕp thø hai sau hÖ thèng NHTMNN, do NHTMNN cã vốn tiền gửi thanh toán của các tổ chức kinh tế ổn định và nhiều nhất. 2.3.1.2 Sö dông vèn • Tæng Tµi s¶n Giai đoạn năm 2002 - 2008, tất cả các NHTMCP trên địa bàn đều tích cực tăng tr−ởng qui mô tổng tài sản hoạt động. Bình quân trong giai đoạn 2002-2008 tốc độ tăng tổng tài sản bình quân là 62%, tổng tài sản năm 2008 tăng quá cao so với năm 2002 là 1.505% cho thấy qui mô hoạt động của các NHCP nh÷ng n¨m gÇn ®©y lín..

(102) 91 300,000. 243,422. 250,000. 2002 199,625. 200,000. 2003 2004. 150,000. 2005 2006. 100,000. 90,323. 2007 2008. 50,189. 50,000. 31,644 15,165. 19,181. 0. (Nguån b¸o c¸o: Ng©n hµng Nhµ n−íc chi nh¸nh Hµ Néi) Biểu đồ 2.4: Tổng tài sản của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần tại Hà Nội tõ n¨m 2002 - 2008 Tính đến 31/12/2008 tổng tài sản của 8 NHTMCP là 243.422 tỷ đồng, tăng 21,9% so với năm 2007. Trong đó, ngân hàng luôn luôn có qui mô tổng tài sản lớn nhất là TechcomBank với tổng tài sản là 59523 tỷ đồng tăng 1366% so víi 31/12/2002 vµ t¨ng 50% so víi 31/12/2007. TiÕp theo lµ ng©n hàng Quân Đội với tổng tài sản là 42.924 tỷ đồng, tăng 982% so với năm 2002 vµ t¨ng 53% so víi n¨m 2007. §øng thø 3 lµ ng©n hµng Quèc tÕ víi tæng tµi sản là 34719 tỷ đồng tăng 1816% so với 31/12/2002 và giảm 12% so với 31/12/2007. Thấp nhất là GPBank với tổng tài sản đến 31/12/2008 là 8.357 tỷ đồng. (Xem biểu 2.4).

(103) 92 • Cho vay Đến 31/12/2008 tổng d− nợ tín dụng đối với nền kinh tế của 08 NHTMCP trên địa bàn đạt 106.280 tỷ đồng tăng 18% so với 31/12/2007. Tốc độ tăng tr−ởng d− nợ tín dụng bình quân giai đoạn 2002-2008 đều đạt tỷ lệ kh¸ cao lµ 57%, n¨m sau cao h¬n n¨m tr−íc, t¨ng rÊt cao ë 2 n¨m: n¨m 2006 (67%), 2007(115%). 2006 vµ 2007 lµ hai n¨m t¨ng tr−ëng tÝn dông nãng nhÊt, trong đó chủ yếu cho vay đầu t− chứng khoán, cho vay bất động sản. Xem biều đồ 2.5:. 120,000 106,280. 100,000. 89,890. 2002 2003. 80,000. 2004 60,000. 2005 41,809. 40,000 25,067. 20,000. 7,751. 10,397. 15,567. 2006 2007 2008. 0 (Nguån b¸o c¸o: Ng©n hµng Nhµ n−íc chi nh¸nh Hµ Néi) Biểu đồ 2.5: Tổng d− nợ tín dụng của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần t¹i Hµ Néi trªn thÞ tr−êng 1 Trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2008 thÞ tr−êng tiÒn tÖ diÔn biÕn bÊt th−êng, hầu hết các ngân hàng khó khăn về huy động vốn VND và ngoại tệ, thiếu nguồn vốn VND để cho vay và phải tập trung để đảm bảo khả năng thanh khoản. L+i suất huy động và cho vay bị đẩy lên cao. Thực hiện chỉ đạo của.

(104) 93 ChÝnh phñ vµ cña NHNN vÒ kiÒm chÕ l¹m ph¸t vµ th¾t chÆt tÝn dông, c¸c ng©n hàng đ+ hạn chế cho vay. Từ ngày 19/5/2008, NHNN Việt Nam thay đổi cơ chÕ ®iÒu hµnh l+i suÊt c¬ b¶n, t×nh h×nh c¹nh tranh l«i kÐo kh¸ch hµng còng giảm dần, tình hình thanh khoản tốt hơn. Tuy nhiên một số doanh nghiệp, đặc biÖt DN nhá vµ võa khã tiÕp cËn nguån vèn tÝn dông ng©n hµng chi phÝ tr¶ l+i cao víi l+i suÊt lªn tíi 20-21%/n¨m. Từ đầu quý IV/2008, đứng tr−ớc nguy cơ giảm phát, kinh tế có dấu hiệu suy gi¶m , ChÝnh phñ vµ NHNN tõng b−íc níi láng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, liªn tôc h¹ l+i suÊt c¬ b¶n tõ 14% xuèng 8,5%. L+i suÊt kinh doanh cña c¸c NHTM liªn tôc điều chỉnh giảm, đồng thời đẩy mạnh cho vay mới với các dự án khả thi, hiệu qu¶ vµ c¸c DN nhá vµ võa, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DN tiÕp cËn vay vèn ng©n hµng. Thêi ®iÓm cuèi th¸ng 12/2008, l+i suÊt cho vay VND lo¹i ng¾n h¹n møc phæ biÕn tõ 12,6% - 12,75%/n¨m, trung dµi h¹n tõ 12,72% - 12,75%/n¨m (møc trÇn là 12,75%/năm). Đối với các đối t−ợng khách hàng thuộc diện −u tiên đ−ợc các NHTMCP áp dụng mức l+i suất −u đ+i tuỳ theo từng đối t−ợng khách hàng: l+i suÊt cho vay VND lo¹i ng¾n h¹n møc phæ biÕn tõ 12,6% - 12,75%/n¨m, trung dµi h¹n tõ 10,8%-11%/n¨m. L+i suÊt cho vay ngo¹i tÖ (USD) thêi ®iÓm cuèi th¸ng 12/2008: l+i suÊt cho vay ng¾n møc phæ biÕn tõ 7,0% - 7,55/n¨m vµ møc l+i suÊt cho vay trung, dµi h¹n tõ 7,2%-8%/n¨m. Nh×n chung, vèn cho vay, ®Çu t− trung dµi h¹n vÉn cã khã kh¨n nh−ng các NHTMCP đ+ đáp ứng đ−ợc nhu cầu vốn cho phát triển kinh tế. Một số NHCP cho vay đầu t− trung dài hạn không hợp lý dẫn đến rủi ro kỳ hạn, một sè ng©n hµng do thiÕu thanh kho¶n ë mét sè thêi ®iÓm, ph¶i vay vèn trªn thÞ tr−ờng liên ngân hàng để đảm bảo dự trữ bắt buộc. Trong số 08 NHTMCP trên địa bàn TechcomBank là ngân hàng có d− nợ cho vay trung dài hạn cao là 3.292 tỷ đồng, thấp nhất là GPBank là 643 tỷ đồng..

(105) 94 B¶ng 2.6: DiÔn biÕn d− nî cho vay cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 - 2008 Đơn vị: tỷ đồng N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. - Kü Th−¬ng ViÖt Nam. 1.858. 2.296. 3.465. 5.293. 8.696 20.486. 26.022. - Qu©n §éi. 1.710. 2.455. 3.462. 4.468. 6.166 10.630. 15.400. 687. 1.103. 2.218. 5.278. 9.137 16.744. 19.774. 995. 1.596. 2.362. 3.330. 5.983. 9.419. 10.515. - Ngoµi Quèc Doanh. 1.103. 1.525. 1.865. 3.014. 5.031 13.323. 12.986. - Hµng H¶i. 1.282. 1.146. 1.662. 2.333. 2.888. 6.528. 11.210. 116. 276. 533. 1.350. 3.363 11.041. 7.586. Ng©n hµng I. Nhãm NH quy m« lín:. - Quèc TÕ II. Nhãm NH quy m« võa: - Nhµ Hµ Néi. - §«ng Nam ¸ III. Nhãm NH quy m« nhá: -DÇu KhÝ Toµn CÇu Tæng. 545. 1.719. 2.787. 7.751 10.397 15.567 25.067 41.809 89.890. 106.280. Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc chi nh¸nh TP Hµ Néi) Qua b¶ng sè 2.6 cho thÊy vÒ quy m« tÝn dông nhãm 3 NH cã quy m« lín có tổng d− nợ đến 31/12/2008 cao hơn so với 05 NH quy mô vừa và nhỏ là đồng điều này thể hiện sự khác biệt rất rõ trong khả năng cung ứng vốn cho nền kinh tế giữa các NH có quy mô khác nhau. Về tốc độ tăng tr−ởng tín dụng th× nhãm NH cã quy m« võa vµ nhá t¨ng 44%, nhãm NH cã quy m« lín 28% so với năm 2007. Tuy tốc độ tăng tr−ởng d− nợ cho vay của nhóm NH có quy mô lớn chậm hơn tốc độ tăng của nhóm NH có quy mô vừa và nhỏ, nh−ng 1% tăng tr−ởng về số tuyệt đối lớn hơn rất nhiều. Nhìn chung các NHTMCP trên địa bàn có tốc độ tăng tr−ởng tín dụng khả quan. Thị phần cho vay của hệ thống NHTMCP đến 31/12/2008 là 18%, gấp 1.18 lần so với 2007, chỉ đứng thứ 2 sau hệ thống NHTMNN (43,5%)..

(106) 95 Trong đó NHTMCP Kỹ Th−ơng Việt Nam có tốc độ tăng lớn nhất. NHTMCP Quốc Tế năm 2002 chỉ hơn 1/3 so với NHTMCP Quân đội song đến năm 2007 ®+ t¨ng v−ît. NHTMCP §«ng Nam ¸ víi khëi ®iÓm n¨m 2002 rÊt thÊp song n¨m 2008 ®+ cã d− nî h¬n 7500 tû VN§ gÊp 65 lÇn. §©y lµ mét møc t¨ng tr−ëng rÊt cao trong 8 NHTMCP. • Cho vay trªn thÞ tr−êng 2 (liªn ng©n hµng) Trong ®iÒu kiÖn cho vay thËn träng d− nî cho vay t¨ng chËm c¸c NHTM đẩy mạnh huy động vốn để bán buôn cho tổ chức khác có điều kiện mở rộng cho vay an toµn, cho vay ng¾n h¹n trªn thÞ tr−êng liªn ng©n hµng. B¶ng 2.7: DiÔn biÕn tiÒn göi vµ cho vay trªn thÞ tr−êng 2 cña 08 Ng©n hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 đến 2008 Đơn vị: Tỷ đồng N¨m 2008. N¨m 2002. N¨m 2003. N¨m 2004. N¨m 2005. N¨m 2006. N¨m 2007. - Kü Th−¬ng ViÖt Nam. 1.884. 2.208. 3.073. 2.632. 4.458. 9.303 12.636. - Qu©n §éi. 1.300. 808. 2.571. 2.951. 5.716 11.938 10.970. 191. 3. 0. 0. 53. 500. 0. - Nhµ Hµ Néi. 0. 113. 129. 83. 125. 176. 0. - Ngoµi Quèc Doanh. 0. 0. 0. 0. 0. 0. 0. 110. 0. 0. 174. 557. 0. 200. 0. 0. 0. 0. 0. 0. 0. 0. 0. 85. 10.296. 21.917. 23.891. Ng©n hµng I. Nhãm Ng©n hµng quy m« lín:. - Quèc TÕ II.Nhãm Ng©n hµng quy m« võa:. - Hµng H¶i -§«ng Nam ¸ III. Nhãm Ng©n hµng quy m« nhá: - DÇu KhÝ Toµn CÇu Tæng. 3.294. 2.412. 5.773. 5.840. (Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc chi nh¸nh TP Hµ Néi) Nhìn chung chỉ có NHTMCP qui mô t−ơng đối lớn (Kỹ Th−ơng và Quân đội), nguồn vốn tăng tr−ởng mạnh mới tham gia tích cực cho vay trªn thÞ tr−êng liªn ng©n hµng. Giai ®o¹n nöa ®Çu n¨m 2008, khi l+i suÊt.

(107) 96 trên thị tr−ờng này tăng cao, loại cho vay này mang lại thu nhập t−ơng đối cao cho NHTM. Tính đến 31/12/2008 tổng d− nợ cho vay thị tr−ờng 2 của 08 NHTMCP trên địa bàn là 23.891 tỷ đồng tăng 625% so với năm 2002 và tăng 9% so với năm 2007. Qua bảng 2.7 hoạt động trên thị tr−ờng 2 của nhóm ngân hàng có qui mô lớn gấp 83 lần hoạt động của nhóm ngân hàng có qui mô vừa và nhỏ. • §Çu t− chøng kho¸n §Çu t− chøng kho¸n lµ h×nh thøc sö dông vèn quan träng cña NHTM. Vốn huy động đ−ợc đầu t− vào các loại giấy tờ có giá, các loại chứng khoán kh¸c, chñ yÕu lµ mét sè cæ phiÕu cña c¸c Doanh nghiÖp cæ phÇn, tr¸i phiÕu Chính phủ, trái phiếu công trình, trái phiếu đô thị, trái phiếu tổng công ty nhà n−íc.. Th«ng qua chi nh¸nh hoÆc c«ng ty chøng kho¸n cña c¸c NHTM, c¸c NHTM lớn đầu t− hàng nghìn tỷ mua trái phiếu Chính phủ, trái phiếu đô thị cña thµnh phè Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh, tr¸i phiÕu cña Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam. B¶ng 2.8: DiÔn biÕn ®Çu t− chøng kho¸n cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phần tại Hà Nội từ năm 2002 đến 2008 Đơn vị: Tỷ đồng Ng©n hµng. N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. N¨m. - Kü Th−¬ng ViÖt Nam. 2002 108. 2003 745. 2004 725. 2005 1.943. 2006 2.877. 2007 6.842. 2008 10.401. - Qu©n §éi. 15. 72. 63. 478. 920. 306. 8.517. - Quèc TÕ. 584. 303. 524. 628. 2.588. 6.748. 4.872. - Nhµ Hµ Néi. 155. 152. 299. 859. 1.565. 2.480. 3.556. - Ngoµi Quèc Doanh. 0. 5. 666. 1.778. 2.091. 179. 1.699. - Hµng H¶i. 0. 0. 20. 186. 1.016. 2.169. 3.929. -§«ng Nam ¸. 38. 30. 138. 1.218. 2.304. 4.727. 3.019. 362. 2.191. 2.069. -DÇu KhÝ Toµn CÇu Tæng. 900. 1.307. 2.435. 7.090. 13.723 25.642 38.062. (Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc chi nh¸nh TP Hµ Néi).

(108) 97 §Çu t−, kinh doanh chøng kho¸n cña c¸c NHTMCP bao gåm chøng kho¸n vèn vµ chøng kho¸n nî. N¨m 2006, n¨m 2007 thÞ tr−êng chøng kho¸n t¨ng m¹nh, mét sè ng©n hµng ®Çu t− vµo cæ phiÕu. Cuèi 2007 thÞ tr−êng chøng kho¸n xuèng dèc nhanh chãng buéc ng©n hµng ph¶i trÝch dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n (TechcomBank, MB). N¨m 2008 ng©n hµng ®Çu t− kinh doanh chứng khoán cao nhất là TechcomBank: 10.401 tỷ đồng, thấp nhất là GPBank: 2.069 tỷ đồng. (Xem bảng 2.8) Thùc hiÖn chÝnh s¸ch th¾t chÆt tiÒn tÖ cña NHNN, trong th¸ng 3/2008 c¶ 08 NHCP đều mua đầy đủ tín phiếu bắt buộc của NHNN, nhiều NH đ+ mua trái phiếu Chính phủ để tham gia thị tr−ờng mở, hỗ trợ khả năng thanh khoản. Đầu t− giấy tờ có giá của các NH đến 31/12/2008 đạt trên 38.062 tỷ VND chủ yếu là chứng khoán nợ, chứng khoán vốn chiếm tỷ lệ thấp nên độ rủi ro không lớn. Đầu t− vào các loại giấy tờ có giá có tính thanh khoản cao xét trên góc độ qu¶n trÞ tµi s¶n, khi cÇn NHTM ®em c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ giao dÞch trªn thÞ tr−ờng mở của NHNN để đáp ứng thanh khoản, cải thiện tình trạng vốn khả dông cña m×nh. • §Çu t− gãp vèn, mua cæ phÇn: B¶ng 2.9: Gãp vèn cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi tõ năm 2002 đến 2008 Đơn vị: Tỷ đồng N¨m 2002 9. N¨m 2003 8. N¨m 2004 8. N¨m 2005 12. N¨m 2006 31. N¨m 2007 37. N¨m 2008 452. - Qu©n §éi. 14. 17. 25. 51. 175. 720. 1294. - Quèc TÕ. 5. 5. 5. 87. 30. 143. 233. - Nhµ Hµ Néi. 9. 13. 15. 32. 130. 268. 302. - Ngoµi Quèc Doanh. 13. 13. 12. 13. 82. 564. 48. - Hµng H¶i. 9. 7. 6. 7. 12. 30. 79. -§«ng Nam ¸. 10. 10. 44. 22. 28. 45. 84. 27. 117. 63. 515. 1.924. 2.555. Ng©n hµng - Kü Th−¬ng ViÖt Nam. -DÇu KhÝ Toµn CÇu Tæng. 69. 73. 115. 224. (Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc chi nh¸nh TP Hµ Néi).

(109) 98 Nhìn chung góp vốn của 8 NHTMCP không lớn do qui định của NHNN là vốn góp phải lấy từ vốn chủ sở hữu. NHTMCP Quân đội có phần góp vốn lớn nhất là 1.294 tỷ đồng. Năm 2008 góp vốn mua cổ phần của VPBank giảm mạnh là 516 tỷ đồng, GPBank giảm 54 tỷ đồng. Do khó khăn chung của nền kinh tế, c¸c tæ chøc Ýt më réng ®Çu t− vµ kh«ng t¨ng ®−îc vèn chñ së h÷u. Xem b¶ng 2.9. 2.3.1.3 Quan hệ giữa huy động vốn và cho vay Tốc độ tăng tr−ởng tín dụng và tiền gửi bình quân của 08 NHTMCP trên địa bàn giai đoạn 2002-2008 ở mức cao là 68%. Tuy nhiên, trong năm 2008, nhiÒu ng©n hµng thiÕu nguån vèn VND vµ ngo¹i tÖ, mét sè ng©n hµng gÆp khã kh¨n vÒ thanh kho¶n. §Æc biÖt c¸c ng©n hµng h¹n chÕ tÝn dụng trong nền kinh tế làm cho tăng tr−ởng tín dụng chậm lại đạt là 18%, giảm 97% so với năm 2007. Xem biểu đồ 2.6 §¬n vÞ: tû VND 160,000 145,714. 140,000 120,000 106,280 105,576. 100,000 89,890. 80,000. `. von huy dong tong du no. 60,000 47,162. 40,000. 41,809 28,887 17,247. 20,000. 10,248. 25,067. 8,222 15,567. 0. 7,751. 2002. 10,397. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. (Nguån b¸o c¸o: Ng©n hµng Nhµ n−íc Chi nh¸nh TP Hµ Néi) Biểu đồ 2.6: Tăng tr−ởng tín dụng và huy động vốn cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi tõ n¨m 2002-2008.

(110) 99 2.3.1.4 Phát triển dịch vụ ngân hàng hiện đại Giai đoạn 2002-2008 một số Ngân hàng đ+ quan tâm đến việc phát triển các dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là dịch vụ ngân hàng điện tử (TechcomBank, VIB). Tuy nhiên, việc phát triển các sản phẩm dịch vụ ngân hàng mới chú ý đến số l−ợng mà ch−a quan tâm đến chất l−ợng dịch vụ. Một số nghiệp vụ ngân hµng ®−îc NHNN ViÖt Nam cho phÐp thùc hiÖn nh−ng t¹i c¸c ng©n hµng kh«ng ph¸t triÓn ®−îc: Bao thanh to¸n, Future, Option. Cã 05/07 ng©n hµng ®+ thực hiện việc phát hành thẻ nội địa với nhiều tiện ích: gửi tiền, rút tiền mặt và thÊu chi qua thÎ, mua thÎ ®iÖn tho¹i gåm TechcomBank, MB, HabuBank, VIB, VPBank. Một số ngân hàng đ+ triển khai ký kết những hợp đồng cung cấp dịch vô víi n−íc ngoµi nh−: DÞch vô chuyÓn tiÒn nhanh víi RIA (Mü), ký kÕt hîp đồng cung cấp hệ thống chuyển mạch tài chính và quản lý thẻ với CTL (Anh quốc), đây là một giải pháp công nghệ thẻ hiện đại, toàn diện, linh hoạt, sẽ hỗ trợ cho các ngân hàng đột phá trong lĩnh vực thẻ. TechcomBank là một trong những đơn vị phát triển mạnh dịch vụ thẻ và các dịch vụ ngân hàng khác. §èi víi viÖc ph¸t triÓn c¸c dÞch vô kinh doanh ngo¹i tÖ hiÖn h÷u: tËp trung ở nhóm 1 và nhóm 2 các NHTMCP trên địa bàn TP.Hà Nội có khả năng cạnh tranh khá mạnh và chiếm thị phần t−ơng đối cao so với hệ thống các NHTM khác trên địa bàn. Thậm chí có những dịch vụ mà các NHTMCP tỏ ra v−ît tréi so víi c¸c NHTM kh¸c nh− dÞch vô chi tr¶ kiÒu hèi, chiÕm 65-70% thị phần; phát triển mạng l−ới thu đổi ngoại tệ… đây là nguồn vốn ngoại tệ bổ sung quan trọng để các NHTMCP tăng c−ờng trong việc cho vay, thanh toán xuất nhập khẩu, mà tr−ớc đó nguồn vốn này luôn ở trong tình trạng bội chi. - DÞch vô quyÒn lùa chän tiÒn tÖ: DÞch vô quyÒn lùa chän tiÒn tÖ lµ mét dÞch vô míi ë ViÖt Nam, NHTMCP Kỹ Th−ơng Việt Nam (TCB) là ngân hàng đầu tiên trên địa bàn.

(111) 100 triển khai thực hiện. Đến nay, có 02 Ngân hàng trên địa bàn TP Hà Nội thực hiện dịch vụ này, trong đó có 2 NHTMCP; Techcombank; VIB và một số NHTMNN nh−: Ng©n hµng Ngo¹i Th−¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng §Çu t− vµ ph¸t triÓn, Ng©n hµng C«ng Th−¬ng ViÖt Nam. §èi víi l−îng kh¸ch hµng sö dụng dịch vụ này là các doanh nghiệp. Theo đó các doanh nghiệp có thể mua, bán một loại ngoại tệ nào đó trên thị tr−ờng thông qua ngân hàng theo tỷ giá có lợi cho doanh nghiệp vào thời điểm đ−ợc ấn định. Dịch vụ này hạn chế tối đa rủi ro cho doanh nghiệp khi tỷ giá biến động, cạnh tranh do doanh nghiệp khi cÇn thanh to¸n ph¶i mua ngo¹i tÖ víi gi¸ cao hoÆc b¸n víi gi¸ thÊp. - DÞch vô Option:. HiÖn cã NHTMCP (Techcombank) ®+ triÓn khai. dÞch vô nµy, ®©y lµ dÞch vô mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho kh¸ch hµng vµ ng©n hàng nhờ hạn chế các rủi ro do biến động giá. Đồng thời tạo điều kiện cho các ngân hàng chủ động trong hoạt động khai thác và sử dụng vốn bằng vàng hoặc đảm bảo giá trị vàng, cũng nh− hoạt động kinh doanh vàng. - Một số NHTMCP trên địa bàn TP Hà Nội phát triển mạnh các dịch vụ. nµy nh−: Techcombank, VIBank, Habubank, Qu©n §éi,VPBank, §«ng Nam á. Doanh số thực hiện thanh toán thẻ năm 2008 là 22.430 tỷ đồng, tăng gấp 70 lần so với năm 2002, trong đó các NHTMCP trên địa bàn TP Hà Nội chiếm tû träng 55,4% trong tæng doanh sè thµnh to¸n thÎ. C¸c NHTMCP tham gia dÞch vô thÎ thanh to¸n d−íi 3 h×nh thøc: - Tham gia lµm thµnh viªn cña c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ (Visa card, Mastercard..). Hiện có 4 NHTMCP trên địa bàn (TCB, MB, VIB, VPB) đ+ tham gia vào các tổ chức thẻ quốc tế, một số các NH khác đang làm thủ tục để tham gia thµnh viªn cña c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ. −u ®iÓm cña viÖc tham gia thµnh viªn lµ c¸c NHTMCP ®−îc hç trî vÒ mÆt nghiÖp vô, kü thuËt, c¬ së h¹ tÇng, m¹ng l−íi thanh to¸n réng kh¾p trªn toµn thÕ giíi..

(112) 101 - §¹i lý thanh to¸n thÎ, víi c¸c s¶n phÈm: Visa International, Mastercard, International; JCB International; Diners Club International; American Expres International… Hiện nay các NHTMCP trên địa bàn đang làm đại lý của nhiÒu c«ng ty thÎ kh¸c nhau trªn thÕ giíi. - Phát hành thẻ nội địa, với các sản phẩm: thẻ rút tiền, thẻ ghi nợ nội địa nh− thÎ TCB Card; thÎ TCB e-Card; MB Card; VIB Card. §©y lµ dÞch vô phæ biÕn, hiÖn nay mét sè NHTMCP ph¸t triÓn dÞch vô thÎ ATM ®a n¨ng nh− rót tiÒn göi tiÕt kiÖm; Rót vµ göi vµo tµi kho¶n tiÒn göi c¸ nhân, thanh toán hoá đơn điện n−ớc, c−ớc phí b−u điện… - §©y lµ nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô mµ c¸c NHTMCP ®ang quan t©m thùc hiện cùng với các NH khác trên địa bàn nh−: dịch vụ t− vấn tài chính và đầu t− tiền tệ; thanh toán bằng điện thoại di động; ngân hàng trực tuyến online banking; dịch vụ vụ homebanking; dịch vụ phone - banking; Bảng 2.10: Tỷ trọng thu nhập từ hoạt động dịch vụ trên tổng thu nhập của các hệ thống NH từ năm 2002 đến năm 2008 §¬n vÞ: % Ng©n hµng. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. Thu DV Thu DV Thu DV Thu DV Thu DV Thu DV Thu DV NHTMCP. 7,08. 8,5. 8,7. 8,8. 9. 10,5. 11. NHTMNN. 6,5. 7. 7,8. 8,9. 10,5. 12,5. 15. (Nguån b¸o c¸o: Ng©n hµng Nhµ n−íc Chi nh¸nh TP Hµ Néi) Bảng số 2.10: tỷ trọng thu nhập từ hoạt động dịch vụ trên tổng thu nhập của các hệ thống NH từ năm 2002 đến 2008 d−ới đây phản ảnh kết quả chung đạt đ−ợc trong quá trình phát triển dịch vụ tài chính ngân hàng cña c¸c NHTMCP trong mèi t−¬ng quan so s¸nh víi c¸c hÖ thèng NH kh¸c trên địa bàn..

(113) 102 2.3.2 Phân tích và đánh giá hiệu quả hoạt động 2.3.2.1 Phân tích và đánh giá hiệu quả hoạt động chung (ROA, ROE) Đơn vị: tỷ đồng,% ChØ tiªu 1. Tæng thu nhËp. 2002 362,9. 2003 384,5. 2004 402,9. 2005 1.267,9. 2006 1.992,3. 2007 3.516. 2008 45.017. 2. Tæng chi phÝ. 266. 229. 105,9. 456. 571,3. 746. 40.767. 3. Lîi nhuËn tr−íc thuÕ. 96,9. 155,5. 297. 811,9. 1.421. 2.770. 4.250. 4. Tæng tµi s¶n cã 5. Vèn tù cã. 11.601,8 17.142,7 26.724,4 50.073,1 90.597,4 204.443 244.944 778,5. 1.026,8. 1.542,2. 3.007,8. 7.199,7. 16.367. 21.957. 3,1%. 2,2%. 1,5%. 2,5%. 2,2%. 1,7%. 18,4%. 2,3%. 1,3%. 0,4%. 0,9%. 0,6%. 0,4%. 16,6%. 73%. 60%. 26%. 36%. 29%. 21%. 91%. 9. ROA (%). 0,8%. 0,9%. 1,1%. 1,6%. 1,6%. 1,4%. 1,7%. 10. ROE (%). 12,4%. 15,1%. 19,3%. 27%. 19,7%. 16,9%. 19,4%. 6. Tæng thu nhËp/ Tæng TS cã (%) 7. Tæng chi phÝ/Tæng tµi s¶n cã (5%) 8. Tæng chi phÝ/Tæng thu nhËp (%). (Nguån: Ng©n hµng nhµ n−íc chi nh¸nh TP Hµ Néi) Bảng 2.11: ROA và ROE của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bµn Hµ Néi tõ n¨m 2002 - 2008 Hiệu quả của một ngân hàng đ−ợc đặc tr−ng bởi 2 chỉ tiêu cơ bản: lợi nhuËn rßng trªn vèn tù cã (ROE) vµ lîi nhuËn rßng trªn trªn tµi s¶n (ROA): Đối với chỉ tiêu ROE của NHCP có xu h−ớng tăng nhanh qua các năm 2002 2005 đạt tới 27% năm 2005, và có xu h−ớng giảm từ 2006 đến 2007, và có chiều h−íng t¨ng trong n¨m 2008. §èi víi chØ tiªu ROA cña NHCP cã xu h−íng t¨ng nhÑ qua c¸c n¨m, n¨m 2005 vµ 2006 lµ 1,6% vµ cã xu h−íng gi¶m nhÑ ë n¨m 2007 (1,4%) vµ t¨ng trong n¨m 2008 (1,7%). Nhìn chung, hiệu quả hoạt động của khối NHTMCP tốt hơn so với các NHTMNN mặc dù chi phí vốn của khối này cao hơn do l+i suất huy động cao h¬n so víi c¸c NHTMNN. ROA vµ ROE trung b×nh cña c¸c NHTMCP n¨m 2007 đạt lần l−ợt ROA 1,4% và ROE 16,9%, năm 2008 lần l−ợt đạt 1,7% và.

(114) 103 19,4%. V−ît tréi trong khèi NHTMCP vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi lµ TechcomBank. (Xem b¶ng 2.11). Lợi nhuận tr−ớc thuế đều tăng năm sau cao hơn năm tr−ớc. Tốc độ tăng lợi nhuận tr−ớc thuế từ năm 2002 đến năm 2008 bình quân là 99%; lợi nhuận tr−ớc thuế năm 2008 so với năm 2002 tăng 4286%, tốc độ tăng gấp 43,8 lần b×nh qu©n hµng n¨m (2002-2008). B¶ng 2.12: Mét sè chØ tiªu vÒ nh÷ng chuÈn mùc an toµn vµ hiÖu qu¶ hoạt động của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội ChØ tiªu. Quy định. Thùc hiÖn n¨m 2008. I. ChuÈn mùc an toµn 1. HÖ sè an toµn. ≥8%. > 8%. 2. TL sö dông vèn NH cho vay TDH. ≤30%. 25% - 40%. 3. Kh¶ n¨ng thanh toan. ≥1lÇn. > 1 lÇn. 4. Nî xÊu / Tæng d− nî 5. Nợ khó đòi/ tổng nợ xấu NQH II. Hiệu quả hoạt động kinh doanh. ≤5 lÇn. 1,31% 0,3%. 1. ROA 2. ROE. 1,7% 19,4% (Nguån sè liÖu: Ng©n hµng nhµ n−íc chi nh¸nh TP Hµ Néi.). Phần lớn các chỉ tiêu an toàn trung bình đều đạt và v−ợt qui định. Kết luận chung là trên số liệu trung bình cả 8 NHTMCP đều đảm bảo an toàn và hiệu quả trong hoạt động kinh doanh. Mặc dù 2 năm 2007 và 2008 các chỉ tiêu hiệu quả có giảm so với 2 năm tr−ớc, song vẫn đạt đ−ợc mức kỳ vọng là lín h¬n so víi khèi NHTMNN. (Xem b¶ng 2.12) Hiệu quả kinh doanh trung bình của 8 NHTMCP cần đ−ợc đánh giá thấu đáo trªn 2 ph−¬ng diÖn: C¸c bé phËn hîp thµnh vµ c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn. 2.3.2.2 Phân tích và đánh giá hiệu quả theo các yếu tố cấu thành HiÖu qu¶ sö dông vèn chñ yÕu ®−îc t¹o nªn bëi thu nhËp rßng tõ c¸c ho¹t động cơ bản nh− tín dụng, đầu t− chứng khoán, góp vốn và hoạt động ngân quĩ.

(115) 104 (trên thị tr−ờng liên ngân hàng). Theo phạm vi nghiên cứu của đề tài, hiệu quả 2 hoạt động chính là cho vay và đầu t− chứng khoán của 08 NHTMCP sẽ đ−ợc phân tích và đánh giá. Giả sử rằng các yếu tố chi phí nh− chi phí trả l+i, chi phí quản lý đ+ đ−ợc xác định tr−ớc, nếu qui mô các khoản cho vay và đầu t− gia t¨ng còng nh− chÊt l−îng cña nã ®−îc n©ng cao th× hiÖu qu¶ sö dông vèn của NHTM cũng tăng lên. Do vậy, Luận án tập trung phân tích và đánh giá qui m« vµ chÊt l−îng c¸c kho¶n cho vay vµ ®Çu t− cña 8 NHTM CP. • Qui mô và tốc độ tăng d− nợ, qui mô tài sản sinh lãi Tính đến 31/12/2008 tổng d− nợ cho vay của 08 NHTMCP trên địa bàn là 106.280 tỷ đồng, tăng 1271% so với năm 2002 và tăng 18% so với năm 2007. Ngân hàng có d− nợ cho vay cao nhất là TechcomBank đạt 26.022 tỷ đồng, thấp nhất là GPBank đạt 3.140 tỷ đồng. B¶ng 2.13: DiÔn biÕn c¬ cÊu tÝn dông vµ chÊt l−îng tµi s¶n cã sinh lêi của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 - 2008 Đơn vị: Tỷ đồng; % ChØ tiªu I. C¬ cÊu tÝn dông 1. Tæng du nî tÝn dông 2. Tốc độ tăng tr−ởng d− nî 1. D− nî tÝn dông ph©n lo¹i theo thêi gian - Ng¾n h¹n - Trung dµi h¹n 2. Dư nợ tín dụng ph©n loại theo tiền tệ - VND - Ngoại tệ II. Chất lượng tín dụng Tỷ lệ NQH/tổng dư nợ (%) III.Kết cấu dư nợ cho vay trªn tổng vốn huy ñộng IV. Tỷ lệ TS sinh l·i/Tổng tài sản. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 7.751 10.397 15.567 25.067 41.809 89.890. 2008. 106.280. 34%. 50%. 61%. 67%. 115%. 18%. 7.751. 10.397. 15.567. 25.067. 41.809. 89.890. 106.280. 5.331 2.420. 7.031 3.366. 11.419 4.148. 16.199 8.868. 27.620 14.189. 55.021 34.869. 60.632 45.648. 5.815 1.936. 7.799 2.598. 11.678 3.889. 18.800 6.267. 31.358 10.452. 67.418 22.472. 79.710 26.570. 8,08. 4,03. 1,61. 1,33. 1,94. 1,10. 2,36. 73%. 85%. 87%. 89%. 90%. 92%. 94%. 35%. 45%. 55%. 60%. 65%. 68%. 89%. (Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc chi nh¸nh TP Hµ Néi).

(116) 105 Qui mô tín dụng tăng là điều kiện tiên quyết để tăng doanh thu cho NHTM. Tốc độ tăng tr−ởng tín dụng bình quân của 8 NHTMCP đều rất cao, có thể do xuất phát điểm còn thấp (các NH này đều mới đ−ợc thành lập, thời gian hoạt động ch−a dài). Đặc biệt năm 2007 qui mô tín dụng tăng hơn 2 lần (tăng 115%). Đây là mức tăng rất lớn cho thấy độ nóng tại các NHTMCP. Năm 2007 tổng doanh thu đạt 3516 tỷ tăng 1523,7 tỷ đồng so với năm 2006 (t¨ng h¬n 76%). Víi tû träng thu tõ dÞch vô phi tÝn dông chØ chiÕm xÊp xØ 10%, thu tõ tÝn dông chiÕm kho¶ng 90%, trong n¨m 2007 thu l+i t¨ng gÇn gấp đôi năm 2006. Với các biện pháp kiềm chế lạm phát mạnh đầu năm 2008, kết hợp với suy thoái kinh tế cuối 2008, d− nợ 2008 vẫn tăng song tốc độ tăng giảm mạnh (còn khoảng 18%). Tốc độ tăng doanh thu đạt khoảng 1180%. §©y lµ yÕu tè c¬ b¶n lµm gi¶m hiÖu qu¶ trong n¨m 2008 so víi 2007. Chỉ tiêu kết cấu d− nợ trên tổng vốn huy động phản ảnh hiệu suất sử dụng vốn huy động để cho vay ngày càng tăng dần, năm 2002 là 73%, đến năm 2008 tăng lên đến 94%. Điều đó, chứng tỏ các NHTMCP mạnh dạn đ−a vốn vào cho vay tối đa để sinh l+i (khoản dự trữ thanh khoản giảm dần). Ngân hàng sẽ có bất lợi nếu nh− có sự biến động bất th−ờng, những khoản dự trữ thanh khoản ít sẽ khó đảm bảo khả năng thanh khoản cho ngân hàng. (Xem bảng 2.13) Ngân hàng th−ơng mại luôn đối đầu với các loại rủi ro tín dụng, hối đoái, thanh khoản, l+i suất.... Phần phân tích và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của 08 NHTMCP trên địa bàn Hà Nội trong tiến trình hội nhập quốc tế, tác giả chỉ phân tích và đánh giá về rủi ro tín dung. • Rñi ro tÝn dông Rủi ro tín dụng thấp sẽ có tác động tới cả doanh thu (doanh thu l+i tăng) vµ chi phÝ (chi phÝ dù phßng gi¶m). Tr−ớc hết tỷ lệ nợ quá hạn/Tổng d− nợ và tỷ lệ nợ khó đòi/ Tổng d− nợ qu¸ h¹n cã xu h−íng gi¶m dÇn. N¨m 2002 tû lÖ nî qu¸ h¹n trªn tæng d− nî cña khèi c¸c NHTMCP lµ 10.26%, tû lÖ nî qu¸ h¹n b×nh qu©n n¨m 2003 lµ 8.08%, n¨m 2004 lµ 4.03%, n¨m 2005 lµ 1.33%, n¨m 2006 lµ 1,7%, n¨m 2007 là 1.1%, đến 31/12/2008 tỷ lệ nợ xấu bình quân của 08 NHTMCP là 2,36%. (Xem biÓu sè 2.7).

