Bài giảng Ngữ văn 8 tiết 61: Thuyết minh về một thể loại văn học

<span class='text_page_counter'>(1)</span>PHÒNG GD& ĐT –HUYỆN ĐIỆN BIÊN TRƯỜNG THCS NÀ NHẠN. Giáo viên thực hiện:Lò Thị Sơn Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> KIỂM TRA BÀI CŨ. ? Em hãy nêu các bước làm bài văn thuyết minh ?. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ngữ văn 8. Tiết 61.. Thuyết minh về một thể loại văn học. I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học * Đề bài: “ Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”. 1. Quan sát .. Văn bản: VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC. Vẫn là hào kiệt ,vẫn phong lưu Chạy mỏi chân thì hãy ở tù. Đã khách không nhà trong bốn biển, Lại người có tội giữa năm châu. Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế, Mở miệng cười tan cuộc oán thù. Thân ấy vẫn còn còn sự nghiệp, Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.. Hãy xác định số tiếng, số dòng trong bài thơ ? Có thể thêm bớt số dòng, số tiếng trong bài thơ được hay không ?. - Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 chữ ( tiếng ).. Phan Bội Châu Trong Thơ văn yêu nước và cách mạng đầu thế kỷ XX, NXB Văn học, Hà Nội 1976. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ngữ văn 8. Tiết 61.. Thuyết minh về một thể loại văn học. I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học * Đề bài: “ Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”. 1. Quan sát, nhận xét đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.. Văn bản: VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC. Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu, B. B. Chạy mỏi chân thì hãy ở tù. T. Hãy ghi kí hiệu bằng (B), trắc(T) cho các tiếng 2,4,6 trong từng dòng ở bài thơ trên ?. T B. T. Đã khách không nhà trong bốn biển, T. Lại người. B. có tội. B. Bủa. tay. T. giữa năm châu. T. B. ôm chặt bồ. B. kinh tế,. T. B. Mở miệng cười tan cuộc oán thù. - Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 chữ ( tiếng ).. T. B. T. Thân ấy vẫn còn còn sự nghiệp, T. Bao. T. nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu. B. Lop8.net. B T. B.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ngữ văn 8. Tiết 61.. Thuyết minh về một thể loại văn học. I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học * Đề bài: “ Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”. 1. Quan sát, nhận xét đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú. - Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng. - Có quan hệ bằng, trắc + Đối ở tiếng 2,4,6 và cặp câu 1-2; 3-4; 5-6; 7- 8. + Niêm ở cặp câu 2-3; 4-5; 6-7.. Văn bản: VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC. Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu, B. B. Chạy mỏi chân thì hãy ở tù. T. B. T. Đã khách không nhà trong bốn biển, T. Lại người. Hãy nhận xét quan hệ (B), (T) giữa các tiếng trong dòng thơ và giữa các dòng với nhau ?. T. B. có. tội. giữa năm châu.. T. B. B. Bủa. T. tay. ôm chặt. B. T. bồ. kinh tế, B. Mở miệng cười tan cuộc oán thù. T. B. T. Thân ấy vẫn còn còn sự nghiệp, T. Bao. Lop8.net. T. nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu. B. ? Hãy nhận xét quan hệ (B), (T) giữa các cặp câu 2-3, 4-5, 6-7 ?. B T. B.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ngữ văn 8. Tiết 61.. Thuyết minh về một thể loại văn học. I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học * Đề bài: “ Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”. 1. Quan sát, nhận xét đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú. - Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng. - Có quan hệ bằng, trắc + Đối ở tiếng 2,4,6 và cặp câu 1-2; 3-4; 5-6; 7- 8. + Niêm ở cặp câu 2-3; 4-5; 6-7. - Gieo vần ở các tiếng cuối câu. Văn bản: VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC. Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu, u B. B. u Chạy mỏi chân thì hãy ở tù. T. B. T. ̀. Đã khách không nhà trong bốn biển, T. Lại người. B. có. T. giữa năm châu. u. tội. B. Bủa. ? Quan sát bài thơ cho biết tiếng nào hiệp vần với nhau ? ? Em có nhận xét gì về cách gieo vần ở đây ?. T. T. B. tay. ôm chặt. B. T. bồ. kinh tế, B. u Mở miệng cười tan cuộc oán thù. T B T ̀ Thân ấy vẫn còn còn sự nghiệp, T. Bao. T. nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu. u B. Lop8.net. B T. B.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ngữ văn 8. Tiết 61.. Thuyết minh về một thể loại văn học. I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học * Đề bài: “ Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”. 1. Quan sát, nhận xét đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú. - Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng. - Có quan hệ bằng, trắc + Đối ở tiếng 2,4,6 và cặp câu 1-2; 3-4; 5-6; 7- 8. + Niêm ở cặp câu 2-3; 4-5; 6-7. - Gieo vần ở các tiếng cuối câu - Ngắt nhịp phổ biến: 4/3; 3/4; 2/2/3.. ? Xác định cách ngắt nhịp của bài thơ ?. Văn bản: VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC. Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu, u B. T. B. Chạy mỏi chân thì hãy ở tù. u T. B. ̀. T. Đã khách không nhà trong bốn biển, T. B. Lại người. có tội. B. T. Bủa. T. giữa năm châu. u B. tay. ôm chặt bồ. B. T. kinh tế, B. Mở miệng cười tan cuộc oán thù. u T B T ̀ Thân ấy vẫn còn còn sự nghiệp, T. Bao. T. nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu. u B. Lop8.net. B T. B.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ngữ văn 8. Tiết 61.. Thuyết minh về một thể loại văn học. I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học * Đề bài: “ Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”. 1. Quan sát, nhận xét đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.. Văn bản: VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC. Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu, u Đề. - Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng.. B. T. Chạy mỏi chân thì hãy ở tù. u T. - Có quan hệ bằng, trắc + Đối ở tiếng 2,4,6 và cặp câu 1-2; 3-4; 5-6; 7- 8. Thực + Niêm ở cặp câu 2-3; 4-5; 6-7.. B B. T. ̀. Đã khách không nhà trong bốn biển, T. B. - Gieo vần ở các tiếng cuối câu. Lại người. có tội. - Ngắt nhịp phổ biến: 4/3; 3/4; 2/2/3. - Bố cục: Đề, Thực, Luận, Kết.. B. T. Bủa Luận. tay. T. giữa năm châu. u B. ôm chặt bồ. B. kinh tế,. T. B. Mở miệng cười tan cuộc oán thù. u T B T ̀ Thân ấy vẫn còn còn sự nghiệp, Kết. T. Bao. Lop8.net. T. nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu. u B. ? Bài thơ có bố cục như thế nào ?. B T. B.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Ngữ văn 8 Tiết 61.. Thuyết minh về một thể loại văn học. I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học * Đề bài: “ Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”. 1. Quan sát, nhận xét đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú. - Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng. - Có quan hệ bằng, trắc + Đối ở tiếng 2,4,6 và cặp câu 1-2; 3-4; 5-6; 7- 8. + Niêm ở cặp câu 2-3; 4-5; 6-7. - Gieo vần ở các tiếng cuối câu - Ngắt nhịp phổ biến: 4/3; 3/4; 2/2/3. - Bố cục: Đề, Thực, Luận, Kết.. * Bố cục bài văn thuyết minh nói chung. - Mở bài: Giới thiệu đối tượng thuyết minh. 2. Lập dàn bài: - Mở bài: Nêu định nghĩa chung về thể thơ thất ngôn bát cú - Thân bài: Nêu các đặc điểm của thơ:. - Thân bài: Trình bày cấu tạo, đặc điểm, lợi ích… của đối tượng thuyết minh. - Kết bài: Bày tỏ thái độ đối với đối tượng.. - Số câu, số chữ trong mỗi bài. - Quy luật bằng trắc của thể thơ. - Cách gieo vần, ngắt nhịp của thể thơ, bố cục bài thơ…. - Kết bài: Cảm nhận của em về vẻ đẹp, nhạc điệu của bài thơ Lop8.net. ? Em hãy nhắc lại bố cục 3 phần và nêu nhiệm vụ từng phần của bài văn thuyết minh nói chung ?.