<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>CON NGƯỜI TIÊN TIẾN, ĐỀ TÀI GIÀU SỨC SỐNG </b>

<b>CỦA BÁO CHÍ THỜI HỘI NHẬP </b>

<i><b>TS. </b></i>Đậ<i><b>u Ng</b></i>ọ<i><b>c </b></i>Đả<i><b>n </b></i>

Khi cịn làm Tổng biên tập Tạp chí Truyền hình số ra ngày lễ lớn, ngày Tết Nguyên đán năm
nào tôi cũng phải nhờ Nhà báo Hàm Châu viết bài giới thiệu con người Việt Nam trên lĩnh vực
nghiên cứu khoa học, nhất là Toán - Lý. Ơng là nhà báo bậc đàn anh của tơi, nguyên là Tổng Biên
tập báo Tổ quốc, Trưởng ban Khoa giáo báo Nhân Dân. Năm nay đã gần 80 tuổi, thông thạo 4
ngoại ngữ (Pháp, Anh, Trung Quốc và Nga), vẫn đi xe máy đến tòa soạn của tơi, sử dụng tốt vi
tính và trao đổi với bạn bè ở các nước trên thế giới bằng thưđiện tử. Ơng là bố của nhà tốn học
Thiều Hoa nổi tiếng một thời. Hàng năm ơng đều có 2 - 3 chuyến đi ra nước ngoài dự hội thảo
khoa học vói tư cách là khách mời hoặc chính các chủ nhân tham dự hội thảo mời cá nhân ông. Vì
thế ông thông thuộc và nắm vững tên tuổi, giá trị, thành công của người Việt Nam ta trong hoạt
động nghiên cứu khoa học ở nước ngoài. Những bài viết của ông rất chân thực, sống động, có sức
thuyết phục, cổ vũ và tơn vinh con người Việt Nam trên trường quốc tế và được bạn đọc rất hoan
nghênh v.v...

Tôi xin mở đầu bài viết bằng câu chuyện trên để thấy rằng trong thời kỳ hội nhập, văn hóa
cao nhất là con người nhưng dường như chúng ta chỉ chú trọng sự việc, sự kiện mà quên mất con
người. Thậm chí chỉ biết bêu rếu, khai thác điều xấu, những vụ xicanđacủa người nọ, người kia
trên các tờ báo lá cải, báo mạng, báo điện tử, bloc cá nhân.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Ai cũng biết động lực tinh thần và lợi ích vật chất hịa hợp, kích thích, động viên nhau phát
triển sẽ tạo thành sức mạnh của xã hội. Đối lập hai mặt đó với nhau sẽ phát triển hỗn loạn. Đó là
hai mặt thống nhất, tạo nên sức sống của con người. Nhưng hiện nay con người với giá trị văn hóa
tinh thần đang đứng trước thời cơ và thách thức mới. Quá trình xây dựng con người mới, những
điển hình tiên tiến ở nước ta hiện nay cần được nhìn nhận, xem xét một cách biện chứng trong sự
kết hợp truyền thống với yếu tố hiện đại. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trước
hết là do con người và vì con người. Bởi vậy, vấn đề xây dựng, tôn vinh con người Việt Nam hiện
nay, trước hết là trong lĩnh vực truyền thơng có nhiều vấn đề đặt ra từ trong lý luận và thực tiễn.

Những con người với tất cả đặc điểm của nó mà hơm qua chúng ta ngưỡng mộ, kính trọng hơm
nay sẽ được đánh giá ra sao? Nhưng những đặc trưng của con người mới, tiên tiến hơm nay hiện
cịn giữ lại những nét truyền thống. Thế thì con người đương đại tiếp biến văn hóa thời đại mới
như thế nào? Đó là những câu hỏi đặt ra cho xã hội mà giới truyền thơng cũng có trách nhiệm trả
lời.