(117) 106 Nh− vËy, giai ®o¹n tõ n¨m 2002-2008 do cã sù hç trî vÒ c¬ chÕ chÝnh sách của Chính phủ, Ngân hàng Nhà n−ớc và sự nỗ lực xử lý nợ tồn đọng cña c¸c NHTMCP, c¸c ng©n hµng ®+ tÝch cùc thu håi nî cho ng©n hµng nªn tû lÖ nî xÊu/tæng d− nî nh÷ng n¨m gÇn ®©y n¨m 2006, 2007, 2008 cã xu h−ớng giảm và ổn định. Các NHTMCP đ−ợc đánh giá khá tốt theo chuẩn mực kế toán chung, víi tû lÖ nî xÊu n¨m 2008 lµ kho¶ng 2,36%, thÊp h¬n c¸c NHTMNN (tû lÖ nî xÊu cña NHTMNN kho¶ng lµ 4%). 12.00% 10.28% 10.00%. 8.08%. 8.00%. 6.00%. 4.00%. 4.03% 2.36% 1.33%. 2.00%. 1.70%. 1.10%. 0.00% 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc – Chi nh¸nh TP Hµ Néi. Biểu đồ 2.7 : Tỷ lệ nợ xấu/ tổng d− nợ bình quân của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội trong giai đoạn 2002 - 2008 Tû lÖ nî xÊu b×nh qu©n cña 08 NHTMCP t¹i thêi ®iÓm 31/12/2008 t¨ng 1,26% so 31/12/2007. Trong đó các NHTMCP có tỷ lệ nợ xấu tăng nhiều: GP.Bank (+1,6%), HBB (+0,6%), mét sè ng©n hµng cã tû lÖ nî xÊu gi¶m: MSB (- 0,7%), MB (- 0,3%), VIB (- 0,2%). §Õn cuèi n¨m 2008, tû lÖ nî xÊu t¨ng do kh¸ch hµng vay vèn víi l+i suÊt cao, lµm ¨n khã kh¨n, khã cã thÓ tr¶ nợ cho ngân hàng, mặt khác khách hàng có thể chây ì không trả nợ, nếu để.

(118) 107 nî qu¸ h¹n, l+i suÊt ph¹t còng ch−a cao b»ng l+i suÊt cho vay míi hoÆc nÕu tr¶ rÊt cã thÓ sÏ kh«ng ®−îc vay l¹i. C¸c NHCP lo ng¹i hiÖn nay kh«ng ph¶i là vấn đề thanh khoản mà là vấn đề tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn có xu h−ớng tăng. Xem biểu đồ số :2.8 4.00% 3.50%. 3.41%. 2.75% 2.56%. 3.00%. 2.84%. 2.50% 2.14%. 2.00%. 1.87%. 1.50%. 1.49%. 1.84%. 1.00% 0.50% 0.00% VPBank. VIBank. MB. Tech. HBB. SeABank. MSB. GPBank. Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc – Chi nh¸nh TP Hµ Néi Biểu đồ 2.8: Tỷ lệ nợ xấu/tổng d− nợ của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội đến 31/12/2008 Có 02/08 NH tỷ lệ cho vay kinh doanh bất động sản khá cao: GPBank 20,5%/ tæng d− nî, VIB 20,2%/ tæng d− nî. Mét sè NHCP cã d− nî cho vay các doanh nghiệp kinh doanh sắt thép và đóng tàu t−ơng đối lớn, các đơn vị này gặp khó khăn do biến động của thị tr−ờng nên khó thu nợ, hầu hết các ngân hµng ph¶i rµ so¸t viÖc ph©n lo¹i nî, cã thÓ ph¶i chuyÓn sang nî xÊu sau cuèi n¨m 2008. §©y còng lµ nguyªn nh©n g©y t¨ng nî xÊu cña mét sè ng©n hµng. • Qui m« vµ chÊt l−îng ®Çu t− chøng kho¸n, gãp vèn Tính đến 31/12/2008 tổng mức đầu t− của 08 NHCP trên địa bàn là 38.062 tỷ đồng, tăng hơn 48% so với 31/12/2007. Năm tăng cao nhất là 2007, t¨ng h¬n 86% so víi 2006.

(119) 108 NHCP ®Çu t− chøng kho¸n lín nhÊt lµ NH Kü th−¬ng, thÊp nhÊt lµ VPBank. Mét kªnh ®Çu t− kh¸c n÷a lµ t¨ng vèn cho c«ng ty kinh doanh trùc thuéc ngân hàng nh−: kinh doanh đầu t− bất động sản, cho thuê tài chính, kinh doanh vµng b¹c, hay gãp vèn liªn doanh. N¨m 2007 t¨ng gÇn gÊp 4 lÇn 2006 do vèn chñ së h÷u cña c¸c NH t¨ng m¹nh. Tuy nhiªn, nh×n chung hiÖu qu¶ thÊp hoÆc kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ chñ yÕu do gi¸ chøng kho¸n gi¶m m¹nh trong n¨m 2008. • Chi phÝ Tæng chi phÝ. 266. Tæng chi phÝ / Tæng doanh thu. 73%. 229 105,9 60%. 26%. 456 571,3 36%. 29%. 746 40.767 21%. 91%. 100% 80%. 91%. 73%. 60%. 60% 36% 29%. 40% 20%. 21%. 26%. 0% 2002. 2003 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. (Nguån sè liÖu: Ng©n hµng Nhµ n−íc chi nh¸nh TP Hµ Néi) Biểu đồ 2.9: Tỷ suất chi phí trên doanh thu của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội Chi phÝ cña c¸c NH b¾t ®Çu gia t¨ng m¹nh tõ 2005. ViÖc më réng huy động và phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ dẫn đến tất yếu phải mở rộng mạng l−ới, tăng lao động, tăng chi phí… Các NH phải đầu t− mua phần mềm.

(120) 109 qu¶n lý, thiÕt lËp c¸c dÞch vô NH ®iÖn tö… §Çu t− ban ®Çu cho c«ng nghÖ rÊt đắt làm gia tăng chi phí của NH. Năm 2005 chi phí đạt 456 tỷ tăng gấp 4 lần 2004. Năm 2006 và 2007 chi phí đều tăng mạnh do các NH cạnh tranh và ph¸t triÓn më réng mµng l−íi, ph¸t triÓn chñ yÕu vÒ bÒ réng (më réng sè l−îng kh¸ch hµng, ®Çu t− sang lÜnh vùc míi nh− B§S, CK, thµnh lËp c¸c c«ng ty CK, c«ng ty qu¶n lý quÜ,…) Năm 2008 chi phí tăng quá cao đạt 40.767 tỷ tăng gấp hơn 54,6 lần năm 2007 chủ yếu do l+i suất huy động tăng quá cao (mức l+i suất một số NH cho loại 12 tháng đạt tới trên 19% /năm) và dự phòng giảm giá chứng khoán. Nghiên cứu ảnh h−ởng của chi phí tới doanh thu, từ đó tới thu nhập kh«ng chØ dõng ë chØ tiªu tæng chi phÝ mµ cÇn th«ng qua chØ tiªu tû suÊt chi phí / doanh thu. Tỷ suất chi phí / doanh thu của năm 2002 và 2003 t−ơng đối cao và có xu h−ớng giảm dần, đến 2007 đạt hơn 21% là kết quả của tốc độ tăng doanh thu rất cao so với tốc độ tăng chi phí. Năm 2007 doanh thu tăng gÊp gÇn 9,7 lÇn so víi 2002 trong khi chi phÝ chØ t¨ng 2,8 lÇn. KÕt qu¶ nµy minh chøng hiÖu qu¶ qu¶n lý chi phÝ cña c¸c NHTMCP (chi phÝ tr¶ l+i thuéc nh©n tè kh¸ch quan, cßn c¸c chi phÝ nh− chi phÝ qu¶n lý, ®Çu t−, chi phÝ dù phòng đều đ−ợc kiểm soát tốt). Năm 2008 tỷ suất chi phí / doanh thu rất cao là 91% do doanh thu t¨ng 12,7 lÇn so víi 2007 trong khi chi phÝ t¨ng rÊt cao lªn đến 54,6 lần. Huy động vốn 2008 chỉ tăng gần 1,38 lần, song chi phí trả l+i chỉ t¨ng gÊp h¬n 3 lÇn so víi n¨m 2007. §ång thêi, cïng víi gia t¨ng chi phÝ dù phßng ®+ ®Èy chi phÝ t¹i c¸c NH t¨ng qu¸ lín. Nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan trong năm 2008 đóng vai trò quan trọng làm giảm hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP. (Xem biểu đồ 2.9) • Lîi nhuËn rßng Đây là chỉ tiêu quyết định độ lớn của hiệu quả kinh doanh của NHTM. Là hiệu số của doanh thu và chi phí, lợi nhuận ròng của NHTMCP tăng đều từ 2002 đến 2004. Năm 2005 lợi nhuận tăng cao và đạt đỉnh vào 2007 (2770,5 tỷ), gấp.

(121) 110 gÇn 3 lÇn n¨m 2006. MÆc dï gÆp nhiÒu khã kh¨n do suy tho¸i kinh tÕ, n¨m 2008 tổng chi phí của 08 ngân hàng cổ phần lên đến 40.767 tỷ đồng gấp 54,6 lần so víi n¨m 2007, do hÇu hÕt c¸c ng©n hµng khã kh¨n thiÕu nguån vèn VND vµ ngo¹i tÖ ph¶i ®i vay trªn thÞ tr−êng LNH víi l+i suÊt rÊt cao, song lîi nhuËn n¨m 2008 đạt 4250 tỷ VND, bằng hơn 1,5 lần so với năm 2007. Xem biểu đồ 2.10 : 4,250.0. 4500 4000. 30.0% 27.0%. 25.0%. 3500. 2,770.0. 3000 2500. 15.0%. 1,421.0 811.9 297.0. 2000 1500. 1000 155.5 500 96.9 0 2002 2004. 19.7%. 20.0%. 19.4%. 19.3% ROA. 15.1% 12.4%. 16.9%. ROE. 10.0% 5.0%. 0.8% 0.9% 1.1%. 1.6% 1.6%. 1.4% 1.7%. 0.0%. 2006. 2008. 2002. 2004. 2006. 2008. Biểu đồ 2.10a: Lợi nhuận tr−ớc thuế của. Biểu đồ 2.10b: ROA, ROE của 08 Ngân hàng. 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi giai. th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi giai ®o¹n 2002-. ®o¹n 2002-2008. 2008. (Nguån b¸o c¸o: Ng©n hµng Nhµ n−íc Chi nh¸nh TP Hµ Néi) Biểu đồ 2.10: Lợi nhuận ròng và tỷ suất lợi nhuận ròng cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn giai ®o¹n 2002 - 2008 • Gia t¨ng vèn chñ së h÷u Gia tăng Vốn chủ sở hữu vừa là yêu cầu của NHNNVN nhằm đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu, vừa là điều kiện để NHTM gia tăng hoạt động của mình. Vốn chủ sở hữu của các ngân hàng cổ phần trên địa bàn giai đoạn từ năm 2002-2008 ®+ cã sù t¨ng tr−ëng m¹nh, thùc hiÖn ®−îc t¨ng vèn ®iÒu lÖ theo kÕ hoạch đề ra. Nhiều NH thực hiện việc lựa chọn và có chính sách −u đ+i đối với cổ đông chiến l−ợc có tiềm lực và có khả năng hỗ trợ cho sự phát triển của NH. Vốn điều lệ của một số NHTMCP trên địa bàn tăng tr−ởng chậm từ năm 2002-2004, tăng tr−ởng nhanh từ năm 2005 đến năm 2007. Năm 2008 các ng©n hµng khã t¨ng ®−îc vèn ®iÒu lÖ theo ph−¬ng ¸n ®+ th«ng qua §¹i héi đồng cổ đông..

(122) 111. 20.528.04. 25.000.00. 16.021. 20.000.00 15.000.00 10.000.00 5.000.00. 929.9. 6.995.2 2.637.05 1.411.1. 677.62. Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Năm 2005 Năm 2006 n¨m 2007. 0.00. N¨m 2008. (Nguån b¸o c¸o: Ng©n hµng Nhµ n−íc Chi nh¸nh TP Hµ Néi) Biểu đồ 2.11: Tình hình tăng tr−ởng vốn điều lệ của 08 Ngân hàng th−ơng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi tõ n¨m 2002 - 2008 Năm 2008 hầu hết các NHTMCP trên địa bàn không tăng đ−ợc vốn từ nguồn vốn góp mới từ các cổ đông. Tuy nhiên, còn ở mức khá so với các NHTMCP trong c¶ n−íc. Khèi NHTMNN cã quy m« v−ît tréi, tuy nhiªn tèc độ tăng tr−ởng chậm hơn so với khối ngân hàng th−ơng mại cổ phần. N¨m 2008 chØ cã mét sè ng©n hµng cæ phÇn t¨ng ®−îc vèn b»ng viÖc chia quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, quỹ lợi tức cổ phần, trái phiếu chuyển đổi (SeABank, MB, HaBuBank, TechcomBank), 02 ng©n hµng t¨ng tõ vèn gãp vốn hợp pháp từ cổ đông chiến l−ợc n−ớc ngoài (HSBC góp 10% vốn cổ phần vào TechcomBank, OCBC tăng 5% vốn cổ phần vào VPBank), riêng MSB đến 31/3/2009 mới tăng đ−ợc vốn điều lệ từ 1500 tỷ đồng lên 2.250 tỷ đồng. 02 ng©n hµng kh«ng t¨ng vèn ®iÒu lÖ trong n¨m tµi chÝnh 2008 lµ GPBank vµ VIBank. Việc thực hiện đúng kế hoạch tăng vốn đ+ khẳng định uy tín và vị thế của các ngân hàng cổ phần ở Hà Nội. (Xem biểu đồ 2.11). MÆc dï lîi nhuËn 2006 t¨ng rÊt cao so víi 2005 (gÊp kho¶ng 1,7 lÇn) song do vèn tù cã cña c¸c NHTM n¨m 2006 t¨ng h¬n 2 lÇn n¨m 2005 nªn ROE n¨m 2006 ®+ gi¶m xuèng. T×nh h×nh n¨m 2007 còng t−¬ng tù lµm ROE tiÕp tôc gi¶m..

(123) 112 Vốn chủ sở hữu tăng tác động đến lợi nhuận thông qua gia tăng đầu t− cho công nghệ, mở rộng mạng l−ới, tăng huy động và cho vay. Nếu vốn chủ sở hữu t¨ng dÇn b»ng lîi nhuËn tÝch lòy th× chØ tiªu ROE sÏ kh«ng bÞ sai lÖch vµ ph¶n ảnh chính xác hiệu quả hoạt động của NH. Tuy nhiên, Vốn chủ sở hữu của các NHTMCP t¨ng m¹nh trong 2 n¨m do sù ph¸t triÓn hiÕm cã cña thÞ tr−êng chøng khoán, không thể nhanh chóng đẩy lợi nhuận tăng cùng tốc độ, đ+ dẫn đến ROE gi¶m. Ph©n tÝch kü l−ìng c¸c nh©n tè hîp thµnh tû suÊt lîi nhuËn ROE trong 2 n¨m 2006 vµ 2007, nÕu lo¹i trõ yÕu tè t¨ng vèn chñ së h÷u nhanh chãng, cã thÓ kÕt luËn hiÖu qu¶ kinh doanh cña 8 NHTMCP vÉn t¨ng kh¶ quan. • HiÖu qu¶ kinh doanh cña tõng NHTMCP MÆc dï m«i tr−êng kinh doanh nh×n chung lµ gièng nhau, song tïy theo năng lực quản lý của bộ máy l+nh đạo cấp cao mà kết quả kinh doanh của mỗi NH kh¸c nhau. Tõ n¨m 2002, nguån vèn cña NH Qu©n §éi lµ lín nhÊt (2475 tû VN§) tiếp theo là NHTMCP Kỹ Th−ơng. Tuy nhiên đến năm 2008 trật tự này bị thay đổi ng−ợc lại. NHTMCP Kỹ Th−ơng huy động năm 2008 gấp hơn 22 lần năm 2002 trong khi NHTMCP Qu©n §éi chØ lµ 11 lÇn, NHTMCP Quèc tÕ kû lôc h¬n 36 lÇn, tõ vÞ trÝ thø 6 v−¬n lªn thø 3 trong b¶ng xÕp h¹ng. NHTMCP Kỹ Th−ơng luôn là NH đứng đầu về d− nợ. Từ NH có mức d− nợ thấp, NHTMCP Quốc tế v−ơn lên đứng hàng thứ 2 năm 2008 (d− nợ tăng gấp gần 29 lần). Trong khi đó NHTMCP Quân đội tập trung vào góp vốn mua cổ phần, đứng đầu với giá trị 1294 tỷ đồng gấp 1,8 lần năm 2007 (NHTMCP Kỹ Th−ơng đứng thứ 2 chỉ có 452 tỷ đồng). Kết quả kinh doanh - lợi nhuận sau thuế, NHTMCP Kỹ Th−ơng đạt hơn 700 tỷ VNĐ năm 2007 trong khi NHTMCP Quân đội đứng thứ 2 chỉ đạt gần 470 tû VN§. Tính đến cuối năm 2008, các chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận sau thuế /Vốn chủ së h÷u b×nh qu©n (ROE) vµ tû suÊt lîi nhuËn sau thuÕ /Tæng tµi s¶n b×nh qu©n d− nî cã kh¶ n¨ng thu håi/Tæng tµi s¶n cã sinh lêi vµ tû lÖ tµi s¶n cã sinh lêi/.

(124) 113 Tæng tµi s¶n cã xu h−íng ngµy cµng t¨ng dÇn qua c¸c n¨m chøng tá c¸c NHTMCP đ+ vận động tối đa các tài sản có để sinh lời ngày càng nhiều cho NH. Tû suÊt lîi nhuËn sau thuÕ/V§L chñ së h÷u b×nh qu©n (ROE) cña 08 ng©n hµng cæ phÇn lµ 18,8% gi¶m 1,5%, tû suÊt lîi nhuËn sau thuÕ/ tæng tµi sản bình quân (ROA) giảm 0,1% so với năm 2006. Điều đó nhận thấy năm 2007 vốn điều lệ và tổng tài sản tăng nh−ng hiệu quả hoạt động của các ngân hµng thÊp h¬n so víi n¨m 2006. (Xem b¶ng 2.14) HiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c ng©n hµng chñ yÕu vÉn lµ thu l+i tõ ho¹t động tín dụng, nh−ng trong năm 2008 kết quả kinh doanh chủ yếu của các ng©n hµng lµ tõ nguån l+i do ®Çu t− tr¸i phiÕu ChÝnh phñ. Mét sè ng©n hµng lỗ về đầu t− giấy tờ có giá rất lớn giai đoạn 2006-2007 (có NH lỗ khoảng 400450 tỷ đồng), tuy nhiên trong những tháng đầu năm 2008 do thị tr−ờng tiền tệ diễn biến phức tạp, gây tác động xấu cho hoạt động ngân hàng, các NH khó khăn về nguồn vốn VND và ngoại tệ, do vậy nguồn thu từ hoạt động tín dụng chỉ đủ bù đắp chi phí hoạt động quản lý. Bảng 2.14: ROA và ROE của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bµn Hµ Néi n¨m 2007 Đơn vị: Tr đồng Ng©n. Lîi nhuËn. Lîi nhuËn. hàng. tr−íc thuÕ. sau thuÕ. VCSHbq. ROE. Tæng tµi s¶n bq. ROA. VPBank. 273.324. 196.793 2.025.451. 9,72% 18.210.012. 1,08%. HBBank. 385.568. 277.609 2.052.923. 13,52% 24.107.461. 1,15%. MB. 468.312. 337.185 2.111.439. 15,97% 28.569.938. 1,18%. Hµng H¶i. 239.859. 172.698 1.528.235. 11,30% 17.671.246. 0,98%. TECH. 709.740. 511.013 2.593.625. 19,70% 39.720.518. 1,29%. GPBank. 100.452. 72.325 1.002.372. VIBank. 425.698. SEABank. 408.754. 7,22%. 7.255.590. 1,00%. 306.503 2.032.139. 15,08% 39.569.938. 0,77%. 294.303 3.021.310. 9,74% 29.338.751. 1,00%. (Nguån sè liÖu: NHNN Chi nh¸nh TPHN).

(125) 114 B¶ng 2.15: Mèi quan hÖ ROA vµ ROE cña 08 Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn trên địa bàn Hà Nội năm 2008 Đơn vị: Tỷ đồng Ng©n. Lîi nhuËn. Lîi nhuËn. VCSHb. hàng. tr−íc thuÕ. sau thuÕ. q. ROE. Tæng tµi s¶n Cã bq. ROA. HBBank. 482. 347. 2.907. 11,9%. 23.606. 1,47%. MB. 767. 552. 4.109. 13,4%. 43.303. 1,28%. Hµng H¶i. 437. 315. 1.783. 17,6%. 32.626. 0,96%. 1,600. 1.152. 4.816. 23,9%. 60.052. 1,92%. GPBank. 85. 61. 1.009. 6,1%. 8.488. 0,72%. VIBank. 224. 161. 2.144. 7,5%. 35.011. 0,46%. 457. 329. 4.441. 7,4%. 22.729. 1,45%. 198. 143. 2.352. 6,1%. 19.128. 0,75%. TECH. SEABan k VPBank. (Nguån sè liÖu: NHNN Chi nh¸nh TP Hµ Néi) Qua b¶ng 2.11, nhËn thÊy chØ tiªu ROA cña NHCP hai n¨m 2005, 2006 nh− nhau (1,6%) nh−ng chØ tiªu ROE n¨m 2005 (27%) cao h¬n n¨m 2006 (19,7%) là 7,3%; thấp nhất là năm 2002: 12,4%. Nh− vậy, hoạt động kinh doanh năm 2005 và năm 2006 của các NHCP đều có hiệu quả cao, trong đó kÕt cÊu vèn vµ hiÖu qu¶ kinh doanh n¨m 2005 lµ hîp lý nhÊt. Tãm l¹i: Qua tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu theo hÖ sè ROE, ROA tõ n¨m 2002 đến năm 2008 rút ra một số vấn đề sau: - Mét sè NHTMCP cã qui m« nhá cã hÖ sè ROE thÊp, kÕt cÊu vèn (VTC/Tæng TSC) thÊp nªn hÖ sè ROA kh«ng cao (GPBank); mét sè NHTMCP cã kÕt cÊu vèn cµng cao, cã hÖ sè ROE cao, kÕt cÊu vèn (VTC/Tæng TSC) cao th× hệ số ROA càng lớn (MB). Theo đó, kết cấu vốn hợp lý phải đạt từ 8,5% trở lên. Qua b¶ng 2.15, nhËn thÊy NHCP TechcomBank cã chØ tiªu ROE (23,9%), ROA(1,92%) lín nhÊt còng lµ ng©n hµng cã qui m« tæng tµi s¶n Cã b×nh qu©n.

(126) 115 lín nhÊt th× cã hiÖu qu¶ kinh doanh thÓ hiÖn cã lîi nhuËn sau thuÕ cao nhÊt (1.152 tỷ đồng). NHCP MB có qui mô hoạt động t−ơng xứng với tốc độ tăng vốn chñ së h÷u nªn hiÖu qu¶ kinh doanh thÓ hiÖn cã lîi nhuËn còng lín h¬n MSB (MB có TTS Có bq 43.303 tỷ đồng, ROE 13,4%, lợi nhuận sau thuế của MB là 552 tỷ đồng; MSB TTS Có bq 32.626 tỷ đồng, ROE 17,6%, lợi nhuận sau thuế của MSB 315 tỷ đồng). Ng−ợc lại, ngân hàng có ROE thấp, qui mô hoạt động thÊp th× hiÖu qu¶ kinh doanh thÓ hiÖn cã lîi nhuËn sau thuÕ thÊp (GPBank ROE 6,1%, TTS Có bq 8.488 tỷ đồng, lợi nhuận tr−ớc thuế 61 tỷ đồng). - Đến 31/12/2008, 08 NHTMCP trên địa bàn Hà Nội có kết quả kinh doanh: thu nhËp > chi phÝ : TechcomBank lµ 1.600 tû®, MB lµ 767 tû®, VIB lµ 224 tû®, SeaBank lµ 457 tû®, MSB lµ 437tû®, HBB lµ 482 tû®, VPB lµ 198tû®, GPBank là 85 tỷđ, trong đó kết quả kinh doanh của GPBank là thấp nhất. Nhìn chung, kết quả kinh doanh tăng chậm hơn nhiều so với tốc độ tăng tài sản Có và vốn chủ sở hữu. Điều này thể hiện là qui mô hoạt động của một số ngân hàng vẫn ch−a t−ơng xứng với tốc độ tăng vốn chủ sở hữu. Tính đến 31/12/2008 tất cả 08 NHTMCP trên địa bàn đều có l+i, ngân hàng có lợi nhuận cao nhất Techcombank là 1600 tỷ đồng, thấp nhất là GPBank 85 tỷ đồng. 2.3.2.3 §¸nh gi¸ nh÷ng thµnh c«ng chÝnh Giai đoạn 2002 - 2008 có nhiều thay đổi lớn tác động đến hệ thống NH Việt Nam, trong đó phải kể đến việc áp dụng các chuẩn mực an toàn của Basel II, áp dụng công nghệ hiện đại (tạo nền tảng để thực hiện quản lý tập trung, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö), ph¸t triÓn nãng cña thÞ tr−êng chøng kho¸n….§Ó gia t¨ng hiÖu qu¶, c¸c nhµ qu¶n trÞ NH sö dông tổng hợp nhiều giải pháp, từ hoạch định chiến l−ợc, đến xây dựng các kế hoạch tác nghiệp, từ quản trị toàn hệ thống đến kiểm soát từng chi nhánh, từng nh©n viªn ng©n hµng. Môc tiªu hiÖu qu¶ lu«n ®−îc g¾n liÒn víi c¸c ®iÒu kiÖn vµ c¸c biÖn ph¸p cô thÓ cña NH. §ång thêi, nhµ qu¶n trÞ th−êng xuyªn ph©n.

(127) 116 tÝch c¸c biÖn ph¸p gia t¨ng hiÖu qu¶ nh− qu¶n trÞ ®iÒu hµnh, kiÓm tra kiÓm so¸t, c«ng nghÖ, ®a d¹ng dÞch vô,… Các biện pháp NH thực hiện để tăng hiệu quả kinh doanh có thể đạt đ−ợc thµnh c«ng hoÆc bÞ thÊt b¹i do nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan. Sau ®©y t¸c gi¶ luËn ¸n sÏ ph©n tÝch c¸c khÝa c¹nh ®−îc coi lµ thµnh c«ng cña c¸c biÖn ph¸p mµ 8 NHTMCP ®+ thùc hiÖn trong giai ®o¹n nµy. • Qu¶n trÞ ®iÒu hµnh VÒ c¬ cÊu tæ chøc cña H§QT gåm c¸c thµnh viªn ®−îc §H§C§ bÇu vµ đ−ợc Thống đốc NHNN chuẩn y theo qui định. Trên cơ sở phân công nhiệm vụ của HĐQT đến từng thành viên, trong năm các thành viên HĐQT đ+ tích cùc triÓn khai , hoµn thµnh tèt nhiÖm vô ®−îc ph©n c«ng, kÞp thêi vµ th«ng qua và ban hành các nghị quyết , quyết định chỉ đạo đối với hoạt động kinh doanh, góp phần thực hiện kế hoạch hoạt động kinh doanh; đảm bảo sự tăng tr−ởng trªn nguyªn t¾c an toµn, hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng. VÒ hÖ thèng qu¶n trÞ ng©n hµng: Nh×n chung 08 ng©n hµng cæ phÇn, nhÊt lµ nh÷ng ng©n hµng cã qui m« lín (Tech, MB, VIB) c¬ cÊu qu¶n trÞ ng©n hµng hiÖn đại tiếp tục đ−ợc hoàn thiện thông qua việc thiết lập các Bộ phận chuyên trách xây dựng chiến l−ợc phát triển , quản lý và kiểm toán nội bộ hoạt động ngân hàng. Ngoài hội đồng đầu t− chiến l−ợc phát triển, Ban Điều hành EXCO, H§QT ®+ th«ng qua viÖc thµnh lËp 02 uû ban: Uû ban nh©n sù vµ uû ban l−¬ng th−ëng vµ Uû ban kiÓm to¸n vµ rñi ro (ARCO) víi môc tiªu t− vÊn vµ tham m−u cho HĐQT: tăng c−ờng năng lực hoạch định chiến l−ợc nhân sự và l−ơng th−ởng của HĐQT trong toàn hệ thống qua đó hoàn thiện các tiêu chuẩn, qui định về quản lý nguồn nhân lực và chính sách đ+i ngộ. Tăng c−ờng hoạt động và giám sát rủi ro của HĐQT trong toàn hệ thống qua đó nâng cao các tiêu chuẩn, qui định về rủi ro và quản lý rủi ro phù hợp với thông lệ quốc tế. Qua đó góp phần trong việc xác định chiến l−ợc, nâng cao hiệu quả hoạt động và mang lại lợi ích cho cổ đông..

(128) 117 Trªn c¬ së thiÕt lËp ph©n cÊp uû quyÒn linh ho¹t, hiÖu qu¶ t¹o sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a H§QT vµ B§H trong c«ng t¸c qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh ho¹t động ngân hàng. Cấu trúc bộ máy tại Hội sở đ+ hoạt động theo chức năng qu¶n lý chuyªn m«n theo ngµnh däc, n©ng cÊp, thµnh lËp vµ hoµn thiÖn theo các khối đ+ đáp ứng nhu cầu phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu của ngân hàng. Thực hiện hoạt động phê duyệt tín dụng tập trung , góp phần quản lý và kiểm soát tốt hơn các rủi ro trong quá trình kinh doanh, tạo cơ sở để giám sát, cảnh báo và kịp thời ngăn ngừa, xử lý đối với các rủi ro lớn nh− rủi ro tín dụng, rủi ro thị tr−ờng, rủi ro hoạt động... Một số ngân hàng đ+ và đang trình Thống đốc Ngân hàng Nhà n−ớc thành lập trung tâm kiểm soát tín dông vµ hç trî kinh doanh t¹i miÒn B¾c vµ miÒn Nam. Nh»m thùc hiÖn ho¹t động phê duyệt tín dụng tập trung đ+ góp phần quản lý và kiểm soát tốt hơn các rủi ro trong quá trình kinh doanh, tạo cơ sở để giám sát, cảnh báo và kịp thời ngăn ngừa, xử lý đối với rủi ro lớn nh− rủi ro tín dụng, rủi ro thị tr−ờng, rủi ro hoạt động.. • §æi míi vÒ tæ chøc bé m¸y Từ năm 2006-2008 một số ngân hàng có định h−ớng mô hình tập đoàn, bao gåm c¸c c«ng ty thµnh viªn: C«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty qu¶n lý quÜ ®Çu t−, công ty bất động sản. Một số ngân hàng định h−ớng mô hình tập đoàn đ+ hoàn tất giai đoạn cải tổ chiến l−ợc phát triển 2004-2008 để đ−a ngân hàng phát triển hiệu quả bền vững trong giai đoạn 2015 và tầm nhìn 2020, một trong những định h−ớng quan trọng mà ban l+nh đạo ngân hàng lựa chọn là cải tạo mô hình hoạt động của ngân hàng và các cty thành viên theo h−ớng hình thành tập đoàn Group nh− MB. Thùc tÕ tõ n¨m 2002-2008, mét sè c¸c NHTMCP cã trô së chÝnh trªn địa bàn Hà Nội ngoài các phòng ban ở Hội sở chính và mạng l−ới các sở giao dịch, chi nhánh ở một số tỉnh, thành phố, nhìn chung đều có công ty thành viên trùc thuéc nh− C«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty qu¶n lý nî vµ khai th¸c tµi s¶n. ViÖc ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh c«ng ty con ®+ cho phÐp c¸c NH ®a d¹ng hãa ho¹t.

(129) 118 động, phát triển các dịch vụ tài chính phi NH, phát triển th−ơng hiệu, tận dụng thÕ m¹nh vÒ c«ng nghÖ, m¹ng l−íi, t¨ng thu nhËp cho NH. §Õn cuèi n¨m 2008 tæng sè nh©n viªn cña tõng NHCP cã trô së chÝnh trên địa bàn Hà Nội tăng bình quân 20% so với thời điểm cuối năm 2007, trong đó số cán bộ quản lý tăng 22,5%; số cán bộ có kinh nghiệm từ 1-4 n¨m t¨ng 38,9%. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tõ n¨m 2005-2008, hÇu hÕt c¸c NHCP đ+ tăng c−ờng đào tạo cho cán bộ, nhìn chung hằng năm các NHCP đều chú trọng hoàn thiện từng b−ớc chế độ đ+i ngộ, với chính sách l−ơng ®−îc c¶i thiÖn, ®+ gãp phÇn quan träng vµo viÖc n©ng cao tÝnh c¹nh tranh vÒ nh©n lùc cña NH, gãp phÇn thu hót c¸c c¸n bé cã kü n¨ng, cã kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc vµo lµm viÖc t¹i Ng©n hµng. Từ năm 2005 - 2008 cổ đông của các NHTMCP chủ yếu gồm: các thể nhân và pháp nhân; hầu hết đều gồm có cổ đông là DNNN, công ty cổ phần, DN khác, cổ đông cá nhân. Số l−ợng cổ đông pháp nhân nhỏ nh−ng tỷ lệ sở hữu cổ phần cao và t−ơng đối ổn định. Những năm gần đây một số NH có các cổ đông là các DN trọng yếu, luôn gắn bó và hỗ trợ, hợp tác với NH, số l−ợng cổ đông thể nhân lớn nh−ng tỷ lệ sở hữu cổ phần thấp, th−ờng có sự thay đổi về sở hữu. Một số NHCP đ+ có cổ đông chiến l−ợc n−ớc ngoài đ+ t− vấn và hỗ trợ về công nghệ và kinh nghiệm trong quản trị điều hành, đặc biệt là quản rủi ro trong hoạt động. Cơ cấu cổ đông của NHTMCP đ+ đảm bảo số l−ợng tối thiểu theo qui định của NHNN. Trong đó số cổ đông sở hữu từ 5% vốn điều lệ trở lên của ngân hàng rất ít. Giai đoạn này cơ cấu và số l−ợng cổ đông đ−ợc tăng lên và đa dạng, đ+ góp phần vào sự ổn định trong việc tăng vốn điều lệ của các NHTMCP. Kh¸c víi giai ®o¹n tõ n¨m 2002-2004, nh÷ng n¨m tõ n¨m 2005 - 2008 trong cơ cấu cổ đông của hầu hết các NHCP đ+ tăng đáng kể, SeABank là ngân hàng có số l−ợng cổ đông ít nhất, MB là ngân hàng có số l−ợng cổ đông lớn nhất. Điều này cho thấy thực tế MB là NH có uy tín, hoạt động ổn định và có tính thanh khoản tốt nhất. Một số ngân hàng có cổ đông là Doanh nghiệp Nhà n−ớc (DNNN),.

(130) 119 hầu hết các ngân hàng có Công ty cổ phần, Doanh nghiệp khác và các cổ đông thể nhân. Có 04 NH có cổ đông chiến l−ợc n−ớc ngoài (TechcomBank, VPBank, HBB, SeaBank). Nhìn chung các ngân hàng có cổ đông lớn là pháp nhân DNNN thêi gian qua ®+ thÓ hiÖn ®−îc vai trß hç trî vµ ph¸t huy t¸c dông trong viÖc gi÷ æn định hoạt động ngân hàng. Tuy nhiên ít phát sinh việc chuyển nh−ợng cổ phần, có tính ổn định cao hơn cổ đông thể nhân. Hiện tại còn 01 NH ch−a phải là công ty đại chúng (SeaBank). Có 08/09 NH (trừ HBB) có cổ đông sở hữu từ 5% vốn điều lÖ trë lªn. Ng©n hµng cæ phÇn Qu©n §éi lu«n lµ mét trong nh÷ng ng©n hµng cæ phần có tổng tài sản và lợi nhuận tr−ớc thuế cao, hoạt động ổn định vững chắc so với 8 ngân hàng cổ phần trên địa bàn giai đoạn 2002-2008, đến 31/12/2008 MB có tổng số là 7875 cổ đồng, trong đó : có 98 pháp nhân, 7.777 thể nhân (tỷ lệ sở hữu cổ phần của pháp nhân là 50,76% > Thể nhân là 49,24%). Xem biểu đồ số 2.12. thÓ nh©n ph¸p nh©n. 50.76%. 49.24%. Biểu đồ 2.12: Cơ cấu sở hữu của Ngân hàng th−ơng mại cổ phần Quân Đội Bên cạnh thay đổi cơ cấu cổ đông để tăng qui mô vốn điều lệ một cách bền vững và tạo các quan hệ đối tác chiến l−ợc, các NHTMCP đều tiếp tục tái cơ cấu mô hình tổ chức theo h−ớng nâng cao năng lực quản trị rủi ro đáp ứng yêu cầu mở rộng kinh doanh. Sơ đồ tổ chức của các NHCP đ−ợc qui định phù hợp theo h−ớng tổ chức khoa học. Xem sơ đồ 2.2:.

