Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Bài 15 - Tiết 63 : Văn bản: Mùa xuân của tôi (Tiết 1)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Bµi 15- TiÕt 63 : V¨n b¶n:. Mïa xu©n cña t«i - Vò B»ng-. A. Mục tiêu cần đạt Gióp hs : - Cảm nhận được nét đặc sắc riêng của cảnh sắc mùa xuân ở Hà Nội và miền B¾c ®­îc t¸i hiÖn trong bµi tuú bót - Thấy được tình yêu quê hương đất nước tha thiết, sâu đậm của tác giả được thÓ hiÖn qua ngßi bót tµi hoa, tinh tÕ giµu c¶m xóc vµ h×nh ¶nh cña Vò B»ng B. ChuÈn bÞ - Gv: Nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n gi¸o ¸n Ch©n dung cña nhµ v¨n Vò B»ng, c¸c t¸c phÈm næi tiÕng M¸y chiÕu - Hs: Soạn bài theo hướng dẫn ở phần đọc- hiểu văn bản C. TiÕn tr×nh lªn líp I. ổn định tổ chức II. KiÓm tra bµi cò III. Bµi míi Giới thiệu bài: Mở bài hát: “Em ơi mùa xuân đến rồi đó” Đúng như lời bài hát các em ạ, mùa xuân về đã khơi dậy sức sống mạnh mẽ trong mỗi người, làm bừng dậy lòng yêu đời, khát khao mãnh liệt về sự sống và tình yêu thương. Vậy trong tâm tưởng của nhà văn Vũ Bằng – người con xa quê thì mùa xuân quê hương mang những nét đẹp nào. Chúng ta cïng vµo bµi häc h«m nay … Hoạt động của thầy và trò Gv: ChiÕu ch©n dung Vò B»ng ? Dùa vµo phÇn chó thÝch trong SGK em h·y tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ t¸c gi¶ - Hs: Tr¶ lêi. Gv (nãi): Xa Hµ Néi tõ sau n¨m 1954 do nhiÖm vụ cách mạng nhưng ông luôn nhớ về quê hương víi nçi nhí da diÕt. §©y còng chÝnh lµ duyªn cí để chúng ta hiểu hơn về những trang viết sâu sắc cña nhµ v¨n.. 1 Lop7.net. Néi dung I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ - Vò B»ng(1913- 1984) quª Hµ Néi - Lµ nhµ v¨n, nhµ b¸o næi tiÕng - Sở trường là tuỳ bút, bót kÝ, truyÖn ng¾n.. 2. T¸c phÈm.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> ? Em hiÓu g× vÒ hoµn c¶nh s¸ng t¸c vµ xuÊt xø cña v¨n b¶n “Mïa xu©n cña t«i” Hs: Tr¶ lêi - Hoàn cảnh sáng tác: Được viết khi nhà văn đã xa quê, đất nước bị chia cắt. - XuÊt xø: Lµ mét phÇn trong thiªn tuú bót “Th¸ng giªng m¬ vÒ tr¨ng non rÐt ngät” trong tËp tuú bót – bót ký “Thương nhớ mười hai” Gv: chiÕu t¸c phÈm Gv: (giíi thiÖu) “ Thương nhớ mười hai” là tác phẩm được coi là xuất sắc nhất của cây bút Vũ Bằng, gồm mười hai thiên tương ứng với mười hai tháng trong năm tính theo âm lịch của người Việt. “Mùa xuân của tôi” lµ mét phÇn trong thiªn thø nhÊt “Th¸ng giªng m¬ vÒ tr¨ng non rÐt ngät” Gv: Để các em hiểu hơn về tình yêu mùa xuân đất B¾c, thÊy ®­îc ngßi bót tinh tÕ cña Vò B»ng chúng ta đi vào đọc văn bản. Gv hướng dẫn đọc: Bµi v¨n béc lé t×nh c¶m nhiÖt thµnh,tha thiÕt cña tác giả khi nhớ về mùa xuân đất Bắc vì vậy khi đọc văn bản các em cần đọc với giọng trầm, sâu l¾ng, mÒm m¹i, chó ý c¸ch ng¾t nhÞp ë nh÷ng c©u v¨n dµi. Gv đọc mẫu  gọi học sinh đọc, nhận xét cách đọc của học sinh ? Theo em v¨n b¶n ®­îc viÕt theo