Trong thế giới vật chất, con người luôn luôn vận động và phát triển. Con người với tất cả
những giá trị của nó như đạo đức, văn hóa tinh thần, văn hóa vật chất, lối sống v.v... luôn luôn
phát triển để phù hợp với yêu cầu khách quan của xã hội. Đó là sự phủ định. Phủđịnh là một tất
yếu trong quá trình vận động và phát triển của xã hội, của con người. Mãi mãi khơng có lĩnh vực
nào lại có thể có sự phát triển nếu như khơng phủ định những hình thức tồn tại đã có từ trước.
Nhưng theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, sự phủ định chính là tiền đề, điều kiện cho sự
phát triển, cho sự ra đời của cái mới. Đó là sự phủđịnh biện chứng, hồn tồn khác với quan điểm
phủ định sạch trơn, máy móc. Phủđịnh biện chứng vừa có tính khách quan, có tính kế thừa. Tính
kế thừa biểu hiện ở chỗđó là kết quả của sự tự thân phát triển trên cơ sở giải quyết những mâu
thuẫn vốn có của bản thân sự vật, hiện tượng. Cái mới, con người mới ra đời trên cơ sở của cái cũ,
của lớp người đi trước. Những cái gì, những đặc điểm gì lạc hậu khơng thích ứng với thời kỳ mới
được gạt bỏ. Cuộc sống sẽ tự nó chọn lọc, giữ lại và phát triển những cái gì phù hợp với yêu cầu
khách quan của thời kỳ mới.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

trước bao giờ cũng được thế hệ sau đón nhận, chọn lọc kế thừa. Lực lượng tiến bộ xã hội bao giờ
cũng biết nắm lấy những thành tựu văn hóa đạt được của quá khứ để tiếp thu chọn lọc có phê
phán, làm cho nó khơng ngừng phát triển. Sự phát triển liên tục của văn hóa nói chung và đời
sống văn hóa tinh thần nói riêng là một đặc điểm rõ nét trong tiến trình lịch sử.

Một đặc điểm cần chú ý trong sự phát triển của văn hóa là sự kế thừa và tác động lẫn nhau cả
các yếu tố cấu thành của văn hóa làm cho nó có tính độc lập tương đối (so với chếđộ kinh tế, điều
kiện vật chất).

Trong những giá trị của văn hóa tinh thần của con người mới xã hội chủ nghĩa có tính dân

tộc, tính nhân dân sâu sắc. Điều đó hồn tồn khơng đối lập với truyền thống là tiến bộ của quá
khứ. Giá trị văn hóa tinh thần của con người mới đòi hỏi kế thừa và phát triển sáng tạo những
truyền thống đó. Nó đấu tranh chống lại những văn hóa lỗi thời, lạc hậu.

Những năm qua, cùng với sự hình thành nền kinh tế mới, việc xây dựng nền văn hóa mới và
con người mới đã mang lại những kết quả khả quan. Các đại hội của Đảng như những bước ngoặt
trong việc đổi mới tư duy về cách nhìn nhận, đánh giá con người. Nhưng vì xã hội ta mới bước
vào thời kỳ quá độ, nhất là trong điều kiện cơ chế thị trường, bên cạnh những con người mới xã
hội chủ nghĩa đang hình thành, những nét mới, tiến bộ trong con người đang nảy nở, cịn khơng ít
những biểu hiện tiêu cực, không lành mạnh. Cuộc đấu tranh giữa hai con đường: giữa cái mới với
cái cũ, tiên tiến với lạc hậu, tiến bộ với phản động trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng, lối sống, đang
diễn ra hàng ngày rất phức tạp mà chúng ta không thể nào xem nhẹ.

Trước mắt, chúng ta phải đấu tranh kiên quyết và có hiệu quả chống các hiện tượng tiêu cực
trong đời sống kinh tế văn hóa và xã hội. Phải có những biện pháp đồng bộ về nhiều mặt: kinh tế,
hành chính, tổ chức, tư tưởng văn hóa. Đồng thời phải thấy rằng cuộc đấu tranh nhằm xây dựng
con người mới và nền văn hóa mới là một cuộc đấu tranh lâu dài, phức tạp và đầy khó khăn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

hiểu biết kinh doanh vì chưa quen với kinh tế thị trường, có tinh thần đoàn kết cứu nước và tương
trợ lẫn nhau trước những tác hại lớn của cuộc sống của thiên tai nhưng lại kém ý thức cộng tác
thân ái trong công việc và sinh hoạt hàng ngày, nhạy cảm với cái mói nhưng dễ du nhập từ nước
ngồi cả những điều sai lầm, thậm chí độc hại, đồng thời còn những ảnh hưởng tiêu cực đến tư
tưởng và tâm lý con người của hàng nghìn năm chế độ phong kiến, thực dân mà đến nay chưa
phải đã xóa bỏ hết.