(131) 120 ðẠI HỘI ðỒNG CỔ đấNG. P. KIỂM. BAN. HỘI ðỒNG. TOÁN. KIỂM SOÁT. QUẢN TRỊ. CƠ QUAN NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN (Tư vấn và phối hợp phát. CÁC UỶ BAN. HỘI ðỒNG TÍN DỤNG. CAO CẤP TỔNG GIÁM ðỐC. KHỐI QUẢN LÝ RỦI RO P. KIỂM SOÁT NỘI BỘ. QU¶N Lý HÖ THèNG. 1. Kế hoạch tổng hợp. HỖ TRỢ KINH DOANH. 1. Hỗ trợ kinh doanh. 2. Pháp chế. . Thanh toán quốc tế. 3. Truyền thông. . Trung tâm thanh toán. 4. Kế toán và tài chính. . Hỗ trợ kinh doanh. 5.Công nghệ và thông tin. 2. Hành chính và quản lý chất lượng. 6.Tổ chức nhân sự. . Hành chính. 7. Chính trị. . Trang bị và quản lý tài sản. 8. Văn phòng phía Nam. . Quản lý chất lượng. . Contact centrer. . QUẢN LÝ RỦI RO. . QUẢN LÝ TÍN DỤNG. . QUẢN LÝ THU NỢ. KINH DOANH. . Treasury. . Doanh nghiệp lớn và các ñịnh chế tài chính.. . Doanh nghiệp vừa và nhỏ. . Khách hàng cá nhân. . ðầu tư. 3. Quản lý và phát triển mạng lưới . Các chi nhánh. . Mạng lưới ñiện tử. . Phát triển mạng lưới. Sơ đồ 2.2: Sơ đồ tổ chức của Ngân hàng th−ơng mại cổ phần.

(132) 121 • KiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé Tất cả 08 NHTMCP trên địa bàn có số l−ợng thành viên Ban kiểm soát tối thiểu là 3 ng−ời, trong đó có 1 ng−ời là Tr−ởng ban và ít nhất có một nửa số thành viên là chuyên trách theo đúng qui định của Luật các tổ chức tín dông, LuËt bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt c¸c TCTD, LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005, Qui định ban hành kèm theo Quyết định số 1087/2001/QĐ-NHNN và Điều lệ của NHTMCP. Do đó, công việc của BKS đ−ợc chuyên môn hoá trong mét sè lÜnh vùc träng yÕu vµ thùc hiÖn ®−îc viÖc kiÓm so¸t th−êng xuyªn hµng ngµy nh− viÖc tham gia víi H§QT, B§H, ban hµnh c¸c c¬ chÕ míi ngay trong quá trình soạn thảo, hoạt động chuyển nh−ợng cổ phần; thẩm định quyết to¸n mua s¾m tµi s¶n vµ x©y dùng c¬ b¶n thuéc thÈm quyÒn cña H§QT, BKS đ+ trực tiếp chỉ đạo việc kiểm toán nội bộ, thực hiện việc kiểm toán bất th−ờng khi cÇn thiÕt. Hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ trực thuộc Tổng giám đốc đ+ đ−ợc bè trÝ c¸c chèt kiÓm so¸t trong tõng phßng nghiÖp vô tõ trung t©m ®iÒu hµnh đến các chi nhánh và có nhiệm vụ cụ thể ở các vị trí. Ngoài ra tại trung tâm ®iÒu hµnh cßn cã c¸c phßng chuyªn tr¸ch, c«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t cña hÖ thèng nh−: phßng Qu¶n lý rñi ro cã nhiÖm vô qu¶n lý rñi ro tÝn dông vµ qu¶n lý rủi ro thị tr−ờng, hoạt động thanh khoản và vốn, trong đó về quản lý rủi ro tÝn dông cã hÖ thèng chuyªn qu¶n thùc hiÖn gi¸m s¸t tõ xa hµng ngµy viÖc tu©n thñ h¹n møc tÝn dông, møc ph¸n quyÕt, c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông theo phª duyÖt cña trô së chÝnh... vµ thùc hiÖn c¸c cuéc kiÓm tra t¹i chç vÒ chÊt l−îng tÝn dông t¹i c¸c chi nh¸nh; Phßng ph¸p chÕ vµ kiÓm so¸t tu©n thñ cã nhiÖm vô kiÓm so¸t chung vµ xö lý c¸c kho¶n nî khã thu cÇn xö lý b»ng luËt ph¸p; Phßng x¸c nhËn giao dÞch cã nhiÖm vô kiÓm so¸t giao dÞch vèn trªn thÞ tr−êng 2 vµ kinh doanh ngo¹i tÖ. Phßng qu¶n lý chi nh¸nh vµ chÊt l−îng dÞch vô cã nhiÖm vô kiÓm tra chÊt l−îng dÞch vô cña c¸c chi nh¸nh. Nh×n chung hÖ thèng kiểm tra, kiểm soát nội bộ đ+ đ−ợc tăng c−ờng, hiệu lực và hiệu quả hoạt động ®+ b−íc ®Çu ®−îc ph¸t huy, sai sãt ®+ dÇn ®−îc h¹n chÕ.....

(133) 122 Các NHTMCP xây dựng hệ thống kiểm tra, kiểm toán nội bộ độc lập với các đơn vị trực thuộc ngân hàng để tăng c−ờng công tác kiểm tra, kiểm toán nội bộ; Tăng c−ờng phát triển mở rộng quy mô đội ngũ kiểm tra, kiểm toán néi bé vÒ sè l−îng còng nh− chÊt l−îng, thùc hiÖn kiÓm tra tu©n thñ vµ kiÓm tra cảnh báo rủi ro, lấy kiểm soát rủi ro làm trọng yếu, coi đó là công cụ quản lý hữu hiệu nhằm góp phần đảm bảo an toàn, bền vững của toàn hệ thống. Hệ thống kiểm toán nội bộ đ+ đ−ợc tổ chức theo đúng quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà n−ớc, có quy trình, quy chế hoạt động. Kết quả kiểm toán hàng năm đ+ hoàn thành kế hoạch đề ra và các công việc phát sinh theo yªu cÇu cña H§QT, BKS, hoµn thµnh tèt vai trß ®Çu mèi cho kiÓm to¸n độc lập, qua các cuộc kiểm toán đ+ phát hiện và kiến nghị những sai sót đ−ợc các đơn vị tiếp thu và đ−ợc sự chỉ đạo điều hành của Ban điều hành trong việc đôn đốc chỉnh sửa, có tác dụng nâng cao chất l−ơng hoạt động của toàn hàng. Tuy nhiên, số biên chế hiện có hầu hết ch−a đáp ứng đ−ợc số l−ợng các cuộc kiÓm to¸n tèi thiÓu ph¶i thùc hiÖn trong n¨m, n¨ng lùc c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i ®−îc chó träng båi d−ìng n©ng cao. Trong nh÷ng n¨m qua, H§QT, Ban kiÓm so¸t cña c¸c NHTMCP ®+ cñng cố và phát triển bộ phận kiểm toán nội bộ theo đúng định h−ớng của Ngân hµng lµ më réng ph¸t triÓn kinh doanh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n trÞ, gi¸m s¸t rñi ro. Bé phËn kiÓm to¸n néi bé d−íi sù gi¸m s¸t trùc tiÕp cña BKS ®+ ho¹t động tích cực và hiệu quả. Bé phËn kiÓm to¸n néi bé thùc hiÖn theo ch−¬ng tr×nh kiÓm tra, KTNB ®+ thùc hiÖn kiÓm to¸n nghiÖp vô t¹i mét sè phßng ban t¹i Héi së vµ Trung t©m giao dÞch còng nh− c¸c chi nh¸nh, PGD. BKS cña c¸c ng©n hµng hµng năm đ+ thực hiện thẩm định Báo cáo tài chính hợp nhất 6 tháng và báo cáo năm theo qui định. Hoạt động kiểm tra kiểm soát để hạn chế rủi ro đ+ đ−ợc tiến hành toàn diện và đồng thời ở tất các chi nhánh trong hệ thống, cùng với việc mở rộng và.

(134) 123 ph¸t triÓn kinh doanh, c¸c nHTM ®+ chó träng qu¶n trÞ rñi ro h¬n n÷a, tõng b−íc hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý, gi¸m s¸t rñi ro chuyªn s©u. • §¶m b¶o an toµn vèn chñ së h÷u vµ c¸c an toµn kh¸c - Chấp hành các qui định về các tỷ lệ an toàn: Nhìn chung ở các thời điểm hầu hết các NHTMCP luôn chấp hành và duy trì các tỷ lệ đảm bảo an toàn theo qui định của NHNN Việt Nam. Tuy nhiên, nhìn chung vốn chủ sở hữu của các NHCP trên địa bàn còn ở mức thấp. Một số NHTMCP đ+ có cổ đông lớn sở hữu trên 10% vốn điều lệ, có cổ đông n−ớc ngoài là cổ đông chiến l−ợc. Nhìn chung, các NHCP thực hiện theo đúng các qui định về tăng vốn điều lệ, cổ đông, cổ phần, cổ phiếu và đ+ tiến hành rà soát các vấn đề còn tồn tại; việc chuyển nh−ợng cổ phần của các NHCP đ−ợc thực hiện theo qui định ban hành kèm theo Quyết định số 1122/2001/QĐ-NHNN ngày 04/9/2001 của Thống đốc NHNN. Những năm gần đây vốn điều lệ của các NHTMCP trên địa bàn tăng tr−ởng nhanh, nh−ng ch−a t−ơng xứng với qui mô hoạt động của các NHCP trong giai ®o¹n hiÖn nay, Xem sè liÖu ë b¶ng 2.16 nhËn thÊy: So víi n¨m 2002 thì tốc độ tăng vốn điều lệ diễn ra nhanh nhất ở nhóm NH quy mô lớn (khoảng 5 lần), tiếp đến là nhóm NH có quy mô vốn vừa (gấp khoảng 3,5 lần) và cuối cïng lµ nhãm NH cã quy m« nhá (gÇn 2 lÇn). Riªng trong nhãm NH cã quy m« lín th× trong nh÷ng n¨m 2003 trë vÒ tr−íc mét sè NHCP kh«ng t¨ng ®−îc vèn nh−: NHCP Quèc TÕ n¨m 2001- 2002 kh«ng t¨ng vèn ®iÒu lÖ gi÷ ë møc 75,8 tỷ đồng; nhóm NH có quy mô vừa thì trong năm 2001 - 2003 NHCP Ngoµi Quèc Doanh ViÖt Nam kh«ng t¨ng vèn ®iÒu lÖ gi÷ ë møc 174,9 tû đồng, do đang ở thời kỳ kiểm soát đặc biệt. Giai đoạn từ năm 2002 - 2008, quy mô hoạt động của các NHTMCP ngày cµng ®−îc më réng theo xu h−íng t¨ng m¹nh vµo nh÷ng n¨m 2005-2007. Năm 2008 SeABank có vốn điều lệ trên tổng nguồn vốn hoạt động cao nhất khoảng 25,9%, các ngân hàng đạt tỷ lệ vốn điều lệ trên tổng nguồn vốn hoạt động cao nh−: GPbank đạt 17%, HBBank đạt 14,5%, MB đạt 14.1 %, VPBank đạt 14,7%, TechcomBank đạt 10%, một số ngân hàng có tỷ lệ này đạt thấp nh−: VIBank đạt 7,2%, MSB đạt 5,8%..

(135) 124 Bảng 2.16: Diễn biến vốn điều lệ của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2002 - 2008. 2002. 2003. T¨ng Ng©n hµng Vèn gi¶m/ n¨m ®iÒu lÖ tr−íc (%) Techcombank 117,87. 15,16. 2004. 2005. T¨ng T¨ng Vèn gi¶m/ gi¶m/ ®iÒu Vèn ®iÒu n¨m n¨m lÖ lÖ tr−íc tr−íc (tû®) (%) (%) 180. 52,7. 412,700 129,27. Vèn ®iÒu lÖ. 2006. T¨ng gi¶m/ Vèn n¨m ®iÒu lÖ tr−íc (%). 617,66 49,66. 2007. T¨ng gi¶m/ Vèn n¨m ®iÒu tr−íc lÖ (%). 2008. T¨ng gi¶m/ n¨m tr−íc (%). T¨ng gi¶m/ Vèn ®iÒu n¨m lÖ tr−íc (%). 1.5 142,85 2,521. 68,09. 3.642,02. 44%. 450 28,57 1.045,2 132,26 2000. 91,3. 3400. 70%. MB. 229,05. 9,56. 280 22,24. 350. 25. VIB. 75,8. 0. 175 130,8. 250. 42,85. 510 100,04. 1000 96,07 2000. 100. 2000. 0%. 80. 12,6. 120. 50. 200. 66,66. 300. 50. 1000 233,33 2000. 100. 2800. 40%. 0 174,9. 0. 198,41. 13,44. 309,39 55,93. 750 142,4 2000. 166,7. 2.117,47. 6%. HaBuBank VPBank. 174,9. SeABank. 250. 500. 100 3000. 500. 4068,55. 36%. MSB. 200. 700. 250 1500. 114,3. 1500. 0%. 500 66,66 1000. 100. 1000. 0%. 129 20.528,04. 28%. GPBank Tæng. 677,62. 7,03 929,9. 37,2 1.411,109. 51,7 2.637,05. 86.9 6.995,2 165,3 16.02. (Nguån b¸o c¸o: Ng©n hµng Nhµ n−íc Chi nh¸nh TP Hµ Néi) Chó thÝch: Ng©n hµng TMCP §«ng Nam ¸ (SeABank), ng©n hµng Hµng H¶i ViÖt Nam (MSB) chuyÓn trô së chÝnh tõ TP H¶i Phßng vÒ TP Hµ Néi tõ n¨m 2005 vµ ng©n hµng TMCP DÇu khÝ Toµn cÇu (G.PBank) chuyÓn trô së chÝnh tõ tỉnh Ninh B×nh vÒ TP Hµ Néi tõ th¸ng 7/2006 nªn chØ cã sè liÖu năm 2006..

(136) 125 • Ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt c«ng nghÖ Giai đoạn từ năm 2002-2008 hầu hết các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội đ+ và đang đầu t− cơ sở vật chất và phần mềm cốt lõi hiện đại, phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật. Nhìn chung các ngân hàng đều ứng dụng công nghệ hiện đại vµ ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng. B¶ng 2.17: T×nh h×nh triÓn khai øng dông c«ng nghÖ míi §¬n vÞ: triÖu USD Ng©n hµng TCB VIB HBB VPB MSB MB. Tgian triÓn khai 2 n¨m 2 n¨m 2,5 n¨m 2 n¨m 2 n¨m 3 n¨m. Chi phÝ lÇn ®Çu 4 3 4 3 2,5 4. §èi t¸c thùc hiÖn Tenenos HuynDai IFLex Tenenos Silver lake Tenenos. Ng©n hµng. Tgian triÓn khai. SeABank. 1 n¨m. Chi phÝ lÇn ®Çu 2,5. GP.Bank. 1 n¨m. 2,5. §èi t¸c thùc hiÖn Tenenos Temenos. (Nguån sè liÖu: kh¶o s¸t n¨m 2007 (chi phÝ tÝnh b»ng triÖu USD). HÖ thèng NHTMCP ®ang dÇn tõng b−íc trang bÞ hÖ thèng c«ng nghÖ thông tin hiện đại. Đến nay tất cả các NH này đều có hệ thống máy tính, liên kÕt néi bé, m¹ng côc bé (m¹ng LAN). Mét sè NHTMCP cã nhiÒu chi nh¸nh hoạt động đ+ xây dựng và phát triển mạng diện rộng (mạng WAN) phục vụ cho hoạt động quản lý và kinh doanh, đồng thời kết nối các mạng cục bộ tại các chi nhánh. Hầu hết các NHCP đ+ thực hiện online toàn hệ thống, đáp ứng yªu cÇu c«ng t¸c qu¶n lý ng©n hµng. (Xem b¶ng 2.17) Mét sè NHTMCP lµ nh÷ng ng©n hµng dÉn ®Çu trong dÞch vô ng©n hµng nh−: Techcombank, VIBank…. ®+ ph¸t triÓn mét sè dÞch vô tiÖn Ých ng©n hàng hiện đại do đ+ có trình độ phát triển hạ tầng kỹ thuật, với trang thiết bị có mức độ hiện đại hoá khá cao. HiÖn nay mét sè NHTMCP ®+ øng dông phÇn mÒm qu¶n lý tiÒn göi d©n c−; phÇn mÒm qu¶n lý kÕ to¸n vµ tÝn dông, øng dông hÖ thèng phÇn mÒm Ngân hàng bán lẻ, với mức độ tiện ích cao, đ−ợc thiết kế chạy trên mạng diện réng, hç trî nh©n viªn trong giao dÞch víi kh¸ch hµng. NhiÒu TCTD ®+ x©y dựng các Website để cung cấp thông tin về sản phẩm, dịch vụ, l+i suất cho kh¸ch hµng..

(137) 126 Ngoài ra các NHTMCP trên địa bàn ứng dụng các phần mềm khác phục vụ cho hoạt động kinh doanh nh−: hệ thống thanh toán điện tử; hệ thống thanh toán quèc tÕ; phÇn mÒm cho dÞch vô Homebanking; Mobliebanking; dÞch vô chøng kho¸n… V× vËy trong giai ®o¹n 2002-2008 c¸c dÞch vô vÒ kinh doanh ngo¹i hèi vµ dÞch vô thÎ, dÞch vô tiªn Ých hç trî vµ tiÖn Ých cao ®+ tõng b−íc ph¸t triÓn. N¨m 2008, mét sè ng©n hµng cæ phÇn tiÕp tôc n©ng cÊp hÖ thèng c«ng nghÖ ng©n hµng víi mét sè module ®+ ®−îc nghiªn cøu ®−a vµo sö dông, trong đó có việc triển khai dự án, module này cung cấp một đo l−ờng tổng quan về mức độ đầy đủ vốn của ngân hàng theo chuẩn Basel II, đem lại sự hữu ích cho ngân hàng khi cung cấp đầy đủ những công cụ giúp quản lý rủi ro giá đối với danh mục đầu t− trái phiếu, cổ phiếu kinh doanh và rủi ro l+i suất... Hệ thống mạng nội bộ đ−ợc nâng cấp đảm bảo độ an toàn cho hệ thống của ngân hµng. C«ng t¸c qu¶n lý, sö dông c«ng nghÖ th«ng tin, c¶ phÇn cøng vµ phÇn mềm đều đ−ợc nâng cao góp phần tăng hiệu quả của hoạt động kinh doanh. C¸c s¶n phÈm míi trªn nÒn t¶ng c«ng nghÖ ®−îc triÓn khai ®+ ®em l¹i hiÖu quả tốt. Nhìn chung các ngân hàng cổ phần có qui mô lớn, công nghệ hiện đại hÇu hÕt lµ ng©n hµng cã nhiÒu sè l−îng kh¸ch hµng sö dông c¸c dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ViÖt Nam. • Mở rộng mạng l−ới hoạt động, thị phần hoạt động ngày càng tăng Tính đến 31/12/2008, 08 NHTMCP có Trụ sở chính trên địa bàn TP Hà Nội trong đó 02 NHTMCP chuyển Trụ sở chính từ TP Hải Phòng về TP Hà Néi, 01 NHTMCP chuyÓn Trô së chÝnh tõ tØnh Ninh B×nh vÒ TP Hµ Néi (SeABank chuyÓn trô së chÝnh vÒ TP Hµ Néi th¸ng 3/2005, MSB vÒ th¸ng 8/2005, GPBank vÒ th¸ng 7/2006), t¨ng so víi n¨m 2002 lµ 03 NHCP. Mạng l−ới hoạt động của 08 NHTMCP trên địa bàn TP Hà Nội, những năm gần đây tăng nhiều, nhìn chung việc mở rộng màng l−ới hoạt động của các NHTM đ+ thực hiện theo qui định và hoạt động có hiệu quả. Tính đến 31/12/2008, màng l−ới hoạt động của 08 NHCP trên địa bàn Hà Nội là: 05 sở giao dÞch, 196 chi nh¸nh vµ 296 phßng giao dÞch, ®iÓm giao dÞch. Xem biÓu đồ 2.13:.

(138) 127. 120. 108. 100. HBB. 87. 82. MSB VPB. 55. 60. Tech 36. 40. MB. 72. 80. 34 23. GP.Bank VIB SeaBank. 20 0. Biểu đồ 2.13: Mạng l−ới hoạt động của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội đến 31/12/2008 M¹ng l−íi t¨ng gióp cho NH tiÕp cËn nhanh h¬n cã hiÖu qu¶ h¬n víi khách hàng, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, ng−ời tiêu dùng, hộ gia đình, hộ sản xuất nhỏ… Cùng với việc hoàn thiện qui trình, đơn giản thủ tục, ¸p dông chÝnh s¸ch l+i suÊt, phÝ linh ho¹t, viÖc më réng m¹ng l−íi ®−îc coi lµ biÖn ph¸p thµnh c«ng trong viÖc më réng thÞ phÇn cho c¸c NHTMCP. 2.3.2.4 §¸nh gi¸ nh÷ng h¹n chÕ chÝnh vµ nguyªn nh©n • Vèn ®iÒu lÖ thÊp so víi yªu cÇu ph¸t triÓn Vốn điều lệ của các NHTMCP mặc dù đ+ đạt và v−ợt mức vốn điều lệ tối thiểu theo qui định của Chính phủ, nh−ng nhìn chung còn thấp, ch−a đủ sức cạnh tranh khi tham gia hội nhập vào hoạt động ngân hàng khu vực và thế giới. Trong điều kiện n−ớc nghèo, các NHTMCP mới đi vào hoạt động trên d−ới 10 năm, cổ đông doanh nghiệp cũng nh− cá nhân đều không mạnh về tài chÝnh, do vËy c¸c NHTMCP khã t¨ng nhanh vèn. NÕu ph¸t hµnh cæ phiÕu trªn thị tr−ờng chứng khoán thì phần lớn các NHTMCP hiện nay ch−a đáp ứng đủ các điều kiện quy định. Vốn điều lệ thấp đ+ hạn chế phát triển dịch vụ ngân hàng hiện đại, không ®Èy m¹nh øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, • Cơ cấu vốn huy động ch−a hợp lý - Nguồn vốn hoạt động của các NHTMCP cơ cấu không hợp lý chủ yếu là.

(139) 128 vốn huy động ngắn hạn (chủ yếu từ 1-3 tháng), vốn huy động trung dài hạn hạn chế. ở thời điểm 31/12/2007 nguồn vốn tiền gửi thanh toán của các đơn vị tổ chức kinh tế với l+i suất của 8 NHTMCP chiếm tỷ trọng 22,5%, trong khi đó vốn tiÒn göi cña d©n c−, tiÒn göi chøng tõ cã gi¸ trÞ víi l+i suÊt cao chiÕm tû träng 77,5% nh− vËy l+i suÊt b×nh qu©n ®Çu vµo cña NHTMCP cao h¬n NHTM Nhµ n−íc (tû lÖ t−¬ng øng lµ 53% - 47%) nªn khã c¹nh tranh trong cho vay víi ng©n hµng kh¸c, h¹n chÕ kh¶ n¨ng sinh lêi cña NHTMCP. Tỷ trọng nguồn vốn trung dài hạn trong tổng vốn huy động của các NHTMCP trên địa bàn vẫn có khá thấp, nên để đầu t− cho vay trung dài hạn, nhiều ngân hàng đ+ phải sử dụng đến nguồn huy động ngắn hạn cho vay thậm chÝ v−ît c¶ tû lÖ cho phÐp, nªn tiÒm Èn nhiÒu yÕu tè rñi ro. Do ba nguyên nhân chủ yếu sau: (i) hầu hết các NHTMCP trên địa bàn ch−a hoạch định đ−ợc chiến l−ợc kinh doanh ổn định; (ii) Ch−a phát triển và ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞch vô ng©n hµng nªn ch−a thu hót ®−îc c¸c nguån vèn tiÒn göi thanh to¸n cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸ nh©n (iii) Mét sè ng©n hµng cã chiÕn l−îc kinh doanh b¸n lÎ thêi gian qua khã kh¨n vÒ nguån vèn, do vËy l+i suÊt ®Çu vµo cao. • H¹ tÇng kü thuËt cßn bÊt cËp, phÇn mÒm c«ng nghÖ gi÷a c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn kh«ng t−¬ng thÝch HiÖn nay, nh×n chung c¸c NHTMCP hÇu hÕt ®+ øng dông c«ng nghÖ thông tin hiện đại nh−ng ch−a đ−ợc khai thác triệt để, còn nhiều bất cập. Thực tÕ c¸c ng©n hµng ®+ ®Çu t− c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ ch−¬ng tr×nh c«ng nghÖ tuy nhiên còn ở mức thấp khoảng cách trình độ công nghệ giữa các ngân hàng khá xa. Dẫn đến hai tình trạng trái ng−ợc nhau: + ứng dụng công nghệ ở mức độ thấp: Một số NH do ch−a đủ điều kiện về vốn nên ứng dụng công nghệ ch−a đồng bộ chỉ ở mức phản ảnh, ghi chép, quản lý các hoạt động nghiệp vụ trong phạm vi của một đơn vị; các nghiệp vụ liªn chi nh¸nh ch−a ®−îc xö lý tøc thêi. TÊt nhiªn víi c«ng nghÖ nh− thÕ nµy th× kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc viÖc qu¶n trÞ tµi chÝnh, qu¶n trÞ kinh doanh ng©n hàng, thực hiện các modul nghiệp vụ. Với yêu ứng dụng công nghệ hiện đại để đáp ứng các chuẩn mực chung lại tốn một khoản chi phí khác lớn hơn trong.

(140) 129 khi NH ®ang thiÕu vèn. §©y lµ mét khã kh¨n cña c¸c NH cã vèn thÊp. + Ch−a khai thác sử dụng hết tính năng công nghệ hiện đại: Một số NH khác đủ điều kiện về vốn để mua công nghệ ở mức cao. Tuy nhiên do trình độ c¸n bé, hoÆc do t×nh tr¹ng kh«ng t−¬ng thÝch chung cña hÖ thèng mµ nhiÒu tiện ích của công nghệ hiện đại không đ−ợc ứng dụng trong NH. • C«ng t¸c qu¶n trÞ ®iÒu hµnh ë mét sè Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn cßn h¹n chÕ Mét sè ng©n hµng ch−a cã sù t¸ch b¹ch gi÷a chøc n¨ng nhiÖm vô quyÒn h¹n giữa Hội đồng quản trị và Ban điều hành, trách nhiệm giữa Hội đồng quản trị và Ban điều hành còn chồng chéo, thậm chí Hội đồng quản trị còn can thiệp sâu vào hoạt động của Bạn điều hành (HBB) có ngân hàng việc quản trị tập trung vào Chủ tịch (nh− HabuBank, VIB) nªn viÖc ph©n c«ng ph©n nhiÖm trong tõng thµnh viªn chØ mang tÝnh h×nh thøc, lµm cho hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n trÞ ®iÒu hµnh ch−a cao. Việc quản trị của Hội đồng quản trị của một số ngân hàng ch−a thể hiện trí tuÖ tËp thÓ, tËp trung vµo mét sè thµnh viªn th−êng hoÆc th−êng trùc hoÆc chñ tịch Hội đồng quản trị (HBB, VIB). Năm 2005-2006 có ngân hàng có biểu hiện mất đoàn kết (TechcomBank) tiềm ẩn ảnh h−ởng không tốt đến ngân hàng. Cuối năm 2008, VPBank cũng có biểu hiện một số thành viên Hội đồng quản trị vi phạm đạo đức nghề nghiệp. - Hiệu quả hoạt động tổ chức, quản trị và điều hành còn thấp so với các ng©n hµng n−íc ngoµi, ng©n hµng liªn doanh. Trong thùc tÕ, c«ng t¸c qu¶n trÞ nh©n sù t¹i mét sè NHTMCP ch−a ®−îc nh×n nhËn nh− mét nguån lùc quan trọng để qua đó đầu t− và phát triển, điều đó cũng là một yếu tố cản trở sự ph¸t triÓn cña ng©n hµng - ChÊt l−îng c«ng t¸c qu¶n trÞ ng©n hµng ë mét sè ng©n hµng ch−a ®−îc t¨ng t−ơng ứng với quy mô hoạt động hiện nay ; có những ngân hàng tốc độ tăng tổng tµi s¶n, m¹ng l−íi gÊp 2 - 3 lÇn nh−ng sè l−îng, chÊt l−îng ban qu¶n trÞ ®iÒu hµnh hÇu nh− kh«ng t¨ng t−¬ng øng : GPB, VPB. Ban ®iÒu hµnh cña mét sè NH, tÝnh æn định ch−a cao: NH Quốc Tế năm 2008 thay đổi HĐQT, thay đổi Tổng Giám đốc và xáo trộn nhiều trong ban điều hành, GPBank thay đổi Tổng giám đốc nhiều trong mét thêi gian ng¾n. Nh©n sù c¸n bé qu¶n lý vµ nh©n viªn nhiÒu ng©n hµng còng bÞ x¸o trén do c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng. Thêi gian qua, mét sè NHCP.

(141) 130 từ qui mô nông thôn lên đô thị công tác quản trị, điều hành rất yếu, đặc biệt về ®iÒu hµnh thanh kho¶n, ®iÒu hµnh gi÷a nguån vèn vµ sö dông vèn. • YÕu kÐm vÒ qu¶n trÞ rñi ro vµ thiÕt lËp hÖ thèng c¶nh b¸o trong hoạt động ngân hàng Hiện nay, hầu hết 08 ngân hàng cổ phần trên địa bàn ch−a có hệ thống, ch−¬ng tr×nh phÇn mÒm vÒ qu¶n trÞ rñi ro vµ thiÕt lËp hÖ thèng c¶nh b¸o trong hoạt động ngân hàng theo chuẩn mực của Basel II, đặc biệt là rủi ro l+i suất, thanh kho¶n, hèi ®o¸i vµ c¸c c«ng cô ph¸i sinh. V× vËy, mét sè NH bá lì c¬ héi kinh doanh hoÆc bÞ tæn thÊt. Tuy nhiªn, 08 NHTMCP ®+ chó träng t¨ng c−êng hÖ thèng qu¶n trÞ rñi ro vµ cã gi¶i ph¸p thùc hiÖn: x©y dùng hÖ thèng vµ các công cụ hỗ trợ và kiểm tra giám sát nhằm hạn chế đến mức tối đa các rủi ro có thể xảy ra đối với ngân hàng. Tăng c−ờng các biện pháp để quản lý tốt mối quan hệ tốt với khách hàng là mối quan tâm đặc biệt của các ngân hàng trong nh÷ng n¨m tíi. Về công tác kiểm soát rủi ro: Hoạt động kiểm tra, kiểm soát để hạn chế rủi ro đ+ đ−ợc tiến hành toàn diện và đồng thời ở tất cả các chi nhánh trong hệ thèng, cïng víi viÖc më réng m¹ng l−íi vµ ph¸t triÓn kinh doanh. Trong những năm qua, nhất là năm 2006-2008 khi quy mô hoạt động của các NHTMCP ®+ ®−îc më réng, nh×n chung c¸c ng©n hµng ®+ chó träng vµ n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n trÞ rñi ro, tõng b−íc hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý, gi¸m s¸t rủi ro chuyên sâu. Việc hoàn thiện hệ thống đánh giá xếp hạng khách hàng Doanh nghiÖp, hÖ thèng xÕp h¹ng kh¸ch hµng c¸ nh©n, hÖ thèng phª duyÖt tÝn dụng tập trung đ+ tạo tiền đề cho việc phát triển các sản phẩm Doanh nghiệp và cá nhân trên nền tảng quản trị rủi ro theo đối t−ợng khách hàng. Công tác quản trị rủi ro thị tr−ờng đ+ hỗ trợ và giúp hoạt động kinh doanh ngân hàng, đặc biệt là hoạt động kinh doanh trên thị tr−ờng 2, quản lý rủi ro thanh khoản vµ rñi ro l+i suÊt ®−îc hiÖu qu¶, an toµn. HiÖn t¹i, rñi ro tÝn dông, rñi ro ho¹t động, rủi ro thanh khoản, rủi ro chiến l−ợc và rủi ro đầu t− tài chính đ+ đ−ợc chó träng vµ ®ang ®−îc triÓn khai mét c¸ch bµi b¶n nh»m nhËn diÖn vµ cã ph−¬ng thøc qu¶n lý s¸t sao. • Ch−a ph¸t triÓn ®a d¹ng vµ n©ng cao chÊt l−îng dÞch vô ng©n hàng hiện đại.

(142) 131 Mặc dù đ+ có tốc độ phát triển khá nh−ng đánh giá chung các dịch vụ do c¸c NHTMCP ë Hµ Néi cung cÊp chñ yÕu vÉn lµ c¸c dÞch vô truyÒn thèng, quá trình đa dạng hoá các dịch vụ NH hiện đại còn chậm. Ngay cả các loại hình dịch vụ NH truyền thống cũng còn đơn điệu, ch−a đ−a ra nhiều sản phẩm dÞch vô míi phï hîp víi nhu cÇu cña ng−êi d©n vµ cña doanh nghiÖp. Doanh số các loại dịch vụ nh− cho thuê tài chính, cho vay đồng tài trợ, bảo l+nh vay vèn, kinh doanh ngo¹i tÖ, t− vÊn tµi chÝnh NH cßn thÊp. ChÊt l−îng dÞch vô còng cßn nhiÒu bÊt cËp, tû lÖ nî xÊu cã xu h−íng t¨ng, do t¨ng cung tÝn dông và chất l−ợng thẩm định, quản lý kiểm soát vốn vay ch−a tốt. Tỷ trọng thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt cßn lín, c¸c dÞch vô thanh to¸n qua NH ch−a ph¸t triÓn nhanh và đồng bộ, thiếu các công nghệ thanh toán hiện đại và ch−a thực sự tiÖn Ých cho kh¸ch hµng. Bên cạnh đó, khả năng tiếp cận và sử dụng các dịch vụ NH của các chủ thÓ trong nÒn kinh tÕ tuy ®+ ®−îc c¶i thiÖn nh−ng vÉn cßn h¹n chÕ. Cßn tån t¹i một số rào cản đối với các DN vừa và nhỏ trong việc tiếp cận và sử dụng dịch vụ NH, đặc biệt là dịch vụ tín dụng. Kênh phân phối sản phẩm trên thị tr−ờng vµ m¹ng l−íi kinh doanh dÞch vô tµi chÝnh ch−a ph¸t triÓn s©u réng. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ thÝch øng víi c¸c yªu cÇu héi nhËp quèc tÕ cña c¸c NHTMCP cung cÊp dÞch vô NH ë Hµ Néi cßn h¹n chÕ, mét sè NHCP cßn yếu. Mức độ áp dụng công nghệ quản lý kinh doanh, chất l−ợng dịch vụ cung cÊp cßn nhiÒu h¹n chÕ. HÇu hÕt c¸c NHTM ch−a cã ®−îc chiÕn l−îc c¹nh tranh bµi b¶n, dµi h¹n. VÒ dÞch vô ng©n hµng cña c¸c NHTMCP ë Hµ Néi: ë mét sè Ng©n hµng CP chñ yÕu tËp trung vµo c¸c nghiÖp vô tÝn dông truyÒn thèng, c¸c dÞch vô ng©n hµng kh¸c cßn nghÌo nµn, chËm ph¸t triÓn (NHCP DÇu khÝ Toµn CÇu, NHCP Đông Nam á) Có những NH đ+ triển khai nhiều nghiệp vụ và dịch vụ hiện đại nh−ng phần lớn không phát triển đ−ợc, đặc biệt là các nghiệp vụ nh− bao thanh to¸n, Future, Option. C¸c ng©n hµng ch−a kÕt nèi réng r+i hÖ thèng thanh to¸n thẻ trong n−ớc cũng nh− các tổ chức thẻ quốc tế, do đó ch−a phát huy đ−ợc hết nh÷ng tiÖn Ých cña thÎ, g©y l+ng phÝ nguån lùc ë ng©n hµng, ch−a thùc sù tiÖn Ých cho kh¸ch hµng. Mét sè ng©n hµng ®+ ®Çu t− kh¸ lín vµo hÖ thèng ATM, nh−ng do nhiÒu th«ng tin bÊt lîi nªn ch−a ®em l¹i hiÖu qu¶..

(143) 132 Giá cả của các dịch vụ còn nhiều bất hợp lý. Việc xác định giá cả dịch vụ NH cña nhiÒu NH cßn thiÕu c¨n cø khoa häc, cßn phô thuéc vµo tæ chøc cung ứng dịch vụ mà ch−a phản ánh đúng quan hệ cung cầu trên thị tr−ờng. - Dịch vụ ngân hàng còn đơn nhất, ch−a đa dạng, thiếu tính tiện ích cao; ch−a t¹o ra sù kh¸c biÖt trong c¹nh tranh; ch−a thùc hiÖn c¸c dÞch vô ng©n hµng trän gãi hoÆc b¸n chÐo c¸c dÞch vô - Vấn đề bảo mật, an toàn cho khách hàng ch−a cao Do 3 nguyªn nh©n chñ yÕu sau: (i) Do đó nhu cầu vốn rất lớn, v−ợt quá khả năng tài chính của nhiều ngân hàng, nhất là đối với ngân hàng nhỏ, khả năng tài chính thấp. (ii) Mét sè ngµnh ®iÖn, n−íc, b−u ®iÖn… ch−a thËt sù t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho c¸c dÞch vô thµnh to¸n tiÒn ®iÖn, n−íc… qua tµi kho¶n c¸ nh©n më t¹i c¸c ng©n hµng; (iii) Sự nghẽn mạch hoặc tốc độ truyền chậm th−ờng xuyên xảy ra do phụ thuéc vµo chÊt l−îng ®−êng truyÒn cña ngµnh b−u chÝnh viÔn th«ng. • Nh÷ng h¹n chÕ vµ v−íng m¾c trong quan hÖ tÝn dông gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng Trong những năm qua, đặc biệt khi Việt Nam chính thức là thành viên cña Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi giai ®o¹n n¨m 2006 - 2008, trong bèi c¶nh kinh tÕ vÜ m« vµ nguån vèn kh¶ dông cña c¸c NHCP ®+ ®−îc c¶i thiÖn nªn c¸c Ng©n hµng còng më réng t¨ng tr−ëng tÝn dông, nhÊt lµ t¨ng c−êng ®Çu t− tµi chÝnh víi ph−¬ng ch©m an toµn hiÖu qu¶. Tuy vËy, trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2008, khi hÇu hÕt c¸c Ng©n hµng khã kh¨n vÒ thanh kho¶n, thiÕu nguån vốn VND để cho vay, các Ngân hàng tập trung đảm bảo khả năng thanh khoản của ngân hàng nên không mở rộng tín dụng. Mặt khác, kiềm chế tốc độ tăng tr−ởng d− nợ không v−ợt quá 30% thực hiện chỉ đạo của NHNN. Do chi phí đầu vào luôn ở mức cao dẫn đến l+i suất cho vay tăng, nếu doanh nghiệp vay vốn đòi hỏi mức sinh lời có thể chịu đựng đ−ợc l+i suất tiền vay thì rất ít DN có thể chịu đựng đ−ợc. - Hiện nay tình hình kinh tế ch−a thật ổn định, lo ngại về các khoản nợ khó đòi khiến các ngân hàng e ngại khi cho DN và ng−ời tiêu dùng vay vốn. Đến tháng 6 năm 2008, tình hình thanh khoản của các ngân hàng trên địa bàn Hà.