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> 1. Mở bài: Thất ngôn bát cú là một thể thơ thông dụng trong các thể thơ đường luật, một thể thơ được viết theo luật đặt ra từ thời nhà Đường (618 – 907 ) được các nhà thơ rất yêu thích. Các nhà thơ cổ điển VN ai cũng làm thơ theo thể thơ này bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm. b. Thân bài: - Số câu số chữ trong mỗi bài (8 câu, mỗi câu có 7 chữ). - Quy định bằng trắc. Tiếng thứ 2 trong câu 1 là tiếng trắc T -> Trắc (ngược lại). + Các câu :1-2; 3-4; 5-6; 7-8 -> Khác nhau về “bằng” “trắc” -> Đối +câu: 2-3; 4-5; 6-7; 1-8 -> giống nhau về “bằng” “trắc” -> Niêm. - Cách gieo vần của thể thơ. - Gieo vần ở tiếng thứ 7 của các câu: 1,2,4,6,8. thường là vần “bằng” - Cách ngắt nhịp của thể thơ: - Nhịp : 4/3 ; 3/4 ; 2/2/3 … - Bố cục: 4 phần (Đề: câu 1-2 ; Thực: câu 3-4 ; luận: câu 5-6; Kết:câu 7-8). - Nghệ thuật đối: Câu 3/4 ;câu: 5/6 . (Đối vế, Đối ý, đối thanh). Ưu điểm: Bài thơ có vẻ đẹp hài hoà cân đối (số câu chữ bố cục) âm thanh nhạc điệu trầm bổng ( vần luật bằng trắc). Hạn chế: Vì niêm luật chặt chẽ nên việc diễn tả cảm xúc gò bó vì bị ràng buộc không được tự do như thơ tự do. c. Kết bài: Vai trò của thể thơ TNBC từ xưa tới nay. Đây là thể thơ quan trọng có nhiều tác phẩm có giá trị được làm theo thể thơ này. Và cho đến nay nó vẫn được ưu chuộng. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Ngữ văn 8 Tiết 61.. Thuyết minh về một thể loại văn học. I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học * Đề bài: “ Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”. 1. Quan sát, nhận xét đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú. - Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng. - Có quan hệ bằng, trắc + Đối ở tiếng 2,4,6 và cặp câu 1-2; 3-4; 5-6; 7- 8. + Niêm ở cặp câu 2-3; 4-5; 6-7. - Gieo vần ở các tiếng cuối câu - Ngắt nhịp phổ biến: 4/3; 3/4; 2/2/3. - Bố cục: Đề, Thực, Luận, Kết.. ? Qua tìm hiểu em hãy cho biết muốn thuyết minh một thể loại văn học chúng ta cần lưu ý điều gì ?. 2. Lập dàn bài: - Mở bài: Nêu định nghĩa chung về thể thơ thất ngôn bát cú - Thân bài: Nêu các đặc điểm của thơ: - Số câu, số chữ trong mỗi bài. - Quy luật bằng trắc của thể thơ. - Cách gieo vần, ngắt nhịp của thể thơ, bố cục bài thơ…. - Kết bài: Cảm nhận của em về vẻ đẹp, nhạc điệu của bài thơ 3. Ghi nhớ: SGK / Trang 154 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> * Muốn thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học ( thể thơ hay văn bản cụ thể ), trước hết phải quan sát, nhận xét, sau đó khái quát thành những đặc điểm. * Khi nêu các đặc điêm, cần lựa chọn những đặc điể̉m tiêu biểu, quan trọng và cần có những ví dụ để làm sáng tỏ đặc điểm ấy.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Ngữ văn 8 Tiết 61.. Thuyết minh về một thể loại văn học. I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học. II. Luyện tập:. * Đề bài: “ Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”. 1. Quan sát, nhận xét đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú. - Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng. - Có quan hệ bằng, trắc + Đối ở tiếng 2,4,6 và cặp câu 1-2; 3-4; 5-6; 7- 8. + Niêm ở cặp câu 2-3; 4-5; 6-7. - Gieo vần ở các tiếng cuối câu - Ngắt nhịp phổ biến: 4/3; 3/4; 2/2/3. - Bố cục: Đề, Thực, Luận, Kết.. 2. Lập dàn bài: - Mở bài: Nêu định nghĩa chung về thể thơ thất ngôn bát cú - Thân bài: Nêu các đặc điểm của thơ: - Số câu, số chữ trong mỗi bài. - Quy luật bằng trắc của thể thơ. - Cách gieo vần, ngắt nhịp của thể thơ, bố cục bài thơ…. - Kết bài: Cảm nhận của em về vẻ đẹp, nhạc điệu của bài thơ 3. Ghi nhớ: SGK / Trang 154 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> II. LUYỆN TẬP 1. Hãy thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn trên cơ sở các truyện ngắn đã học: Tôi đi học, Lão Hạc. Chiếc lá cuối cùng.? Truyện. Thể loại. Tự sự Tôi đi loại học nhỏ.. Nhân vật. Không gian, thời gian. Nội dung. - “Tôi” - Ông hiệu trưởng.. - Buổi học đầu tiên -Trên đường đến trường.. Tâm trạng n/v “tôi” khi nhớ về ngày khai trường.. So sánh , đối chiếu.. Xung quanh việc bán chó và cái chết của lão Hạc.. Miêu tả Tâm lí nhân vật.. Tự sự loại nhỏ.. -Lão Hạc -Ông giáo, và vợ, -Binh Tư.. Tự sự Chiếc lá cuốí loại nhỏ. cùng. Giôn-xi , Xiu và Cụ Bơ-men.. Lão Hạc. -Nhà ông. Giáo nhà Lão Hạc -mấy ngày. Căn gác của Giôn-xi. Lop8.net. nghệ thuật. Giôn-xi tuyệt vong Đảo ngược tình và cụ Bơ-men vẽ huống chiếc lá cứu sống hai lần. Giôn-xi..