thÓ lo¹i vµ phương thức biểu đạt nào - ThÓ lo¹i: Tuú bót - Phương thức biểu đạt: Biểu cảm Gv( nói): Bài văn đã tái hiện cảnh sắc thiên nhiên vµ kh«ng khÝ mïa xu©n Hµ Néi- mïa xu©n B¾c Việt qua nỗi nhớ da diết của người xa quê. ? VËy theo em v¨n b¶n chia lµm mÊy phÇn néi dung chÝnh cña tõng phÇn - Bè côc chia thµnh 3 phÇn + PhÇn 1: Tõ ®Çu….mª luyÕn mïa xu©n--> T×nh cảm của con người với mùa xuân. 2 Lop7.net. - Trích từ tập tuỳ bútbút ký “Thương nhớ mười hai”. - ThÓ lo¹i: Tuú bót - Phương thức biểu đạt: BiÓu c¶m.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> + PhÇn 2: TiÕp….më héi liªn hoan--> C¶nh s¾c và không khí mùa xuân của đất trời và lòng người. + PhÇn 3: Cßn l¹i--> C¶nh s¾c vµ kh«ng khÝ mïa xu©n B¾c ViÖt sau ngµy r»m th¸ng giªng - Bè côc: 3 phÇn Gv: ChiÕu bè côc Gv: Nh­ vËy còng gièng nh­ c¸c bµi tuú bót c¸c em đã học mạch lạc trong bài văn chủ yếu theo dßng c¶m xóc chñ quan, yÕu tè nµy kÕt hîp víi nhÞp ®iÖu c©u v¨n vµ c¸c h×nh ¶nh t¹o cho bµi v¨n ®Ëm chÊt th¬, chÊt tr÷ t×nh. VËy chÊt th¬, chÊt tr÷ t×nh Êy thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo qua ngßi bót cña Vò II. T×m hiÓu chi tiÕt B»ng c¸c em chuyÓn sang II (t×m hiÓu chi tiÕt) Gv dẫn:Quy luật tình cảm chung của con người víi mïa xu©n ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo thÇy vµ c¸c em cïng t×m hiÓu môc 1 (T×nh c¶m cña con người với mùa xuân) Gv: gọi hs đọc lại đoạn văn: từ đầu…mê luyến mïa xu©n Gv nãi: Më ®Çu ®o¹n trÝch lµ mét c©u v¨n ®­îc tác giả viết dưới dạng khẳng định “Tự nhiên như thÕ: ai còng chuéng mïa xu©n” ? Để viện dẫn cho lời khẳng định đó tác giả đã ®­a ra nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh nµo - Hình ảnh so sánh: non thương nước, bướm thương hoa, trăng thương gió, trai thương gái, mẹ yªu con, c« g¸i cßn son nhí chång Gv: ChiÕu h×nh ¶nh so s¸nh ? C¸ch so s¸nh Êy cã t¸c dông g× - Lµm cho lêi v¨n dÝ dám, gîi niÒm thÝch thó l«i cuốn người đọc vào cảm xúc chung của mình. (chiÕu) ? Kh«ng nh÷ng ®­a ra nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh độc đáo tác giả còn sử dụng nghệ thuật nào nữa - Nghệ thuật: điệp ngữ “ đừng thương”, “ ai cấm ®­îc” ( chiÕu) ? Lêi v¨n dÝ dám kÕt hîp víi ®iÖp ng÷ t¸c gi¶ muốn khẳng định với chúng ta điều gì - Yªu mÕn mïa xu©n lµ lÏ tù nhiªn trong t©m hån tình cảm của mỗi người 3 Lop7.net. 1. T×nh c¶m cña con người với mùa xuân.. - Yªu mÕn mïa xu©n lµ lÏ tù nhiªn trong t©m.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gv (chuyÓn): §óng nh­ thÕ c¸c em ¹, t×nh c¶m của con người với mùa xuân như một quy luật tất yÕu, tù nhiªn. VËy t¹i sao mïa xu©n l¹i cã søc hÊp dÉn k× diÖu với con người như thế các em chuyển sang phần 2 (Cảnh sắc và không khí mùa xuân của đất trời và lòng người) Gv: (nãi) T¸c gi¶ tiÕp tôc sö dông mét lo¹t c©u khẳng định để một lần nữa khẳng định tình yêu cña m×nh víi mïa