(144) 133 Nội vẫn tiếp tục khó khăn. Tuy nhiên, một số ngân hàng vẫn cho vay đối với kh¸ch hµng truyÒn thèng, hÇu hÕt kh«ng më réng cho vay kh¸ch hµng míi nªn tăng tr−ởng tín dụng ở mức thấp, chủ yếu do DN không đáp ứng đủ điều kiện vay vèn. - Về cơ cấu nguồn vốn huy động: Thực tế hiện nay khách hàng gửi kỳ h¹n ng¾n (Kú h¹n 1-3 th¸ng) lµ chñ yÕu, nguån vèn trung dµi h¹n rÊt h¹n chÕ, trong khi nhu cÇu vay vèn cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung, DN võa vµ nhá nói riêng chủ yếu là trung dài hạn, ảnh h−ởng đến hoạt động tín dụng, đặc biệt trong lÜnh vùc tµi trî c¸c Dù ¸n cho vay trung vµ dµi h¹n. T×nh h×nh diÔn biÕn cña kinh tÕ thÕ giíi kh¸ phøc t¹p cã thÓ rñi ro tÝn dông tiÒm Èn khã l−êng. V× vậy đòi hỏi qui trình, thủ tục thẩm định khách hàng phải chặt chẽ, tốn nhiều thêi gian vµ c«ng søc. - VÒ c¬ chÕ ph¸p lý: + Khó khăn trong đăng ký giao dịch bảo đảm: Hiện nay có nhiều loại giấy tờ khác nhau về hình thức chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, đất ở nên rất khó cho viÖc thiÕt lËp còng nh− b¶o vÖ quyÒn lîi cña bªn nhËn thÕ chÊp, bªn b¶o l+nh bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất. Thời gian đăng ký giao dịch đảm bảo chậm và kéo dài ảnh h−ởng đến việc cho vay và giải ngân của NH. + VÒ mÆt thñ tôc c«ng chøng: HiÖn nay chØ c«ng chøng, chøng nhËn hîp đồng bảo đảm bằng tài sản gắn liền với đất, không công chứng chứng nhận hợp đồng thế chấp hoặc bảo l+nh bằng quyền sử dụng đất nên làm hạn chế viÖc cho vay. + Khó khăn về phân tích đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp: HiÖn t¹i c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá (DNV&N) cã vèn ®¨ng ký kinh doanh d−ới 10 tỷ đồng chiếm khoảng 80% tổng số DNV&N. Nhìn chung các báo cáo tài chính của DN th−ờng rất đơn giản, ch−a phản ảnh đầy đủ tình hình tài chÝnh cña DN. B¸o c¸o tµi chÝnh göi NH th−êng kh¸c víi b¸o c¸o tµi chÝnh göi c¬ quan thuÕ trong khi phÇn lín c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ch−a qua kiÓm to¸n nên số liệu thiếu minh bạch, độ tin cậy ch−a cao, do vậy NH rất khó đánh giá về thực trạng năng lực tài chính của DN để xem xét cho vay. - VÒ c¬ chÕ, kinh tÕ vÜ m« vµ m«i tr−êng ®Çu t−: + Những biến động bất th−ờng của TTTTệ, TTCK, TTBĐS, lạm phát và.

(145) 134 giá cả tăng ở mức cao ảnh h−ởng đến hoạt động đầu t−, SXKD của nhiều DN. + Giá vật liệu xây dựng tăng đột biến cùng với các v−ớng mắc trong việc gi¶i phãng mÆt b»ng g©y khã kh¨n cho c¸c dù ¸n x©y dùng. C«ng t¸c qui hoạch, quản lý xây dựng theo qui hoạch của thành phố ch−a đáp ứng đ−ợc yêu cÇu vµ cßn nhiÒu h¹n chÕ. + HÖ thèng qui chÕ chÝnh s¸ch míi cña Nhµ n−íc, chËm ®−îc h−íng dÉn sửa đổi phù hợp với thực tiễn nh−: Chính sách cổ phần hoá DN, giải phóng mặt b»ng... C«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh, nhÊt lµ thñ tôc hµnh chÝnh vµ qu¶n lÝ hµnh chÝnh nh−: quy tr×nh thñ tôc víi DN, ng−êi d©n trong viÖc gi¶i quyÕt liªn quan đến đất đai, đầu t− xây dựng, giải phóng mặt bằng ch−a đ−ợc phối hợp tích cực làm cho tiến độ xử lí các món vay chậm, ảnh h−ởng đến hiệu quả của doanh nghiệp. Việc thực hiện cơ chế một cửa liên quan đến tài sản của ng−ời dân và doanh nghiÖp ë mét sè n¬i ch−a ®−îc gi¶i quyÕt kÞp thêi. • Nguồn nhân lực không ổn định hoặc ch−a đáp ứng các yêu cầu cao trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh vµ héi nhËp Trong những năm gần đây các NHTMCP đ+ có những cố gắng trong đào t¹o, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña m×nh. Tuy nhiªn vÉn cßn mét sè tån t¹i: - Năng lực, trình độ khả năng thẩm định dự án, đánh giá dự án, thẩm định khách hàng để quyết định cho vay còn thấp. - Phẩm chất đạo đức, nghề nghiệp của một số cán bộ, nhân viên trong các NHTMCP có biểu hiện bị suy đồi, tha hoá biến chất đ+ ảnh h−ởng không nhỏ đến hoạt động ngân hàng. Nguồn nhân lực còn hạn chế, không ổn định, trình độ ch−a đồng đều; thiếu kinh nghiệm; thiếu tầm định h−ớng chiến l−ợc kinh doanh.. ë. mét sè. NHTMCP yÕu thêi gian võa qua bÞ ch¶y m¸u chÊt x¸m, mét sè c¸n bé cã tr×nh độ chuyên môn chạy sang NH khác để đ−ợc đề bạt chức vụ, lên l−ơng,…hoặc cã NHCP cho hä ®−îc mua cæ phiÕu. HiÖn nay c¸c NHTMCP cã t×nh tr¹ng chung lµ thiÕu c¸n bé qu¶n lý (thậm chí đ+ có sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các ngân hàng) để đáp ứng cho yêu cầu mở rộng mạng l−ới của đơn vị. ở hầu hết các ngân hàng, do có tỷ lệ nhân viên mới tuyển khá cao nên trình độ còn nhiều bất cập,.

(146) 135 thiÕu kinh nghiÖm. Do hai nguyên nhân chủ yếu sau: (i) Ch−a gắn kết giữa đào tạo và sử dụng; (ii) Ch−a có chế độ thích đáng đ+i ngộ, l−u giữ cán bộ. • Nguyªn nh©n kh¸c - Nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan thuéc vÒ m«i tr−êng kinh doanh ng©n hµng còn ch−a thuận lợi. Trình độ phát triển kinh tế thấp, GDP bình quân đầu ng−ời thÊp, v¨n ho¸ vµ thãi quen sö dông dÞch vô NH, thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ch−a phát triển đồng bộ,… cơ chế quản lý dịch vụ ngân hàng ch−a hoàn chỉnh và đồng bộ, năng lực điều hành chính sách tiền tệ và l+i suất của NHNN Việt Nam cßn nhiÒu h¹n chÕ; chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi vµ ®iÒu hµnh tû gi¸ cßn bất cập; cơ chế quản lý, giám sát hoạt động NH còn ch−a hiệu quả; hệ thống pháp luật NH ch−a hoàn chỉnh, đồng bộ và phù hợp với thông lệ quốc tế. - Hạ tầng công nghệ và hệ thống thanh toán ch−a đạt đến trình độ tiên tiến để hỗ trợ cho quá trình phát triển và nâng cao chất l−ợng dịch vụ NH, đồng thời còn cách xa và có nguy cơ tụt hậu xa hơn với nhiều n−ớc trong khu vực và trên thế giới: Mặc dù có những cải thiện quan trọng, song tốc độ phát triển và ứng dụng CNTT trong hoạt động NH còn chậm, ch−a đáp ứng đ−ợc yêu cầu đổi mới toàn diện hệ thống NH và hội nhập quốc tế. Mức độ tự động ho¸ c¸c giao dÞch NH cßn thÊp; nhiÒu qui tr×nh nghiÖp vô NH ®−îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng xö lý thñ c«ng hoÆc c¬ giíi ho¸ ch−a phï hîp víi ph−¬ng thøc tù động hoá. Hệ thống thanh toán quốc gia và hệ thống thanh toán trong nội bộ các NHTM còn nhiều bất cập và ch−a đ−ợc hiện đại hoá đồng bộ. Hệ thống thông tin quản lý (cả tầm vĩ mô và vi mô) ch−a đáp ứng yêu cầu quản lý kinh doanh và hoạch định chiến l−ợc. Những khó khăn, mất cân đối thậm chí yếu kÐm chung cña nÒn kinh tÕ, l¹m ph¸t t¨ng cao, v−ît xa møc dù b¸o. - Do tác động từ cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008, nền kinh tế trong n−ớc có những biến động tiêu cực, gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp trong viÖc t×m kiÕm thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm, hiÖu qu¶ kinh doanh suy giảm, ảnh h−ởng đến việc tái sản xuất, nhu cầu vay vốn ngân hàng của DN gi¶m sót. - Một số ngành kinh tế chịu tác động của thiên tai, dịch bệnh, các thông tin về chất l−ợng sản phẩm ảnh h−ởng đến việc sản xuất và tiêu thụ hàng hoá,.

(147) 136 g©y khã kh¨n cho kh¸ch hµng trong viÖc tr¶ nî vèn vay ng©n hµng. - Thị tr−ờng chứng khoán liên tục mất điểm từ đầu năm đến nay, các nhà ®Çu t− liªn tôc b¸n th¸o cæ phiÕu, Ýt nhµ ®Çu t− míi vµo thÞ tr−êng, viÖc ®Çu t− chỉ bằng vốn tự có, bên cạnh những yếu tố không thuận lợi trong hoạt động ng©n hµng, nÒn kinh tÕ trong n−íc n¨m 2008 cßn ¶nh h−ëng do suy tho¸i cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu. KÕt luËn ch−¬ng 2 Qua phân tích, đánh giá thực trạng nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội trong tiến trình hội nhập quốc tế giai đoạn 2002-2008, ch−¬ng 2 LuËn ¸n ®+ hoµn thµnh c¸c nhiÖm vô sau: Thø nhÊt: Nªu ®−îc kh¸i qu¸t tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña hÖ thèng NHTM ViÖt Nam. Thø hai: Tr×nh bµy qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña 8 NHTMCP trên địa bàn Hà Nội. Thø ba: §+ ph©n tÝch ®−îc thùc tr¹ng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña các NHTMCP trên địa bàn, trong đó phân tích rõ các hoạt động cơ bản, đánh giá hiệu quả hoạt động của các NHTMCP dựa trên các chỉ tiêu về khả năng sinh lời và kết quả kinh doanh. Tác giả đi sâu đánh giá chi tiết doanh thu, chi phí, rủi ro, vốn chủ sở hữu để xác định hiệu quả hoạt động của các NH trên cơ sở kết cấu vốn, để từ đó rút ra một kết cấu vốn hợp lý cho các NHTMCP. Thứ t−: Đ+ phân tích và đánh giá các biện pháp mà các NHTMCP đ+ và đang thực hiện để nâng cao hiệu quả bao gồm quản trị điều hành, đổi mới cơ cấu bộ máy, ứng dụng công nghệ hiện đại, mở rộng mạng l−ới và nâng cao chÊt l−îng kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé... Thứ năm, bên cạnh đánh giá thành công, tác giả đ+ phân tích và đánh giá hạn chế trong hoạt động của 8 NHTMCP trong tiến trình hội nhập quốc tế. Thø s¸u, trªn c¬ së ph©n tÝch thµnh c«ng vµ h¹n chÕ, nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan, t¸c gi¶ ®+ luËn gi¶i hÖ gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ cã tÝnh khả thi nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTMCP trên địa bàn Hµ Néi trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ..

(148) 137. Ch−¬ng 3 gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña các ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hµ Néi trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ 3.1 §Þnh h−íng, chiÕn l−îc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam. 3.1.1 ChiÕn l−îc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam Tr−ớc yêu cầu cấp bách của hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi NHNN Việt Nam ph¶i cã mét chiÕn l−îc héi nhËp víi lé tr×nh phï hîp: - X©y dùng vµ tõng b−íc hoµn thiÖn khung ph¸p lý, nh»m t¹o ra mét s©n chơi bình đẳng, tuân thủ các cam kết quốc tế và an toàn cho các NHTM, định h−ớng chính hoạt động trên l+nh thổ Việt Nam trong lĩnh vực tín dụng, dịch vô ng©n hµng, ®Çu t− vµ c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh kh¸c. - Xoá bỏ mọi cơ chế bao cấp đối với các NHTM, nhất là các NHTMNN buộc các NHTM phải hoạt động thực sự theo cơ chế thị tr−ờng theo xu h−ớng tự chủ, tự chịu trách nhiệm về hoạt động của mình. - Nới lỏng từng b−ớc các hạn chế về tham gia cổ phần của các định chế tµi chÝnh n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam theo lé tr×nh mµ ChÝnh phñ cam kÕt trong các hiệp định th−ơng mại dịch vụ (AFTA) của ASEAN đ+ đ−ợc ký kết năm 1995 và hiệp định th−ơng mại Việt Mỹ năm 2001. Theo đó, Việt Nam sẽ xoá bá dÇn c¸c h¹n chÕ nµy tõ n¨m 2006. - Xây dựng hệ thống thông tin hiện đại, đảm bảo cho hệ thống tài chính hoạt động an toàn hiệu quả, dễ giám sát theo thông lệ quốc tế. Xây dựng và hoàn thiện thị tr−ờng tài chính, đặc biệt là thị tr−ờng tiền tệ ngắn hạn tạo môi tr−ờng để áp dụng phổ biến các công cụ gián tiếp của chính sách tiền tệ, l+i suÊt vµ tû gi¸ ®−îc tho¶ thuËn ho¸ theo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr−êng, thùc hiÖn kiÓm so¸t gi¸n tiÕp qua c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. - X©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi theo h−íng tù do ho¸ cã kiÓm so¸t b»ng ph¸p luËt, nghiªm cÊm mäi hµnh vi thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt ngo¹i tÖ trong l+nh thổ Việt Nam, phát triển mạnh thị tr−ờng ngoại hối, làm cơ sở để.

(149) 138 ng−ời c− trú mở tài khoản ngoại tệ tại ngân hàng, tạo cơ sở chuyển đổi tiền Việt Nam thành đồng tiền tự do chuyển đổi, tr−ớc hết là tự do chuyển đổi trong c¸n c©n v+ng lai. - Rà soát lại các qui định về an toàn hệ thống, bao gồm các qui định về vốn điều lệ, về trình độ của đội ngũ quản lý của các NHTM, về chế độ báo cáo tài chính, về quy chế thanh tra giám sát, về bảo toàn tiền gửi, về bảo đảm tiền vay. Thiết lập hệ thống đánh giá, phân loại NH theo CAMEL. - Có chiến l−ợc phát triển nguồn lực trí tuệ và đào tạo cán bộ cụ thể cho NHTW vµ c¸c NHTM kh¸c. 3.1.2 ChiÕn l−îc héi nhËp cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Các NHTM phải chủ động tăng qui mô đủ lớn, hoạt động an toàn, hiệu qu¶ vµ cã søc c¹nh tranh cao, nhanh chãng lµm lµnh m¹nh ho¸, lµm s¹ch b¶ng cân đối. Đảm bảo NHTM huy động vốn và phân bổ vốn tín dụng hiệu quả, an toµn vµ theo nguyªn t¾c thÞ tr−êng. - N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ tiÒm lùc tµi chÝnh cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i. - Tái cơ cấu lại hoạt động nghiệp vụ ngân hàng. - Từng b−ớc phát triển, đa dạng các sản phẩm dịch vụ hiện đại, xây dựng th−¬ng hiÖu vµ uy tÝn trªn thÞ tr−êng trong n−íc vµ quèc tÕ. - Tiếp tục đổi mới mô hình tổ chức bộ máy của các ngân hàng th−ơng m¹i, tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam theo xu h−íng: C¬ cÊu vµ t¨ng c−êng quyÒn lực quản lý của Hội đồng quản trị, giảm chi phí nghiệp vụ, tăng c−ờng đào tạo vµ sö dông c¸c c¸n bé cã n¨ng lùc, n©ng cao h¬n n÷a, quyÒn lùc tµi chÝnh, ban hµnh quy tr×nh kiÓm tra, kiÓm so¸t phï hîp víi tiªu chuÈn vµ th«ng lÖ quèc tÕ, n©ng cao chÊt l−îng rñi ro, x©y dùng hÖ thèng kÕ to¸n, tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu tµi chÝnh phï hîp víi chuÈn mùc kÕ to¸n ®−îc quèc tÕ c«ng nhËn. 3.1.3 Phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2010 và định h−ớng đến năm 2020 3.1.3.1 Môc tiªu ph¸t triÓn ngµnh ng©n hµng Một là: Mục tiêu phát triển Ngân hàng Nhà n−ớc Việt Nam đến năm 2010 và định h−ớng chiến l−ợc đến năm 2020 Đổi mới tổ chức và hoạt động của NHNN để hình thành bộ máy tổ chức tinh gọn, chuyên nghiệp, có đủ nguồn lực xây dựng và thực thi chính sách tiền.

(150) 139 tÖ (viÕt t¾t lµ CSTT) theo nguyªn t¾c thÞ tr−êng dùa trªn c¬ së c«ng nghÖ tiªn tiến, thực hiện các thông lệ, chuẩn mực quốc tế về hoạt động ngân hàng Trung −ơng , hội nhập với cộng đồng tài chính quốc tế, thực hiện có hiệu quả chức năng quản lý nhà n−ớc trên lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng, đồng thời tạo nền tảng đến sau năm 2010 phát triển NHNN trở thành ngân hàng Trung −ơng hiện đại, đạt trình độ tiên tiến của các ngân hàng Trung −ơng (viết tắt là NHTW) trong khu vùc ch©u ¸. Xây dựng và thực thi có hiệu quả CSTT nhằm ổn định giá trị đồng tiền, kiểm soát lạm phát, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, tăng tr−ởng kinh tế và thực hiện thắng lợi công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất n−ớc. Điều hành tiền tÖ, l+i suÊt vµ tû gi¸ hèi ®o¸i theo c¬ chÕ thÞ tr−êng th«ng qua sö dông linh ho¹t, cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô CSTT. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, më réng nhanh c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt vµ thanh to¸n qua ng©n hµng. Nâng dần và tiến tới thực hiện đầy đủ tính chuyển đổi của đồng tiền Việt Nam. CSTT tạo điều kiện huy động và phân bổ có hiệu quả các nguồn lực tài chính. Kết hợp chặt chẽ CSTT với chính sách tài khoá để định h−ớng và khuyến khích c«ng chóng tiÕt kiÖm, ®Çu t− vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Hai là: Mục tiêu phát triển các tổ chức tín dụng đến năm 2010 định h−ớng chiến l−ợc đến năm 2020 Cải cách căn bản, triệt để và phát triển toàn diện hệ thông các TCTD theo h−ớng hiện đại, hoạt động đa năng để đạt trình độ phát triển trung bình tiªn tiÕn trong khu vùc ASEAN víi cÊu tróc ®a d¹ng vÒ së h÷u, vÒ lo¹i h×nh TCTD, có quy mô hoạt động lớn hơn, tài chính lành mạnh, đồng thời tạo nền tảng đến sau năm 2010 xây dựng đ−ợc hệ thống các TCTD hiện đại, đạt trình độ tiên tiến trong khu vực Châu á, đáp ứng đầy đủ các chuẩn mực quốc tế về hoạt động ngân hàng, có khả năng cạnh tranh với các ngân hàng trong khu vực và trên thế giới. Bảo đảm các TCTD, kể cả các TCTD nhà n−ớc hoạt động kinh doanh theo nguyªn t¾c thÞ tr−êng vµ v× môc tiªu chñ yÕu lµ lîi nhuËn. Phát triển hệ thống TCTD phi ngân hàng để góp phần phát triển hệ thống tài chÝnh ®a d¹ng vµ c©n b»ng h¬n. Ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm, dÞch vụ ngân hàng, đặc biệt là huy động vốn, cấp tín dụng, thanh toán với chất l−ợng cao màng l−ới phân phối phát triển hợp lý nhằm cung ứng đầy đủ, kịp thêi, thuËn tiÖn c¸c dÞch vô, tiÖn Ých ng©n hµng cho nÒn kinh tÕ trong thêi kú.

(151) 140 đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Hình thành thị tr−ờng dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là thị tr−ờng tín dụng cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng giữa các loại hình TCTD, tạo cơ hội cho mọi tổ chức, cá nhân có nhu cầu hợp pháp, đủ kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn ®−îc tiÕp cËn mét c¸ch thuËn lîi c¸c dÞch vô ng©n hàng. Ngăn chặn và hạn chế mọi tiêu cực trong hoạt động tín dụng. Bảo đảm quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của TCTD trong kinh doanh. Tạo điều kiện cho các TCTD trong n−ớc nâng cao năng lực quản lý, trình độ nghiệp vụ và khả năng cạnh tranh. Bảo đảm quyền kinh doanh của các ngân hàng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh n−íc ngoµi theo c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam víi quèc tÕ. Gắn cải cách ngân hàng với cải cách doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhà n−íc. TiÕp tôc cñng cè, lµnh m¹nh ho¸ vµ ph¸t triÓn c¸c ng©n hµng cæ phÇn; ng¨n ngừa và xử lý kịp thời, không để xảy ra đổ vỡ ngân hàng ngoài sự kiểm soát của NHNN đối với các TCTD yếu kém. Đ−a hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân đi đúng h−ớng và phát triển vững chắc, an toàn hiệu quả. Ph−ơng châm hành động của các TCTD là “An toàn - hiệu quả - phát triÓn bÒn v÷ng - Héi nhËp quèc tÕ”. Một số NHTM đạt mức vốn tự có t−ơng đ−ơng 800-1000 triệu USD đến năm 2010, có th−ơng hiệu mạnh và khả năng cạnh tranh quốc tế. Phấn đấu hình thành đ−ợc ít nhất một Tập đoàn Tài chính hoạt động đa năng trên thị tr−êng tµi chÝnh trong vµ ngoµi n−íc. Phát triển hệ thống dịch vụ ngân hàng đa dạng, đa tiện ích đ−ợc định h−íng theo nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ trªn c¬ së tiÕp tôc n©ng cao chÊt l−îng vµ hiệu quả các dịch vụ ngân hàng truyền thống, đồng thời tiếp cận nhanh hoạt động ngân hàng hiện đại và dịch vụ tài chính, ngân hàng mới có hàm l−ợng c«ng nghÖ cao. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña dÞch vô ng©n hµng cña c¸c TCTD ViÖt Nam theo nguyªn t¾c thÞ tr−êng, minh b¹ch, h¹n chÕ bao cÊp vµ chống độc quyền cung cấp dịch vụ ngân hàng để từng b−ớc phát triển thị tr−êng dÞch vô ng©n hµng th«ng tho¸ng, c¹nh tranh lµnh m¹nh, an toµn vµ hiÖu quả. Không hạn chế quyền tiếp cận của các tổ chức, cá nhân đến thị tr−ờng dịch vụ ngân hàng, đồng thời tạo điều kiện cho mọi tổ chức, cá nhân có nhu cầu và đáp ứng đủ các yêu cầu về năng lực, thủ tục, điều kiện giao dịch đ−ợc tiÕp cËn vµ dÞch vô ng©n hµng. Tõng b−íc tù do ho¸ gia nhËp thÞ tr−êng vµ khuyÕn khÝch c¸c TCTD c¹nh tranh b»ng chÊt l−îng dÞch vô, c«ng nghÖ, uy.

(152) 141 tÝn, th−¬ng hiÖu thay v× dùa chñ yÕu vµo gi¸ c¶ dÞch vô vµ më réng mµng l−íi. §Õn n¨m 2010, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam phÊn ®Çu ph¸t triÓn ®−îc hÖ thèng dÞch vô ng©n hµng ngang tÇm víi c¸c n−íc trong khu vùc ASEAN vÒ chñng lo¹i, chÊt l−îng vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ ë mét sè dÞch vô. Ba lµ: T¨ng c−êng n¨ng lùc gi¸m s¸t cña Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam TËp trung c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn hÖ thèng gi¸m s¸t ng©n hµng theo c¸c néi dung chñ yÕu sau: - §æi míi m« h×nh tæ chøc cña Thanh tra NHNN hiÖn nay theo h−íng tËp trung, thèng nhÊt, chuyªn nghiÖp vµ phï hîp víi chuÈn mùc quèc tÕ vÒ thanh tra, gi¸m s¸t ng©n hµng (Basel); thµnh lËp C¬ quan Thanh tra, gi¸m s¸t an toµn hoạt động ngân hàng thuộc cơ cấu tổ chức bộ máy của NHNN. Tập trung nâng cao năng lực và đổi mới triệt để ph−ơng pháp giám sát dựa trên cơ sở rủi ro, đồng thời nâng cao chất l−ợng, hiệu quả của hoạt động gi¸m s¸t tõ xa. - Mở rộng danh mục các đối t−ợng chịu sự thanh tra, giám sát của NHNN; Hoàn thiện quy chế kiểm toán độc lập đối với các TCTD cho phù hợp với thùc tiÔn ViÖt Nam vµ th«ng lÖ quèc tÕ. Hoµn thiÖn quy chÕ vÒ tæ chøc vµ ho¹t động của cơ quan kiểm toán nội bộ và hệ thống kiểm soát nội bộ trong các TCTD; - X©y dùng vµ triÓn khai khu«n khæ quy tr×nh vµ ph−¬ng ph¸p thanh tra, gi¸m s¸t dùa trªn c¬ së tæng hîp vµ rñi ro. X©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t rñi ro trong hoạt động ngân hàng có khả năng cảnh báo sớm đối với các TCTD có vấn đề và các rủi ro trong hoạt động ngân hàng, ban hành quy định mới đánh gi¸, xÕp h¹ng c¸c TCTD theo tiªu chuÈn CAMEL (S); - Chỉnh sửa phù hợp các quy định, chính sách về bảo hiểm tiền gửi để buộc các tổ chức tài chính - tín dụng có huy động tiền gửi theo quy định của Luật các TCTD đều phải tham gia bảo hiểm tiền gửi. Nâng cao vai trò, năng lực tài chính và hoạt động của Bảo hiểm Tiền gửi Việt Nam trong việc giám s¸t, hç trî, xö lý c¸c tæ chøc tham gia b¶o hiÓm tiÒn göi gÆp khã kh¨n vµ gãp phần bảo đảm an toàn hệ thống ngân hàng. Tăng c−ờng sự phối hợp giữa bảo hiểm tiền gửi Việt Nam và Cục Giám sát an toàn hoạt động ngân hàng trong quá trình giám sát các TCTD và xử lý các vấn đề khó khăn của các TCTD. Tõng b−íc chuyÓn sang thùc hiÖn c¬ chÕ b¶o hiÓm tiÒn göi dùa trªn c¬ së møc độ rủi ro của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi;.

(153) 142 Bốn là: Hiện đại hoá công nghệ ngân hàng và hệ thống thanh toán - Hiện đại hoá hệ thống giao dịch ngân hàng. Tích cực xúc tiến th−ơng m¹i ®iÖn tö vµ ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng míi dùa trªn nÒn t¶ng c«ng nghÖ thông tin, đặc biệt là các dịch vụ ngân hàng điện tử, tự động; - TiÕp tôc n©ng cÊp m¹ng diÖn réng vµ h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin víi các giải pháp kỹ thuật và ph−ơng thức truyền thông phù hợp với trình độ phát triÓn cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam vµ c¸c chuÈn mùc, th«ng lÖ quèc tÕ. Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c m« thøc qu¶n lý nghiÖp vô ng©n hµng c¬ b¶n; c¸c quy tr×nh, thñ tôc qu¶n lý vµ t¸c nghiÖp theo th«ng lÖ, chuÈn mùc quèc tÕ; đồng thời theo h−ớng hiện đại hoá và đ−ợc tích hợp trong hệ thống quản trị ng©n hµng hoµn chØnh vµ tËp trung; - T¨ng c−êng hÖ thèng an toµn, b¶o mËt th«ng tin, d÷ liÖu vµ an ninh mạng. Triển khai các đề án cải tạo, nâng cấp các giải pháp an ninh mạng,bảo mật dữ liệu, bảo đảm an toàn tài sản và hoạt động của NHNN và các TCTD. Xây dựng hệ thống bảo mật thông tin, dữ liệu và an toàn mạng, trong đó khẩn tr−¬ng hoµn thµnh vµ ®−a vµo sö dông c¸c Trung t©m D÷ liÖu dù phßng hay Trung t©m Phôc håi th¶m ho¹ cña NHNN vµ c¸c TCTD. Nghiªn cøu vµ x©y dùng chiÕn l−îc vÒ ®−êng truyÒn d÷ liÖu, liªn kÕt víi m¹ng th«ng tin quèc gia để tạo thế chủ động cho ngành ngân hàng; - C¶i t¹o vµ n©ng cÊp c¸c hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin cña NHNN vµ c¸c TCTD. Xây dựng và triển khai các đề án, dự án liên kết, phát triển hệ thống máy rút tiền tự động ATM. Phát triển các công ty dịch vụ thẻ ngân hàng và c¸c m« h×nh tæ chøc thanh to¸n thÝch hîp; - C¶i c¸ch hÖ thèng kÕ to¸n ng©n hµng hiÖn hµnh theo c¸c chuÈn mùc kÕ toán quốc tế, đặc biệt là các vấn đề phân loại nợ theo chất l−ợng, mức độ rủi ro, trÝch lËp dù phßng rñi ro, h¹ch to¸n thu nhËp, chi phÝ; - TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin, thèng kª, b¸o c¸o néi bé ngµnh ngân hàng để xây dựng đ−ợc hệ thống thông tin quản lý, cơ sở dự liệu quốc gia hiện đại, tập trung và thống nhất. Triển khai mạng thông tin nội bộ rộng khắp toµn hÖ thèng trªn c¬ së øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ m¹ng. 3.1.3.2 §Þnh h−íng ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ hÖ thèng thanh to¸n ng©n hàng đến năm 2020. Phát triển hạ tầng công nghệ ngân hàng hiện đại ngang tầm với các n−ớc.

(154) 143 trong khu vùc dùa trªn c¬ së øng dông cã hiÖu qu¶ c«ng nghÖ th«ng tin, ®iÖn tö tiªn tiÕn vµ c¸c chuÈn mùc, th«ng lÖ quèc tÕ phï hîp ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. HiÖn đại hoá toàn diện, đồng bộ công nghệ ngân hàng NHNN và các TCTD trên mặt vÒ nghiÖp vô, qu¶n lý vµ ph−¬ng tiÖn kü thuËt. TiÕp cËn nhanh, vËn hµnh cã hiÖu qu¶ vµ lµm chñ ®−îc c¸c øng dông c«ng nghÖ ng©n hµng tiªn tiÕn. Phấn đấu xây dựng hệ thống thanh toán ngân hàng an toàn, hiệu quả và hiện đại ngang tầm trình độ phát triển của các n−ớc trong khu vực (về cơ sở hạ tÇng kü thuËt, khu«n khæ thÓ chÕ vµ dÞch vô thanh to¸n). Ph¸t triÓn hÖ thèng thanh toán điện tử trong toàn quốc; hiện đại hoá hệ thống thanh toán điện tử liªn ng©n hµng. T¨ng c−êng vai trß qu¶n lý nhµ n−íc vµ lµm dÞch vô thanh to¸n, c¸c h×nh thøc vµ dÞch vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt tiªn tiÕn, an toµn, hiÖu qu¶. 3.1.3.3 Định h−ớng phát triển thị tr−ờng tiền tệ đến năm 2020 Phát triển thị tr−ờng tiền tệ an toàn, đồng bộ và mang tính cạnh tranh cao nhằm tạo cơ sở quan trọng cho hoạch định và điều hành CSTT, huy động và ph©n bæ cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc tµi chÝnh, gi¶m thiÓu rñi ro cho c¸c TCTD. Củng cố, phát triển thị tr−ờng liên ngân hàng với cơ chế hoạt động thị tr−ờng. Phát triển thị tr−ờng đấu thầu trái phiếu, tín phiếu kho bạc và thị tr−ờng mở. Đẩy mạnh hoạt động đại lý phát hành chứng khoán của Chính phủ. Tăng c−ờng số l−ợng và chủng loại chứng khoán có độ an toàn và tính thanh khoản cao đ−ợc phép giao dịch trên thị tr−ờng mở; đồng thời nới lỏng các hạn chế tiếp cận thị tr−ờng đối với các TCTD. Tăng c−ờng sự liên kết hoạt động và qu¶n lý, ®iÒu hµnh gi÷a c¸c thÞ tr−êng tiÒn tÖ bé phËn; gi÷a thÞ tr−êng tiÒn tÖ và thị tr−ờng chứng khoán. Hạn chế can thiệp hành chính vào hoạt động của thÞ tr−êng tiÒn tÖ. 3.1.4 Định h−ớng hoạt động của hệ thống ngân hàng th−ơng mại Việt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ 3.1.4.1 Môc tiªu tæng qu¸t vµ lé tr×nh ph¸t triÓn cña hÖ thèng Ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam - X©y dùng ng©n hµng m¹nh mÏ vÒ tµi chÝnh, ®a d¹ng vÒ dÞch vô ng©n hàng hiện đại đủ sức cạnh tranh với các NH trong n−ớc và trên thế giới. - T¨ng søc c¹nh tranh cña hÖ thèng NHTM trªn thÞ tr−êng tµi chÝnh trong n−íc vµ quèc tÕ, rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu so víi c¸c n−íc kh¸c. Thùc hiÖn c¸c.

(155) 144 cam kÕt héi nhËp, tõng b−íc n©ng cao søc m¹nh cña hÖ thèng NHTM c¶ vÒ nguån vốn, cơ sở hạ tầng, thị phần, quy mô và chất l−ợng hoạt động. Để đạt mục tiêu trên, hệ thống NHTM Việt Nam nói chung tiến hành theo lé tr×nh cô thÓ nh− sau: - §Õn cuèi n¨m 2008: B−íc ®Çu kh¾c phôc mét sè yÕu kÐm cña NHTM; cơ cấu và đổi mới hoạt động NHTM theo h−ớng tăng c−ờng năng lực quản lý, hîp lý ho¸ m¹ng l−íi chi nh¸nh, tæ chøc tèt c¬ cÊu qu¶n lý vµ n©ng cao kh¶ năng phân tích tài chính và đánh giá tín dụng. Một số NHTM lớn đủ điều kiện đ−ợc cho phép mở văn phòng đại diện ở n−ớc ngoài. - Tõ n¨m 2010: §¹t mét sè chuyÓn biÕn lín vÒ c¬ së h¹ tÇng, nguån vèn và loại hình dịch vụ, mức độ an toàn và hiệu quả hoạt động của các NHTM t¨ng lªn, h×nh thµnh mét sè NHTM lín m¹nh cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng trong n−íc vµ quèc tÕ. - Từ năm 2020: hoạt động NHTM theo chuẩn mực quốc tế kể cả về vốn, quản lý, công nghệ thông tin, đáp ứng nhu cầu về vốn và thanh toán, đồng thời có vai trò nhất định trên thị tr−ờng tài chính khu vực và quốc tế. 3.1.4.2 Nguyên tắc hoạt động của hệ thống Ngân hàng th−ơng mại cổ phÇn t¹i TP Hµ Néi. Để phát triển hoạt động NHTMCP trên địa bàn TPHN, để nâng cao hiệu qu¶ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, ph¶i n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, hiÖu quả hoạt động và đủ điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế ngành NH, nhất thiết ph¶i thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c sau: Thứ nhất, đủ mạnh về vốn, hiện đại về công nghệ, đa dạng hoá về dịch vụ ngân hàng hiện đại, đảm bảo về nguồn nhân lực: hoạt động phát triển, tăng tr−ởng an toàn, hiệu quả. Quan trọng nhất là trong quá trình hoạt động NHTMCP ph¶i thùc hiÖn qu¶n trÞ ®−îc rñi ro, qu¶n trÞ thanh kho¶n, thiÕt lËp hệ thống cảnh báo trong hoạt động. Thứ hai, xử lý tồn tại đồng thời với tái cơ cấu tài chính, lành mạnh hoá tình hình tài chính, để trên cơ sở đó mới có thể phát triển nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động kinh doanh. Thực hiện nguyên tắc này chính là việc xây dùng nÒn t¶ng tµi chÝnh v÷ng ch¾c cho NHTMCP. Thứ ba, chủ động hội nhập: trên nền tảng tài chính ổn định, vững chắc, các NHTMCP không chỉ dừng lại ở việc hoạt động trong l+nh thổ mà phải chủ.

