Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 1 - Tiết 1: Các biện pháp tu từ thường gặp trong văn bản đã học ở lớp 6 so sánh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Chủ đề 1: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ THƯỜNG GẶP TRONG VĂN BẢN ĐÃ HỌC Ở LỚP 6 Tiết 1: So sánh Tiết 2: Nhân hoá Tiết 3: Ẩn dụ Tiết 4: Hoán dụ Chủ đề 2: CA DAO - DÂN CA Tiết 5: Giới thiệu khái quát về ca dao - dân ca Tiết 6,7: Những giá trị nghệ thuật trong ca dao - dân ca Tiết 8,9: Hình ảnh quê hương, đất nước trong ca dao Tiết 9,10: Rèn kỹ năng thực hành phân tích ca dao Tiết 11,12: Thi sưu tầm, đọc diễn cảm ca dao Tiết 13,14: Ôn tập Chủ đề 3: TỪ VỰNG Tiết 15: Ôn tập về cấu trúc từ Tiết 16: Ôn tập về cấu tạo từ Tiết 17,18: Ôn tập về nghĩa của từ Tiết 19: Ôn tập các lớp từ Chủ đề 4: THƠ TRUNG ĐẠI Tiết 20: Tìm hiểu chung về tác giả - tác phẩm Tiết 21,: Các biện pháp nghệ thuật tiêu biểu trong thơ trung đại Tiết 22,23: Nội dung chính của thơ trung đại Tiết 24,25: Tình yêu quê hương, đất nước trong thơ trung đại Chủ đề 5: VĂN BIỂU CẢM Tiết 26: Tìm hiểu chung về văn biểu cảm Tiết 27: Luyện tập đưa các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm Tiết 28,29: Cách rèn kỹ năng làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học Tiết 30: Ôn tập văn biểu cảm Chủ đề 6: THÀNH NGỮ Tiết 31: Tìm hiểu chung về tục ngữ Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 1.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Tiết 32,33: Những giá trị nội dung của tục ngữ Tiết 34,35: Đặc điểm nghệ thuật của tục ngữ Tiết 36: Thực hành - luyện tập Chủ đề 7: VĂN NGHỊ LUẬN Tiết 37,38: Đặc trưng của văn nghị luận. Phương thức biểu đạt của VNL Tiết 39,40: Đặc trưng của văn nghị luận Tiết 41,42: Nghệ thuật lập luận trong các áng văn nghị luận đã học Tiết 43,44: Luyện tập lập luận trong một đề văn nghị luận. Tiết 45,46: Luyện tập lập luận trong một đề văn nghị luận.. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 2.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Ngày soạn: 14/8/2011 Ngày giảng: Chủ đề 1. Tuần 1 Tiết 1. CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ THƯỜNG GẶP TRONG VĂN BẢN ĐÃ HỌC Ở LỚP 6 SO SÁNH. I. Mục tiêu bài dạy:. Giúp HS. - Củng cố lại hệ thống kiến thức về phép tu từ so sánh. Từ đó phân biệt cho HS nhận ra sự khác biệt giữa so sánh tu từ và so sánh logic. - Biết vận dụng kiến thức vào làm các bài tập - BD tư duy ngôn ngữ, tư duy KH - Giáo dục học sinh ý thức sử dụng các biện pháp tu từ đúng. II. Chuẩn bị GV: TLTK, giáo án HS: Vở ghi III. Tiến trình lên lớp 1 Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ KT vở ghi của học sinh 3. Bài mới Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1. Nội dung. Nhắc lại khái niệm phép so sánh Cho VD 1 phép so sánh có cấu tạo đầy đủ gồm mấy phần? Có cho phép được thiếu phần nào không?. I. Khái niệm 1. Khái niệm - HS tự nhắc lại và lấy VD Trẻ em như búp trên cành Lương y như tử mẫu 2. Cấu tạo: - CT đầy đủ của phép so sánh gồm 4 yếu tố + Về A1 Sự vật được đem ra so sánh (1) + Về B1 Sự vật dùng để so sánh (2) + Phương diện so sánh: nét tương đồng của các sự vật (3) + Từ ngữ so sánh (4) VD: Em tôi trông rạng rỡ như bông hoa. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 3.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. - Phép so sánh có những kiểu nào?. Hoạt động 2 Ghép cột A với cột B để tạo phép so sánh - Đặt câu với mỗi phép so sánh đó. Trường THCS Kim Trung. A P J P hướng dương. - Có nhiều phép so sánh thiếu yếu tố (3) VD: Bà như quả đã chín rồi A T B - Vắng yếu tố (4) VD: Người ngồi đó lớn mênh mông A P Trời cao biển rộng, ruộng đồng nước non B - Vắng cả yếu tố (3) (4) Gái thương chồng, đương đông buổi chợ A B Trai thương vợ, nắng quái chiều hôm A B - Khi sử dụng kết cấu “bao nhiêu…bấy nhiêu” thì vế B đảo lên trước vế A Qua cầu ngả nón trông cầu Cầu bao nhiêu nhịp dạ sầu bấy nhiêu B A T 3. Kiểu so sánh - 2 kiểu + So sánh ngang bằng VD: Quê hương là chùm khế ngọt Anh em như thể tay chân + So sánh không ngang bằng Bóng bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng II. Luyện tập Bài tập 1: A B đắt rẻ xấu chậm Nhanh Tối. ‘. Như bèo Như ma Như cắt Như tôm tươi Như hũ nuý Như đá. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 4.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Khoanh tròn các phép so sánh tu từ?. Câu văn sau có bao nhiêu phép so sánh. Các so sánh trên có giống nhau không?. rắn Như rùa Bài tập 2: a. Với mẹ, em là đoá hoa lan tươi đẹp nhất b. Cuốn sách ấy cũng rẻ như cuốc này thôi c. Tàu á dầu như cái quạt nan d. Đó là bông hoa đẹp nhất e. Cánh rừng cao su như cái hang động màu ngọc bích Bài tập 3: Gọi là cây bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên” - 2 phép so sánh giống nhau Bài tập 4: - Học sinh tự làm - GV sửa. Viết đoạn văn ngắn khoảng 5 câu với nội dung bất kì trong đó có sử dụng phép so sánh? chỉ ra đó là khoảng so sánh gì? IV. Củng cố, dặn dò Yêu cầu học sinh nhức lại khái niệm Về nhà học bài cũ V. R út kinh nghiệm …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………. Ký duyệt. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 5.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Ngày soạn: 17/8/2011 Ngày giảng: Chủ đề 1:. Tuần 2 Tiết 2. CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ THƯỜNG GẶP TRONG VĂN BẢN NHÂN HOÁ. I. Mục tiêu bài dạy:. Giúp HS. - Củng cố lại hệ thống kiến thức về phép tu từ nhân hoá. - Khái niệm nhận diện và vận dụng lí thuyết vào làm BT - Bồi dưỡng tư duy ngôn ngữ, tư duy khoa học. - Giáo dục học sinh ý thức sử dụng các biện pháp tu từ chính xác. II. Chuẩn bị GV: TLTK, giáo án HS: Vở ghi III. Tiến hành lên lớp 1. Ổn định 2. KTBC So sánh là gì? cấu tạo? VD 3. Bài mới Hoạt động của thầy, trò Hoạt động 1 Nhắc lại khái niệm nhân hoá. Có những kiểu nhân hoá nào? VD?. Trường THCS Kim Trung. Nội dung. I. Nhân hoá 1. Khái niệm - Nhân hoá là gọi hoặc tả con vật, đồ vật, cây cối bằng những từ vốn để gọi hoặc tả người. VD: Lão miệng, bác Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay lại sống hoà thuận với nhau như trước. 2. Kiểu nhân hoá - Dùng những TN vốn gọi người để gọi vật VD: Chú mèo mà trèo cây cau Hỏi thăm chú chuột… Chú chuột… ……… chú mèo - Dùng những vốn TN để chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động , tính chất. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 6.