Mặt khác, chúng ta phải thấy mọi sự kiện lịch sử rồi cũng qua đi theo thời gian, nhưng con
người và cộng đồng người Việt Nam vẫn tồn tại và lớn lên với những giá trị văn hóa q báu của
mình. Đấy là những di sản tươi đẹp nhất của con người Việt Nam hôm nay phải kế thừa, phát huy.
Con người Việt Nam chúng ta hết sức thông minh và hiếu học. Trình độ dân trí ngày một
nâng cao, sức khỏe cho người dân cũng được Đảng và Nhà nước ta chú trọng, chăm lo. Công tác y

tế, thể dục thể thao, kế hoạch phát triển dân số, tổ chức đời sống văn hóa, vui chơi giải trí lành
mạnh được chú ý và đẩy mạnh ở tất cả các vùng, các tầng lớp nhân dân...

Đó là tri thức khoa học kỹ thuật tiên tiến của thời đại đã được lớp trẻ học hỏi, tiếp thu và đưa
vào cuộc sống. Nhiều tiến bộ khoa học kĩ thuật của thời đại đã được thế hệ mới người Việt Nam
nghiên cứu, đưa vào ứng dụng trong đời sống kinh tế - xã hội... hình thành nên phong cách của
cuộc sống cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Tiến bộ xã hội là hiện thân của văn hóa và văn hóa là hiện thân của con người tiến bộ xã hội.
Rõ ràng, yêu cầu xây dựng con người mới là tất yếu khách quan nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển
kinh tế hiện đại. Đó là tiến bộ xã hội mà ởđó con người (cá nhân và cộng đồng) hiện ra như là sản
phẩm của sự cân bằng giữa thế giới bên trong và thế giới bên ngồi của mình. Mặt khác, những
giá trị văn hóa mới trong đó có văn hóa tinh thần in dấu ấy là xã hội và lớp người mới.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Xuất phát từ quan điểm đó, Đảng và Nhà nước ta phê phán triệt để những quan điểm sai lầm
của các loại chủ nghĩa như chủ nghĩa dân tộc, chủ nghĩa hư vơ, chủ nghĩa phi chính trị... Biểu hiện
của chủ nghĩa dân tộc trong kế thừa văn hóa tinh thần là nó tuyệt đối hóa, lý tưởng hóa tất cả
những gì của dân tộc, phủ nhận sự du nhập những tiến bộ của văn hóa tinh thần vào đời sống xã
hội. Trái lại, chủ nghĩa hư vô lại phủ nhận tất cả những di sản văn hóa quá khứ của nhân loại, kêu
gọi xây dựng một nền văn hóa "thuần túy", "tinh khiết" mang bản sắc riêng của mình.

Cơng cuộc đổi mới tồn diện của đất nước ta một mặt khẳng định sự cần thiết phải tiếp tục
làm sáng rõ chân dung của con người mới. Chúng ta chống lại lối sống gia trưởng, độc đốn của
di sản phương Đơng cũng như lối sống ích kỷ, thờ ơ, lạnh lùng của chủ nghĩa cá nhân phương
Tây. Cần xây dựng con người có đời sống văn hóa tinh thần giàu lịng nhân ái, dân chủ, bình đẳng
và có trách nhiệm với cộng đồng, tập thể.

Tạo ra môi trường xã hội lành mạnh, trong sáng, khỏe mạnh trong cơ chế thị trường là tạo
điều kiện để xây dựng con người mới.

Mặt khác trong điều kiện kinh tế thị trường nhiều tiêu cực mới nẩy sinh như nạn tham
nhũng, chạy chức, chạy quyền, sống và làm việc bất chấp luật pháp... Vì vậy đây là cuộc đấu tranh
quyết liệt trước mắt và lâu dài mà giới truyền thông coi đây là nhiệm vụ tiên phong, là đề tài đầy
tinh thần trách nhiệm xã hội, tính chiến đấu cao cả của mình v.v...

</div>

<!--links-->