(156) 145 động v−ơn xa hơn ra các n−ớc trong khu vực và trên thế giới để tiếp cận nguồn vốn đầu t− n−ớc ngoài, công nghệ hiện đại, ph−ơng pháp quản lý hiện đại để nâng cao hơn nữa năng lực hoạt động và năng lực cạnh tranh của NH. Thø t−, tËn dông tèi ®a vÞ thÕ, chÊp nhËn c¹nh tranh. §©y lµ nguyªn t¾c bắt buộc phải đối đầu, để xác định mình là ai, khả năng tồn tại nh− thế nào. Qua cạnh tranh càng khẳng định thêm hơn vị thế ngân hàng. Thứ năm, liên kết cùng phát triển. Hoạt động của hệ thống NH Việt Nam trong cơ chế thị tr−ờng có đặc điểm khác biệt với các NH trên thế giới đó là “cạnh tranh nh−ng không mang tính đối đầu, tiêu diệt nhau”. Do đó, hoạt động của ngân hàng ngày nay không chỉ dựa vào năng lực thực tiễn của mình để phát triển đi lên mà vấn đề là phải cùng liên kết để phát triển, càng phát triÓn cµng c¹nh tranh. Nguyªn t¾c nµy mang tÝnh bæ trî. Thứ sáu, hiệu quả hoạt động khách hàng là hiệu quả hoạt động Ngân hµng. §©y lµ nguyªn t¾c mang tÝnh d©y chuyÒn, còng lµ nguyªn t¾c mang tÝnh mục tiêu, ph−ơng châm hoạt động của NH. Khách hàng càng mạnh, càng phát triÓn th× NH cµng ph¸t triÓn, ng−îc l¹i kh¸ch hµng yÕu kÐm, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n th× NH còng sÏ cã nguy c¬ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. 3.1.4.3 Dự báo triển vọng phát triển hoạt động Ngân hàng th−ơng mại cổ phÇn t¹i TP Hµ Néi - Quy mô hoạt động về vốn, năng lực tài chính, trình độ công nghệ thông tin sÏ ph¸t triÓn m¹nh ngang tÇm víi c¸c ng©n hµng trong khu vùc. SÏ thu hót m¹nh ®−îc nguån vèn ®Çu t− n−íc ngoµi th«ng qua viÖc gãp vèn, mua cæ phÇn cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ vµo NHTMCP trong n−íc. HiÖn nay, ®+ cã mét sè nhµ ®Çu t− chiÕn l−îc n−íc ngoµi mua cæ phÇn cña ng©n hµng ViÖt Nam lµ: Techcombank, VPBank, Habubank, SeABank. - Thực hiện và cung ứng nhiều sản phẩm, dịch vụ ngân hàng hiện đại, nâng cao năng lực quản trị, điều hành và áp dụng công nghệ hiện đại nh− những ngân hµng m¹nh trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Thùc hiÖn c¸c giao dÞch tiÒn tÖ trªn thÞ tr−êng quèc tÕ nh− kinh doanh ngo¹i tÖ vµ thanh to¸n quèc tÕ… - Hoạt động theo chuẩn mực quốc tế, tạo dựng đ−ợc những hình ảnh, khẳng định đ−ợc uy tín và th−ơng hiệu trên thị tr−ờng khu vực và trên thế giới. - Trong thời gian tới một số NHTMCP sẽ phát triển mạng l−ới hoạt động v−ơn ra n−ớc ngoài. Giữ vai trò nhất định trên thị tr−ờng tài chính khu vực và.

(157) 146 quèc tÕ. 3.2 Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c Ng©n hàng th−ơng mại cổ phần tại địa bàn TP Hà Nội trong tiến trình héi nhËp quèc tÕ. 3.2.1. Nhóm giải pháp nhằm đảm bảo môi tr−ờng hoạt động an toàn, hiÖu qu¶ cho c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i Hµ Néi Hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý - Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam sím nghiªn cøu, xem xÐt bæ sung, söa đổi và hoàn thiện cơ chế chính sách, hành lang pháp lý thông thoáng, phù hợp víi th«ng lÖ quèc tÕ, phï hîp víi yªu cÇu cña héi nhËp. - Đối với các NHTMCP: (1) Tiếp tục giám sát chặt chẽ hoạt động của một sè NHCP kinh doanh hiÖu qu¶ thÊp, thua lç, yÕu kÐm, nÕu kh«ng gäi ®−îc c¸c cổ đông góp vốn mới để tăng vốn điều lệ và bù đắp tổn thất tài chính, nợ xấu t¨ng qu¸ cao do cã nguy c¬ mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n th× sẽ đ−a vào kiểm soát đặc biệt hoặc nếu kéo dài có thể sẽ thu hồi giấy phép hoạt động; (2) Chỉ đạo các biện pháp buộc một số NHCP tái cơ cấu nợ và nhanh chãng lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh, n©ng cao chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ tÝn dụng; (3) Sửa đổi bổ sung các chính sách để tạo điều kiện bình đẳng cho hoạt động ngân hàng và phù hợp với thông lệ quốc tế và phù hợp với từng NHTMCP; (4) T¨ng c−êng c«ng t¸c thanh tra gi¸m s¸t ng©n hµng cña NHNN, đồng thời th−ờng xuyên theo dõi, đôn đốc quản lý chấn chỉnh từng NHTMCP, nhất là các NHCP hoạt động kinh doanh thua lỗ, nợ xấu tăng cao và có nhiều sai ph¹m sau thanh tra, kiÓm tra nh»m ng¨n chÆn kÞp thêi rñi ro… - §èi víi mét sè NHTMCP t¹i Hµ Néi: Thùc hiÖn tèt môc tiªu, nhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ChÝnh phñ, cña ngµnh ng©n hàng, của ngành ngân hàng Hà Nội, các NHTMCP trên địa bàn chủ động nắm bắt định h−ớng và dự báo kinh tế của Nhà n−ớc, cần căn cứ vào chủ tr−ơng phát triÓn kinh tÕ cña ChÝnh phñ, dù b¸o t×nh h×nh kinh tÕ ¶nh h−ëng cña toµn cÇu, căn cứ vào chỉ đạo định h−ởng mức tăng tr−ởng tín dụng của NHNN Việt Nam, vào mức tăng tr−ởng của các năm tr−ớc, để rà soát lại hoạt động tín dụng trong thêi gian qua, qu¶n trÞ hîp lý tµi s¶n Nî - Cã, kh¶ n¨ng thanh kho¶n vµ nguån vốn, sớm khắc phục việc sử dụng vốn bất hợp lý, để đảm bảo an toàn và nâng cao hiệu quả kinh doanh; nâng cao chất l−ợng và đa dạng hoá hoạt động, trong.

(158) 147 đó đặc biệt quan tâm đến chất l−ợng tín dụng; phát triển và nâng cao chất l−ợng dịch vụ ngân hàng, phải đảm bảo sự an toàn bền vững là yếu tố tiên quyết. Các NHCP t¹i Hµ Néi th−êng xuyªn dù b¸o vµ b¸m s¸t nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n và khả năng khai thác các nguồn lực của kinh tế Thủ đô, diễn biến kinh tế, xuất nhập khẩu tỷ giá, l+i suất thị tr−ờng để có các biện pháp, hình thức huy động vốn phù hợp với yêu cầu đầu t− tín dụng và các hoạt động kinh doanh, đảm bảo an toàn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM, góp phần ổn định tiÒn tÖ, thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ ; §ång thêi t¹o ra b−íc ®i v÷ng ch¾c, chñ động hội nhập kinh tế uốc tế. - Các NHTMCP và từng NHCP cần th−ờng xuyên rà soát để bổ sung, chØnh söa kÞp thêi hÖ thèng quy chÕ, quy tr×nh néi bé, qu¶n lý rñi ro ë tÊt c¶ các mặt hoạt động, các NH ch−a ban hành hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ cÇn khÈn tr−¬ng tr×nh NHNN xem xÐt, chÊp thuËn. - C¸c NHTMCP ph¶i cã chiÕn l−îc t¨ng vèn ®iÒu lÖ b»ng c¸ch th«ng qua tăng lợi nhuận, giảm nợ khó đòi. Cụ thể: Các NHTMCP ở Hà Nội phải đa d¹ng ho¸ m¹ng l−íi dÞch vô, ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô, dÞch vô truyÒn thèng hiện có, đồng thời triển khai các dịch vụ hiện đại - những dịch vụ mang lại lợi nhuận cao, rà soát và phân loại nợ để có h−ớng xử lý thích hợp. - Ph¸t triÓn m¹nh c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng, n©ng cao søc c¹nh tranh của các NH, đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế và đời sống x+ hội n−ớc ta theo yêu cÇu míi. C¸c NHTM nãi chung, NHTMCP nãi riªng ph¶i ph¸t triÓn dÞch vô theo xu h−íng n©ng cao chÊt l−îng dÞch vô truyÒn thèng, ph¸t triÓn c¸c dÞch vô míi. - C¸c NHTM nãi chung, NHTMCP nãi riªng ph¶i chó träng x©y dùng th−ơng hiệu, nâng cao uy tín không chỉ trong thị tr−ờng nội địa mà còn phải h−íng ra n−íc ngoµi. - Phát triển thị tr−ờng tài chính - tiền tệ, đáp ứng các yêu cầu gay gắt của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Phát triển đồng bộ các loại thị tr−ờng, trong cã cã thÞ tr−êng tµi chÝnh, thÞ tr−êng tiÒn tÖ lµ chñ tr−¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n−íc vµ lµ yªu cÇu cÇn thiÕt h¬n khi ViÖt Nam ®ang tiÕn gÇn tíi héi nhËp vµo khu vực và thế giới nh− AFTA, Hiệp định th−ơng mại Việt Mỹ, WTO. - Trong cạnh tranh hoạt động nghiệp vụ ngân hàng, công nghệ ngân hàng hiện đại giữ vai trò quan trọng. Khi thực hiện hiện đại hoá hoạt động, công nghệ ngân hàng giữ vai trò quyết định, vì vậy hiện đại hoá công nghệ ngân.

(159) 148 hµng lµ mét nhiÖm vô tÊt yÕu vµ cÊp b¸ch cña c¸c ng©n hµng nãi chung, cña NHTMCP ë Hµ Néi nãi riªng nh»m v÷ng b−íc trªn con ®−êng héi nhËp. - Đẩy mạnh trao đổi, hợp tác với các quốc gia và với các tổ chức quốc tế để tranh thủ sự giúp đỡ và tăng c−ờng khả năng hoà nhập vào thị tr−ờng tài chÝnh khu vùc vµ trªn thÕ giíi. - X©y dùng mét chiÕn l−îc tæng thÓ vÒ c¹nh tranh vµ héi nhËp. - Hoµn thiÖn m« h×nh tæ chøc theo tiªu chuÈn quèc tÕ cña mét NHTM hiện đại. - ThiÕt lËp vµ duy tr× c¬ chÕ kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé. 3.2.2. Nhãm gi¶i ph¸p néi t¹i tõ phÝa c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn tại địa bàn Thành phố Hà Nội 3.2.2.1. Giải pháp hoàn thiện chiến l−ợc kinh doanh đa năng, hiện đại phï hîp víi tõng ng©n hµng cæ phÇn - XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu héi nhËp quèc tÕ cña ngµnh ng©n hµng vµ sù c¹nh tranh trên thị tr−ờng tài chính tiền tệ đòi hỏi các NHTM nói chung, các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội nói riêng phải có chiến l−ợc kinh doanh phù hîp, cã lé tr×nh cô thÓ. Trong n¨m 2008 hÇu hÕt c¸c NHTMCP cã trô së chÝnh trên địa bàn Hà Nội có định h−ớng chiến l−ợc kinh doanh bán lẻ hoạt động cßn h¹n chÕ,yÕu kÐm và hÕt søc khã kh¨n, do thiÕu nguån vèn VND vµ ngo¹i tệ, hàng ngày phải vay trên TTLNH để đảm bảo thanh khoản và đảm bảo dự trữ bắt buộc (DTBB). Bên cạnh đó các NHCP có chiến l−ợc kinh doanh đa năng, hiện đại thì hoạt động ổn định và vững chắc hơn, kết quả kinh doanh có l+i khá cao mặc dù hoạt động trong bối cảnh nền kinh tế thế giới và trong n−ớc gặp nhiều khó khăn gây ảnh h−ởng không nhỏ đến hoạt động của hệ thèng ng©n hµng. N¨m 2009 c¸c n¨m tiÕp theo c¸c NHCP cã chiÕn l−îc kinh doanh ®a n¨ng tiÕp tôc ph¸t triÓn c¬ së kh¸ch hµng vµ s¶n phÈm, ®Èy m¹nh triển khai chiến l−ợc bán lẻ Microbanking trên các địa bàn trọng điểm, đặc biÖt chó träng chÊt l−îng dÞch vô, hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc, v¨n ho¸ b¸n hµng. T¨ng c−êng sù hç trî c«ng nghÖ trong s¶n phÈm, qui tr×nh, øng dông dÞch vô, ... mÆt kh¸c tiÕp tôc thùc hiÖn chiÕn l−îc ph¸t triÓn m¹ng l−íi t¹i c¸c vùng −u tiên theo chiến l−ợc đ+ đề ra, nâng cấp một số PGD thành CN, củng cố hoạt động của CN, PGD cũ. Mét sè NHCP cã qui m« lín cÇn tËp trung ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.

(160) 149 nh»m chuÈn bÞ cho nh÷ng b−íc ph¸t triÓn lín trong n¨m 2009 víi träng t©m lµ củng cố an toàn hệ thống, đồng thời phát triển có trọng điểm và đột phá một số lĩnh vực có tầm quan trọng chiến l−ợc, chú trọng nâng cao hoạt động nghiệp vụ thông qua tập trung xây dựng và củng cố chất l−ợng hoạt động bằng việc cải thiện chất l−ợng dịch vụ của các cán bộ giao dịch khách hàng đặc biệt là đối với kế toán giao dịch,nhằm nâng cao chất l−ợng dịch vụ đối với tất cả các hoạt động tiếp xúc khách hàng. TiÕp tôc hoµn thiÖn vµ triÓn khai c¸c dù ¸n H§HNH, c¸c ch−¬ng tr×nh hợp tác với đối tác kinh doanh; triển khai hệ thống T-risk nhằm hỗ trợ tốt hơn cho c«ng t¸c kiÓm so¸t rñi ro cña NH; tiÕp tôc triÓn khai hÖ thèng ECM theo chiÒu s©u vµ chiÒu réng; khai th¸c hiÖu qu¶ hÖ thèng ARC - CRM hç trî tÝch cùc kh¸ch hµng míi; tiÕp tôc triÓn khai c¸c tÝnh n¨ng míi cña hÖ thèng Contract Center; ®Çu t− n©ng cÊp hÖ thèng hç trî qu¶n trÞ an ninh b¶o mËt... vµ qu¶n lý chÊt l−îng cña hÖ thèng c«ng nghÖ. §Èy m¹nh c«ng t¸c marketing vµ truyÒn th«ng theo ch−¬ng tr×nh kÕ hoạch. Tiếp tục phát triển hệ thống quản trị nội bộ của hệ thống MIS để phân tích sâu hơn hiệu quả mang lại của từng đối t−ợng khách hàng, từng CN, PGD, thậm chí đến từng cán bộ, từng sản phẩm từ đó có thể đ−a ra các dự báo, và cung cấp thông tin kịp thời cho ban l+nh đạo ra các quyết định kinh doanh hợp lý. Cải tiến các quy trình nội bộ theo h−ớng phải đảm bảo an toàn nhằm tạo sự thuËn tiÖn trong giao dÞch cña kh¸ch hµng còng nh− néi bé NH, t¨ng c−êng rµ so¸t c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n, tµi chÝnh më réng qui tr×nh kÕ to¸n qu¶n trÞ, tăng c−ờng kiểm soát quá trình phục vụ ra quyết định. TiÕp tôc ph¸t huy hiÖu qu¶ vµ c¬ cÊu tæ chøc vµ bé m¸y cña c¸c khèi, trung t©m, phßng, ban Héi së. N¨m 2009 c¸c NHCP dù kiÕn sÏ lµ n¨m träng ®iÓm, ®Èy nhanh c¸c ch−¬ng tr×nh hoµn thiÖn bé m¸y, n¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro vµ chÝnh s¸ch kinh doanh nh»m cñng cè n¨ng lùc v−ît qua khñng ho¶ng, tiÕp tôc duy tr× sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. KÕ ho¹ch kinh doanh trong n¨m 2009 víi các định h−ớng −u tiên là củng cố hệ thống, nâng cấp một b−ớc hệ thống giám s¸t vµ qu¶n trÞ rñi ro thanh kho¶n, rñi ro thÞ tr−êng, rñi ro vËn hµnh trªn toµn hệ thống đảm bảo tăng tr−ởng an toàn bền vững. Cần có biện pháp tạo đột phá trong chiến l−ợc NH bán lẻ một cách đồng bộ trên các địa bàn lựa chọn. Thúc đẩy quá trình cá biệt hoá trong xây dựng.

(161) 150 c¸c chÝnh s¸ch kinh doanh, chÝnh s¸ch kh¸ch hµng víi 3 nhãm thÞ phÇn kh¸ch hµng doanh nghiÖp cô thÓ, nhãm kh¸ch hµng doanh nghiÖp lín, nhãm c¸c kh¸ch hµng doanh nghiÖp trung b×nh vµ nhãm c¸c kh¸ch hµng nhá vµ hé kinh doanh c¸ thÓ nh»m triÓn khai víi c¸c ch−¬ng tr×nh cô thÓ cïng víi c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t− vµ nh©n sù chi tiÕt lµ mét b−íc quan träng trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch chiÕn l−îc 05 n¨m cña c¸c NHCP nµy. §Æc biÖt viÖc më réng c¬ së kh¸ch hµng th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh marketing, xóc tiÕn b¸n hµng ... t¹o tiền đề cho việc đẩy mạnh hơn nữa trong các năm tiếp theo, tạo ra hiệu quả hoạt động kinh doanh cho ngân hàng và giá trị cho cổ đông trong t−ơng lai. Một số NHCP có Trụ sở chính trên địa bàn Hà Nội đ+ thông qua định h−íng kinh doanh t¹i §H§C§ th−êng niªn n¨m 2009, víi chiÕn l−îc kinh doanh theo h−íng sÏ tËp trung ph¸t triÓn nhiÒu ë thÞ tr−êng miÒn Nam. V× vËy đòi hỏi các NHCP này phải chuẩn bị kỹ l−ỡng về nguồn nhân lực, năng lực tài chính và công nghệ ngân hàng hiện đại, chú trọng củng cố mạng l−ới hoạt động hiện có để đảm bảo khả năng quản lý, kiểm soát và nâng cao tính hiệu qu¶. Tr−íc hÕt ph¶i cñng cè, n©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc, tËp trung đào tạo đội ngũ nhân sự chủ chốt và CBNV trong hệ thống NH ở trong n−ớc vµ n−íc ngoµi. V× vËy, trong n¨m 2009 vµ c¸c n¨m tiÕp theo hÇu hÕt c¸c NHTMCP sÏ hoµn thiÖn chiÕn l−îc kinh doanh ®a n¨ng vµ phï hîp. N¨m 2009 vµ c¸c n¨m tiÕp theo c¸c NHCP ph¶i n©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ, dù b¸o, phân tích xử lý tình huống trong quản trị, điều hành hoạt động ngân hàng. H§QT, B§H cÇn cã kÕ ho¹ch vµ tÇm nh×n chiÕn l−îc dµi h¹n, phï hîp víi diÔn biÕn kinh tÕ x+ héi. HiÖn nay c¸c NHTMCP ®+ vµ ®ang ph¸t triÓn c¶ vÒ qui mô hoạt động và chất l−ợng dịch vụ để đảm bảo thị phần hợp lý và tiếp tục khẳng định vị thế trên thị tr−ờng. • Lé tr×nh tõ 2009 - 2010: T¸i cÊu tróc hÖ thèng ng©n hµng - HÇu hÕt c¸c NHTMCP vµ tõng NHCP ®+ triÓn khai t¸i cÊu tróc hÖ thèng NH để thực hiện chiến l−ợc kinh doanh mới nhằm thúc đẩy hoạt động và quản lý kinh doanh ngày càng hiệu quả hơn. Thực hiện khảo sát, đánh giá nguồn lực tình hình thị tr−ờng trên từng địa bàn khu vực để xây dựng chiến l−ợc kinh doanh phù hîp víi chiÕn l−îc ph¸t triÓn tæng thÓ cña ng©n hµng. C¬ cÊu l¹i tæ chøc, nh©n sù cña c¸c khèi cho phï hîp víi m« h×nh vµ c¬ cÊu tæ chøc míi nh»m t¨ng tÝnh hiÖu quả của cán bộ và chiến l−ợc kinh doanh mới. Nâng cao hiệu quả hoạt động của.

(162) 151 các đơn vị kinh doanh và ngân hàng, phát triển mô hình mạng l−ới chi nhánh mới theo định h−ớng ngân hàng bán lẻ phù hợp nh−ng phải có trọng điểm nhằm chăm sãc kh¸ch hµng môc tiªu, ph¸t triÓn kh¸ch hµng theo chiÒu s©u, më réng quan hÖ tõ cÊp ®Çu mèi, x©y dùng mèi quan hÖ theo h−íng hîp t¸c toµn diÖn. TËp trung phục vụ tốt các khách hàng trọng tâm, cốt lõi và phát triển khách hàng theo đúng ph©n khóc kh¸ch hµng ®+ lùa chän. • Lộ trình từ 2011-2015: Phát triển mô hình ngân hàng đa năng hiện đại - Hợp tác với đối tác chiến l−ợc để phát triển mô hình ngân hàng đa năng với mục tiêu phát triển trở thành ngân hàng hiện đại. Tổ chức và hoạt động theo mô h×nh c¬ cÊu tæ chøc míi, phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn cña ng©n hµng nh»m thùc hiện thành công chiến l−ợc kinh doanh đ+ đề ra (cả ngắn, trung và dài hạn), tuy nhiªn cã ®iÒu chØnh hîp lý theo b−íc ®i vµ lé tr×nh cô thÓ vÒ x©y dùng m« h×nh ngân hàng đa năng hiện đại phù hợp với từng NHCP. + TËp trung n©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ ®iÒu hµnh ng©n hµng, t¨ng c−êng sức mạnh Hội đồng quản trị thông qua việc bổ sung thành viên Hội đồng quản trị có năng lực quản trị, mang tri thức quản trị hiện đại, tiên tiến từ các n−ớc phát triển trên thế giới. Đồng thời bổ sung thành viên Ban Tổng giám đốc và các cán bộ cao cấp khác để tiếp tục kiện toàn và tăng c−ờng hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý, điều hành ngân hàng trong thời gian phát triển mới. + C¬ cÊu l¹i vµ kiÖn toµn l¹i bé m¸y kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé, hÖ thèng kiÓm to¸n néi bé, qu¶n trÞ rñi ro theo h−íng lµnh m¹nh ho¸ vµ kiÓm so¸t rñi ro, chủ động xây dựng phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu tăng tr−ởng và mở rộng hoạt động. - X©y dùng vµ triÓn khai m« h×nh tæ chøc míi theo h−íng ph¸t triÓn cña ng©n hµng ®a n¨ng, thµnh lËp c¸c khèi vµ c¸c chøc danh qu¶n lý theo vïng, miền để tạo ra cơ chế kiểm soát ngành dọc hiệu quả, đồng thời thành lập thêm các đơn vị trực thuộc để chuyên môn hoá các hoạt động hỗ trợ. - Ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm bao gåm c¶ s¶n phÈm tÝn dông vµ phi tÝn dông, trong đó trọng tâm là các sản phẩm tăng thu phí dịch vụ và các bộ sản phẩm phù hợp với phân khúc khách hàng. Xây dựng phù hợp với các đối t−ợng khách hàng trọng tâm, cốt lõi. Thúc đẩy hoạt động nghiên cứu thị tr−ờng, xác định và phát triển khách hàng, thị tr−ờng mục tiêu. Tăng c−ờng các hoạt động Marketing vµ ph¸t triÓn c¸c kªnh ph©n phèi trung gian, kªnh tù phôc vô nh»m t¨ng c−êng kh¶ n¨ng b¸n hµng..

(163) 152 + Nâng cao chất l−ợng dịch vụ: đánh giá lại tính hiệu quả, khả thi của từng sản phẩm qua đó tập trung phát triển các nhóm sản phẩm trọng yếu mang l¹i hiÖu qu¶ cao vµ x©y dùng th−¬ng hiÖu cho c¸c s¶n phÈm chñ lùc; c¶i tiÕn sản phẩm tối −u hoá quy trình thủ tục, đẩy nhanh tốc độ phục vụ khách hàng, ®iÒu chØnh cho phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ t¹o thªm c¸c gi¸ trÞ gia tăng để tạo sự khác biệt và tăng khả năng cạnh tranh. + TiÕp tôc ph¸t triÓn, ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng hiÖn đại, sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất hiện có về mạng l−ới, công nghệ để cung øng, b¸n chÐo c¸c s¶n phÈm dÞch vô, n©ng cao chÊt l−îng c¸c dÞch vô truyÒn thèng vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm dÞch vô tiÕn tiÕn. - Hoµn thiÖn vµ t¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n trÞ rñi ro; kiÓm so¸t chÆt chÏ chÊt l−îng tÝn dông, chèng nî qu¸ h¹n vµ nî xÊu, qu¶n trÞ tèt thanh kho¶n, đảm bảo tài sản, vốn cho hoạt động của ngân hàng. Thiết lập đầu mối thông tin phèi hîp theo dâi, ph©n tÝch kiÓm so¸t vµ ®−a ra c¸c c¶nh b¸o vÒ t×nh h×nh hoạt động kinh doanh của khách hàng và đơn vị kinh doanh. • Lé tr×nh tõ 2015 - 2020 : Cñng cè vµ n©ng cao th−¬ng hiÖu - TiÕp tôc n©ng cao h×nh ¶nh vµ vÞ thÕ cña tõng NHTMCP th«ng qua viÖc ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu trªn c¬ së n©ng cao chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh, phong c¸ch giao dÞch chuyªn nhiÖp cña CBNV, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm tiÖn Ých ng©n hµng vµ n©ng cao chÊt l−îng dÞch vô, c¶i tiÕn qui tr×nh thñ tôc thùc hiÖn nh−ng phải đảm bảo qui định. Các NHCP trên địa bàn tăng mức vốn điều lệ phải đảm bảo tuân thủ lộ trình áp dụng cho các NHTM theo qui định của pháp luật; đẩy nhanh tiến độ thực hiện niêm yết và phát hành cổ phiếu thông qua thị tr−êng chøng kho¸n. C¸c NHTMCP vµ tõng NHCP ph¶i x©y dùng mét chiÕn l−ợc phát triển sản phẩm dịch vụ mới, đẩy mạnh phát triển các loại thẻ đến mọi tầng lớp dân c− theo h−ớng hấp dẫn đối với khách hàng, phải có chiến l−ợc marketing, mở rộng quan hệ công chúng. Tăng c−ờng hoạt động tuyên truyền, quảng cáo trên các ph−ơng tiện thông tin đại chúng, giới thiệu sản phẩm dịch vụ ngân hàng để tạo điều kiện cho khách hàng làm quen, nhận thức ®−îc tiÖn Ých cña c¸c s¶n phÈm cung cÊp vµ ngµy cµng hÊp dÉn kh¸ch hµng. Công khai các thông tin tài chính để ng−ời dân tiếp cận, nắm bắt thông tin để h¹n chÕ rñi ro vÒ th«ng tin . 3.2.2.2. Giải pháp về lộ trình mở rộng mạng l−ới hoạt động đối với từng.

(164) 153 ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i TP Hµ Néi Một trong những định h−ớng chiến l−ợc kinh doanh chính của các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội, đặc biệt trong tiến trình hội nhập quốc tế phải tiÕp tôc thùc hiÖn ph¸t triÓn m¹ng l−íi t¹i c¸c vïng träng ®iÓm, −u tiªn theo chiến l−ợc đ+ đề ra. Để đảm bảo cho NHTMCP hoạt động an toàn hiệu quả và phát triển ổn định phải có sự phát triển của hệ thống mạng l−ới hoạt động kinh doanh (SGD, c¸c CN, c¸c PGD) phï hîp víi tõng NHCP. Tr−íc diÔn biÕn phức tạp của thị tr−ờng tiền tệ, sự thay đổi của chính sách và định h−ớng kinh doanh của các NHCP, đòi hỏi các NH phải có biện pháp mở rộng mạng l−ới hoạt động kinh doanh theo h−ớng bám sát khách hàng mục tiêu và mở rộng thị phần khách hàng, nhằm phát triển kinh doanh ổn định, khẳng định vị thế và th−¬ng hiÖu cña NHTMCP trªn thÞ tr−êng. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c NHTMCP cã Trô së chÝnh t¹i TP Hµ Néi (nh−: Techcombank, MB, VIB, VPBank, MSB, HBBank, SeABank) cã m¹ng l−íi hoạt động rộng, phân bố hầu hết tập trung tại các thành phố lớn và các vùng trọng điểm kinh tế trên cả n−ớc có tiềm năng và phát triển hoạt động ngân hµng. HÖ thèng mµng l−íi cña c¸c NH ph¸t triÓn ®+ më réng ®−îc thÞ phÇn khách hàng, góp phần quảng bá, khẳng định th−ơng hiệu và tăng c−ờng các sản phẩm dịch vụ tiện ích ngân hàng, đặc biệt là các nghiệp vụ tín dụng truyền thèng, chuyÓn tiÒn thanh to¸n trong vµ ngoµi n−íc. Trong thêi gian tíi, c¸c NHTMCP trên địa bàn cần tiếp tục định h−ớng chiến l−ợc phát triển màng l−ới hoạt động ngân hàng tại các tỉnh, thành phố lớn, trọng điểm trong cả n−ớc trên cơ sở phải tính toán kỹ hiệu quả của từng điểm hoạt động, −u tiên những địa bµn ch−a cã m¹ng l−íi; hoÆc dù kiÕn sÏ më thªm c¸c chi nh¸nh vµ phßng giao dịch, hoặc chấm dứt các chi nhánh và nâng cấp một số PGD ngoài địa bàn tỉnh, thành phố nơi đặt sở giao dịch, chi nhánh (PGD liền kề) thành chi nhánh, củng cố hoạt động của các chi nhánh , phòng giao dịch cũ. - Những năm gần đây, các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội đ+ phát triển mạnh về mạng l−ới hoạt động trong cả n−ớc. Nhìn chung, việc phát triển mạng l−ới theo kế hoạch có định h−ớng rõ rệt, mở trên cơ sở nghiên cứu kỹ, đánh giá nhu cầu của khách hàng trên địa bàn, điều kiện mở, tính toán hiệu quả hoạt động và khả năng quản lý, phù hợp với chiến l−ợc và phát triển qui m« cña NH cã chó träng träng ®iÓm vµo hai TP lín lµ TP Hµ Néi vµ TP Hå ChÝ Minh..

(165) 154 - Tiếp tục đẩy mạnh và mở rộng mạng l−ới liên kết với các đối tác, các TËp ®oµn kinh tÕ vµ c¸c Doanh nghiÖp lín, c¸c C«ng ty B¶o hiÓm, C«ng ty Chøng kho¸n, C«ng ty tµi chÝnh th«ng qua më mµng l−íi ë c¸c tØnh, TP träng điểm trong cả n−ớc để tạo lập các kênh phân phối sản phẩm và dịch vụ bổ sung. Trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi tiÕp tôc më c¸c chi nh¸nh NH n−íc ngoµi, më c¸c ng©n hµng con 100% vèn n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam theo lộ trình Chính phủ cam kết trong các Hiệp định th−ơng mại dịch vụ (AFTA) của ASEAN, Hiệp định th−ơng mại Việt - Mỹ ký ngày 13/7/2000 và lộ trình Chính phủ cam kết khi Việt Nam gia nhập WTO. Do đó, từ năm 2009 2020, các NHTMCP tiếp tục mở rộng qui mô và phát triển màng l−ới cả chiều réng vµ chiÒu s©u, trong c¶ n−íc còng nh− c¸c n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi phï hîp theo lé tr×nh cô thÓ nh− sau: - Năm 2009: Một số NHTMCP trên địa bàn Hà Nội tiếp tục mở thêm chi nh¸nh, PGD ë mét sè tØnh thµnh phè träng ®iÓm, hoÆc mét sè NHCP thiÕu vèn điều lệ nên phải chấm dứt hoạt động của một số chi nhánh để nâng cấp một số PGD liền kề thành chi nhánh theo Điều 20 Quy định ban hành kèm theo Quyết định số 13/2008/QĐ-NHNN ngày 29/4/2008 của Thống đốc NHNN. - Giai đoạn 2010-2015: Các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội tiếp tục mở chi nh¸nh, PGD ë c¸c tØnh, thµnh phè trong n−íc, giai ®o¹n nµy mét sè NHCP có qui mô lớn trên địa bàn (Techcombank, MB, VIB) có nhu cầu dự kiến sẽ më chi nh¸nh, VP§D ë mét sè n−íc khu vùc nh− C¨mpuchia, Lµo vµ mét sè n−íc trªn thÕ giíi. - Giai đoạn 2015-2020: Các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội hầu hết mở chi nh¸nh, PGD ë c¸c tØnh, thµnh phè träng ®iÓm trong c¶ n−íc, mét sè NHCP từ mô hình NHCP nông thôn lên NHCP đô thị nh− GPBank giai đoạn này sẽ đẩy mạnh việc mở mạng l−ới, chi nhánh, PGD. Hầu hết các NHTMCP trên địa bµn më chi nh¸nh, VP§D ë mét sè n−íc khu vùc vµ trªn thÕ giíi, cô thÓ: Dù kiÕn Techcombank sÏ më Chi nh¸nh ë Nga, Hång K«ng, Anh; SeABank sÏ më chi nh¸nh ë Ph¸p; HBBank sÏ më chi nh¸nh ë §øc; VIB sÏ më Chi nh¸nh ë óc, Nga; VPBank sÏ më chi nh¸nh ë Singapore. Khi phát triển mạng l−ới hoạt động, các NHCP phải đảm bảo điều kiện mở, tính toán kỹ hiệu quả hoạt động và khả năng quản lý khi mở rộng mạng l−íi chi nh¸nh, PGD, Quü tiÕt kiÖm. Dù kiÕn kÕ ho¹ch cô thÓ më c¸c chi nh¸nh, PGD, VP§D ë trong n−íc, n−íc ngoµi tõ n¨m 2008 – 2020. Xem b¶ng 3.1:.

(166) 155 Bảng 3.1: Lộ trình phát triển màng l−ới hoạt động của 08 Ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội từ năm 2008 - 2020. 2008 Tªn ng©n hµng. 2009. 2010-2015. T¤NG C¤NG. 2015-2020. Trong n−íc. N−íc ngoµi. Trong n−íc. N−íc ngoµi. Trong n−íc. N−íc ngoµi. CN. PGD. CN. VP§D. CN. PGD. CN. VP§D. CN. PGD. CN. VPDD. 2. 1. 20. 70. 2. 2. 82. 253. 4. 3. 1. 15. 40. 2. 1. 66. 104. 2. 2. CN. PGD. CN. PGD. TechcomBank. 35. 73. 12. 50. 15. 60. VIBank. 41. 31. 0. 3. 10. 30. MB. 35. 52. 10. 30. 15. 40. 1. 1. 20. 50. 1. 1. 80. 172. 2. 2. MSB. 26. 29. 10. 30. 15. 40. 1. 1. 20. 40. 1. 1. 71. 139. 2. 2. VPBank. 27. 55. 10. 20. 15. 30. 1. 20. 40. 1. 72. 145. 1. 1. HabuBank. 19. 17. 7. 8. 15. 20. 1. 15. 25. 1. 56. 70. 1. 1. SeABank. 12. 22. 8. 33. 15. 40. 20. 50. 1. 55. 145. 2. 1. GPBank. 6. 17. 10. 20. 15. 30. 20. 40. 1. 51. 107. 1. 1. 1 1.

(167) 156 3.2.2.3. Gi¶i ph¸p t¨ng vèn tù cã cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i TP Hµ Néi (1) C¬ së cña viÖc t¨ng vèn - Dù kiÕn t¨ng møc vèn ®iÒu lÖ cña c¸c NHTMCP cã trô së chÝnh t¹i TPHN phải dựa trên cơ sở các yếu tố nh−: Các tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động, trong đó phải đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu 8%; so sánh với n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c hÖ thèng ng©n hµng kh¸c nh− NHTMNN, chi nh¸nh Ng©n hµng n−íc ngoµi, víi c¸c ng©n hµng trªn thÞ tr−êng quèc tÕ… - Để đảm bảo an toàn vốn tối thiểu 8%: nếu tổng tài sản có của các NHTMCP hiện nay khoảng 74.000 tỷ đồng thì vốn tự có tối thiểu của các NHTMCP là 6.920 tỷ đồng, bình quân mỗi NHCP là 3.950 tỷ đồng. - So s¸nh t−¬ng quan víi n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c hÖ thèng ng©n hµng kh¸c nh− NHTMNN, chi nh¸nh Ng©n hµng n−íc ngoµi, víi c¸c ng©n hµng trªn thÞ tr−êng quèc tÕ… th× vèn tù cã cña mét NHTMCP tèi thiÓu ph¶i b»ng vèn tù có của một chi nhánh NH n−ớc ngoài theo quy định và quy ra tỷ giá hiện hành; nếu ở mức độ yêu cầu cao hơn đối với một NHTMCP loại trung bình phải đạt khoảng 2.000 tỷ đồng; hoặc nếu để có thể hoạt động đ−ợc trên thị tr−ờng quốc tế th× trong t−¬ng lai vèn tù cã cña c¸c NHTMCP m¹nh Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% vèn tự có của một NHTMNN lớn, −ớc tính khoảng 9.000 tỷ đồng. (2) Ph−¬ng ¸n t¨ng V§L cña NHTMCP ®0 ®−îc §H§C§ th«ng qua, ph¶i nªu ®−îc tèi thiÓu c¸c néi dung sau: - Nhu cÇu cÇn thiÕt t¨ng vèn ®iÒu lÖ cña NHTMCP nh»m tu©n thñ lé tr×nh tăng vốn điều lệ áp dụng cho các NHTM theo qui định của pháp luật, nâng cao n¨ng lùc tµi chÝnh, më réng m¹ng l−íi chi nh¸nh vµ c«ng ty trùc thuéc, tăng c−ờng khả năng chống đỡ các rủi ro và đáp ứng tốt hơn các tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động, mở rộng quy mô hoạt động và nâng cao khả năng c¹nh tranh trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ. - Kế hoạch thay đổi mức vốn điều lệ trong năm tài chính phải nêu rõ: Tổng mức vốn điều lệ dự kiến thay đổi; Ph−ơng thức tăng vốn; Các đợt dự kiến phát hành từng đợt trong năm..