xu©n: “ T«i yªu s«ng xanh nói tím; tôi yêu đôi mày ai như trăng mới in ngần và t«i còng x©y méng ­íc m¬ nh­ng yªu nhÊt mïa xu©n kh«ng ph¶i lµ v× thÕ”. VËy t¸c gi¶ yªu mïa xu©n bëi nh÷ng lÏ g× thÇy mêi c¸c em theo dâi tiÕp ®o¹n v¨n “ Mïa xu©n cña t«i … nh­ th¬ méng” Hs: đọc ? Trong hồi tưởng và cảm xúc của tác giả, mùa xu©n B¾c ViÖt- mïa xu©n Hµ Néi ®­îc hiÖn lªn qua nh÷ng chi tiÕt h×nh ¶nh nµo, t¸c gi¶ c¶m nhËn mïa xu©n b»ng nh÷ng gi¸c quan nµo. TiÕt trêi: M­a riªu riªu, giã lµnh l¹nh -> thÞ gi¸c, xóc gi¸c ¢m thanh: TiÕng trèng chÌo väng l¹i tõ nh÷ng th«n xãm xa xa -> ThÝnh gi¸c Câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng … - > Trí tưởng tượng ( chiÕu) ? Em hiÓu “m­a riªu riªu”, “giã lµnh l¹nh” lµ nh­ thÕ nµo - Mưa riêu riêu: là mưa phùn hạt mưa nhỏ đều và kÐo dµi - Giã lµnh l¹nh: lµ giã h¬i l¹nh Gv: (nói) Mùa xuân Hà Nội với những nét đẹp : lạnh nhưng vẫn mang cái ấm áp của tình người, nh÷ng chó nh¹n tr¸nh rÐt nay mïa xu©n vÒ kªu lên những tiếng sung sướng, bầu trời đêm trong sáng đẹp, âm thanh của tiếng trống chèo, tiếng hát huª t×nh cña nh÷ng nam thanh n÷ tó. ? Nh÷ng chi tiÕt h×nh ¶nh nµy gîi cho em Ên 4 Lop7.net. hån t×nh c¶m cña mçi người.. 2. C¶nh s¾c vµ kh«ng khí mùa xuân của đất trời và lòng người.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> tượng như thế nào về mùa xuân đất Bắc Hs: Những hình ảnh đó là những tín hiệu của mùa xuân, rất riêng của đất Bắc ( Chiếu) ? Em hãy chỉ ra những đặc sắc nghệ thuật trong ®o¹n v¨n nµy. Hs: Câu khẳng định chứa đầy cảm xúc, câu văn dài chia lµm nhiÒu vÕ kÕt hîp víi ®iÖp tõ “Mïa xu©n”, “có” đã làm cho những hình ảnh đẹp của mùa xu©n nh­ dån dËp nh­ sèng dËy hiÖn vÒ trong ký ức của nhà văn, dấu chấm lửng đặt ở cuối câu còn gợi ra những vẻ đẹp khác nữa về mùa xuân quê hương ? Qua đó em cảm nhận được mùa xuân đất Bắc có những vẻ đẹp như thế nào. Hs: mïa xu©n Êm ¸p trong trÎo, søc sèng lan to¶ - §Ñp, thanh b×nh mang trong con người cảnh vật, mùa xuân mang những những nét đặc trưng của đặc trưng của miền Bắc miÒn B¾c Gv: (Bình) Thật thế các em ạ, mùa xuân đất Bắc hiện lên với những nét đặc trưng rất riêng: đó là c¸i se l¹nh cña “ m­a riªu riªu, giã lµnh l¹nh” nh­ còn vương lại từ mùa đông cũ nhưng đồng thời lại có cái ấm áp nồng nàn tràn ngập đất trời, thấm tận lòng người của tiếng nhạn kêu, tiếng trống chèo, câu hát huê tình đã tạo nên vẻ đẹp rất riêng của mùa xuân đất Bắc. Gv: (DÉn) §Æt vµo hoµn c¶nh s¸ng t¸c, Vò B»ng xa quª rÊt l©u nh­ng khi nhí vÒ mïa xu©n quª hương thì những hình ảnh đẹp lại dội về trong tâm hån nhµ v¨n. ? VËy em hiÓu g× vÒ tÊm lßng cña nhµ v¨n Vò B»ng Hs: Rất yêu mùa xuân quê hương. Ông xa quê nhưng vẫn giữ trọn hình ảnh mùa xuân quê hương trong lòng -> đó chính là một biểu hiện của tình yêu quê hương tha thiết Gv(dẫn) Những dòng hồi tưởng về mùa xuân tiếp tục hiện về trong tâm