Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 107: Cách làm bài văn lập luận giải thích (tiết 1)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕt 107 c¸ch lµm bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch. I. Môc tiªu. 1. KiÕn thøc: ¤n l¹i lÝ thuyÕt vÒ kiÓu bµi nghÞ luËn gi¶i thÝch: Nh÷ng kiÕn thøc cô thÓ trong viÖc lµm mét bµi v¨n gi¶i thÝch, nh÷ng l­u ý vµ nh÷ng lçi cÇn tr¸nh khi lµm bµi. 2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng: Tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn ý, phát triển ý thành ®o¹n v¨n, bµi v¨n. 3. Thái độ: Giáo dục HS lòng say mê tìm hiểu bộ môn. II. ChuÈn bÞ. GV: §Ò bµi, tham kh¶o sgv. HS: ChuÈn bÞ bµi theo yªu cÇu sgk. III. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc. 1. ổn định tổ chức ( 1 ph) 7B:………… 2. KiÓm tra bµi cò( 4 ph) ? Em h·y nªu quy tr×nh lµm mét bµi v¨n chøng minh? ( 4 bước...) 3. Bµi míi. Hoạt động của GV - HS * Hoạt động 1. HDHS các bước lµm bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch. ( 20 ph) - HS đọc đề văn SGK - 84. - GV chép đề bài lên bảng.. Néi dung I. Các bước làm bài văn lập luận giải thÝch.. 1. §Ò bµi: Nh©n d©n ta cã c©u tôc ng÷: " Đi một ngày đàng, học một sàng khôn" Hãy giải thích câu tục ngữ đó. ? Sau khi có đề bài , em phải làm 2. Tìm hiểu đề, tìm ý. g×? ? §èi víi c©u tôc ng÷ ta cÇn ph¶i - Gi¶i thÝch nghÜa ®en, nghÜa bãng -> nói lên khát vọng bao đời của người gi¶i thÝch c¸c líp nghÜa nµo? ( Gi¶i thÝch nghÜa ®en, nghÜa bãng n«ng d©n ViÖt Nam . vµ ý nghÜa s©u sa cña nã ) ? T×m nghÜa cña c©u tôc ng÷ b»ng c¸ch nµo? ( Tra tõ ®iÓn, gi¶i thÝch + T×m ý. Liªn hÖ víi c¸c c©u ca dao, nghÜa ®en, nghÜa bãng.) ? §Ó t×m ý cho bµi v¨n ta cã thÓ liªn tôc ng÷: - Đi cho biết đõ biết đây hÖ víi c©u ca dao, tôc ng÷ nµo?. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> ë nhµ víi mÑ biÕt ngµy nµo kh«n... 3. LËp dµn ý. ? Sau khi tìm hiểu đề, tìm ý ta phải a. Mở bài. Đề cao sự cần thiết và vai lµm g×? trß to lín cña viÖc ®i vµo cuéc sèng ? H·y nªu ba phÇn cña dµn ý? để mở mang hiểu biết đối với con người -> Trích câu tục ngữ... b. Th©n bµi. + Gi¶i thÝch: NghÜa ®en, nghÜa bãng ? PhÇn th©n bµi ph¶i lµm nhiÖm vô cña c©u tôc ng÷. g×? - đi một ngày đàng nghĩa là gì? - mét sµng kh«n lµ g×? - vì sao lại đi một ngày đàng, học mét sµng kh«n? - ®i ntn, häc ntn?... c. KÕt bµi. - Khẳng định câu tục ngữ: Ngày xưa, ngµy nay c©u tôc ng÷ vÉn cßn gi÷ nguyªn ý nghÜa, lµ kinh nghiÖm, lêi ? Phần kết bài em làm như thế nào? khuyên hướng tới mọi người. 