(168) 157 - KÕ ho¹ch sö dông vèn ®iÒu lÖ t¨ng thªm cña NHTMCP ph¶i nªu râ: §Çu t− c¬ së vËt chÊt vµ hÖ thèng c«ng nghÖ; T¨ng c−êng tÝn dông; Ph¸t triÓn hoạt động phi tín dụng; Tăng c−ờng đầu t− liên doanh, góp vốn; Phát triển th−¬ng hiÖu,… - NHTMCP dù kiÕn vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh sau khi t¨ng vèn ®iÒu lÖ (so sánh với năm tr−ớc), trong đó phải nêu rõ các chỉ tiêu: Tăng tr−ởng tổng tài sản có; Tăng tr−ởng tín dụng (phải phù hợp với định h−ớng chỉ đạo của NHNN Việt Nam theo từng năm); Huy động tiền gửi của khách hàng và tiền gửi và vay của các tổ chức tín dụng khác; Các tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động ngân hàng; Tû suÊt lîi nhuËn sau thuÕ/ vèn chñ së h÷u b×nh qu©n (ROE), tû suÊt lîi nhuËn sau thuế/tổng tài sản bình quân (ROA); Mức cổ tức cho cổ đông; Kết quả hoạt động năm nay dự kiến xếp loại A. - NHTMCP dù kiÕn kh¶ n¨ng qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh, kiÓm so¸t phï hîp víi quy mô vốn và quy mô hoạt động sau khi tăng vốn điều lệ. NHCP phải đảm bảo số l−ợng thành viên Hội đồng quản trị, Ban điều hành, Ban kiểm soát, trong đó cã sè thµnh viªn H§QT, BKS chuyªn tr¸ch lµm viÖc ë ng©n hµng. Ban ®iÒu hµnh phải gồm những ng−ời có năng lực và trình độ chuyên môn theo qui định của ph¸p luËt. NHCP ph¶i cã tèi thiÓu c¸c Uû ban qu¶n lý vèn vµ thanh kho¶n, Uû ban tín dụng với các thành viên nòng cốt là HĐQT và Ban điều hành, để tăng c−ờng kiểm soát rủi ro khi quy mô vốn và hoạt động ngày càng mở rộng. - Dự kiến cơ cấu và tỷ lệ vốn sở hữu của các cổ đông lớn tr−ớc và sau khi tăng mức vốn điều lệ của NHTMCP theo qui định của pháp luật (gồm một số tổ chức và cá nhân, trong đó sẽ có cổ đông là đối tác chiến l−ợc tiềm năng trong vµ/hoÆc níc ngoµi cña NHCP sau khi t¨ng V§L).. (3) Lé tr×nh t¨ng vèn Các NHTMCP có trụ sở chính tại thành phố Hà Nội phải đảm bảo mức vốn điều lệ t−ơng đ−ơng mức vốn pháp định quy định tại "Danh mục mức vốn pháp định của tổ chức tín dụng ban hành kèm theo Nghị định số 141/2006/N§-CP ngµy 22/11/2006 cña ChÝnh phñ". - Năm 2008: Các NHTMCP có quy mô nhỏ phải đạt mức vốn điều lệ.

(169) 158 tối thiểu là 1.000 tỷ đồng; Các NHTMCP có quy mô ở mức vừa (HBBank, VPBank, MSB ) phải đạt mức vốn điều lệ tối thiểu từ 2.000 tỷ đồng đến 3.000 tỷ đồng, riêng NHCP ch−a phải là công ty đại chúng (SeABank) đ+ tăng vốn điều lệ lên hơn 4.000 tỷ đồng. Các NHTMCP có quy mô lớn (Techcombank, MB) phải đạt mức vốn điều lệ từ 3.000 tỷ đồng đến 5.000 tỷ đồng. Riêng NHTMCP Quốc tế đ+ thông qua ph−ơng án tăng vốn điều lệ năm tài chính lên 3.000 tỷ đồng, do khó khăn nên hết năm 2008 vốn điều lệ của VIB vẫn là 2.000 tỷ đồng. - Năm 2009: các NHTMCP có quy mô nhỏ phải đạt mức vốn điều lệ tối thiểu là 2.000 tỷ đồng; các NHTMCP có quy mô vừa (HBBank, VPBank, MSB) phải đạt mức vốn điều lệ tối thiểu khoảng 3.000 tỷ đồng, riêng NHCP ch−a phải là công ty đại chúng (SeABank) sẽ tăng vốn điều lệ lên trên 5.000 tỷ đồng (từ nguồn trái phiếu chuyển đổi, thời hạn chuyển đổi tháng 12/2009). Các NHTMCP có quy mô lớn (Techcombank, MB, VIB) phải đạt mức vốn điều lệ tối thiểu từ 4.000 tỷ đồng đến trên 5.000 tỷ đồng. - Từ năm 2010 - 2020: Các NHTMCP có quy mô nhỏ phải đạt mức vốn điều lệ tối thiểu trên 3.000 tỷ đồng; các NH có quy mô vừa (HBBank, VPBank, MSB) phải đạt mức vốn điều lệ tối thiểu từ 4.000 tỷ đồng đến trên 5.000 tỷ đồng, riêng SeABank sẽ tăng vốn điều lệ lên trên 6.000 tỷ đồng (do năm 2009 đ+ tăng VĐL trên 5.000 tỷ đồng); các NHTMCP có quy mô lớn (Techcombank, MB, VIB) phải đạt mức vốn điều lệ tối thiểu từ 5.000 tỷ đồng đến trên 8.000 tỷ đồng. (4) C¸c gi¶i ph¸p vµ kh¶ n¨ng hiÖn thùc cña viÖc t¨ng vèn ®iÒu lÖ Cơ sở đề xuất lộ trình tăng vốn của các NHTMCP: Quy mô hoạt động ng©n hàng (lín, võa, nhá), cã c¸c gi¶i ph¸p lé tr×nh t¨ng vèn cô thÓ theo tõng giai ®o¹n n¨m 2008; n¨m 2009-2010; n¨m 2010- 2020. Tiếp tục tăng vốn điều lệ để tăng c−ờng năng lực tài chính, nâng cao khả năng cạnh tranh, đi đôi với việc đảm bảo khả năng quản lý hiệu quả vốn điều lệ tăng lên. Các NHCP cần nghiên cứu kỹ, xác định cổ đông chiến l−ợc, tiềm năng trong n−ớc và/hoặc n−ớc ngoài phù hợp để đảm bảo việc tham gia góp vèn thùc sù hç trî, hîp t¸c víi ng©n hµng..

(170) 159 Tăng vốn tự có: Các NHTMCP trên địa bàn TP.Hà Nội thực hiện tăng vèn tù cã qua 3 biÖn ph¸p sau: Thø nhÊt - T¨ng vèn th«ng qua thÞ tr−êng chøng kho¸n: §©y lµ gi¶i ph¸p cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, cho phÐp c¸c NHTMCP t¨ng vèn ®iÒu lÖ thuËn lîi vµ nhanh chãng h¬n so víi c¸c giải pháp khác. Theo đó, NHTMCP có đủ điều kiện thực hiện niêm yết và phát hµnh cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Muèn thùc hiÖn niªm yÕt vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n c¸c NHCP ph¶i cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh, minh b¹ch. §Ó t¹o thuận lợi cho các NHCP trên địa bàn tăng vốn thông qua phát hành cổ phiếu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n ph¶i ®Èy m¹nh hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý, nhằm đảm bảo một môi tr−ờng đầu t− minh bạch, công bằng vì mục đích bảo vÖ nhµ ®Çu t−; x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho thÞ tr−êng chøng kho¸n, nh»m t¨ng c−êng sè l−îng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i chøng kho¸n th«ng qua viÖc khuyÕn khích các NHCP đủ điều kiện niêm yết thực hiện niêm yết để giao dịch. Thực tế hiện nay một số NHTMCP trên địa bàn Hà Nội có đủ điều kiện niªm yÕt cæ phiÕu (nh−: TCB, VIB, HBB, MB, MSB). §Ó viÖc t¨ng vèn cña c¸c NHCP trên địa bàn thuận lợi và nhanh chóng cần đẩy nhanh việc niêm yết cổ phiếu trên thị tr−ờng chứng khoán Việt Nam, nh−ng phải đảm bảo khi điều kiện thuận lợi cho NH và đảm bảo lợi ích cho cổ đông. Thø hai - T¨ng vèn tõ nguån thu nî ®+ ®−îc xö lý: Cho phÐp c¸c NHTMCP thu ®−îc nh÷ng kho¶n nî ®−îc xo¸ b»ng quü dù phòng để bổ sung tăng vốn tự có theo một tỷ lệ nhất định. §©y lµ gi¶i ph¸p cã thÓ thùc hiÖn nh»m bæ sung t¨ng vèn tù cã cho c¸c NHCP trên địa bàn Hà Nội, do ở một số thời điểm các NHCP khó khăn về viÖc t¨ng vèn. Muèn thu ®−îc nh÷ng kho¶n nî ®−îc xo¸ b»ng quü dù phßng, các NHCP trên địa bàn phải thực hiện các biện pháp sau: - C¸c NHCP ph¶i thµnh lËp phßng hoÆc bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ xö lý nợ, để th−ờng xuyên đôn đốc, áp sát con nợ, mặt khác phải phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, chính quyền địa ph−ơng các cấp (nh− công an, UBND các.

(171) 160 cấp,..) để có sự hỗ trợ tốt trong việc thu hồi nợ cho NH. - Các NHCP có thể ký hợp đồng thoả thuận với các Công ty chuyên nghiệp về thu hồi nợ, đòi nợ thay NH theo từng khoản nợ. Đây là biện pháp thu håi nî hiÖu qu¶ nhÊt v× c¸c c«ng ty nµy chuyªn nghiÖp thu nî, gióp c¸c NH nhanh chãng tËn thu ®−îc c¸c kho¶n nî ®−îc xo¸ b»ng quü dù phßng. - Th«ng qua thÞ tr−êng mua b¸n nî (nh−: c«ng ty mua b¸n nî, c¸c NHTM mua l¹i nî xÊu, ...). Thø ba - T¨ng vèn b»ng c¸ch b¸n cæ phÇn −u ®+i vµ kh«ng −u ®+i: B¸n c¸c cæ phÇn −u ®+i cho c¸n bé viªn chøc cña Ng©n hµng cæ phÇn víi møc cæ tøc cao h¬n l+i suÊt tiÕt kiÖm cã kú h¹n cao nhÊt nh»m khuyÕn khÝch CBCNV tham gia mua cæ phÇn, hä sÏ g¾n kÕt víi NH h¬n vµ nç lùc h¬n trong c«ng t¸c. Bán cổ phần −u đ+i khác cho các cổ đông chiến l−ợc, cổ đông tiềm năng trong vµ/ hoÆc n−íc ngoµi víi gi¸ tho¶ thuËn trªn c¬ së c¸c cam kÕt hç trî, hîp tác về công nghệ, quản trị, điều hành, đào tạo..., phù hợp với điều kiện thực tế thị tr−ờng và của NHCP nh−ng phải đảm bảo theo qui định của pháp luật hiện hành. 3.2.2.4 Giải pháp đảm bảo các chỉ tiêu chuẩn mực an toàn và hiệu quả hoạt động ngân hàng của các ngân hàng th−ơng mại cổ phần tại TP Hà Nội (1) C¬ së khoa häc Những chỉ tiêu chuẩn mực an toàn trong hoạt động ngân hàng đ−ợc nghiªn cøu tõ thùc tiÔn cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn thÕ giíi vµ cã sù vËn dông vµo ®iÒu kiÖn thùc tiÔn cña c¸c ng©n hµng ViÖt Nam, v× vËy NHTM Việt Nam nói chung và các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội nói riêng bắt buộc ph¶i tu©n thñ. (2) Gi¶i ph¸p vµ tÝnh thùc tiÔn * VÒ tû lÖ an toµn vèn tèi thiÓu: Trong thực tiễn các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội đều có thể đảm bảo ®−îc hÖ sè an toµn vèn tèi thiÓu. Tuy nhiªn cÇn l−u ý hai tr−êng hîp trong thùc tiÔn ®+ x¶y ra: - Thø nhÊt: Nhãm NHCP cã tû lÖ an toµn vèn lín h¬n 8%, nhá h¬n 10%,.

(172) 161 tuy an toµn vèn nh−ng chøng tá c¸c NHTMCP ch−a t¨ng vèn tù cã t−¬ng øng víi møc ®Çu t− rñi ro cña viÖc sö dông tµi s¶n cã sinh lêi, trong tr−êng hîp nµy c¸c NHCP cã lîi nhuËn cao vµ chÊp nhËn m¹o hiÓm rñi ro. - Thø hai: Nhãm NHCP cã tû lÖ an toµn vèn lín h¬n 20%, tuy an toµn vèn rÊt cao nh−ng còng kh«ng tèt, do c¸c NH kh«ng d¸m m¹o hiÓm chÊp nhận rủi ro trong hoạt động. * Tû lÖ vÒ kh¶ n¨ng chi tr¶: Để đảm bảo tốt tỷ lệ về khả năng chi trả hàng ngày, trong vòng 7 ngày kế tiếp và trong vòng 1 tháng kế tiếp, các NHTMCP phải đảm bảo: - Phải có hạ tầng kỹ thuật và đảm bảo công nghệ thông tin phải ứng dụng phần mềm để đáp ứng đ−ợc việc thực hiện quản lý chiến l−ợc và chính sách bảo đảm khả năng chi trả của NHCP, đảm bảo kịp thời chính xác, trong đó xác định và tính toán đ−ợc tỷ lệ về khả năng chi trả hàng ngày, trong vòng 7 ngày, mét th¸ng kÕ tiÕp. - ThiÕt lËp hÖ thèng c¶nh b¸o vÒ t×nh tr¹ng thiÕu hôt t¹m thêi kh¶ n¨ng chi trả. Dự kiến các ph−ơng án thực hiện đảm bảo khả năng chi trả, khả năng thanh khoản; Trên cơ sở thực hiện về cấc tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động của các ngân hàng, đặc biệt về khả năng chi trả, phải đ−a ra các giải pháp có tính khả thi vµ x©y dùng chÝnh s¸ch trong viÖc kiÓm so¸t vµ duy tr× kh¶ n¨ng chi tr¶ cña NH. * ChØ tiªu vÒ chÊt l−îng tÝn dông: - Khèng chÕ tû lÖ nî xÊu d−íi møc 5%. Trong hoạt động tín dụng, chất l−ợng là yếu tố hàng đầu phải đảm bảo. Theo đó các NHTMCP phải nâng cao trình độ và chất l−ợng thẩm định các dự án. Khi tăng tr−ởng các danh mục cho vay phải xác định đ−ợc những rủi ro tiềm ẩn, đặc biệt là những rủi ro liên quan đến bất động sản thế chấp và sự biến động giá cả của thị tr−ờng bất động sản để dự phòng những rủi ro có thể xảy ra. Thùc tÕ cã nhiÒu ng©n hµng tû lÖ nî qu¸ h¹n d−íi 1% hoÆc d−íi 2% (chuÈn mùc cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi tõ 2% - 3%). V× vËy, tû lÖ nî qu¸ h¹n nhá h¬n 5% lµ kh¶ n¨ng hiÖn thùc, c¸c NHTMCP cã thÓ duy tr× ®−îc..

(173) 162 Bảng 3.2: Cơ sở đề xuất các chỉ tiêu chuẩn mực, an toàn, hiệu quả ChØ tiªu. §Ò xuÊt. Thùc tiÔn. 1. An toµn vèn (CAR) 2. ChÊt l−îng tÝn dông. 12 - 15%. Tõ 8% - 10%; trªn 20%. - Tû lÖ NQH/Tæng D− nî. <5%. 3 - 6%. - Tû lÖ TSC SL/Tæng TSC. ≥ 85%. 3. ROE. ≥ 20%. 76,8% → 84,1% NH cã quy m«&L≥15% NH QM nhỏ gần đạt 15%. - §¶m b¶o tû lÖ tµi s¶n cã sinh lêi trªn tæng tµi s¶n cã tèi thiÓu 85%: Tû lÖ nµy cµng cao th× cµng chøng tá c¸c NHCP ®+ vËn dông khai th¸c tèi đa nguồn vốn vào hoạt động tín dụng, đầu t− tài chính để phát sinh hiệu quả. Hiện nay, có xu h−ớng các NHCP dùng một tỷ lệ vốn huy động khá lớn để đầu t− vµo c¸c giÊy tê cã gi¸ do ChÝnh phñ, Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam ph¸t hµnh. Thực tế từ năm 2003 đến nay, tỷ lệ tài sản có sinh lời bình quân chung của các NHTMCP trên địa bàn ở mức trên 80%. Do vậy, tỷ lệ trên có khả năng hiện thực. * Chỉ tiêu về hiệu quả hoạt động kinh doanh: - Duy tr× hÖ sè ROE tèi thiÓu tõ 20% trë lªn. HÖ sè nµy cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®−îc trong thùc tiÔn, bëi v× qua 2 n¨m 2003 vµ 2004 hÖ sè ROE cña mét sè NHCP kinh doanh cã hiÖu qu¶ nh−: TCB 13,04%; VIB 15,02%; MB 18,78%; HBB 21,32%; SEB 33,43%, MSB 12%. - §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn th× møc t¨ng lîi nhuËn rßng ph¶i đạt mức tăng t−ơng ứng với mức tăng của vốn tự có và tổng tài sản có. Các NHCP cã kÕt cÊu vèn (VTC/Tæng TSC) cµng cao th× hÖ sè ROA cµng lín. Theo đó, kết cấu vốn tự có/Tổng Tài sản có hợp lý phải đạt từ 8,5% trở lên. (Xem b¶ng 3.2) HiÖn nay kÕt cÊu vèn tù cã/Tæng tµi s¶n cã cña NHCP lín (Techcombank) đ+ đạt mức 10,22%, NH có quy mô nhỏ (Dầu Khí Toàn Cầu) đạt 8,6%. 3.2.2.5 Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt vµ øng dông c«ng nghÖ hiện đại đối với các ngân hàng th−ơng mại cổ phần tại TP Hà Nội §©y lµ gi¶i ph¸p rÊt quan träng nh»m triÓn khai nhanh chãng, kÞp thêi chiến l−ợc kinh doanh đ+ đề ra, góp phần nâng cao hoạt động quản trị, điều.

(174) 163 hành hoạt động ngân hàng và năng lực cạnh tranh của các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội. Để thực hiện giải pháp này, tr−ớc hết các NHCP phải có vốn để đầu t− hoặc nếu ch−a đủ vốn thì các NHCP có thể liên kết với nhau để phát triển hạ tầng kỹ thuật và công nghệ hiện đại. Những năm gần đây, các NHTMCP ®Èy m¹nh ph¸t triÓn hÖ thèng phÇn mÒm vµ øng dông c«ng nghÖ ngân hàng hiện đại, hầu hết hàng năm các NHCP đều thực hiện tăng vốn điều lÖ vµ sö dông vèn cho ®Çu t− c¬ së vËt chÊt vµ ph¸t triÓn hÖ thèng c«ng nghÖ. Các NHTMCP phải đảm bảo các vấn đề sau: (1) §¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt: C¸c NHTMCP muèn thùc hiÖn ®−îc c¸c môc tiªu nghiÖp vô nh− trªn, tõng NHCP ph¶i cã kÕ ho¹ch sö dông vèn ®−îc phª duyÖt cho viÖc ®Çu t− ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt c«ng nghÖ mét c¸ch hîp lý vµ hiÖu qu¶, viÖc øng dông công nghệ mới cần phải đạt đ−ợc các yêu cầu kỹ thuật sau: Thứ nhất, xây dùng c¬ së d÷ liÖu tËp trung toµn hÖ thèng; Thø hai, x©y dùng hÖ thèng viÔn th«ng nèi c¸c chi nh¸nh; Thø ba, kÕt nèi dÔ dµng víi c¸c thiÕt bÞ giao dÞch tù động, các hệ thống thông tin công cộng (internet, điện thoại công cộng…); Thứ t−, đảm bảo tính bảo mật, an toàn cao; Thứ năm đảm bảo tính mở rộng, ph¸t triÓn. (2) C¬ së lý luËn vµ tÝnh thùc tiÔn cña gi¶i ph¸p ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuật, ứng dụng công nghệ hiện đại: * C¬ së lý luËn: - XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh, më réng qui m« vµ mạng l−ới hoạt động, tăng c−ờng hoạt động tín dụng và nâng cao năng lực cạnh tranh của các NHTMCP thì một trong những vấn đề tiên quyết là phải phát triển hạ tầng kỹ thuật và ứng dụng công nghệ hiện đại. - Xuất phát từ yêu cầu phát triển mạnh dịch vụ và hoạt động phi tín dụng, nhằm cung ứng của các sản phẩm dịch vụ ngân hàng hiện đại, đáp ứng nhu cầu tiện tích tối đa, đảm bảo chất l−ợng cho khách hàng, vấn đề cơ bản để thực hiện yêu cầu này là những dịch vụ đó chỉ thực hiện đ−ợc trên nền tảng công nghệ hiện đại, do đó trong tiến trình hội nhập quốc tế các NHCP và từng NHCP rất chú trọng giải pháp này, đây là một trong các vấn đề đ−ợc các nhà.

(175) 164 quản trị ngân hàng quan tâm và là tất yếu trong hoạt động của các ngân hàng. * TÝnh thùc tiÔn cña gi¶i ph¸p: - Những NHTMCP trên địa bàn có quy mô lớn (Techcombank, MB, VIB) víi kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn vÒ vèn cña m×nh trong thùc tÕ ®+ øng dông c«ng nghÖ ngân hàng hiện đại nh− Techcombank, VIBank đ+ hoàn chỉnh nối mạng và cài đặt phần mềm Smartbank trong toàn hệ thống. Các NHTMCP trên địa bàn quy mô vừa và nhỏ (HBBank, VPBank, MSB, SeABank vµ GPBank) còng ®ang dÇn tõng b−íc ®Çu t− vµ hoµn thiÖn h¹ tÇng kü thuËt vµ øng dông phÇn mÒm c«ng nghÖ míi hoÆc thay dÇn nh÷ng phÇn mÒm c«ng nghÖ kh«ng phï hîp n÷a th× míi thùc hiÖn c¸c giao dÞch vµ qu¶n lý hoạt động của ngân hàng. Thực tế hiện nay và những năm tiếp theo các NHCP và từng NHCP sẽ tiếp tục đầu t−, nâng cấp theo h−ớng đảm bảo việc phát triển hạ tầng kỹ thuật và ứng dụng công nghệ hiện đại luôn đáp ứng yêu cầu của hoạt động ngân hàng trong giai đoạn mới. Riêng MSB đ+ triển khai giai đoạn 2 của dự án hiện đại hoá tin học ngân hàng, thay hệ thống máy chủ IBM mới vµ thay thÕ phÇn mÒm thÎ míi cã kh¶ n¨ng xö lý vµ tÝch hîp hÖ thèng kÕt nèi m¸y ATM… Trong tiến trình hội nhập quốc tế, hoạt động của các NHCP ngày càng ph¸t triÓn, qui m« më réng, v× vËy gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt vµ øng dông c«ng nghÖ míi cña c¸c NHTMCP cã kh¶ n¨ng hiÖn thùc cao. HiÖn nay, c¸c NHCP ®+ vµ ®ang ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt, ®Èy m¹nh øng dông công nghệ tiên tiến để nhanh chóng tiếp cận với công nghệ hiện đại, quản trị và dịch vụ ngân hàng mới, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của khách hàng; đồng thời sớm xây dựng hệ thống dự phòng dữ liệu, hoàn thiện hệ thèng an ninh m¹ng vµ tõng b−íc ¸p dông c¸c chuÈn mùc quèc tÕ trong ho¹t động ngân hàng. 3.2.2.6 Giải pháp phát triển các dịch vụ ngân hàng hiện nay đối với c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i TP Hµ Néi Đây là giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh trong hoạt động Ng©n hµng, t¹o ra nh÷ng kh¸c biÖt trong c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng cung øng cho kh¸ch hµng vµ nÒn kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn ®−îc gi¶i ph¸p nµy.

(176) 165 phải trên nền tảng ứng dụng công nghệ hiện đại. Năm 2010 cũng là thời điểm më cöa hoµn toµn c¸c dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c NHTMCP trên địa bàn Hà Nội đều phải áp dụng các loại dịch vụ NH d−ới đây, mà do tính chất, đặc điểm, quy mô, năng lực hoạt động, định h−ớng chiến l−îc ph¸t triÓn, kh¸ch hµng môc tiªu… mµ c¸c NH ¸p dông c¸c dÞch vô phï hîp. Lé tr×nh ph¸t triÓn c¸c dÞch vô tµi chÝnh (1) Giai ®o¹n 2008 - 2009: TiÕp tôc hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÊt l−îng dÞch vô ng©n hµng ë giai ®o¹n 2008 - 2009. * §èi víi dÞch vô gi÷ hé vµ qu¶n lý hé tµi s¶n chÝnh - C¸c tæ chøc tÝn dông, ng©n hµng nhËn uû th¸c cña kh¸ch hµng, gi÷ hé chøng khoán, thu hộ tiền l+i, tiền gốc khi đến hạn phải thu với một lệ phí hợp lý, giúp khách hàng tiết kiệm thời gian đi nhận tiền l+i, tiền gốc khi chứng khoán đáo hạn. - Ngoµi ra, c¸c TCTD cßn cã thÓ më dÞch vô thay mÆt kh¸ch hµng mua hé, b¸n hé chøng kho¸n theo uû quyÒn cña kh¸ch hµng, nh»m gióp kh¸ch hàng sử dụng các khoản thặng d− tài chính có lợi ích cao nhất để đầu t− vào c¸c chøng kho¸n mong muèn. * TiÕp tôc ¸p dông vµ ph¸t triÓn dÞch vô tÝn dông vµ tµi trî, dÞch vô thanh to¸n, dÞch vô ®Çu t− tµi chÝnh: - Tham gia thÞ tr−êng mua b¸n nî th«ng qua h×nh thøc chøng kho¸n nî. - Đẩy mạnh hoạt động Ngân hàng bán lẻ (retail banking), phát triển mạng l−ới kênh phân phối cả về l−ợng và về chất nhằm mở rộng địa bàn hoạt động, ph¸t triÓn thªm c¸c kªnh ph©n phèi míi (qua ATM, Internet, ®iÖn tho¹i…) gióp kh¸ch hµng dÔ dµng tiÕp cËn víi c¸c dÞch vô Ng©n hµng. - T− vÊn, trung gian m«i giíi c¸c dÞch vô tµi chÝnh phô trî kh¸c nh−: m«i giíi mua b¸n, chøng kho¸n, uû th¸c ®Çu t−… - Thực hiện dịch vụ bao thanh toán, dịch vụ hoán đổi l+i suất… phát triển các dịch vụ tài chính phát sinh nh−: hợp đồng t−ơng lai, dịch vụ quyền chọn tiÒn tÖ (currency option), dÞch vô quyÒn chän vµng (gold option)… - Tiếp tục phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty cho thuª tµi chÝnh. §©y lµ m« h×nh phï hîp víi nÒn kinh tÕ hiÖn nay bëi kh¶ n¨ng đáp ứng vốn trung, dài hạn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ..

(177) 166 (2) Giai ®o¹n 2009 - 2010: ë giai ®o¹n nµy tËp trung ph¸t triÓn s¶n phÈm, ph¸t triÓn chñ yÕu c¸c dÞch vô thanh to¸n, m«i giíi ®Çu t− cña c¸c Tæ chøc tÝn dông. - Thùc hiÖn tèt c¸c giao dÞch thanh to¸n ®iÖn tö, chuyÓn tiÒn ®iÖn tö. - Thực hiện tốt các giao dịch thanh toán thẻ (thẻ quốc tế, thẻ nội địa…) - Dịch vụ bảo l+nh và cam kết (bảo l+nh thanh toán, bảo l+nh đấu thầu, bảo l+nh vay vốn…). Dịch vụ tín dụng: quyền đòi nợ, dịch vụ hỗ trợ nhà nhập khẩu. - DÞch vô m«i giíi tiÒn tÖ: dÞch vô qu¶n lý tµi s¶n nh− qu¶n lý tiÒn mÆt, qu¶n lý danh môc ®Çu t−, qu¶n lý quü h−u trÝ. - DÞch vô thanh to¸n vµ quyÕt to¸n c¸c tµi s¶n tµi chÝnh. Bao gåm c¸c chøng kho¸n, c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh ph¸t sinh vµ c¸c c«ng cô thanh to¸n kh¸c. C¬ së lý luËn vµ tÝnh thùc tiÔn cña gi¶i ph¸p ph¸t triÓn dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng: * C¬ së lý luËn: - XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu, nh÷ng c¬ héi, nh÷ng th¸ch thøc, nh÷ng ®iÓm m¹nh, yÕu cña ngµnh ng©n hµng trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. - Ph¸t triÓn dÞch vô lµ mét tÊt yÕu, lµ sù “sèng cßn” cña NH trong qu¸ trình hoạt động, nhằm tạo ra sự khác biệt trong các sản phẩm dịch vụ mà NH cung øng cho kh¸ch hµng, lµ yÕu tè c¹nh tranh thÓ hiÖn ®−îc kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc thùc sù cña ng©n hµng. * TÝnh thùc tiÔn: - Nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô tµi chÝnh - Ng©n hµng nh− ®+ nªu ë trªn lµ nh÷ng nhu cÇu hÕt søc cÇn thiÕt cho kh¸ch hµng vµ nÒn kinh tÕ, lµ nh÷ng mong đợi của khách hàng nhằm tạo điều kiện thúc đẩy nhanh chóng quá trình chu chuyển vốn của nền kinh tế: tiết kiệm thời gian, chi phí; đảm bảo nhanh chãng kÞp thêi, chÝnh x¸c cho kh¸ch hµng. ChÝnh v× vËy gi¶i ph¸p ph¸t triÓn dÞch vô tµi chÝnh - Ng©n hµng lµ hoµn toàn có tính thực tiễn và trong khả năng đáp ứng của các NHTMCP trên địa bµn TPHN. Gi¶i ph¸p cô thÓ: Thứ nhất: Nâng cao năng lực tài chính đối với các NHTM - §Ó t¨ng n¨ng lùc tµi chÝnh cho c¸c NHTM nãi chung, c¸c NHTMCP cã.

(178) 167 Trụ sở chính trên địa bàn Hà Nội nói riêng và tạo điều kiện cho các NHTM mở rộng qui mô hoạt động và nâng cao khả năng cung ứng dịch vụ thì phải giải quyết 3 vấn đề: Tăng vốn tự có; tăng khả năng sinh lời và tháo gỡ những khó khăn để xử lý dứt điểm nợ tồn đọng, làm sạch bảng cân đối tài sản. - Tiếp tục đề án tái cơ cấu NHTM đ+ đ−ợc Thủ t−ớng Chính phủ phê duyệt, áp dụng công nghệ tiên tiến để khai thác tối đa nguồn vốn trong dân và ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt g¾n víi viÖc n©ng cao tiÖn Ých cña tõng dÞch vô ng©n hµng cho kh¸ch hµng. Më réng dÞch vô ng©n hàng đến mọi tầng lớp dân c−. - Xây dựng các định chế quản lý tài sản nợ - tài sản có, quản lý vốn, quản lý rñi ro, hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý (MIS)…theo th«ng lÖ quèc tÕ. - N©ng cao quyÒn tù chñ kinh doanh, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña c¸c NHTM. Nâng cao khả năng dự báo thị tr−ờng để có thể vừa mở rộng khả năng kinh doanh, vừa đảm bảo an toàn cho hoạt động ngân hàng. Thø hai: §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm dÞch vô cung cÊp trªn thÞ tr−êng theo h−íng n©ng cao chÊt l−îng dÞch vô truyÒn thèng, ph¸t triÓn c¸c dÞch vô míi. - §èi víi c¸c dÞch vô truyÒn thèng (nh− dÞch vô tÝn dông, dÞch vô thanh to¸n…) ®©y lµ yÕu tè nÒn t¶ng kh«ng chØ cã ý nghÜa duy tr× kh¸ch hµng cò, thu hót kh¸ch hµng míi, mµ cßn t¹o ra thu nhËp lín nhÊt cho ng©n hµng. V× vËy NHTM cÇn ph¶i duy tr× vµ n©ng cao chÊt l−îng theo h−íng: Hoµn thiÖn quá trình cung cấp dịch vụ, đảm bảo tính công khai, minh bạch, đơn giản thủ tôc lµm cho dÞch vô dÔ tiÕp cËn vµ hÊp dÉn kh¸ch hµng. N©ng cao chÊt l−îng tÝn dông g¾n víi t¨ng tr−ëng tÝn dông. Xo¸ bá nh÷ng −u ®+i trong c¬ chÕ tÝn dụng nhằm tạo môi tr−ờng kinh doanh bình đẳng. Hoàn thiện cơ chế huy động tiết kiệm bằng VND và ngoại tệ với l+i suất phù hợp để huy động tối đa vốn nhµn rçi trong x+ héi vµo ng©n hµng. Nghiªn cøu ¸p dông c¸ch ph©n lo¹i nî dựa trên cơ sở rủi ro và trích dự phòng rủi ro theo các chuẩn mực quốc tế để n©ng cao uy tÝn cña ng©n hµng. - §èi víi c¸c dÞch vô míi: chiÕt khÊu, cho thuª tµi chÝnh, bao thanh to¸n, thÎ tÝn dông, b¶o l+nh ng©n hµng, thÊu chi, c¸c s¶n phÈm ph¸i sinh…cÇn ph¶i: N©ng cao n¨ng lùc Marketing cña c¸c NHTMCP, gióp c¸c doanh nghiÖp vµ.

(179) 168 c«ng chóng hiÓu biÕt, tiÕp cËn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c dÞch vô ng©n hµng; N©ng cao tiÖn Ých cña c¸c dÞch vô ng©n hµng; Sö dông linh ho¹t c«ng cô phòng chống rủi ro gắn với các đảm bảo an toàn trong kinh doanh ngân hàng. - X©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n phÈm, dÞch vô phï hîp trong tõng thêi kú, nghiªn cøu lîi thÕ vµ bÊt lîi cña tõng dÞch vô, gióp kh¸ch hµng sö dông c¸c dÞch vô ng©n hµng mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Thø ba: VÒ lli suÊt vµ phÝ. §iÒu chØnh møc l+i suÊt vµ phÝ phï hîp víi thÞ tr−êng dÞch vô ng©n hµng ViÖt Nam. * VÒ l+i suÊt: ph¶i ®−îc ®iÒu chØnh linh ho¹t cho phï hîp víi cung vµ cÇu vèn còng nh− phï hîp víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ - x+ héi trong tõng thêi kú. §Ó h¹n chÕ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vÒ l+i suÊt, cÇn t¨ng c−êng vai trß cña HiÖp héi ng©n hµng còng nh− n©ng cao vai trß cña NHNN trong viÖc kiÓm soát, điều tiết l+i suất thị tr−ờng thông qua l+i suất định h−ớng. * Phí: Với phần đông doanh nghiệp và công chúng Việt Nam ch−a am hiÓu s©u s¾c c¸c dÞch vô ng©n hµng, v× thÕ c¸c dÞch vô thu phÝ nh−: b¶o l+nh ng©n hµng, thÎ thanh to¸n, c¸c dÞch vô thanh to¸n kh¸c… ng©n hµng cÇn tÝnh toán thu phí sao cho hợp lý để khuyến khích khách hàng sử dụng. Phí của từng loại dịch vụ nên gắn với mức độ rủi ro của dịch vụ đó. L+i suất và phí hợp lý sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho thÞ tr−êng dÞch vô ng©n hµng ph¸t triÓn tèt. Thø t−: Hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p luËt theo h−íng minh b¹ch, th«ng thoáng, ổn định đảm bảo sự bình đẳng, an toàn cho các chủ thể tham gia thị tr−ờng hoạt động có hiệu quả. Chỉnh sửa kịp thời những bất cập trong các văn b¶n hiÖn hµnh. TiÕp tôc x©y dùng nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh c¸c dÞch vô míi nh−: b¶o l+nh ng©n hµng, cho thuª tµi chÝnh, bao thanh to¸n… theo chuÈn mùc quèc tÕ. Thø n¨m: Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc - N©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc theo c¸c h−íng sau: §µo t¹o vµ đào tạo lại cán bộ để thực hiện tốt các nghiệp vụ của ngân hàng hiện đại; tiêu chuẩn hoá đội ngũ cán bộ ngân hàng gắn liền với thu nhập; tuyển dụng nguồn nhân lực trẻ, có trình độ cao, có chính sách sử dụng và khuyến khích.