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. của vật, VD: Gậy tre, chông tre, chống lại sắt thép của kẻ thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác… - Trò chuyện với vật như với người…. VD: Núi cao chi lắm núi ơi Núi che mặt trời chẳng thấy người thương II Luyện tập Bài tập 1:. Hoạt động 2 Tìm những TN thể hiện phép nhân hoá trong các VD sau?. XĐ từ ngữ nhân hoá trong BT? Cho biết tác dụng của nó?. Đặt câu có sử dụng phép nhân hoá? Viết đoạn văn khoảng 5 câu với ND tuỳ chọn, trong đó sử dụng phép nhân hoá. IV. Củng cố, dặn dò. Trường THCS Kim Trung. a. Thuyền về có nhớ bến chăng Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền b. Bùng bong, bùng bong. Bác Nổi Đồng múa lên ở trên chạn c. Sùng vẫn thức vui mới giành 1 nửa Nên bâng khuâng sương biếc nhớ người đi d. Có những anh cò gầy vêu vao ngẩy bì bõm lội bùn tím cả chân mà vẫn sếch mỏ, chẳng được miếng nào BT2: Dòng sông mặc áo Dòng sông mới điệu làm sao Nắng lên mặc áo lụa đào thướt tha Trưa về trời rộng bao la Áo xanh sông mặc như là mây bay Chiều chiều thơ thẩn áng mây Cài lên màu áo hây hây sáng vàng Đêm thêu trước ngực vầng trăng Nến nhung túm trăm ngàn sao lên Bài tập 3: HS làm Bài tập 4: HS làm. Cho VD có sử dụng phép nhân hoá? VN học bài. Tìm phép nhân hoá trong các văn bản đã học. Nêu tác dụng của nó.. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 7.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. V. R út kinh nghiệm …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… Ký duyệt. Ngày soạn: 25/8 /2011 Ngày giảng:. Tuần 3 Tiết 3 ẨN DỤ. I. Mục tiêu bài học: - KT hệ thống và củng cố lại cả những kiến thức đã học về phép ẩn dụ. - Khái niệm nhận diện được phép ẩn dụ khác. Làm các bài tập có sử dụng phép ẩn dụ. - Bồi dưỡng tư duy ngôn ngữ, tư duy khoa học. - Giáo dục học sinh ý thức sử dụng các biện pháp tu từ chính xác. II. Chuẩn bị GV: SGK, TLTK, giáo án HS: Ôn lại KT về phép ẩn dụ III. Tiến hành lên lớp 1. Ổn định 2. KTBC 3. Bài mới. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 8.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1 Nhắc lại khái niệm ẩn dụ. Nội dung. .Hoạt động 2 Có mấy kiểu ẩn dụ? Cho VD. Hoạt động 3 XĐ phép ẩn dụ và kiểu ẩn dụ?. Đặt câu có SD phép tu từ ẩn dụ?. Trường THCS Kim Trung. I. Ẩn dụ - AD, gọi tên sv này = tên gọi sv khác có nét tương đồng Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng II. Các kiểu AD -4 kiểu AD - AD phẩm chất: VD: Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng - AD: Cách thức VD: Cả ngày anh ta chỉ húc đầu vào công việc - AD hình thức VD: Quân đội ta đã làm tổ được trong lòng địch - AD chuyển đổi cảm giác VD: Giọng hát của chị ấy nghe thật ngọt ngào III. Luyện tập Bài tập 1: a. Giỏ nhà ai, quai nhà ấy  AD hình thức b. Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng  AD phẩm chất c. CN là ngày mà tất cả học sinh được sổ lồng  AD cách thức d. Anh lên xe trời đổ cơn mưa Cát gạt nước xua đi nỗi nhớ  AD cách thức e. Hương thảo quả chảy khắp KG  AD chuyển đổi cảm giác Bài tập 2 HS tự làm Bài tập 3: a. Mèo con của tôi có hai bím tóc thật dễ thương c. Hè sang, phượng thắp lửa sáng rực cả sân trường. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 9.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Viết đoạn văn ngắn khoảng 5 câu có ND bất kì có SD phép AD?. c. Tiếng tu hú đã đánh thức cả vườn vải ngủ quên k chúng ngơ ngác đỏ cả mặt d. Bông hồng nhoé thấy nẻo xa Xuân lan, thu cúc mặn mà cả hai Bài tập 4: HS tự làm. IV . Củng cốdặn dò - Tìm một số VD có sử dụng phép AD - Ôn lại biện pháp tu từ hoán dụ V. Rút kinh nghiệm …………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………. Ký duyệt. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 10.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Ngày soạn: 3/9/2011 Ngày giảng:. Tuần 4 Tiết 4. HOÁN DỤ. I. Mục tiêu cần đạt:. Giúp HS. - KT: Củng cố lại kiến thức về phép tu từ ẩn dụ - Khái niệm nhận diện được phép ẩn dụ và làm được các bài tập về ẩn dụ. - Bồi dưỡng tư duy ngôn ngữ, tư duy khoa học. - Giáo dục học sinh ý thức sử dụng các biện pháp tu từ chính xác. II. Chuẩn bị GV: Giáo án HS: Xem lại bài hoán dụ III. Tiến hành giờ dạy 1. Ổn định 2. KTBC Cho một số VD có sử dụng phép ẩn dụ 3. Bài mới Hoạt động của thầy, trò Nội dung Hoạt động 1 Nhắc lại khái niệm phép tu từ hoán dụ Cho VD?. Nhắc lại các kiểu hoán dụ? Cho VD?. I. Nhân hoá - Là gọi tên sự việc này bằng tên một sự việc khác có nét gần gũi với nó. CD: Ngày Huế đổ máu Chú HN về…. 2. Các kiểu hoán dụ Có 4 kiểu: + Lấy BP chỉ toàn bộ Bàn tay ta làm lên tất cả Có sức người sỏi đá cũng thành cơm + Vật chứa để chỉ vật bị chứa Vì sao trái đất nặng ân tình Nhắc mãi tên người Hồ Chí Minh + Dấu hiệu chỉ vật có dấu hiệu Áo trắng xuống phố làm mây cũng ngẩn ngơ + Cụ thể để chỉ cái trừu tượng Một cây làm chẳng nên non. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 11.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Ba cây…. II. Luyện tập Hoạt động 2 XĐ phép ẩn dụ trong các VD sau? Bài tập 1: a. Bông hồng nhác thấy nẻo xa Xuân lam, thu cúc mặn mà cả hai  dấu hiệu chỉ vật có dấu hiệu b. Họ là hai chục tay sào, tay chèo, làm ruộng cũng giỏi mà làm thuyền cũng giỏi  Biện pháp chỉ toàn bộ c. Gửi MB lòng MN chung thuỷ Dang xông lên chống Mĩ tuyến đầu  Vật chứ - vật bị chứa Đặt câu có sử dụng phép hoán dụ? BT2 HS tự làm Viết đoạn văn ngắn khoảng 5 câu BT 3: với nội dung bất kì có sử dụng phép HS tự làm hoán dụ? BT 4 Trong những TH sau, TH nào có sử A. Con ở miền Nam ra thăm Lăng Bác dụng phép hoán dụ? B. MN đi trước về sau C. Gửi MB lòng MN chung thuỷ D. Hình ảnh MN luôn ở trong trái tim Bác IV. C ủng cố, dặn dò Các kiểu AD? Cho VD V . Rút kinh nghiệm …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………. K ý duy ệt. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 12.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Ngày soạn: 7/9/2011 Ngày giảng:. Tuần 5 Tiết 5. Chủ đề 2 : CA DAO - DÂN CA GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ CA DAO - DÂN CA I. Mục tiêu bài dạy: - Kiến thức: Học sinh nắm được những nét khái quát về ca dao - dân ca (khái niệm, giá trị nội dung nghệ thuật). - Khái niệm: Bước đầu có khái niệm đọc diễn cảm, phân tích và cảm thụ một bài ca dao - dân ca. - Tư duy: Logic ngôn ngữ. - Giáo dục học sinh thấy được giá trị của nền văn học dân gian, từ đó có ý thức trân trọng, giữ gìn nền văn học dân gian. II. chuẩn bị: - Giáo viên: SGK + SGV, Giáo án, TLTK - Học sinh: Vở ghi - Sưu tầm các bài ca cao. III. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: Kể tên một số biện pháp tu từ đã học? Cho ví dụ? 3. Bài mới: Hoạt động của thầy, trò. Nội dung. Hoạt động 1. I. Khái niệm ca dao - dân ca GV: Ca dao - dân ca là thuật - Ca dao - dân ca: Là tên gọi chung các thể loại trữ tình dân gian kết hợp lời và nhạc, diễn ngữ Hán Việt tả đời sống nội tâm của con người. - Ca : hát có nhạc đệm - Hiện nay, người ta phân biệt 2 khái niệm ca - Dao : hát trơn - Em hiểu CD - DC như thế dao - dân ca: + Dân ca: những ST kết hợp lời + nhạc nào? + Ca dao: Là lời thơ của dân ca Gồm cả những bài thơ dân gian mang phong cách nghệ thuật chung với lời thơ dân ca. Chỉ một thể thơ dân gian, thể Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 13.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. GV giới thiệu 1 số tác phẩm các nhà thơ hiện đại VN đã viết theo thể thơ này. Hoat động 2. - CD - DC phản ánh những nội dung gì?. - Biểu hiện về tư tưởng đấu tranh của nội dung được biểu hiện ở những khía cạnh nào?. Trường THCS Kim Trung. CD. VD. Tháp Mười đẹp nhất bông sen Bảo Định Giang Trên trời mây trắng như bông Ngô Văn Phú II. Nội dung ca dao - dân ca 1. CD - DC với lao động sản suất - Cảm thông với nỗi vất vả nhọc nhằn của người lao động. Cày đồng đang buổi ban trưa Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày Ai ơi bưng bát cơm đầy Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần 2. Đấu tranh giai cấp trong CD - DC - Quá trình đấu tranh giai cấp là quá trình giác ngộ của người nông dân. Họ bắt đầu bằng những so sánh giản đơn của đời sống. + Thì mớ bảy mớ ba + Thì áo rách như là áo tơi - Người nông dân nhận ra bản chất ai là bọn “ngồi mát ăn bát vàng” Của mình thì giữ bo bo Của người thì thả cho bò nó ăn - Họ còn chỉ ra tính chất lừa gạt, phỉnh phờ dụ dỗ Thằng Bờm có cái quạt mo Phú Ông xin đổi ba bò chín trâu Những thái độ hèn mặt, sỏ lá của chúng. Chúa ăn rồi chúa lại ngồi Bắt thằng con ở dọn nồi dọn niêu Ngày trước còn khí yêu yêu Về sau chửi mắng ra chiều tốn cơm Trước kia còn để cho đơm Sau thì giật lấy: tao đơm cho mày. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 14.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. - Đ/s tình cảm của nhân dân lao 3. Đời sống tình cảm của nhân dân lao động động được thể hiện ở những trong CD - DC khía cạnh nào? - Quan hệ tình cảm của con người với TN: Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng Thấy mênh mông bát ngát Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng - Đọc những bài ca dao nói về Thấy bát ngát mênh mông. tình yêu thiên nhiên, quê hương, - Ca ngợi Tổ quốc thân yêu, người nông dân đất nước ? bộc lộ tình yêu tha thiết của mình đối với TQ. - Tình yêu trai gái được nảy sinh - Tình yêu trai gái: khung cảnh lao động hội trong bối cảnh như thế nào? hè, đồng ruộng, nương rẫy, sông đầm, trong buổi “tát nước đầu đình”, dưới bến sông - Em thuộc bài CD nào thuộc “chiều chặt củi... nội dung này? Cô kia cắt cỏ một mình Cho anh cắt với chung tình làm đôi Cô còn cắt nữa hay thôi - Tình cảm vợ chồng được nhân Cho anh cắt với làm đôi vợ chồng dân LĐ ca ngợi ở những khía - Tình cảm vợ chồng Chồng ta áo rách ta thương cạnh nào? Ví dụ minh hoạ? - Yêu cầu HS tìm một số bài CD Chồng người áo ... minh hoạ cho nội dung này. - Tình cảm cha mẹ - con cái, ông bà, tổ tiên IV. Củng cố, dặn dò: - Khái niệm ca dao - dân ca. - Những nội dung cơ bản của ca dao - dân ca. V. Rút kinh nghiệm ………………………………………………………………………………….. Ký duyệt. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 15.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Ngày soạn: 18/9/2011 Ngày giảng:. Tuấn 6, 7 Tiết 6,7. Chủ đề 2 : CA DAO - DÂN CA NHỮNG GIÁ TRỊ NGHỆ THUẬT TRONG CA DAO - DÂN CA I. Mục tiêu bài dạy: - Kiến thức: Học sinh nắm được những nét khái quát về ca dao - dân ca (khái niệm, giá trị nội dung nghệ thuật). - Khái niệm: Bước đầu có khái niệm đọc diễn cảm, phân tích và cảm thụ một bài ca dao - dân ca. - Tư duy: Logic ngôn ngữ. - Giáo dục học sinh thấy được giá trị của nền văn học dân gian, từ đó có ý thức trân trọng, giữ gìn nền văn học dân gian. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: SGK + SGV, Giáo án, TLTK - Học sinh: Vở ghi - Sưu tầm các bài ca cao. . III. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: Những cảm nhận của em về ca dao - dân ca. 3. Bài mới: Hoạt động của thầy, trò. Nội dung. Hoạt động 1 I. Ngôn ngữ trong ca dao GV. Phương tiện chủ yếu của - Thể hiện rõ, đậm đà, so sánh, bền vững tính CD là ngôn ngữ. dân tộc. - Tìm hiểu đặc điểm ngôn ngữ - Thể hiện tính địa phương. Trăm năm dẫu lỗi hẹn hò trong CD cần phải chú ý đến VD. những mặt nào? Cây đa, bến cũ con đò khác xưa Cây đa bến cũ còn kia Con đò năm ngoái, năm xưa mô rồi - Nhưng trong ca dao bộc lộ tâm tình khác những cảm xúc thẩm mĩ. - Giàu sắc thái biểu cảm, tính chất biểu tượng, Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 16.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. ước lệ tượng trưng. VD. Đêm trăng thanh anh mới hỏi nàng Tre non đủ lá, đan sàng nên chăng? Đan sàng thiếp cũng xin vâng. Tre vừa đủ lá non chăng hỡi chàng? - Em hiểu cụm từ “tre non đủ lá”, “đan sàng”, như thế nào? + Tre non đủ lá: người con trai (gái) đã đến tuổi thanh niên. + Đan sàng: kết hôn Hoạt động 2 II. Thể thơ trong ca dao - Thể thơ phổ biến trong CD ? 1) Các thể văn (văn 2, 3, 4, 5) - Thường được dùng trong đồng dao. - Thể văn 2, 4 hoà lẫn với nhau, khó phân biệt VD. + Ông giẳng có bị Ông giăng cơm xôi Xuống đây có nồi Cùng chị cơm nếp + Hay bay hay liệng Là hoa chìm Xuống nước mà chìm Là hoa bông đá Làm bạn với cá Là hoa san hô Cạo đầu đi tu Là hoa râm bụt + Thể vần 3: nhịp 1/2, gieo vần ở tiếng T3. Lưng đằng trước Dấm thì ngọt Bụng đằng sau Mặt thì chua Đi bằng đầu Nhanh như rùa Đội bằng gót Chậm như thỏ + Thể vần 5: nhịp 3/2, gieo vần ở tiếng T5. Kẻ trong nhà đói khổ. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 17.