Giáo án Vật lý 12 nâng cao - Bài 35: Tán sắc ánh sáng

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Baøi 35 (SGK Vaät lí 12 naâng cao) TAÙN SAÉC AÙNH SAÙNG I. Muïc tieâu: + Kiến thức: - Mô tả và giải thích được hiện tượng tán sắc ánh sáng. - nắm vững khái niệm ánh sáng trắng, ánh sáng đơn sắc. + Kỹ năng: giải thích hiện tượng cầu vồng, quầng của ánh trăng ….. II. Chuaån bò: GV: - Chuaån bò ba thí nghieäm khaûo saùt: TN veà taùn saéc aùnh saùng. TN với ánh sáng đơn sắc. TN tổng hợp ánh sáng trắng. - Soạn phần trình chiếu bằng PowerPoint: các câu hỏi chuẩn bị kiến thức và phần củng cố. Hình veõ caùc thí nghieäm vaø keát quaû thí nghieäm. HS: - Oân lại các kiến thức về lăng kính: Đường truyền của tia sáng đơn sắc qua lăng kính. Công thức lăng kính. III. Dự kiến ghi bảng: TAÙN SAÉC AÙNH SAÙNG 1. Thí nghieäm veà taùn saéc aùnh saùng: a. Sơ đồ thí nghiệm: b. Keát quaû thí nghieäm: Chùm sáng trắng của mặt trời, sau khi qua LK đã bị phân tách thành các chùm sáng có màu khác nhau từ đỏ đến tím. Chùm sáng màu đỏ bị lệch ít nhất, chùm sáng màu tím bị leäch nhieàu nhaát. Dải màu từ đỏ đến tím gọi là quang phổ của ánh sáng Mặt Trời. 2. Aùnh saùng traéng vaø aùnh saùng ñôn saéc: a. Thí nghieäm cuûa Niu-tôn veà aùnh saùng ñôn saéc: Keát quaû thí nghieäm: - Chuøm saùng maøu vaøng khoâng bò taùn saéc. - Goùc leäch cuûa caùc chuøm tia coù maøu khaùc nhau khi truyeàn qua laêng kính laø khaùc nhau..  Aùnh saùng ñôn saéc laø aùnh saùng khoâng bò taùn saéc maø chæ bò leäch khi ñi qua laêng kính. b. Tổng hợp các ánh sáng đơn sắc thành ánh saùng traéng: c. Kết luận: Aùnh sáng trắng là hỗn hợp của nhiều ánh sáng đơn sắc, có màu từ đỏ đến tím. Aùnh sáng trắng là một trường hợp của ánh sáng phức tạp, hay ánh sáng đa sắc. 3. Giải thích hiện tượng tán sắc ánh sáng: Sự tán sắc ánh sáng là sự phân tách một chùm ánh sáng phức tạp thành các chuøm aùnh saùng ñôn saéc khaùc nhau. Chieát suaát cuûa caùc chaát trong suoát bieán thieân theo maøu saéc cuûa aùnh saùng vaø tăng dần từ màu đỏ đến màu tím. 4. Ứng dụng sự tán sắc ánh sáng: máy quang phổ, hiện tượng cầu vồng…... IV. Tổ chức các hoạt động dạy học: Hoạt động của HS Hoạt động của GV Hoạt động 1: Chuẩn bị kiến thức (5 phút) HS thảo luận nhóm ôn lại kiến thức cũ và * GV nêu các câu hỏi về sự truyền tia sáng đơn sắc phaùt bieåu. qua laêng kính vaø goùc leäch cuûa tia saùng. * GV choát laïi: Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - Tia saùng ñôn saéc qua laêng kính bò khuùc xaï veà phía đáy LK. - Góc lệch D phụ thuộc chiết suất n, n lớn thì D lớn. Hoạt động 2: Khảo sát các thí nghiệm (20 phút) Thí nghiệm 1: Về sự tán sắc ánh sáng * HS tìm hieåu boá trí TN 1. * GV dùng hình ảnh cầu vồng để đặt vấn đề vào * Quan saùt, phaùt hieän vaø phaùt bieåu. baøi. - Ngoài khúc xạ còn thấy chùm tia ló là chuøm saùng goàm nhieàu maøu bieán thieân lieân * GV dùng màn hình trình chiếu (hoặc tranh vẽ trên tục từ đỏ đến tím giống màu cầu vồng, gồm khổ giấy lớn) giúp HS tìm hiểu mục đích và bố trí baûy saéc. thí nghieäm. - Theo chiều từ đỉnh đến đáy LK, màu sắc * GV định hướng HS quan sát để phát hiện xem khi chùm tia ló biến thiên từ đỏ đến tím. chiếu ánh sáng trắng qua LK thì ngoài khúc xạ còn có hiện tượng