(180) 169 thoả đáng nguồn nhân lực có trình độ về làm việc tại các ngân hàng. Thø s¸u: X©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ ng©n hµng phôc vô cho c«ng t¸c ®iÒu hµnh kinh doanh, qu¶n lý nguån vèn, qu¶n lý rñi ro, hÖ thèng thanh to¸n liªn hµng, hÖ thèng giao dÞch ®iÖn tö… §¶m b¶o dÞch vô ®−îc cung cÊp nhanh chãng, chÝnh x¸c, an toµn, ®em l¹i lîi Ých cho c¶ ng©n hµng, kh¸ch hµng vµ nÒn kinh tÕ. 3.2.2.7 Gi¶i ph¸p thiÕt lËp hÖ thèng qu¶n lý rñi ro cña c¸c ng©n hµng th−¬ng cæ phÇn t¹i TP Hµ Néi (1) Xác định những yêu cầu về quản lý rủi ro Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c NHTM trªn thÕ giíi nãi chung, NHTM ViÖt Nam nãi riªng ®+ ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng tæn thÊt kh«ng nhá do rñi ro ho¹t động ảnh h−ởng rất lớn đến uy tín và tài sản của NHTM. Trong bối cảnh cạnh tranh vµ héi nhËp quèc tÕ, c«ng nghÖ øng dông trong ng©n hµng ngµy cµng hiện đại, đặc biệt trong giai đoạn khủng hoảng tài chính hiện nay, ngành ngân hàng cần phải cải cách mạnh mẽ để tăng c−ờng quản trị rủi ro hoạt động. Thời gian qua, các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội không ngừng mở rộng qui mô, mạng l−ới hoạt động và phát triển kinh doanh, bộ máy quản trị điều hành không phù hợp với qui mô và tốc độ phát triển của ngân hàng, vì vậy tiềm ẩn rủi ro hoạt động, đòi hỏi phải có giải pháp hữu hiệu thiết lập hệ thống quản lý rủi ro để hỗ trợ và giúp cho Ban l+nh đạo NH điều hành hiệu quả tr−ớc những biến động phức tạp về mặt chính sách, về quản lý rủi ro thanh khoản, quản lý rñi ro thÞ tr−êng vµ rñi ro l+i suÊt ... ®−îc hiÖu qu¶ an toµn. Thứ nhất: xác định, phân loại và định h−ớng các loại rủi ro; Thứ hai: có ph−ơng pháp quản lý rủi ro phù hợp; Thứ ba: đào tạo và phát triển nguồn nhân lực đáp ứng các yêu cầu thực tiễn; Thứ t−: việc ứng dụng công nghệ về quản trị rủi ro; Thứ năm: việc quản trị thanh khoản; Thứ sáu: đánh giá hiệu quả của viÖc qu¶n trÞ rñi ro cña c¸c NHTM. (2) Gi¶i ph¸p cô thÓ Xuất phát từ nguyên nhân và ảnh h−ởng của rủi ro hoạt động trong thời gian qua, do vậy các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội phải xác định chiến l−ợc rñi ro, x©y dùng cÊu tróc qu¶n trÞ rñi ro, thiÕt lËp hÖ thèng b¸o c¸o, lËp ch−¬ng.

(181) 170 trình kiểm tra, kiểm soát định kỳ để đánh giá khách quan, quản lý rủi ro toàn hÖ thèng, qu¶n lý sù kiÖn rñi ro, c¸c chØ sè ®o l−êng rñi ro chñ yÕu vµ ph−¬ng án giảm thiểu rủi ro. Các NHTMCP cần xác định đ−ợc quản trị rủi ro hoạt động phải gồm: xây dựng cơ cấu tổ chức bộ máy, thiết lập hệ thống chính sách, xây dựng quy trình, ph−ơng pháp quản lý rủi ro hoạt động để thực hiện quá trình quản lý rủi ro, đó là xác định các chỉ số đo l−ờng chủ yếu nhằm đánh giá, quản lý, giám sát và kiểm soát rủi ro hoạt động, hạn chế tới mức thÊp nhÊt rñi ro. §Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p thiÕt lËp hÖ thèng qu¶n lý rñi ro, c¸c NHTMCP trên địa bàn Hà Nội phải thực hiện một số vấn đề sau: Thứ nhất: (1) Các NHTMCP và từng NHCP trên địa bàn Hà Nội phải tạo ra m«i tr−êng qu¶n trÞ rñi ro phï hîp; H§QT ph¶i ®−îc biÕt râ c¸c chÝnh s¸ch của NH và đảm bảo phân công phân nhiệm cụ thể trách nhiệm của từng thành viên HĐQT; đảm bảo rủi ro hoạt động phải đ−ợc quản lý đánh giá, xem xét định kỳ dựa trên quy trình quản lý rủi ro hoạt động. (2) HĐQT, BĐH phải là thành viên nòng cốt của bộ máy quản trị rủi ro hoạt động của ngân hàng, phải có trách nhiệm về chất l−ợng quản trị rủi ro hoạt động, tuy nhiên còn tuỳ thuéc vµo hiÖu qu¶ vµ tÝnh kiÓm tra hÖ thèng cña kiÓm to¸n néi bé cña ng©n hµng; kiÓm to¸n néi bé kh«ng trùc tiÕp chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ qu¶n lý rñi ro. (3) Ng−êi qu¶n lý cÊp cao cña NH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm triÓn khai c¸c bé m¸y quản lý rủi ro hoạt động, đ−ợc phê duyệt của HĐQT đảm bảo thực hiện thống nhất trong toàn hệ thống NH, đảm bảo tất cả các CBNV ngân hàng phải hiểu rõ trách nhiệm của mình đối với việc quản lý rủi ro hoạt động. (4) L+nh đạo cÊp cao cña NH còng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn c¸c chính sách, qui trình và thủ tục để quản lý rủi ro hoạt động trong tất cả các hoạt động ngân hàng (các giao dịch, các sản phẩm,...), qui trình, quy chế của hệ thống ngân hàng, nhằm đề cao trách nhiệm của ng−ời l+nh đạo NH. Thứ hai: (1) Quản trị rủi ro của các NHCP trên địa bàn phải đ−ợc xác định, đánh giá, giám sát, kiểm soát trong tất cả các hoạt động của hệ thống ngân hàng. Các NH cần xác định và đánh giá rủi ro hoạt động trong tất cả các rñi ro hiÖn cã, trong c¸c s¶n phÈm, c¸c giao dÞch, c¸c bót to¸n h¹ch to¸n cña giao dịch viên, qui trình thẩm định cho vay, đánh giá tài sản, quản lý giấy tờ.

(182) 171 có giá, các hoạt động, qui trình hệ thống của NH. (2) Các NH phải thực hiện một qui trình để th−ờng xuyên giám sát mức độ ảnh h−ởng và tổn thất do rủi ro hoạt động gây ra. (3) Cần phải có báo cáo th−ờng xuyên cho HĐQT ngân hàng để chỉ đạo, hỗ trợ chủ động trong việc quản lý rủi ro hoạt động. (4) Các NH phải có chính sách, qui trình thủ tục để kiểm soát và đ−a ra ch−ơng trình giảm thiểu rủi ro. (5) Các NH cần phải xem xét, đánh giá theo định kỳ các rủi ro và rà soát, bổ xung chiến l−ợc kiểm soát đảm bảo phù hợp. (6) Các ngân hàng cần phải có kế hoạch kinh doanh, duy trì khách hàng, đảm bảo khả năng cho NH hoạt động kinh doanh liên tục có hiệu quả, hạn chế tổn thất trong kinh doanh, trong c¸c tr−êng hîp rñi ro x¶y ra kh«ng l−êng tr−íc. Thứ ba: (1) Các NHCP trên địa bàn phải có một bộ máy nhân sự phù hợp đảm bảo thực hiện công tác quản trị rủi ro hoạt động, nhằm xác định, đánh giá, giám sát và kiểm soát giảm thiểu rủi ro hoạt động. (2) Các NH phải có ph−ơng pháp tiếp cận tổng thể để quản lý rủi ro hoạt động, phải có các bộ phận th−ờng xuyên độc lập, giám sát, đánh giá việc thực hiện chính sách, quy trình, thủ tục và thực tiễn liên quan đến hoạt động của ngân hàng. Thứ t−: Các NHCP trên địa bàn cần phải công bố đầy đủ và kịp thời thông tin tài chính tốt của NH theo qui định. Để cho phép những ng−ời tham gia thị tr−ờng đánh giá cách tiếp cận của họ, nhằm hạn chế đ−ợc những rủi ro hoạt động về thông tin cho khách hàng, giảm thiểu rủi ro hoạt động cho ng−ời tham gia thị tr−ờng, để họ gắn bó với NH. Thứ năm: Các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội phải thiết lập kế hoạch ngăn ngừa giảm thiểu rủi ro hoạt động, đảm bảo xây dựng sát thực tế, trên cơ sở các rủi ro có thể hoặc đ+ xảy ra. Các sự kiện rủi ro hoạt động đ+ xảy ra trong hoạt động NH, cần đ−ợc phân tích kỹ l−ỡng, xem xét nguyên nhân, ảnh h−ởng và phải dự báo rủi ro để giảm thiểu rủi ro, cũng nh− các tổn thất và đ−a vào cơ sở dữ liệu của NHCP làm cơ sở cho việc quản trị rủi ro hoạt động trong t−ơng lai, nhằm đảm bảo hoạt động NH an toàn hiệu quả hạn chế thấp nhất møc rñi ro. Thực hiện xây dựng các quy trình rủi ro và l−ợng hoá các mức độ rủi ro nh−: - Trong giao dÞch kinh doanh tiÒn tÖ: thùc hiÖn qu¶n lý rñi ro nh− kiÓm.

(183) 172 so¸t c¸c h¹n møc: giao dÞch, ng¨n lç, tr¹ng th¸i më, tr¹ng th¸i ngo¹i hèi. - Trong quản lý rủi ro đối với những yếu tố mang tính nhạy cảm nh− qu¶n trÞ rñi ro thanh kho¶n, qu¶n trÞ rñi ro l+i suÊt, tû gi¸, vµng; rñi ro thÞ tr−êng, ph¶i ®−îc chó träng vµ n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n trÞ rñi ro, t¨ng c−êng công tác kiểm tra kiểm soát để hạn chế rủi ro, tiến hành toàn diện và đồng thời ë c¸c Chi nh¸nh, PGD, ... trong hÖ thèng. - Trong quản lý rủi ro hoạt động tín dụng nh− quan tâm khách hàng có giao dÞch lín; n©ng cÊp xÕp h¹ng tÝn dông: ban hµnh sæ tay nghiÖp vô tÝn dông; sæ tay chÝnh s¸ch tÝn dông. X©y dùng kÕ ho¹ch øng phã t×nh tr¹ng khÈn cÊp, đây là một bài học kinh nghiệm của NH á Châu, NH Ph−ơng Nam về tin đồn thất thiệt, dân chúng kéo đến rút tiền hàng loạt, làm mất khả năng thanh toán… - X¸c lËp m« h×nh qu¶n lý rñi ro vµ qu¶n lý tµi s¶n nî - tµi s¶n cã. - Thiết lập hệ thống quản lý chất l−ợng tín dụng cũng nh− liên quan đến việc báo cáo quản lý rủi ro nh−: báo cáo độ lệch thanh khoản; báo cáo tái định giá rủi ro l+i suất trong chiến l−ợc đầu t−; báo cáo kỳ hạn kinh tế để đo l−ờng độ nhạy cảm của tài sản nợ - tài sản có. (3) C¬ së lý luËn vµ tÝnh thùc tiÔn cña gi¶i ph¸p: * C¬ së lý luËn: - Xuất phát từ yêu cầu đảm bảo cho hoạt động kinh doanh ngân hàng phải an toàn hiệu quả, ổn định và bền vững thì xác định chính xác khả năng thanh khoản và quản lý rủi ro là vấn đề quan trọng không thể thiếu đ−ợc. Hoạt động kinh doanh ngân hàng là hoạt động kinh doanh đặc thù với sản phẩm hàng hoá mang tính đặc biệt là tiền tệ và phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố nhạy cảm nh− l+i suÊt, tû gi¸, diÔn biÕn thÞ tr−êng, v× vËy cã rÊt nhiÒu rñi ro. - Trong hoạt động của các NHTM nói chung, NHCP nói riêng, rủi ro hoạt động luôn hiện hữu hầu nh− trong tất cả các giao dịch, hoạt động của ngân hàng. Rủi ro hoạt động là rủi ro gây ra tổn thất do các nguyên nhân nh−: con ng−ời, sự không đầy đủ hoặc vận hành không tốt các qui trình, hệ thống; các sự kiện khách quan bên ngoài. Rủi ro hoạt động bao gồm cả rủi ro pháp lý nh−ng lo¹i trõ vÒ rñi ro chiÕn l−îc vµ rñi ro uy tÝn. - Cã qu¶n trÞ ®−îc rñi ro th× míi gióp ®−îc cho c¸c nhµ kinh doanh ng©n.

(184) 173 hµng biÕt ®Çu t− vµo ®©u, ®Çu t− nh− thÕ nµo, ®Çu t− bao nhiªu vµ ®Çu t− khi nµo… Giúp cho các nhà hoạch định chiến l−ợc kinh doanh ngân hàng có định h−ớng chiÕn l−îc kinh doanh phï hîp, cã lé tr×nh vµ b−íc ®i cô thÓ, gióp nhµ qu¶n trÞ NH kinh doanh an toàn hiệu quả và phát triển, đảm bảo cân đối giữa nguồn vốn và sử dông vèn, cho vay vµ ®Çu t− vèn vµo nh÷ng lÜnh vùc nµo cã hiÖu qu¶, ®Çu t− vµo nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng nµo cã hiÖu qu¶, më réng qui m« vµ ph¸t triÓn màng l−ới hoạt động ngân hàng phải phù hợp với khả năng quản lý của ngân hàng vµ tÝnh hiÖu qu¶. * TÝnh thùc tiÔn cña gi¶i ph¸p: - Những chuẩn mực về bảo đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng đang dÇn tõng b−íc ®−îc Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam ban hµnh trªn c¬ së chuÈn mùc quèc tÕ vµ phï hîp víi thùc tiÔn ViÖt Nam, ®+ t¹o c¬ së ph¸p lý cho c¸c NHTMCP thùc hiÖn vµ theo lé tr×nh cam kÕt khi ViÖt Nam gia nhËp Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) . - Nh÷ng ph−¬ng ph¸p qu¶n trÞ rñi ro theo c¸ch tÝnh to¸n thñ c«ng cña c¸c NHTM từ tr−ớc đến nay dần từng b−ớc đ−ợc thay thế bởi những ph−ơng pháp quản trị rủi ro hiện đại phù hợp với thông lệ quốc tế, đ−ợc thực hiện qua phần mềm công nghệ hiện đại. - Hầu hết các NHCP đ+ xác định và phân loại đ−ợc rủi ro hoạt động, chú trọng triển khai và có ph−ơng thức quản lý, nhìn chung đ+ đảm bảo các hoạt động, sản phẩm dịch vụ của NH là đồng nhất và có chất l−ợng. - Tăng c−ờng năng lực và khả năng giám sát quản trị rủi ro của Hội đồng qu¶n trÞ trong toµn hÖ thèng ng©n hµng; NHCP chó träng n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n trÞ rñi ro, tõng b−íc hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý, gi¸m s¸t rñi ro chuyªn s©u, thùc tiÔn qu¶n trÞ rñi ro ë c¸c NHTM ViÖt Nam lµ lÜnh vùc míi vµ cßn rÊt h¹n chế, nên phải tăng c−ờng đào tạo và đào tạo lại đội ngũ CBNV làm công tác này và hoµn thiÖn quy chÕ, qui tr×nh vÒ qu¶n trÞ rñi ro phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Sự thay đổi trong tốc độ huy động vốn (nội tệ và ngoại tệ), tăng tr−ởng tín dụng qua các năm (bằng nội tệ và ngoại tệ) cũng nh− tỷ trọng cho vay đối với các ngành phản ánh những thay đổi trong l+i suất nội tệ và ngoại tệ, tỷ giá giữa Việt Nam đồng và Đôla Mỹ, tốc độ tăng tr−ởng kinh tế cũng nh− định.

(185) 174 h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ träng t©m ph¸t triÓn kinh tÕ cña ChÝnh phñ (kÝch cÇu, ®Çu t− vµo c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm…).. 3.2.2.8 Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phï hîp víi tõng ng©n hµng cæ phÇn - Các NHTMCP và từng NHCP trên địa bàn Hà Nội cần có chiến l−ợc bổ sung và phát triển nguồn nhân lực lâu dài, có kế hoạch đào tạo, tăng c−ờng cả về số l−ợng và nâng cao chất l−ợng nguồn nhân lực, đảm bảo cán bộ Ngân hàng vừa giỏi về chuyên môn nghiệp vụ vừa đáp ứng đ−ợc yêu cầu hiện đại hoá công nghệ ngân hàng, đáp ứng nhu cầu hoạt động kinh doanh cùng với việc mở rộng, phát triển mạng l−ới và tăng quy mô hoạt động trong n¨m 2009 vµ c¸c n¨m tiÕp theo. - Cã chÝnh s¸ch hîp lý vµ x©y dùng m«i tr−êng v¨n ho¸ lµm viÖc phï hợp để ổn định và khai thác đ−ợc các −u thế tối đa của nguồn nhân lực, mặt khác có chế độ khuyến khích, đ+i ngộ cán bộ của ngân hàng. - Hàng năm các NHCP trên địa bàn Hà Nội cần tính toán số l−ợng cán bé nh©n viªn t¨ng hîp lý vµ hiÖu qu¶; tËp trung ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nh»m chuÈn bÞ cho c¸c b−íc ph¸t triÓn lín n¨m 2009 vµ c¸c n¨m tiÕp theo. Dự kiến từ năm 2009 - 2020 các NHCP có ch−ơng trình đào tạo và đào tạo l¹i cho c¸n bé cao cÊp vµ tÊt c¶ CBNV, gåm: c¸c thµnh viªn H§QT, BKS, BĐH và tăng c−ờng đào tạo cho CBNV đi học tập, nghiên cứu ở n−ớc ngoài. Với trọng tâm là củng cố an toàn hệ thống, đồng thời tiếp tục phát triển có trọng điểm đột phá một số lĩnh vực có tầm quan trọng chiến l−ợc. - Nâng cao khả năng của đội ngũ bán hàng, bồi d−ỡng đội ngũ cán bộ trẻ cho việc mở rộng hoạt động của ngân hàng, các ch−ơng trình tập trung trong kiểm soát, hỗ trợ kinh doanh, thẩm định tập trung, kế toán tập trung. Đặc biệt nâng cao trình độ quản trị, điều hành, tổ chức và xây dựng bộ máy hoạt động hiệu quả. - C¸c NHTMCP cã chiÕn l−îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã tÝnh dµi h¹n thông qua các hình thức đ−a cán bộ đi đào tạo tại n−ớc ngoài; liên kết với tr−ờng đại học đào tạo; thông qua các cổ đông n−ớc ngoài có thể học tập đ−ợc kinh nghiệm về quản lý; về đào tạo..

(186) 175 - Qua thực tế cho thấy do đặc điểm hoạt động tại các NHTMCP là tổ chức không phải là doanh nghiệp Nhà n−ớc cho nên về chất l−ợng hoạt động của đơn vị trùc thuéc t¹i c¸c NHTMCP trong thêi gian qua ch−a ®−îc chó träng vµ n©ng cao chÊt l−îng. Trong c¬ chÕ thÞ tr−êng vµ trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh, héi nhËp th× vai trò l+nh đạo tập trung, thống nhất của cấp l+nh đạo tại Trụ sở chính NHTMCP là rất cần thiết để định h−ớng chiến l−ợc kinh doanh kịp thời và phù hợp. - Phát huy và nâng cao vai trò l+nh đạo của các đơn vị trực thuộc tại từng NHTMCP; thực hiện tốt công tác tuyên truyền, giáo dục t− t−ởng, đạo đức cán bộ. Đặc biệt chú trọng đến đạo đức nghề nghiệp, t− t−ởng và phẩm chất cán bộ ®©y lµ tiªu chuÈn hµng ®Çu trong tuyÓn chän, quy ho¹ch, bæ nhiÖm. - Phát hiện, bồi d−ỡng, đào tạo và mạnh dạn qui hoạch những cán bộ trẻ, tâm huyết , có trình độ để đơn vị trực thuộc tại các NHTMCP ngày càng vững m¹nh vÒ sè l−îng, chÊt l−îng. - Kiªn quyÕt xö lý nh÷ng c¸n bé, chuyªn viªn cã dÊu hiÖu tiªu cùc, nhũng nhiễu làm ảnh h−ởng đến uy tín của ngân hàng. 3.2.2.9 Phát triển mạnh hoạt động Marketing đối với các Ngân hàng th−¬ng cæ phÇn t¹i TP Hµ Néi Trong quá trình cạnh tranh và hội nhập quốc tế, các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội đ+ không ngừng mở rộng qui mô và mạng l−ới hoạt động, phát triÓn c¸c s¶n phÈm tiÖn Ých, qu¶ng b¸ th−¬ng hiÖu. C¸c NHCP ®+ ®Èy m¹nh hoạt động marketing, tuy nhiên hoạt động marketing đối với các NHTM nói chung, NHTMCP nãi riªng thêi gian qua ch−a ®−îc chó träng mét c¸ch đúng mức. Để góp phần đáng kể trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, nâng cao hiệu quả và chất l−ợng hoạt động, các NHTMCP phải phát triển hoạt động marketing theo giải pháp sau: - Các NHTMCP và từng NHCP trên địa bàn Hà Nội phải xây dựng chiến l−ợc hoạt động marketing phù hợp, phát triển mạnh và nhất quán trong toàn hệ thống, xây dựng kế hoạch hoạt động marketing theo từng giai đoạn, lộ trình thực hiện cụ thể. Các NH phải tăng c−ờng hoạt động này thông qua tổ chức các ch−ơng trình tài trợ, quảng cáo, các hoạt động PR,.

(187) 176 khuyến mại đ−ợc triển khai tốt trên phạm vi toàn quốc để phát triển cơ sở kh¸ch hµng vµ qu¶ng b¸ h×nh ¶nh cho ng©n hµng. HiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t động marketing sẽ tăng lên cùng với việc nâng cao th−ơng hiệu, mở rộng quan hÖ c«ng chóng cña ng©n hµng. - Các NHCP trên địa bàn cần đẩy mạnh công tác marketing thông qua các hoạt động tuyên truyền, quảng cáo, giới thiệu sản phẩm dịch vụ ngân hàng đến đông đảo khách hàng thuộc mọi tầng lớp dân c−, để chiếm lĩnh thị phần kh¸ch hµng, t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng lµm quen vµ sö dông c¸c dÞch vô NH nhằm đẩy mạnh hoạt động phi tín dụng của ngân hàng, nhận thức đ−ợc tiÖn Ých cña c¸c s¶n phÈm cung cÊp vµ ngµy cµng hÊp dÉn kh¸ch hµng. - Các NHCP phải xác định và lựa chọn đ−ợc khách hàng mục tiêu, khách hàng tiềm năng để phát triển sản phẩm dịch vụ phù hợp với đặc điểm, quy mô, phạm vi hoạt động của từng NHCP. Tạo sự khác biệt trong các sản phẩm dịch vô th«ng qua viÖc ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm tiÖn Ých, dÞch vô ng©n hµng hoÆc thùc hiÖn c¸c s¶n phÈm dÞch vô trän gãi. - Các NHCP và từng NH trên địa bàn Hà Nội phải đảm bảo có bộ máy nhân sự làm tốt công tác marketing, phải tăng c−ờng đào tạo và đào tạo lại đội ngũ CBNV có chuyên môn về ngành này, nhất là chú trọng khâu tuyển chọn nhân sự có chuyên môn nghiệp vụ về chuyên ngành marketing, để góp phần đáng kể vào kết quả hoạt động kinh doanh ngân hàng đảm bảo an toµn, hiÖu qu¶ bÒn v÷ng. - Có chiến l−ợc phát triển kinh doanh, xác định thị tr−ờng hoạt động, thực hiÖn c¸c b−íc tiÕp cËn kh¸ch hµng, ph¸t triÓn c«ng t¸c marketing t¹o Ên t−îng tíi kh¸ch hµng b»ng c¸ch x©y dùng phong c¸ch riªng cña tõng NH mang ®Ëm tÝnh đặc tr−ng của th−ơng hiệu NHCP đó (nh−: trang bị trụ sở làm việc khang trang, bề thế nhằm thu hút khách hàng; cách bài trí bên trong của ngân hàng chú ý đến thÈm mü t¹o cho kh¸ch hµng cã c¶m gi¸c võa vui vÎ, Êm cóng, võa sang träng, lịch sự tạo sự vững tin cho khách khi đến giao dịch với ngân hàng; hoặc quảng c¸o viÖc ph¸t triÓn b¸n s¶n phÈm tiÖn Ých míi, c¸c h×nh thøc mÉu m+ qu¶ng b¸o trong hệ thống NH đảm bảo thống nhất để khách hàng có thể nhận ra đơn vị phôc vô m×nh; hay c¸ch bµi trÝ néi thÊt bªn trong ng©n hµng còng ®−îc c¶i tiÕn.

(188) 177 để tạo một không khí thiện cảm, gần gũi hơn với khách hàng), đặc biệt xây dựng tèt mèi quan hÖ kh¸ch hµng. - Các NHTMCP trên địa bàn phát triển hoạt động marketing thông qua việc công bố các thông tin tài chính tốt để ng−ời dân tiếp cận, nắm bắt nhằm thu hút ng−ời dân đến giao dịch sử dụng dịch vụ của NH, nhằm hạn chế đ−ợc những rủi ro về thông tin cho khách hàng. Ngoài ra, đẩy mạnh hoạt động marketing b»ng viÖc n©ng cao n¨ng lùc vÒ vèn th«ng qua c¸c h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu qua thÞ tr−êng chøng kho¸n, tõ nguån thu nî ®+ ®−îc xö lý b»ng quü dù phßng… Đây là giải pháp phát triển hoạt động marketing nhằm đóng góp đáng kể vào việc nâng cao năng lực cạnh tranh cho các NHCP trên địa bàn Hà Nội. 3.2.3. Nhóm giải pháp hỗ trợ đối với các Ngân hàng th−ơng mại cổ phÇn t¹i Thµnh phè Hµ Néi 3.2.3.1 Gi¶i ph¸p thiÕt lËp hÖ thèng chÊm ®iÓm tÝn dông néi bé cña c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i TP Hµ Néi (1) Ph©n lo¹i kh¸ch hµng vµ ph−¬ng ph¸p chÊm ®iÓm: Xác định đây là một giải pháp không thể thiếu đ−ợc trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn hoạt động của các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội, trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh vµ héi nhËp quèc tÕ. ViÖc thiÕt lËp hÖ thèng chÊm ®iÓm tín dụng nội bộ đ−ợc thực hiện thông qua việc xếp loại, đánh giá, chấm điểm kh¸ch hµng: (i) §èi víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh: §−îc tÝnh to¸n dùa trªn tû träng cho từng tiêu chí nh− mức độ thanh khoản, mức độ an toàn vốn, mức độ sinh lời, trích lập dự phòng, mức độ và uy tín trong quan hệ với ngân hàng. (ii) §èi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ: TËp trung vµo c¸c chØ tiªu nh− sau: c¸c chỉ tiêu tài chính gồm chỉ tiêu thanh khoản, chỉ tiêu d− nợ, chỉ tiêu hoạt động, chỉ tiêu thu nhập, khả năng trả nợ, trình độ quản lý, quan hệ với các TCTD, các yếu tố bên ngoài, các đặc điểm hoạt động khác… (iii) Cho vay cá nhân: Cần tập trung ở hai cấp độ: Tuổi tác, trình độ văn ho¸ nghÒ nghiÖp, thêi gian c«ng t¸c, n¬i c− tró, thu nhËp hµng n¨m cña b¶n thân và gia đình, cơ cấu gia đình và số ng−ời phụ thuộc; Đánh giá mối quan hệ.

(189) 178 của ng−ời đi vay với ngân hàng, d− nợ hiện tại và các tài sản bảo đảm. (2) C¬ së lý luËn vµ tÝnh thùc tiÔn: * C¬ së lý luËn: - Xuất phát từ năng lực tài chính, sự an toàn hoạt động của khách hàng sẽ là sự an toàn và hiệu quả hoạt động của ngân hàng. - Cần có sự thống nhất trong các tiêu chí, chuẩn mực đánh giá phân loại khách hàng làm cơ sở cho NHCP xem xét quyết định cho vay, đầu t− vốn… * TÝnh thùc tiÔn cña gi¶i ph¸p - Mỗi ngân hàng có một ph−ơng pháp phân tích, đánh giá khách hàng kh¸c nhau theo nhiÒu kªnh th«ng tin kh¸c nhau ch−a theo mét chuÈn mùc chung, vì vậy tiêu chí đánh giá khách hàng trên đây là hoàn toàn phù hợp, đơn gi¶n, mäi ng©n hµng cã thÓ thùc hiÖn ®−îc. - Giải quyết nợ tồn đọng nhằm làm sạch bảng cân đối tài sản, thành lập c«ng ty qu¶n lý vµ khai th¸c tµi s¶n. - Thùc tÕ ®+ cho thÊy nh÷ng ng©n hµng cæ phÇn nµo cã xem xÐt, ph©n tÝch đánh giá khách hàng theo những chuẩn mực tiêu chí thì chất l−ợng tín dụng cao, h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. 3.2.3.2 Gi¶i ph¸p tham gia thÞ tr−êng tµi chÝnh - tiÒn tÖ cña c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn t¹i TP Hµ Néi (1) Tham gia ®Çu t− vµo tr¸i phiÕu doanh nghiÖp: Các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội đầu t− trái phiếu doanh nghiệp là một kênh tín dụng gián tiếp của ngân hàng nh−ng có mức độ an toàn cao hơn, rủi ro ít hơn. Tuy nhiên, các NHCP đầu t− trái phiếu doanh nghiệp phải đảm bảo tÝnh láng, kh«ng ph¶i bÊt kú lo¹i tr¸i phiÕu cña doanh nghiÖp nµo còng ®−îc ngân hàng đầu t−. Các NHCP trên địa bàn chỉ nên xem xét đầu t− vào trái phiÕu cña doanh nghiÖp ®−îc xÕp lo¹i A vµ ®−îc niªm yÕt cæ phiÕu giao dÞch trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. (2) Tham gia thÞ tr−êng tiÒn tÖ: Ngoµi viÖc tham gia thÞ tr−êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng, c¸c NHTMCP trªn địa bàn Hà Nội phải là thành viên của thị tr−ờng mở. Bởi vì, thị tr−ờng mở là một công cụ điều hành chính sách tiền tệ gián tiếp của NHNN để điều hành.

(190) 179 khèi l−îng cung tiÒn còng nh− ®iÒu tiÕt chÝnh s¸ch tiÒn tÖ gi¸n tiÕp cña NHNN để điều tiết l+i suất thị tr−ờng nhằm giúp cho NHTMCP trên địa bàn sử dụng vèn kh¶ dông mét c¸ch hiÖu qu¶. 3.3 Mét sè kiÕn nghÞ. 3.3.1 §èi víi ChÝnh phñ - Phải đẩy nhanh hơn nữa quá trình đổi mới kinh tế , xây dựng và hoàn thiÖn m«i tr−êng kinh tÕ vÜ m« th«ng tho¸ng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh, c¸c thành phần kinh tế hoạt động hiệu quả. Xây dựng và hoàn thiện môi tr−ờng pháp lý cho phù hợp với thông lệ quốc tế, ổn định và có sức mạnh , có chính s¸ch hç trî tÝch cùc c«ng cuéc c¶i c¸ch cña hÖ thèng ng©n hµng. - Xây dựng hệ thống chính sách kinh tế vĩ mô đồng bộ và ổn định, tạo môi tr−ờng cho hoạt động ngân hàng có hiệu quả, an toàn. - X©y dùng c¬ chÕ phèi hîp cô thÓ, râ rµng d−íi sù qu¶n lý tËp trung cña nhà n−ớc để loại bỏ những yếu tố mâu thuẫn trong điều hành chính sách từ Trung −ơng đến cơ sở, làm cho mỗi chính sách thật sự trở thành công cụ quản lý cã hiÖu lùc cña Nhµ n−íc trong ®iÒu hµnh kinh tÕ vÜ m«. - Phân định rõ ràng trách nhiệm của các cấp các ngành trong quá trình triển khai thực hiện chính sách đồng bộ nhịp nhàng, chấm dứt hiện t−ợng đ+ ban hµnh nh−ng triÓn khai kÐo dµi. - X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý. HÖ thèng ph¸p lý ph¶i râ rµng phù hợp tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động ngân hàng. Nó phải có hiệu lực, tin cËy, thùc thi tèt chÝnh s¸ch trong viÖc t¹o ra hÖ thèng tµi chÝnh lµnh m¹nh. 3.3.2 §èi víi c¸c Bé ngµnh - Phải đẩy nhanh hơn quá trình đổi mới kinh tế, xây dựng và hoàn thiện môi tr−êng kinh tÕ vÜ m« th«ng tho¸ng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn kinh tế hoạt động hiệu quả. Xây dựng và hoàn thiện môi tr−ờng pháp lý cho phù hợp với thông lệ quốc tế, ổn định và có sức mạnh, có chính sách hỗ trợ tích cực c«ng cuéc c¶i c¸ch cña hÖ thèng NH nãi chung, c¸c NHTMCP nãi riªng. 3.3.3 §èi víi Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam Để thành công trong điều hành và quản lý hoạt động ngân hàng, NHNN ph¶i c¶i c¸ch theo xu h−íng t¨ng c−êng n¨ng lùc ®iÒu hµnh trong ®iÒu kiÖn.

(191) 180 hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Chế độ kế toán, kiểm toán phải đ−ợc đổi mới đảm bảo minh bạch thông tin, tạo điều kiện cho hoạt động quản lý và giám sát đ−ợc thuận lợi. Xây dựng chiến l−ợc đào tạo cán bộ ngân hàng lâu dài, đảm bảo yêu cầu của hội nhập ngày càng gay gắt. 3.3.3.1 Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ tiÒn tÖ vµ hoạt động ngân hàng nhằm đảm bảo an toàn trong hoạt động sử dụng vốn cña c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i Trong những năm vừa qua, đặc biệt giai đoạn 2002 - 2008, môi tr−ờng pháp lý có liên quan đến vấn đề hiệu quả sử dụng vốn của NHTM đ+ có b−ớc hoàn thiện khá tích cực, góp phần cho hoạt động sử dụng vốn của ngân hàng có đ−ợc độ an toàn và hiệu quả hơn, nợ xấu của NHTM đ−ợc xử lý thuận lợi và nhanh hơn. Tuy vậy, cũng còn không ít các bất cập của một số luật liên quan đến hoạt động sử dụng vốn và bảo đảm an toàn trong sử dụng vốn cho vay của NHTM. - TiÕn hµnh rµ so¸t, bæ sung, chØnh söa c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ c¸c v¨n b¶n phï hîp víi lé tr×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, ng©n hàng, đặc biệt là các cam kết gia nhập tổ chức th−ơng mại thế giới (WTO) - Xây dựng các luật và văn bản h−ớng dẫn có liên quan để tạo tính đồng bộ, nhất quán và hoàn chỉnh của hệ thống pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng, trong đó −u tiên xây dựng Luật NHNN, Luật các TCTD (mới) và hÖ thèng v¨n b¶n h−íng d©n triÓn khai hai luËt nµy. Cô thÓ: Giai ®o¹n sau n¨m 2008: + Tr×nh Quèc héi LuËt NHNN míi thay thÕ LuËt c¸c TCTD (n¨m 1997), Luật sửa đổi bổ sung một số điều luật NHNN (năm 2003) + Tr×nh Quèc héi LuËt c¸c TCTD (míi) thay thÕ LuËt c¸c TCTD (n¨m 1997), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các TCTD (năm 2004); + Tr×nh Quèc hé LuËt B¶o hiÓm tiÒn göi + Trình Quốc hội Luật Giám sát an toàn hoạt động ngân hàng - Tiếp tục đổi mới và hoàn thiện căn bản cơ chế, chính sách về tín dụng, đầu t−, bảo đảm tiền vay, ngoại hối huy động vốn, thanh toán và các hoạt động ngân hàng khác; các quy định về quản lý và giám sát cung cấp dịch vụ ngân hàng; cấp giấy phép và quản lý các loại hình TCTD; các quy định về.

(192) 181 mua, b¸n, s¸p nhËp, hîp nhÊt, gi¶i thÓ vµ c¬ cÊu l¹i c¸c TCTD. 3.3.3.2 T¨ng c−êng n¨ng lùc x©y dùng, thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ chÝch s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi - TiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hµnh c¸c c«ng cô ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ (CSTT), đặc biệt là các công cụ gián tiếp mà vai trò chủ đạo là nghiệp vụ thị tr−ờng mở; - G¾n kÕt chÆt chÏ ®iÒu hµnh tû gi¸ hèi ®o¸i víi ®iÒu hµnh l+i suÊt; ®iÒu hµnh néi tÖ víi ®iÒu hµnh ngo¹i tÖ. §æi míi c¬ chÕ ®iÒu hµnh l+i suÊt vµ tû gi¸ hèi ®o¸i theo nguyªn t¾c thÞ tr−êng. - Xác định rõ trách nhiệm của NHNN trong việc điều hành CSTT lấy kiểm soát lạm phát làm chức năng chính, đảm bảo tính công khai, minh bạch trong CSTT. - Tăng c−ờng những biện pháp điều chỉnh nhằm bảo đảm an toàn và hiệu quả kinh doanh trong hoạt động ngân hàng, trong đó có NHTMCP trên địa bàn Hà Nội. - C¶i tiÕn hÖ thèng th«ng tin tÝn dông, n©ng cÊp hÖ thèng thanh to¸n vµ kÕ to¸n cña NHNN ViÖt Nam. 3.3.3.3 T¨ng c−êng n¨ng lùc gi¸m s¸t cña Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam TËp trung c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn hÖ thèng gi¸m s¸t ng©n hµng theo c¸c néi dung chñ yÕu sau: - §æi míi m« h×nh tæ chøc cña Thanh tra NHNN hiÖn nay theo h−íng tËp trung, thèng nhÊt, chuyªn nghiÖp vµ phï hîp víi chuÈn mùc quèc tÕ vÒ thanh tra, giám sát ngân hàng (Basel); thành lập Cục Giám sát an toàn hoạt động ng©n hµng thuéc c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y cña NHNN. TËp trung n©ng cao n¨ng lực và đổi mới triệt để ph−ơng pháp giám sát dựa trên cơ sở rủi ro, đồng thời nâng cao chất l−ợng, hiệu quả của hoạt động giám sát từ xa. - Mở rộng danh mục các đối t−ợng chịu sự thanh tra, giám sát của NHNN; Hoàn thiện quy chế kiểm toán độc lập đối với các TCTD cho phù hợp với thùc tiÔn ViÖt Nam vµ th«ng lÖ quèc tÕ. Hoµn thiÖn quy chÕ vÒ tæ chøc vµ ho¹t động của cơ quan kiểm toán nội bộ và hệ thống kiểm soát nội bộ trong các TCTD; - X©y dùng vµ triÓn khai khu«n khæ quy tr×nh vµ ph−¬ng ph¸p thanh tra, gi¸m s¸t dùa trªn c¬ së tæng hîp vµ rñi ro. X©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t rñi ro trong hoạt động ngân hàng có khả năng cảnh báo sớm đối với các TCTD có vấn đề và các rủi ro trong hoạt động ngân hàng, ban hành quy định mới đánh.