tưởng nhà văn, tác giả đã tự vÏ l¹i h×nh ¶nh cña m×nh khi cßn sèng ë Hµ Néi lóc mïa xu©n vÒ. ? Dựa vào đoạn văn từ “ Người yêu cảnh… cũng 5 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> thấy yêu thương nữa”, em giúp thầy dựng lại hình ảnh đó Hs: dùng l¹i h×nh ¶nh Gv: nhËn xÐt ? §o¹n v¨n biÓu c¶m giµu c¶m xóc, em h·y chØ ra cái đẹp nghệ thuật trong những câu văn đó Hs: - Biểu cảm trực tiếp: người yêu cảnh - NghÖ thuËt so s¸nh víi nh÷ng h×nh ¶nh so sánh đẹp gợi cảm cụ thể: Mùa xuân về : + Nhùa sèng c¨ng lªn … + Tim nh­ trÎ ra … - Lời nhận xét đánh giá : y như những … ? Từ những đặc sắc về nghệ thuật biểu cảm nhà văn muốn khẳng định sức mạnh nào của mùa xu©n. Hs: Mùa xuân đem đến cho con người niềm yêu cuéc sèng Gv: (Bình) Nhất là với người con xa xứ như Vũ Bằng thì tình yêu với mùa xuân quê hương càng tăng lên gấp bội. Trước mùa xuân, ngỡ như ông đã hoá thân thành muôn loài cỏ cây muông thú để được tắm mình trong mùa xuân, hưởng thụ tất cả sức sống tràn trề của mùa xuân để lớn lên, trẻ lại cïng mïa xu©n. C¸i t«i cña nhµ v¨n trë thµnh mét thi sĩ đa tình say đắm trước mùa xuân. Gv: Và mùa xuân là thời điểm để mọi người hướng về tổ tiên với lòng thành kính. Hs: đọc “ Nhang trầm, đèn nến … mở hội liên hoan” Gv: ChiÕu tranh ? Bức tranh cùng với lời văn đó đã gợi trong em nh÷ng t×nh c¶m g×. Cảnh bàn thờ trong gia đình vào ngày tết có hương vòng, mâm ngũ quả, bánh trưng, hoa đào … không khí gia đình đoàn tụ êm đềm ấm cúng, nh÷ng h×nh ¶nh Êy gÇn gòi víi em -> §ã còng chính là những giá trị tinh thần của người Việt ? §Æt vµo hoµn c¶nh xa quª cña nhµ v¨n em hiÓu thªm ®­îc nçi niÒm t©m sù nµo cña nhµ v¨n. Hs: Nhµ v¨n n©ng niu tr©n träng vµ da diÕt nhí cái không khí hạnh phúc của gia đình, ước mơ 6 Lop7.net. - Mïa xu©n gîi niÒm yªu cuéc sèng, chøa nh÷ng gi¸ trÞ tinh cña người Việt..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> ®­îc trë vÒ sum häp. Gv:(B×nh) §©y kh«ng chØ lµ ­íc m¬, khao kh¸t của Vũ Bằng mà là khao khát của tất cả mọi người dân Việt Nam trong cảnh đất nước bị chia cắt Qua hồi tưởng của tác giả ta thấy mùa xuân Bắc Việt mang một vẻ đẹp riêng biệt, thơ mộng và dạt dào tình người. Gv: (Dẫn) Dường như cảm xúc trào dâng trong lòng về mùa xuân, đã ca ngợi rồi còn muốn nói mãi nữa về vẻ đẹp đó nên đoạn tiếp sau tác giả đã dùng 3 câu liên tục để khẳng định “ Đẹp quá đi, mïa xu©n ¬i – mïa xu©n cña Hµ Néi th©n yªu của Bắc Việt thương mến. Nhưng tôi yêu nhất mïa xu©n lµ vµo kho¶ng sau ngµy r»m th¸ng giªng” VËy c¶nh s¾c vµ kh«ng khÝ cña mïa xu©n sau ngày rằm tháng giêng có gì đặc biệt ta cùng t×m hiÓu 3 3. C¶nh s¾c vµ kh«ng khÝ mïa xu©n sau ngµy Hs: Theo dõi đọc thầm phần còn lại r»m th¸ng giªng. Gv: (Dẫn)Nhà văn đã phát hiện được một vẻ đẹp khác nữa của mùa xuân đất Bắc ?Vẻ đẹp đó được biểu đạt bằng những chi tiết hình ¶nh nµo. Hs: “ §µo h¬i phai