4. ViÕt bµi. ? Khi đã xây dựng xong dàn ý, bước 5. Đọc và sửa chữa. tiÕp theo em ph¶i lµm g×? - HS đọc phần tham khảo SGK. ? Sau khi viÕt xong bµi c«ng viÖc cuèi cïng em ph¶i lµm g×? - HS tham kh¶o SGK. * Ghi nhí SGK - 86. - > Nh­ vËy muèn lµm mét bµi v¨n gi¶i thÝch th× em ph¶i thùc hiÖn theo II. LuyÖn tËp. mấy bước? Nội dung của các bước đó ntn? - HS ph¸t biÓu -> §äc ghi nhí sgk. * Hoạt động 2. HDHS luyện tËp.(15ph) - Tù viÕt thªm nh÷ng c¸ch më bµi, kết bài khác cho đề văn trên. - HDHS viết theo tổ, trình bày trước líp, gäi HS nhËn xÐt, bæ sung, GV chốt lại vấn đề. 4. Cñng cè( 3 ph). Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Bốn bước làm một bài văn lập luận giải thích? - GV hệ thống nội dung bài giảng. - HS đọc ghi nhớ. 5. HD häc ë nhµ( 2 ph) - Häc thuéc ghi nhí ( SGK) - Hoµn thiÖn bµi viÕt vµo vë. - So¹n tiÕt108. LuyÖn tËp lËp luËn gi¶i thÝch - ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 6. TiÕt 108. luyÖn tËp lËp luËn gi¶i thÝch. viÕt bµi tËp lµm v¨n sæ 6 ë nhµ. I. Môc tiªu. 1. KiÕn thøc: Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸ch lµm bµi v¨n lËp luËn gi¶i thích, vận dụng kiến thức đó để giải quyết đề văn giải thích một nhận định, một ý kiến, một vấn đề văn học gần gũi. 2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn ý, viết bài văn hoàn chØnh. 3. Thái độ: Giáo dục HS ý thức say mê tìm hiểu bộ môn. II. ChuÈn bÞ. GV: Tham kh¶o SGV, ThiÕt kÕ bµi gi¶ng ng÷ v¨n 7. HS: ChuÈn bÞ bµi theo yªu cÇu SGK. III. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc. 1. ổn định tổ chức ( 1 ph) 7B:………… 2. KiÓm tra bµi cò( 14 ph) * §Ò bµi: ? Em hãy nêu các bước làm bài văn giải thích? Dàn bài của bài văn giải thÝch? * §¸p ¸n: HS tr¶ lêi ®­îc nh÷ng ý c¬ b¶n sau: - Muốn làm bài văn lập luận giải thích thì phải thực hiện các bước: ( 4 điểm) + Tìm hiểu đề và tìm ý. + LËp dµn bµi + ViÕt bµi. + §äc l¹i vµ söa ch÷a. - Dµn bµi : Më bµi, th©n bµi, kÕt bµi...( 5 ®iÓm) - Tr×nh bµy, râ rµng, s¹ch, khoa häc...( 1 ®iÓm) 3. Bµi míi. Hoạt động của GV - HS Néi dung * Hoạt động 1. Tìm hiểu 4 bước I. Đề bài: Vì sao Phạm Duy Tốn lại. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> lµm bµi v¨n gi¶i thÝch. ( 20ph) - GV chép đề bài lên bảng. - Yêu cầu HS đọc lại đề bài. ? Nội dung của phần tìm hiểu đề là lµm thÕ nµo? ? Ph¹m vi dÉn chøng vµ lÝ lÏ lµ g×?. chọn và đặt nhan đề cho truyện của m×nh lµ: " Sèng chÕt mÆc bay" 1. Tìm hiểu đề, tìm ý. - ThÓ lo¹i- kiÓu bµi: Gi¶i thÝch mét vấn đề văn học. - Nội dung luận đề: Truyện ngắn " Sèng chÕt mÆc bay" cña Ph¹m Duy Tèn. - LÝ lÏ vµ dÉn chøng: + HiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶, vÒ v¨n häc Việt Nam những năm đầu thế kỉ XX Về hệ thống đê điều, nạn lũ lụt thời thuéc Ph¸p. + LÊy dÉn