<span class='text_page_counter'>(15)</span> LUYỆN TẬP. 2. Đọc tài liệu tham khảo sau để tìm thấy những gợi ý cần thiết cho việc lập dàn bài và viết bài. TRUYỆN NGẮN. Truyện ngắn là hình thức tự sự loại nhỏ. Truyện ngắn khác với truyện vừa ở dung lượng nhỏ, tập trung mô tả một mảnh của cuộc sống: một biến cố, một hành động, một trạng thái nào đó trong cuộc đời nhân vật, thể hiện một khía cạnh của tính cách hay một mặt nào đó của đời sống xã hội. Do đó truyện ngắn thường ít nhân vật và sự kiện. Cốt truyện của truyện ngắn thường diễn ra trong một không gian, thời gian hạn chế. Nó không kể trọn vẹn một quá trình diễn biến một đời người mà chọn lấy những khoảnh khắc, những “lát cắt” của cuộc sống để thể hiện. Kết cấu của truyện ngắn thường là sự sắp đặt những đối chiếu, tương phản để làm bật ra chủ đề. Do đó, mà truyện ngắn thường là ngắn. Truyện ngắn tuy ngắn nhưng có thể đề cập tới những vấn đề lớn của cuộc đời. Tác phẩm của nhiều bậc thầy trong thể loại này đã cho ta biết điều đó. (Theo Từ điển văn học) Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Ngữ văn 8 Tiết 61.. Thuyết minh về một thể loại văn học. I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học. II. Luyện tập:. * Đề bài: “ Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”. 1. Quan sát, nhận xét đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.. Đề: Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn. Mở bài: + Nêu định nghĩa chung về loại truyện ngắn: + Truyện ngắn là hình thức tự sự loại nhỏ.. - Thân bài: Nêu các đặc điểm của truyện ngắn:. - Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng. - Có quan hệ bằng, trắc + Đối ở tiếng 2,4,6 và cặp câu 1-2; 3-4; 5-6; 7- 8.. + Đặc điểm về nội dung: nhõn vật và cỏc sự việc + Đặc điểm về nghệ thuật: miờu tả, tự sự, biểu cảm + Lấy dẫn chứng minh hoạ cho cỏc đặc điểm của truyện ngắ. + Niêm ở cặp câu 2-3; 4-5; 6-7. - Gieo vần ở các tiếng cuối câu - Ngắt nhịp phổ biến: 4/3; 3/4; 2/2/3. - Bố cục: Đề, Thực, Luận, Kết.. - Kết bài: Tác dụng của tác phẩm đối với cuộc sống.. 2. Lập dàn bài: - Mở bài: Nêu định nghĩa chung về thể thơ thất ngôn bát cú - Thân bài: Nêu các đặc điểm của thơ: - Số câu, số chữ trong mỗi bài. - Quy luật bằng trắc của thể thơ. - Cách gieo vần, ngắt nhịp của thể thơ, bố cục bài thơ…. - Kết bài: Cảm nhận của em về vẻ đẹp, nhạc điệu của bài thơ 3. Ghi nhớ: SGK / Trang 154 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> LẬP DÀN BÀI. VỀ ĐẶC ĐIỂMTHỂ THƠ. LẬP DÀN BÀI. VỀ ĐẶC ĐIỂM TRUYỆN NGẮN. MỞ BÀI: NÊU ĐỊNH NGHĨA CHUNG VỀ THỂ THƠ THẤT NGÔN BÁT CÚ.. THÂN BÀI: NÊU ĐẶC ĐIỂM CỦA THỂ THƠ: + SỐ CÂU, SỐ CHỮ TRONG BÀI. + QUY LUẬT BẰNG TRẮC CỦA THỂ THƠ. + VỀ NIÊM , LUẬT , ĐỐI + CÁCH GIEO VẦN CỦA THỂ THƠ. + CÁCH NGẮT NHỊP PHỔ BIẾN CỦA MỖI DÒNG THƠ LẤY DẪN CHỨNG TỪ VĂN BẢN ĐỂ LÀM SÁNG TỎ CÁC ĐẶC ĐIỂM.. Mở bài: Nêu định nghĩa truyện ngắn là gì Giới thiệu tác phẩm, tác giả của truyện ngắn. Thân bài: Nêu đặc điểm nổi bật của truyện ngắn: + Đặc điểm về nội dung: nhân vật và các sự việc + Đặc điểm về nghệ thuật: miêu tả, tự sự, biểu cảm Lấy dẫn chứng minh hoạ cho các đặc điểm của truyện ngắn. Kết bài:. KẾT BÀI:. Tác dụng của tác phẩm đối với cuộc sống.. CẢM NHẬN CỦA EM VỀ VẺ ĐẸP, NHẠC ĐIỆU CỦA THỂ THƠ. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Hướng dẫn các hoạt động tiếp nối : - Viết bài văn ngắn thuyết minh về thể thơ Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. - Viết bài văn thuyết minh về thể loại Truyện ngắn.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span>