gì nữa xảy ra? Sau đó tiến hành thí * Phát biểu kết luận về hiện tượng tán sắc nghieäm. aùnh saùng. * GV giúp HS rút ra kết luận về hiện tượng tán sắc aùnh saùng. * Từ câu hỏi của GV, HS đề xuất cách * GV nhaán maïnh nhieäm vuï troïng taâm cuûa baøi laø kiểm tra xem có phải Lk làm đổi màu ánh phải giải thích hiện tượng tán sắc ánh sáng. saùng? * GV đặt câu hỏi: có phải LK làm đổi màu ánh saùng? Thí nghiệm 2: Với ánh sáng đơn sắc * HS quan saùt, phaùt bieåu, nhaän xeùt: khoâng phải LK là nguyên nhân gây ra hiện tượng * GV nêu một phương án TN: dùng ánh sáng đơn saéc cho qua LK vaø tieán haønh thí nghieäm 2. taùn saéc. * Trở lại với hiện tượng tán sắc ánh sáng, GV đặt * HS ruùt ra keát luaän veà aùnh saùng ñôn saéc. vấn đề: ánh sáng đơn sắc không bị tán sắc khi đi qua * HS phaùt hieän nghi vaán raèng: aùnh saùng LK, vaäy taïi sao aùnh saùng traéng qua LK laïi bò phaân trắng gồm nhiều thành phần đơn sắc từ đỏ taùn thaønh nhieàu thaønh phaàn ñôn saéc bieán thieân lieân đến tím. tục từ đỏ đến tím? Các em có ý kiến gì về cấu trúc * HS đề xuất cách kiểm tra nghi vấn trên. cuûa aùnh saùng traéng khoâng? Thí nghiệm 3: Tổng hợp ánh sáng trắng * HS tìm hieåu boá trí thí nghieäm 3. * GV nêu một số phương án TN tổng hợp ánh sáng * Quan saùt keát quaû vaø ruùt ra keát luaän veà traéng vaø ñöa ra moät soá phöông aùn khaû thi, tieán haønh aùnh saùng traéng. TN 3. * Trở lại vấn đề trọng tâm của bài là hiện tượng tán sắc ánh sáng. GV đưa ra vấn đề: Đành rằng ánh sáng trắng là tập hợp vô số ánh sáng đơn sắc nhưng vì sao qua LK caùc thaønh phaàn ñôn saéc laïi taùch ra vaø tạo nên sự tán sắc? Hoạt động 3: Giải thích hiện tượng (5 phút) * HS thảo luận nhóm, dùng kiến thức đã * Căn cứ lời giải thích của HS, GV nhấn mạnh: Qua chuẩn bị để đưa ra lời giải thích: các thành hiện tượng tán sắc, chúng ta đã có một phát hiện phần đơn sắc bị khúc xạ với những góc lệch quan trọng là: chiết suất của một môi trường trong khác nhau nên chiết suất của LK với các suốt có quan hệ với màu sắc ánh sáng. Điều này có aùnh saùng ñôn saéc khaùc nhau thì khaùc nhau. yù nghóa trong vieäc keát luaän veà baûn chaát soùng cuûa aùnh saùng. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Hoạt động 4: Tìm hiểu ứng dụng của hiện tượng tán sắc ánh sáng(7 phút) * HS quan saùt, thaûo luaän vaø ñöa ra caùc caùch * GV duøng maøn hình trình chieáu cho HS xem aûnh giaûi thích rieâng. cầu vồng ở nhiều cảnh khác nhau, cả ở những thác nước và yêu cầu HS giải thích. * GV kết luận nguyên nhân gây ra cầu vồng và giới thiệu Bài đọc thêm: Cầu vồng để HS tham khảo. * GV nêu thêm một ứng dụng quan trọng hơn nữa: Đó là chế tạo máy phân tích quang phổ (giới thiệu sô qua) Hoạt động 5: Củng cố bài (8 phút) * HS thảo luận nhóm, từng nhóm đưa ra * GV duøng maøn hình trình chieáu neâu hai caâu hoûi: câu trả lời, giải thích và tranh luận. Hiện tượng tán sắc có phải chỉ xảy ra với ánh sáng trắng hay không? Có phải chỉ xảy ra với LK hay khoâng? Vaø hai caâu hoûi traéc nghieäm. * GV sau khi đưa ra đáp án và kết luận thì yêu cầ HS về tự suy nghĩ câu hỏi: vì sao trong các hiện tượng khúc xạ ta không thấy rõ sự tán sắc? Và giao baøi taäp veà nhaø.. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span>