(193) 182 gi¸, xÕp h¹ng c¸c TCTD theo tiªu chuÈn CAMEL (S); - Chỉnh sửa phù hợp các quy định, chính sách về bảo hiểm tiền gửi để buộc các tổ chức tài chính - tín dụng có huy động tiền gửi theo quy định của Luật các TCTD đều phải tham gia bảo hiểm tiền gửi. Nâng cao vai trò, năng lực tài chính và hoạt động của Bảo hiểm Tiền gửi Việt Nam trong việc giám s¸t, hç trî, xö lý c¸c tæ chøc tham gia b¶o hiÓm tiÒn göi gÆp khã kh¨n vµ gãp phần bảo đảm an toàn hệ thống ngân hàng. Tăng c−ờng sự phối hợp giữa bảo hiểm tiền gửi Việt Nam và Cục Giám sát an toàn hoạt động ngân hàng trong quá trình giám sát các TCTD và xử lý các vấn đề khó khăn của các TCTD;. Tõng b−íc chuyÓn sang thùc hiÖn c¬ chÕ b¶o hiÓm tiÒn göi dùa trªn c¬ së møc độ rủi ro của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi. 3.3.3.4 Hiện đại hoá công nghệ ngân hàng và hệ thống thanh toán - Hiện đại hoá hệ thống giao dịch ngân hàng. Tích cực xúc tiến th−ơng m¹i ®iÖn tö vµ ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng míi dùa trªn nÒn t¶ng c«ng nghÖ thông tin, đặc biệt là các dịch vụ ngân hàng điện tử, tự động; - TiÕp tôc n©ng cÊp m¹ng diÖn réng vµ h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin víi các giải pháp kỹ thuật và ph−ơng thức truyền thông phù hợp với trình độ phát triÓn cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam vµ c¸c chuÈn mùc, th«ng lÖ quèc tÕ. Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c m« thøc qu¶n lý nghiÖp vô ng©n hµng c¬ b¶n; c¸c quy tr×nh, thñ tôc qu¶n lý vµ t¸c nghiÖp theo th«ng lÖ, chuÈn mùc quèc tÕ; đồng thời theo h−ớng hiện đại hoá và đ−ợc tích hợp trong hệ thống quản trị ng©n hµng hoµn chØnh vµ tËp trung; - T¨ng c−êng hÖ th«ng an toµn, b¶o mËt th«ng tin, d÷ liÖu vµ an ninh mạng. Triển khai các đề án cải tạo, nâng cấp các giải pháp an ninh mạng,bảo mật dữ liệu, bảo đảm an toàn tài sản và hoạt động của NHNN và các TCTD. Xây dựng hệ thống bảo mật thông tin, dữ liệu và an toàn mạng, trong đó khẩn tr−¬ng hoµn thµnh vµ ®−a vµo sö dông c¸c Trung t©m D÷ liÖu dù phßng hay Trung t©m Phôc håi th¶m ho¹ cña NHNN vµ c¸c TCTD. Nghiªn cøu vµ x©y dùng chiÕn l−îc vÒ ®−êng truyÒn d÷ liÖu, liªn kÕt víi m¹ng th«ng tin quèc gia để tạo thế chủ động cho ngành ngân hàng; - C¶i t¹o vµ n©ng cÊp c¸c hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin cña NHNN vµ c¸c.

(194) 183 TCTD. Xây dựng và triển khai các đề án, dự án liên kết, phát triển hệ thống máy rút tiền tự động ATM. Phát triển các công ty dịch vụ thẻ ngân hàng và c¸c m« h×nh tæ chøc thanh to¸n thÝch hîp; - C¶i c¸ch hÖ thèng kÕ to¸n ng©n hµng hiÖn hµnh theo c¸c chuÈn mùc kÕ toán quốc tế, đặc biệt là các vấn đề phân loại nợ theo chất l−ợng, mức độ rủi ro, trÝch lËp dù phßng rñi ro, h¹ch to¸n thu nhËp, chi phÝ; - NHNN phải có kế hoạch chỉ đạo hiệu quả việc thực hiện giai đoạn 2 của Dự án hiện đại hoá công nghệ thanh toán và công nghệ ngân hàng do World Bank tµi trî vµ cæ phÇn ho¸ c¸c NHTMNN. - TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin, thèng kª, b¸o c¸o néi bé ngµnh ngân hàng để xây dựng đ−ợc hệ thống thông tin quản lý, cơ sở dự liệu quốc gia hiện đại, tập trung và thống nhất. Triển khai mạng thông tin nội bộ rộng khắp toµn hÖ thèng trªn c¬ së øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ m¹ng. 3.3.3.5 N©ng cao hiÖu qu¶ tæ chøc bé m¸y vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc - C¬ cÊu l¹i m« h×nh tæ chøc: + Hệ thống NHNN: đến năm 2010. mô hình tổ chức bộ máy của NHNN về cơ bản không có thay đổi lớn so với hiện nay.Tuy nhiên, sẽ sắp xếp lại, hình thành mới những vụ, cục cần thiết tại NHNN TW để thực hiện có hiệu lực và hiệu quả hơn vai trò của NHTW hiện đại; quy mô và phạm vi hoạt động, cơ cấu tổ chức của c¸c chi nh¸nh NHNN sÏ cã sù ®iÒu chØnh phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý tiÒn tÖ vµ hoạt động ngân hàng trên từng địa bàn cũng nh− những thay đổi trong sắp xếp, tổ chức hoạt động nghiệp vụ và từng NHNN thuộc các lĩnh vực chủ yếu nh− thanh tra, giám sát, cung ứng tiền mặt và thanh toán. Một số chi nhánh NHNN ở các địa bàn quan trọng sẽ đ−ợc uỷ quyền thực hiện nhiệm vụ trên ở phạm vi địa lý rộng hơn (không giới hạn bởi địa giới hành chính) nhằm tạo tiền để phát triển thành chi nh¸nh NHNN khu vùc ë giai ®o¹n sau. C¸c chi nh¸nh NHNN cßn l¹i sÏ gi¶m bít chức năng, nhiệm vụ và quy mô bộ máy, lao động một cách phù hợp; + C¸c TCTD: c¬ cÊu l¹i tæ chøc bé m¸y cña TCTD, bao gåm s¾p xÕp, cñng cè bé m¸y qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh, c¸c phßng, ban t¹i trô së chÝnh, c¸c chi nh¸nh, phßng giao dÞch, quü tiÕt kiÖm, ®iÓm giao dÞch vµ c¸c doanh nghiÖp trùc thuéc TCTD. - X©y dùng vµ tõng b−íc ¸p dông c¬ chÕ qu¶n lý míi t¹i NHNN nh»m.

(195) 184 nâng cao hiệu quả hoạt động phù hợp với xu thế quản lý đ−ợc áp dụng tại NHTW nhiều n−ớc. Trong khuôn khổ đó, xây dựng hệ thống khuyến khích lao động có hiệu quả và hoàn thành hệ thống chính sách quản lý nguồn nhân lực. Tuyển dụng, bố trí, đánh giá, đề bạt và đ+i ngộ cán bộ dựa trên cơ sở năng lực, trình độ thực tế của cán bộ và tính chất, yêu cầu của công việc. Thể chế hoá rõ c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸n bé. Thùc hiÖn nguyªn t¾c d©n chñ vµ minh b¹ch trong c«ng t¸c c¸n bé. H¹n chÕ sù can thiÖp hµnh chÝnh cña c¸c c¬ quan chức năng đối với công tác cán bộ của các TCTD; - Tăng c−ờng và đổi mới công tác đào tạo, bồi d−ỡng trình độ quản lý và chuyên môn cho cán bộ các cấp, đồng thời nâng cao đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm của cán bộ ngân hàng; nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ sở đào tạo trong ngành Ngân hàng;Thành lập trung tâm Đào tạo thuộc NHNN 3.3.3.6 Ph¸t triÓn thÞ tr−êng tiÒn tÖ - Tiếp tục hoàn thiện các chính sách, quy định về tổ chức, hoạt động và qu¶n lý, ®iÒu hµnh thÞ tr−êng tiÒn tÖ theo h−íng më réng quyÒn tiÕp cËn thÞ tr−ờng và khả năng phát hành các công cụ tài chính có mức độ rủi ro thấp, trong đó khuyến khích một số NHTM lớn có đủ điều kiện và năng lực trở thành thành viên chủ đạo, có vai trò kiến tạo trên các thị tr−ờng tiền tệ, đặc biÖt lµ thÞ tr−êng tiÒn tÖ ph¸t sinh; - Đa dạng hoá đối t−ợng tham gia, các công cụ và ph−ơng thức giao dịch trên thị tr−ờng tiền tệ, đặc biệt là các sản phẩm phát sinh, công cụ phòng ngừa rủi ro. Tạo điều kiện cho các TCTD phát hành các giấy tờ có độ an toàn cao, bao gåm c¶ lo¹i tr¸i phiÕu niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. 3.3.3.7 §Èy nhanh qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i theo các đề án đ−ợc duyệt - Hoàn thành mô hình tổ chức từ Hội sở chính đến các chi nhánh NHTM theo nh÷ng th«ng lÖ qu¶n trÞ doanh nghiÖp tèt: c¬ cÊu l¹i tæ chøc cña bé m¸y qu¶n trÞ (Hội đồng quản trị), bộ máy điều hành (Ban điều hành) và các phòng, ban tại Hội sở chính để nâng cao năng lực và hiệu quả quản trị, điều hành; xác định rõ trách nhiÖm, quyÒn h¹n cña c¸c bé phËn, c¸c cÊp. KhÈn tr−¬ng quy ho¹ch, s¾p xÕp l¹i (bao gồm số l−ợng, địa bàn, tổ chức bộ máy, thẩm quyền, phạm vi hoạt động, …).

(196) 185 đi đôi với tiếp tục mở rộng hợp lý màng l−ới chi nhánh, phòng giao dịch, điểm giao dÞch, quü tiÕt kiÖm vµ c¸c kªnh ph©n phèi kh¸c cña c¸c NHTM; - Lµnh m¹nh ho¸ vµ n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh cña c¸c NHTM: + Xây dựng cơ chế kiểm soát tín dụng hữu hiệu, đặc biệt là ngăn chặn nợ xÊu gia t¨ng vµ biÖn ph¸p xö lý rñi ro tÝn dông. Thùc hiÖn ph©n lo¹i nî vµ trÝch lËp dù phßng rñi ro theo th«ng lÖ quèc tÕ vµ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh theo tiªu chuÈn b¸o c¸o tµi chÝnh quèc tÕ (IFRS) - N©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý vµ t¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro: TiÕp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy, hoạt động của cơ quan kiểm toán nội bộ và hệ thống kiểm soát nội bộ. Thành lập và đ−a vào hoạt động có hiệu quả các cấu phÇn qu¶n trÞ rñi ro. X©y dùng hÖ thèng qu¶n lý rñi ro thanh kho¶n; rñi ro thÞ tr−êng, l+i suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i; rñi ro tÝn dông; - Đẩy nhanh tiến độ hiện đại hoá công nghệ ngân hàng theo Đề án cơ cấu l¹i NHTMNN, §Ò ¸n cñng cè, chÊn chØnh NHTMCP vµ c¸c néi dung liªn quan tại Quyết định này; - Tr−ớc ngày 31 tháng 12 năm 2009, tổ chức đánh giá ch−ơng trình cơ cấu lại NHTMNN, đặc biệt là ch−ơng trình phát triển thể chế quản trị mới để rút kinh nghiÖm, ®Èy m¹nh vµ nh©n réng ch−¬ng tr×nh nµy ra cho c¸c NHTMCP. 3.3.3.8 §Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ trong lÜnh vùc ng©n hµng. - Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng theo lộ trình và b−íc ®i phï hîp víi kh¶ n¨ng cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam, tr−íc hÕt lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c TCTD vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý, kiÓm so¸t hÖ thèng cña NHNN. - Thùc hiÖn më cöa thÞ tr−êng dÞch vô ng©n hµng theo lé tr×nh cam kÕt của hiệp định th−ơng mại Việt - Mỹ, Hiệp định khung về th−ơng mại, dịch vụ ASEAN (AFTA); đồng thời thực hiện các cam kết gia nhập WTO theo yêu cÇu cña HiÖp ®inh WTO/GATS; - TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt theo cam kÕt më cöa thÞ tr−êng. Tõng b−íc níi láng quyÒn tiÕp cËn thÞ tr−êng dÞch vô ng©n hàng (trong n−ớc và n−ớc ngoài) đối với cả bên cung cấp và bên sử dụng dịch vô ng©n hµng (trong n−íc vµ ngoµi n−íc). T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c TCTD trong n−ớc mở rộng hoạt động ra thị tr−ờng n−ớc ngoài thông qua các.

(197) 186 hình thức cung cấp dịch vụ trong khuôn khổ WTO, đặc biệt là hiện diện th−¬ng m¹i vµ cung cÊp qua biªn giíi; Tham gia các điều −ớc quốc tế, các diễn đàn khu vực và quốc tế về tiền tệ, ng©n hµng ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c ®a ph−¬ng vµ song ph−¬ng trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, ng©n hµng nh»m tËn dông nguån vèn c«ng nghÖ vµ kü n¨ng qu¶n lý tiªn tiÕn cña n−íc ngoµi; phèi hîp víi c¸c c¬ quan thanh tra, gi¸m s¸t tµi chÝnh ph¸t hiÖn, ng¨n chÆn, phßng ngõa vµ xö lý rñi ro trªn ph¹m vÞ khu vùc vµ toµn cÇu. 3.3.3.9 Hình thành một sân chơi bình đẳng cho mọi Ngân hàng - Các NHTM nói chung, NHTMCP ở Hà Nội nói riêng: Hoạt động của NH phải tuân theo quy luật thị tr−ờng, đảm bảo cạnh tranh bình đẳng, tuân thủ c¸c nguyªn t¾c, tËp qu¸n kinh doanh quèc tÕ. Më cöa thÞ tr−êng tµi chÝnh, mçi ngân hàng đều phải điều chỉnh, đổi mới hoạt động cho phù hợp với các chuẩn mực và tập quán kinh doanh quốc tế. Điều này, buộc các NH phải thay đổi nhËn thøc cña m×nh vÒ ph−¬ng ph¸p kinh doanh, qu¶n trÞ, chÊt l−îng phôc vô, tác phong công việc… để thích ghi với điều kiện mới khốc liệt. 3.3.3.10 Một số kiến nghị cụ thể đối với Ngân hàng Nhà n−ớc Việt Nam 1- NHNN VIệt Nam chỉ đạo, hỗ trợ và định h−ớng kịp thời cho các NHTM, đặc biệt trong những giai đoạn thị tr−ờng tiền tệ diễn biến phức tạp, tác động xấu đến hoạt động ngân hàng, khẩn tr−ơng tháo gỡ các khó khăn v−ớng mắc khi nhận đ−ợc đề nghị của các tổ chức tín dụng. 2- Những năm qua, đặc biệt là năm 2008 một số NHTMCP đ+ bộc lộ những yÕu kÐm trong c«ng t¸c qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh. Sù yÕu kÐm nµy cã mét phÇn tõ sù thiÕu kinh nghiÖm trong qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh cña c¸c ng©n hµng. §Ò nghÞ Ng©n hàng Nhà n−ớc Việt Nam tăng c−ờng mở các lớp đào tạo, bồi d−ỡng cho các ng©n hµng vÒ qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh hoÆc tõ c¸c nguån hç trî tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ vÒ kü thuËt, kü n¨ng qu¶n trÞ, kü n¨ng ®iÒu hµnh ng©n hµng. 3- NHNN Việt Nam điều chỉnh qui định tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn nên chỉ để ở 20%, do thực tế vừa qua các ngân hàng sử dụng khoảng tõ 30% - 40% ®+ rÊt khã kh¨n vÒ thanh kho¶n, mÆt kh¸c c¸c ng©n hµng còng gÆp khã kh¨n vÒ nguån vèn trung dµi h¹n. 4- Đề nghị NHNN Việt Nam quy định cụ thể, bắt buộc các Ngân hàng.

(198) 187 th−ơng mại phải trích dự phòng giảm giá chứng khoán để đảm bảo an toàn trong hoạt động đầu t− kinh doanh chứng khoán. KÕt luËn ch−¬ng 3 Thùc hiÖn chñ tr−¬ng, ®−êng lèi cña §¶ng, Nhµ n−íc trong nh÷ng n¨m qua hệ thống ngân hàng Việt Nam đ+ đổi mới một cách căn bản về mô hình tổ chức, cơ chế điều hành và nghiệp vụ. Có thể nói hoạt động của hệ thống NH Việt Nam nói chung và các NHTMCP ở Hà Nội nói riêng đ+ có những đóng góp đáng kể trong sự nghiệp đổi mới và phát triển kinh tế đất n−ớc. Tuy nhiên, hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c NHTMCP ch−a cao, thÓ hiÖn kÕt qu¶ kinh doanh cßn thÊp. Thêi gian qua nhÊt lµ khi thÞ tr−êng tiÒn tÖ cã diÔn biÕn bÊt th−êng khã kh¨n vÒ nguån vèn VND vµ ngo¹i tÖ, mét sè NHTMCP thÓ hiÖn sự yếu kém trong hoạt động quản trị điều hành, nhất là điều hành thanh kho¶n, ®iÒu hµnh nguån vèn vµ sö dông vèn.. ë mét sè ng©n hµng bè trÝ c¬. cấu bộ máy ch−a phù hợp đặc biệt là bộ phận nguồn vốn và kinh doanh. Quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đang đặt ra cho hệ thống NHTM ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c NHTMCP nãi riªng nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc lín. Đảng và Nhà n−ớc Việt Nam trong chiến l−ợc phát triển kinh tế - x+ hội của đất n−íc ®+ nhÊn m¹nh tíi tÇm quan träng cña sù ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n hµng. Dựa trên những định h−ớng quan trọng đó, tác giả luận án đ+ xây dựng hệ giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTMCP (trên địa bµn Hµ Néi). C¸c gi¶i ph¸p tËp trung vµo ®iÓm m¹nh vµ yÕu, c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c NHTMCP trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Hệ giải pháp đ−ợc thiết kế t−ơng đối toàn diện, từ hoàn thiện chiến l−ợc kinh doanh ®a n¨ng phï hîp víi tõng ng©n hµng, më réng m¹ng l−íi, t¨ng vèn tự có, phát triển dịch vụ ngân hàng hiện đại trên cơ sở ứng dụng công nghệ hiện đại và quản trị rủi ro có hiệu quả. Tác giả đ+ đề xuất các kiến nghị, đặc biệt với NHNN Việt Nam để tạo ®iÒu kiÖn cho c¸c NHTM nãi chung, c¸c NHTMCP nãi riªng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn.. KÕt luËn.

(199) 188 §Ò tµi nghiªn cøu "N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c NHTM trªn địa bàn Hà Nội trong tiến trình hội nhập quốc tế ", kết quả đề tài tác giả luËn ¸n ®+ tËp trung vµ hoµn thµnh nh÷ng nhiÖm vô chÝnh sau: Thứ nhất, đ+ nghiên cứu một cách có hệ thống hoá những vấn đề cơ bản về nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM, trong đó đ+ trình bày khái quát về hội nhập quốc tế, nêu đ−ợc cơ hội và những vấn đề đặt ra đối với hệ thống NHTM khi hội nhập vào thị tr−ờng tài chính quốc tế. Luận án đ+ phân tích và hệ thống hoá những vấn đề lý luận về ngân hàng th−ơng mại, các hoạt động cơ bản của NHTM. Luận án đ+ nêu đ−ợc quan điểm về hiÖu qu¶ sö dông vèn cña NHTM, sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dụng vốn của NHTM. Làm rõ các lý luân cơ bản về ph−ơng pháp đánh giá c¸c chØ tiªu ph¶n ¶nh kh¶ n¨ng sinh lêi vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c NHTM, nêu đ−ợc nhân tố ảnh h−ởng đến hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM, kh¸i qu¸t ®−îc bµi häc kinh nghiÖm vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vốn của các NHTM một số n−ớc trên thế giới trong quá trình hội nhập đối víi ViÖt Nam. Thứ hai, phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả sử dụng vốn của các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội trong tiến trình hội nhập quốc tế giai đoạn 2002-2008, ®+ nªu ®−îc kh¸i qu¸t tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña hÖ thèng NHTM ViÖt Nam. Tr×nh bµy qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña 8 NHTMCP có Trụ sở chính trên địa bàn (NHCP Nhà Hà Nội, NHCP Các Doanh nghiÖp Ngoµi Quèc Doanh ViÖt Nam, NHCP Kü Th−¬ng ViÖt Nam, NHCP Qu©n §éi, NHCP Quèc TÕ ViÖt Nam, NHCP §«ng Nam ¸, NHCP Hàng Hải Việt Nam và NHCP Dầu Khí Toàn Cầu). Phân tích và đánh giá rõ thực trạng các hoạt động cơ bản, đánh giá hiệu quả hoạt động của các NHTMCP dùa trªn c¸c chØ tiªu vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña 08 NHTMCP nêu trên. Tác giả đ+ tập trung nghiên cứu đánh giá hiệu quả tài chÝnh ®o l−êng b»ng kh¶ n¨ng sinh lêi vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña 08 NHTMCP nêu trên. Tác giả đ+ đi sâu đánh giá chi tiết doanh thu, chi phí, rủi ro, vốn chủ sở hữu để xác định hiệu quả hoạt động của các NH trên cơ sở kết.

(200) 189 cấu vốn, để từ đó rút ra một kết cấu vốn hợp lý cho các NHTMCP. Tác giả đ+ phân tích và đánh giá các biện pháp các NHTMCP đ+ và đang thực hiện để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Bên cạnh, tác giả đ+ phân tích đánh giá thành công và hạn chế trong hoạt động, những nguyên nhân chủ quan và khách quan cña mét sè tån t¹i vµ h¹n chÕ trong n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c NHTMCP trên địa bàn. Thø ba, t¸c gi¶ luËn ¸n ®+ x©y dùng ®−îc hÖ gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTMCP trên địa bàn Hà Nội trong tiến trình hội nhập quốc tế t−ơng đối toàn diện, từ hoàn thiện chiến l−ợc kinh doanh đa n¨ng phï hîp víi tõng ng©n hµng, më réng m¹ng l−íi, t¨ng vèn tù cã, ph¸t triển dịch vụ ngân hàng hiện đại trên cơ sở ứng dụng công nghệ hiện đại và quản trị rủi ro có hiệu quả. Đặc biệt tác giả đ+ đề xuất một số kiến nghị với NHNN ViÖt Nam nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c NHTM nãi chung, c¸c NHTMCP nãi riªng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn..

(201) Danh môc c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cã liªn quan cña t¸c gi¶ ®G c«ng bè 1. Đàm Hồng Ph−ơng (2003), “Giải pháp tăng c−ờng huy động vốn của các tổ chức tín dung trên địa bàn Hà Nội”, Tạp chí Ngân hàng, (6), trang 31, 32, Hµ Néi. 2. Đàm Hồng Ph−ơng (2006), “Thị tr−ờng huy động vốn đang cạnh tranh sôi động” , Tạp chí Thị tr−ờng tài chính tiền tệ, (13), trang 27, 28, Hà Nội. 3. §µm Hång Ph−¬ng (2006), “DiÔn biÕn thÞ tr−êng tiÒn tÖ vµ xu h−íng kinh doanh vèn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i”, T¹p chÝ Ng©n hµng, (18 ), trang 19, 20 vµ 25, Hµ Néi. 4. §µm Hång Ph−¬ng (2007), “Mét sè diÔn biÕn chñ yÕu trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ n¨m 2006”, T¹p chÝ Ng©n hµng, (3 + 4), trang 19 - 21, Hµ Néi. 5. §µm Hång Ph−¬ng (2007), "NghÞch lý diÔn biÕn trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ vµ xu h−íng kinh doanh vèn cña Ng©n hµng Th−¬ng m¹i", T¹p chÝ ThÞ tr−êng tµi chÝnh tiÒn tÖ, (3+4), trang 52 - 54, Hµ Néi. 6. Đàm Hồng Ph−ơng (2008), “Huy động vốn cổ phần của các ngân hàng th−¬ng m¹i ViÖt Nam” , T¹p chÝ C«ng nghÖ ng©n hµng, (30), trang 28, 49, TP Hå ChÝ Minh. 7. Đàm Hồng Ph−ơng (2008), “Các ngân hàng th−ơng mại đồng loạt giảm l+i suÊt cho vay”, T¹p chÝ ThuÕ nhµ n−íc, (34, kú 2), trang 20, Hµ Néi. 8. Đàm Hồng Ph−ơng (2008), “Ngân hàng th−ơng mại linh hoạt huy động vèn cæ phÇn theo diÔn biÕn kinh tÕ vÜ m«”, T¹p chÝ Th−¬ng m¹i, (36), trang 18, 21, Hµ Néi. 9. Đàm Hồng Ph−ơng (2008), “Hoạt động của hệ thống Ngân hàng th−ơng mại tr−ớc sự thay đổi của chính sách kinh tế vĩ mô”, Tạp chí Thuế Nhµ n−íc, (47 Kú 3), trang 16 - 17, Hµ Néi. 10.§µm Hång Ph−¬ng (2009), “Khã kh¨n cña ng©n hµng th−¬ng m¹i tr−íc nh÷ng diÔn biÕn kinh tÕ vi m«”, T¹p chÝ C«ng nghÖ ng©n hµng, (34-35), trang 18 - 21, TP Hå ChÝ Minh. 11.§µm Hång Ph−¬ng (2009), “Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng ho¹t động của các ngân hàng th−ơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội”, Tạp chí Ng©n hµng, (3), trang 40 - 43, Hµ Néi..

(202) Tµi liÖu tham kh¶o TiÕng viÖt 1. Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t− (2007), Bµn vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x0 héi cña ViÖt Nam trong thêi kú míi, Trung t©m th«ng tin vµ dù b¸o kinh tÕ x+ héi quèc gia - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−, Hµ Néi. 2. Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t− (2008), Bèi c¶nh trong n−íc quèc tÕ vµ viÖc nghiªn cøu x©y dùng chiÕn l−îc 2011- 2020, Trung t©m th«ng tin vµ dù b¸o kinh tÕ x+ héi quèc gia - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−, Hµ Néi. 3. Dwighi S.Ritter (Biªn dÞch: NguyÔn TiÕn Dòng, Lª Ngäc Liªn, Nghiªm Chí Minh, Trần Duy Tú (2002) “Giao dịch ngân hàng hiện đại-kỹ năng ph¸t triÓn c¸c dÞch vô tµi chÝnh", Nxb Thèng kª, Hµ Néi. 4. Hå DiÖu (2002), Qu¶n trÞ Ng©n hµng, Nxb Thèng kª, Hµ Néi. 5. Đảng Cộng Sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thø X, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, trang 59-61, Hµ Néi. 6. Freder S.Mishkin (1994), Ng©n hµng vµ thÞ tr−êng tµi chÝnh, Nxb khoa häc kü thuËt, Hµ Néi. 7. Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, khoa kinh tÕ chÝnh trÞ (2002), Giáo trình kinh tế chính trị Mác-Lênin về thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa x0 héi ë ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hå ChÝ Minh. 8. Häc viÖn chÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh, khoa qu¶n lý kinh tÕ (2005), Gi¸o tr×nh qu¶n lý kinh tÕ, Nxb Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi. 9. Mét sè bµi viÕt cña c¸c chuyªn gia Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam vÒ héi nhËp quèc tÕ. 10. Ngân hàng Nhà n−ớc Việt Nam Th−ờng trực hội đồng KH & CN Ngân hàng Vụ Chiến l−ợc phát triển ngân hàng, (2005), Chiến l−ợc phát triển dịch vụ ngân hàng đến năm 2010 và tầm nhìn 2020 (kỷ yếu Hội thảo khoa học), Nxb Ph−¬ng §«ng, Trang 1-3, 9-13, 127, 167, Hµ Néi. 11. Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam (2005), V¨n b¶n 912/NHNN-CLPT ngµy 19/8/2005 ChiÕn l−îc ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng giai ®o¹n 2006 - 2010..

(203) 12. Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam (2008), HÖ thèng c¸c v¨n b¶n tÝn dông của và các NHTM h−ớng dẫn và chỉ đạo nghiệp vụ tín dụng từ năm 2001 - th¸ng 6/2008. 13. Ng©n hµng nhµ n−íc ViÖt Nam (n¨m 2002 - 2008), B¸o c¸o th−êng niªn. 14. Ng©n hµng nhµ n−íc Chi nh¸nh TP Hµ Néi (n¨m 2002- 2008), B¸o c¸o đánh giá hoạt động ngân hàng trên địa bàn Hà Nội . 15. Ng©n hµng nhµ n−íc Chi nh¸nh TP Hµ Néi (n¨m 2002 – 2008) ( B¸o c¸o đánh giá tình hình tổ chức, hoạt động của các NH và Chi nhánh NHTMCP t¹i Hµ Néi. 16. NguyÔn V¨n TiÕn, Häc viÖn ng©n hµng (2002), §¸nh gi¸ vµ phßng ngõa rñi ro trong kinh doanh ng©n hµng, Nxb Thèng kª, Hµ Néi. 17. NguyÔn V¨n TiÕn (2005), Qu¶n trÞ rñi ro trong kinh doanh ng©n hµng xuÊt b¶n lÇn thø hai, Nxb thèng kª, Trang 633, 636 , Hµ Néi. 18. NguyÔn ThÞ Mïi ( 2006 ), Qu¶n trÞ ng©n hµng th−¬ng m¹i, Nxb tµi chÝnh, Trang 5 - 15, 23 - 50, 51 - 93, 94 -131, Hµ Néi. 19. NguyÔn Thanh Hµ (biªn dÞch) (2006), Kinh nghiÖm cña Trung Quèc trªn con ®−êng gia nhËp WTO, Nxb T− ph¸p , Hµ Néi. 20. NHTMCP Nhµ Hµ Néi, NHTMCP Kü th−¬ng, NHTMCP Ngoµi Quèc Doanh, NHTMCP Qu©n §éi, NHTMCP Quèc tÕ, (2002 - 2008), B¸o c¸o th−êng niªn. 21. NHTMCP §«ng Nam ¸, NHTMCP Hµng H¶i (2005 - 2007), B¸o c¸o th−êng niªn. 22. NHTMCP DÇu KhÝ Toµn CÇu (2006-2008), B¸o c¸o th−êng niªn. 23. Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Qu©n §éi (2008), B¸o c¸o 13 n¨m, Hµ Néi. 24. Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Kü th−¬ng VN (2008), B¸o c¸o 15 n¨m, Hµ Néi. 25. Ngân hàng nhà n−ớc chi nhánh TPHN “Các báo cáo tổng kết hoạt động Ngân hàng trên địa bàn TP.HN từ năm 1998 đến năm 2008”; các báo cáo về tổ chức và hoạt động của các NHTMCP. 26. Ng©n hµng nhµ n−íc chi nh¸nh TPHN (2001-2005), Ch−¬ng tr×nh, môc tiêu, lộ trình phát triển dịch vụ tài chính-ngân hàng trên địa bàn TP.HN giai ®o¹n 2001-2005..

(204) 27. NHNN ViÖt Nam Chi nh¸nh TP Hµ Néi (2006), N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh của các NHTM trên địa bàn Hà Nội trong tiến trình hội nhập quốc tÕ (Tµi liÖu héi th¶o) th¸ng 5/2006. 28. Paul A Samuelson Wiliam D. Nordhalls (2002), Kinh tÕ häc t¸i b¶n lÇn thø nhÊt (s¸ch tham kh¶o) - TËp 1- Nxb thèng kª, trang 46 - 47, Hµ Néi. 29. Peter S.Rose (2001), Qu¶n trÞ ng©n hµng th−¬ng m¹i, Nxb Tµi chÝnh, Hµ Néi. 30. Quèc héi n−íc céng hoµ x+ héi chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ X (1997), LuËt Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam, Nxb Hång §øc, Trang 45-47, Hµ Néi. 31. Quèc héi n−íc céng hoµ x+ héi chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ X (1997), LuËt C¸c tæ chøc tÝn dông, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Trang 15-17, 26-29, Hµ Néi. 32. Quèc héi n−íc céng hoµ x+ héi chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ XI (2003), LuËt sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ngân hàng Nhà n−ớc ViÖt Nam, Nxb Hång §øc, Trang 35-36, Hµ Néi. 33. Quèc héi n−íc céng hoµ x+ héi chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ XI (2004), LuËt sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng, Nxb Chính trÞ Quèc gia, Trang 93 - 95, 103 - 110, Hµ Néi. 34. Quèc héi n−íc céng hoµ x+ héi chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ XI (2005), Bé LuËt d©n sù cña n−íc c«ng hoµ x0 héi chñ nghÜa ViÖt nam, Nxb Lao động - X+ hội, trang 141-152; 154-157, Hà Nội . 35. Trung t©m quèc tÕ, C«ng ty TNHH t− vÊn Erskinomics vµ Vietbid (2005) Héi nhËp quèc tÕ trong hÖ thèng ng©n hµng - So¹n th¶o ngµy 13/5/2005 cho NHNN ViÖt Nam, Dù ¸n Hç trî kü thuËt X©y dùng chiÕn l−îc héi nhËp quèc tÕ trong lÜnh vùc ng©n hµng, Ch−¬ng tr×nh t¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶n trÞ hiÖu qu¶ ViÖt Nam - Australia (CEG). 36. Thủ t−ớng Chính phủ (2000), Nghị định số 49/2000/NĐ-CP ngày 12/9/2000 về tổ chức và hoạt động của Ngân hàng th−ơng mại..

(205) 37. Thống đốc NHNN (2001), Quy định về tổ chức và hoạt động của HĐQT, BKS và Tổng giám đốc của Nhà n−ớc và nhân dân ban hành kèm theo Quyết định số 1087/2001/QĐ-NHNN ngày 27/8/2001 và Quy định về vốn điều lệ, cổ đông, cổ phần và cổ phiếu ban hành kèm theo Quyết định sè 1122/2001/Q§-NHNN ngµy 4/9/2001. 38. Thống đốc NHNN (2002), Mẫu Điều lệ của ngân hàng th−ơng mại cổ phần ban hành kèm theo Quyết định số 383/2002/QĐ-NHNN ngày 20/2/2002 . 39. Thống đốc NHNN (2005), Quy định về các tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng ban hành kèm theo Quyết định số 457/2005/Q§-NHNN ngµy 19/4/2005. 40. TrÇn Ngäc Th¬ (2005), Kinh tÕ ViÖt Nam trªn ®−êng héi nhËp - Qu¶n lý qu¸ tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh, Nxb Thèng Kª, trang 21 - 24, TP Hå ChÝ Minh. 41. Thủ t−ớng Chính phủ (2006), Quyết định của số 112/2006/QĐ-TTg ngày 24 tháng 5 năm 2006 về việc phê duyệt đề án phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm 2010 và định h−ớng đến năm 2020. 42. Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi - WTO (2006), V¨n kiÖn ViÖt Nam gia nhËp tổ chức th−ơng mại thế giới, Nxb Lao động - X+ hội, Hà Nội. 43. Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n, Khoa Ng©n hµng - Tµi chÝnh (2007), ng©n hµng th−¬ng m¹i, Nxb §¹i häc kinh tÕ quèc d©n, Trang 31 - 124, 129, 132 - 133, 247- 285, Hµ Néi. 44. Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi – Së kÕ ho¹ch ®Çu t− (2007), Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - x0 hội Thủ đô Hà Nôi đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2020, Hà Nội. 45. ViÖn khoa häc x+ héi ViÖt Nam vµ ViÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thÕ giíi (2007), Kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thÕ giíi n¨m 2007 - triÓn väng n¨m 2008, Nxb tõ ®iÓn B¸ch Khoa, TP Hå ChÝ Minh. TiÕng anh 46. Ducdley G. Luckett (1986), Money and Banking, McGraw - Hill Book Company, New York. 47. Stave Curry and John Weiss (2000), Project Analysis in Developing Countries, by The Macmillan Press Ltd, New York..

(206) Thêi gian tíi c¸c NH cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn chiÕn l−îc ph¸t triÓn mµng l−ới hoạt động ngân hàng theo định h−ớng chiến l−ợc kinh doanh đ+ đề ra, trên cơ sở phải tính toán kỹ hiệu quả của từng điểm hoạt động. Một số NHTMCP trên địa bàn Hà Nội dự kiến tiếp tục mở các chi nhánh tại các tỉnh, thành phố lớn, trọng điểm, −u tiên những địa bàn ch−a có mạng l−íi trong c¶ n−íc, hoÆc dù kiÕn sÏ më thªm c¸c chi nh¸nh vµ phßng giao dịch, hoặc chấm dứt các chi nhánh và nâng cấp một số PGD ngoài địa bàn tỉnh, thành phố nơi đặt sở giao dịch, chi nhánh (PGD liền kề) thành chi nhánh, củng cố hoạt động của các chi nhánh , phòng giao dịch cũ..

(207)

Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các ngân hàng thương mại trên địa bàn Hà Nội

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về