nh­ng nhuþ vÉn cßn phong …” ? Qua nh÷ng chi tiÕt h×nh ¶nh nµy em thÊy cã g× đặc sắc trong cách sử dụng từ ngữ của tác giả. Hs: Sö dông nhiÒu tÝnh tõ miªu t¶, h×nh ¶nh so s¸nh c¶m nhËn tinh tÕ ? Qua đó vẻ đẹp của thiên sau ngày rằm tháng giªng hiÖn lªn nh­ thÕ nµo - > Vẻ đẹp của sự tươi tắn của đất trời , cỏ cây trổ lộc đơm hoa kết trái. Gv: Và theo Hàn Mặc Tử vẻ đẹp của sắc xuân ấy đã đến độ “chín” trong cảnh vật. Gv: (B×nh) Nh÷ng h×nh ¶nh thiªn nhiªn sau ngµy r»m tháng giêng không còn sôi động rực rỡ bằng nh÷ng ngµy tÕt mµ nh­ b×nh tÜnh trë l¹i ®ang tÝch tụ chưng cất sức sống của mùa xuân để nối tiếp cuộc tuần hoàn kỳ diệu trong đời sống con người đất trời cỏ cây. 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Gv: (Dẫn) Những sinh hoạt của con người cũng có sù chuyÓn biÕn ? Em hãy tìm những chi tiết thể hiện điều đó Hs: - B÷a c¬m gi¶n dÞ méc m¹c: cµ om víi thÞt th¨n … - Cuộc sống đời thường êm đềm thường nhật: C¸nh mµn ®iÒu… (ChiÕu ) Gv (chèt): §ã lµ mét cuéc sèng b×nh dÞ thanh bình, một nét văn hoá đặc sắc của người dân xứ B¾c ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ cña nhµ v¨n trong ®o¹n v¨n nµy Hs: Sù quan s¸t tinh tÕ Gv: Sù quan s¸t c¶m nhËn tinh tÕ trong tõng chi tiÕt miªu t¶ ngo¹i c¶nh cho thÊy t¸c gi¶ kh«ng chØ là người am hiểu thiên nhiên mà còn rất yêu thiên nhiên biết trân trọng cuộc sống và tận hưởng những vẻ đẹp cuộc sống đời thường rất đỗi thân thương của miền Bắc. Gv: ( dÉn) §Ó hÖ thèng l¹i nh÷ng gi¸ trÞ nghÖ thuËt vµ néi dung cña bµi häc chóng ta chuyÓn sang phÇn III ? Em hãy khái quát lại những nét đặc sắc về nghệ thuËt cña bµi tuú bót: Hs: Tình cảm biểu đạt chân thực cụ thể ; lời văn giµu h×nh ¶nh c¶m xóc ®­îc t¸i hiÖn qua håi tưởng. -> Tõ ng÷, c©u v¨n, c¸c biÖn ph¸p tu tõ mçi lóc mét ch¾t läc võa chÝnh x¸c võa in ®Ëm phong cách văn chương của tác giả rất tài hoa, phóng tóng ? Thông qua những đặc sắc về nghệ thuật tác giả muốn biểu đạt tình cảm gì qua bài văn - Nỗi nhớ da diết của người xa quê -> Đó chính là tình yêu quê hương đất nước, lòng yªu cuéc sèng t©m hån tinh tÕ nh¹y c¶m cña mét cây bút tài hoa. Tác giả đã truyền cho ta tình yêu mùa xuân yêu quê hương yêu gia đình và yêu đất nước. 8 Lop7.net. - Víi sù quan s¸t tinh tÕ thấy được sự thay đổi , chuyÓn biÕn cña c¶nh vËt vµ cuéc sèng sinh ho¹t III. Tæng kÕt 1. NghÖ thuËt:. 2. Néi dung.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Hs : đọc ghi nhớ. * Ghi nhí (SGK). IV. Cñng cè luyÖn tËp *Bµi tËp: Suy nghÜ mét phót vµ tr¶ lêi c©u hái: Khi xa quª em sÏ nhí nhÊt hình ảnh nào về quê hương em Gv: nhËn xÐt V. Hướng dẫn về nhà - Tập đọc diễn cảm bài văn - S­u tÇm vµ chÐp l¹i nh÷ng ®o¹n v¨n c©u th¬ hay vÒ mïa xu©n - ViÕt mét ®o¹n v¨n diÔn t¶ c¶m xóc cña em vÒ mét mïa trong n¨m ë quª hương hay nơi mình đang sống. 9 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span>