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Trời giá rét căm căm Nơi ướt để mẹ nằm Nơi khô xê con lại. .............................. - Hiểu biết của em về thể lục bát 2) Thể lục bát : Nhịp phổ biến 2/2/2, 3/3, 4/4 trong ca dao? - Thuyền ơi / có nhớ bến chăng Bến thì một dạ / khăng khăng/ đợi thuyền Trên đồng cạn / dưới đồng sâu Chồng cày vợ cấy/ con trâu đi bừa. 3) Thể song thất lục bát: Nhịp 3/4, gieo vần ở tiếng T7 vế trên và tiếng T3 vế dưới. - Mưa lâm thâm / ướt đầm lá he Ta thương mình / có mẹ không cha 4) Thể thơ hỗn hợp Chiều chiều trước bến Vân Lâu Ai ngồi ai câu Ai sầu ai thảm Ai thương ai cảm Ai nhớ ai trông. Thuyền ai thấp thoáng bên sông Nghe câu mái đẩy, chạnh lòng nước non. Hoạt động 3 III. Cấu trúc của ca dao + Xét theo quy mô: có 3 loại - Loại ngắn : 1 - 2 câu - Loại TB: 3 -5 câu - Loại dài: 6 câu trở lên + Phương thức biểu hiện: - HS lấy ví dụ minh hoạ. - Đối đáp (1 vế, 2 vế) - Trần thuật Hôm qua anh đến chơi nhà Thấy mẹ nằm võng, thấy cha nằm giường Thấy em nằm đất anh thương. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 18.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Hoạt động 4. Hoạt động 5 - HS lấy dẫn chứng minh hoạ.. - Miêu tả Đường vô xứ Nghệ quanh quanh Non xanh nước biếc như tranh hoạ đồ - Kết hợp các phương thức: Trần thuật + đàm thoại Trần thuật + miêu tả Cả 3 phương thức trên IV. Thời gian, không gian trong ca dao - Thời gian, không gian thực tại. - Thời gian, không gian tưởng tượng, hư cấu. V. Thủ pháp nghệ thuật - So sánh - Ẩn dụ. - Điệp, đối, tương phản, phóng đại.... IV . Củng cố, dăn dò: - Nêu những nét đặc sắc về NT trong ca dao? - Nắm nội dung bài. - Sưu tầm những câu ca dao về tình yêu quê hương, đất nước. V. Rút kinh nghiệm ………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………. Ký duyệt. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 19.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Tự chọn văn 7. Giáo viên: NguyễnVăn .Mậu. Ngày soạn: 6/10/2011 Ngày giảng:. Tuần 8,9 Tiết 8,9. Chủ đề 2 : CA DAO - DÂN CA THỰC HÀNH PHÂN TÍCH CA DAO I. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh - Nắm được giá trị nội dung, nghệ thuật của bài ca dao. - Giáo dục học sinh tình yêu đối với ca dao - dân ca. - Bước đầu có kinh nghiệm phân tích, cảm thu ca dao - dân ca. - Bồi dưỡng tư duy ngôn ngữ. II.Chuẩn bị: - Giáo viên: Giáo án + TLTK - Học sinh: Vở ghi + KT liên quan. - Thảo luận, trao đổi, phân tích. III. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc lòng một bài ca dao có chủ đề tình yêu quê hương, đất nước con người? Nêu nội dung ? 3. Bài mới: Hoạt động của thầy, trò Nội dung Hoạt động 1 I. Đề bài - GV chép bài ca dao lên bảng. Trong đầm gì đẹp bằng sen Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng Nhị vàng bông trắng lá xanh - HS đọc lại bài ca dao và yêu Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Hãy phân tích bài ca dao trên. cầu đề bài. Hoạt động 2 II. Phân tích 1) Câu mở đầu: Trong đầm gì đẹp bằng sen - ND câu mở đầu là gì? - KĐ vẻ đẹp không gì sánh nổi của hoa sen. 2) Câu 2: - Để chứng minh cho lời khẳng Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng định trên là đúng, tác giả đã làm - “lại” được dùng tài tình, có tác dụng nhấn mạnh sự đa dạng về màu sắc của hoa sen. như thế nào? - C2 có nét đặc sắc gì về NT? - “chen”sự kết hợp hài hoà giữa hoa và nhị.. Trường THCS Kim Trung. ‘. Năm học: 2011 - 2012 Lop7.net. 20.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>