chøng trong t¸c phÈm... * T×m ý.. ? Để làm sáng tỏ yêu cầu của đề chúng ta phải tự đặt ra những câu hái vµ tr¶ lêi c©u hái ntn? - Nhan đề: Sống chết mặc bay bắt nguån tö c©u nãi quen thuéc nµo trong d©n gian? - C©u tôc ng÷: Sèng chÕt mÆc bay, tiÒn thÇy bá tói. ? C©u nãi cã ý nghÜa g×? ( sù v« tr¸ch nhiÖm...) ? V× sao nhµ v¨n kh«ng nãi c¶ c©u mµ chØ nãi mét phÇn? ( người đọc tự phán xét) ? Nh÷ng dÉn chøng nµo trong truyÖn cã thÓ vËn dông lµm s¸ng tá luận đề? - Dân lo lắng hộ đê - Viên quan phụ ? Nh÷ng dÉn chøng nµo trong thøc mÉu cïng quan l¹i, sai nha ngåi trong tế cần sử dụng để bổ sung và hoàn đình đánh bài. chỉnh luận đề? - Thái độ thờ ơ trước phong trào học tËp, rÌn luyÖn, x©y dùng giê,ngµy, tuÇn häc tèt cña mét sè b¹n trong ? Trong phÇn më bµi cña mét bµi líp... văn nghị luận giải thích người viết 2. Xây dựng dàn ý. cÇn nªu ®­îc c¸c ý nµo? a. Nêu vấn đề: - Giới thiệu vấn đề: Sống chết mặc bay là một nhan đề hay có nhiều ý * Hoạt động nhóm( 2-4 em) nghÜa s©u s¾c, gãp phÇn t¹o lªn sù - GV nªu yªu cÇu nhiÖm vô: hÊp dÉn vµ lÝ thó cña t¸c phÈm. ? Phần giải quyết vấn đề cần triển b. Giải quyết vấn đề: khai những luận điểm chính theo hệ - Luận điểm 1: Nguồn gốc nhan đề. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> thèng ntn? - Hoạt động nhóm ( 5 ph) - NhiÖm vô: C¸c nhãm tËp trung giải quyết vấn đề. Đại diện nhóm tr×nh bµy. - HS kh¸c nhËn xÐt, GV chèt l¹i vÊn đề.. vµ giíi thiÖu nguån gèc. + Giíi thiÖu nghÜa ®en, nghÜa bãng cña c©u tôc ng÷: Sèng chÕt mÆc bay, tiÒn thÇy bá tói. - LuËn ®iÓm 2: V× sao t¸c gi¶ l¹i lùa chọn và đặt nhan đề như vậy? + Xuất phát từ chủ đề câu truyện. + Từ hình tượng nhân vật trung tâm. - Luận điểm 3: ý nghĩa của nhan đề sèng chÕt mÆc bay... ? Nội dung chính của phần kết thúc c. Kết thúc vấn đề: vấn đề là gì? - Cái hay , cái đặc sắc của truyện. - Gi¸ trÞ cña t¸c phÈm. - Cảm nhận của em về nhan đề này. * Hoạt động 2. HDHS luyện viết II. Luyện viết bài. bµi.(6') - Chia líp 4 nhãm: N1 - Nªu V§ N2,3 - ViÕt GQV§. N4 - KTV§. - Gọi HS trình bày trên bảng ( đọc)> NX, uốn nắn: Lí lẽ, dẫn chứng, luËn ®iÓm...=> Néi dung, h×nh thøc c¸c phÇn. 4. Cñng cè( 2 ph) - Phương pháp lập luận giải thích? - Hoµn thiÖn bµi v¨n vµo vë. 5. HD häc ë nhµ( 2 ph) - HDHS lµm bµi viÕt sè 6 ë nhµ. §Ò bµi: Mïa xu©n lµ tÕt trång c©y Làm cho đất nước càng ngày càng xuân. B¸c Hå muèn khuyªn d¹y chóng ta ®iÒu g× qua 2 dßng th¬ Êy? V× sao c«ng việc trồng cây trong mùa xuân của đất trời lại có thể góp phần làm nên mùa xuân cho đất nước? - §äc, so¹n TiÕt109, 110. Nh÷ng trß lè hay lµ Va-ren vµ Phan Béi Ch©u.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>