Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Bài 10 - Tiết 37: Văn bản: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 16/10/10. Ngµy gi¶ng: 7a: 18/10/10 7c: 20/10/10. Ng÷ v¨n - bµi 10 TiÕt 37. V¨n b¶n CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH (Tĩnh dạ tứ) Lý Bạch I.Môc tiªu: 1.KiÕn thøc: Hiểu được tình cảm quê hương sâu nặng của nhà thơ. Nắm được một số đặc điểm của bài thơ.: Hình ảnh gần gũi, ngôn ngữ tự nhiên, bình dị, tình cảm giao hoà. Làm quen thể thơ : Cổ thể 2.KÜ n¨ng: Nhận diện với bố cục thường gặp ( 2/2) trong một bài thơ tuyệt cú, thủ pháp đối với tác dụng của nó 3.Thái độ: Hs yờu thớch văn học cổ 1.Gi¸o viªn: gi¸o ¸n.sgk , Chuẩn kiến thức kĩ năng. 2.Häc sinh: soạn bài III.Phương pháp: Đàm thoại, phân tích, bình luận, IV.Các bước lên lớp: 1.ổn định: (1’) 7a: 7c: 2.KiÓm tra: (4’) ? Đọc thuộc lòng bài thơ “Vọng Lư sơn bộc bố” ? Nêu những đặc sắc nghệ thuật và nội dung? - Hình ảnh đẹp, gợi cảm - Từ ngữ điêu luyện - Phóng đại, khoa trương - Kết hợp tài tình cái thực cái ảo -> cảnh thác núi Lư đẹp kì ảo, tráng lệ, rực rỡ và hùng vĩ 3.Tiến trình tổ chức các hoạt động. Khởi động. (1’) Môc tiªu: Từ nội dung và nghệ thuật của bài thơ tĩnh dạ tứ học sinh có hứng thú cho bài học mới. Ánh trăng là một hình ảnh đẹp đã gợi thi hứng cho bao thi gia từ cổ đến kim. Cùng là ánh trăng song mỗi người với cách miêu tả khác nhau lại gợi lên những tâm sự khác nhau. Đối với Lí Bạch thì ánh trăng gợi cho ông tình cảm gì? Chúng ta cùng tìm hiểu qua bài thơ “ Tĩnh dạ tứ’ Hoạt động của thầy và trò TG Néi dung chÝnh 7’ I. Đọc và thảo luận chú Hoạt động 1. Đọc và thảo luận chú thích. Mục tiêu: Hiểu được tác dụng của việc đọc có liên thích: Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> quan đến việc hiểu và phân tích bài thơ. GV hướng dẫn đọc ngắt nhịp 2/3 Đọc hơi chậm Gv đọc mẫu Hs đọc -> HS nhận xét Gv sửa chữa HS đọc chú thích * SGK GV: “Vọng nguyệt hoài hương” là chủ đề phổ biến trong thơ cổ. Vầng trăng tròn tượng trưng cho sự đoàn tụ -> xa quê trăng càng tròn, càng sáng, càng nhớ quê - Lí Bạch nhỏ thường lên núi Nga Mi ngắm trăng. 25 tuổi phải xa quê và xa mãi -> mỗi lần ngắm trăng -> nhớ quê - Tình cảnh của Lí Bạch hoàn toàn tương đồng với tình cảnh các nhà thơ lớn đời Đường khi sống xa quê.Ví dụ: Đỗ Phủ Lộ tòng kim dạ bạch Nguyệt thi cố hương minh ( Sương từ đêm nay trắng xoá Trăng là ánh sáng của quê nhà). 1. Đọc văn bản.. 2. Th¶o luËn chú thích. a. Tác giả. sgk b. Tác phẩm. sgk. 3. ThÓ th¬.. ? Bài thơ được làm theo thể thơ gì? GV : Cổ thể là một thể thơ có từ đời Hán, mỗi câu Ngũ ngôn tứ tuyệt( cổ thể) thường có 5 tiếng, cũng có khi 7 tiếng, không gò bó bởi niêm, đối, vần luật 23’ III. Tìm hiểu văn bản Hoạt động 2:T×m hiÓu v¨n b¶n. Môc tiªu: HiÓu ®­îc néi dung vµ ý nghÜa cña v¨n b¶n 1. Hai câu đầu HS đọc hai câu thơ đầu ? Câu thơ đầu tả cảnh gì? H: Sàng tiền minh nguyệt quang Nghi thị địa thượng sương + Ánh trăng sáng chiếu vào đầu + Nghi thị: tưởng như là, ngỡ là -> vừa thực vừa hư + Liên tưởng độc đáo ? Trong câu thứ hai có từ “ nghi thị” có nghĩa là gì? H: Từ ánh trăng sáng tác giả liên tưởng đến dương trên mặt đất, em có nhận xét gì về sự liên tưởng này? - Đặc sắc - Sương: trắng, lạnh, trăng: cảm nhận bằng thị giác. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> -> cảm nhận bằng xúc giác ? Em nhận xét gì cảnh trong hai câu đầu? ? Câu thứ hai có từ “ sàng - giường”? Nếu thay bằng từ “án”, “ trác = bàn” có được không? Vì sao? HS thảo luận nhóm 4 thời gian 3phút. Đại diện báo cáo. Gv kết luận - Không thay được - Để từ “ bàn” -> có thể nghĩ tác giả đang ngồi đọc sách -> cảnh đẹp, nên thơ , người và cảnh giao hoà - Từ “ giường”: tác giả đang nằm nhưng không ngủ được nhìn ánh trăng xuyên qua cửa. ?Như vậy ngoài tả cảnh hai câu thơ có còn bộc lộ tâm tư, tình cảm gì không?( liên hệ chủ để : vọng nguyệt hoài hương”) ? So sánh phiên âm với bản dịch thơ và cho nhận xét - Phần dịch thơ thêm “ rọi”, “ phủ” làm mờ nhạt chủ thể ( người) của phần phiên âm -> không rõ tình. HS đọc hai câu cuối ? Nghệ thuật sử dụng trong hai câu này? H: Đối từ loại GV: Chỉ thơ cổ thể mới dùng đối trùng thanh trùng chữ, thơ Đường luật không đối như thế ? Phân tích ý nghĩa của hành động “ ngẩng đầu” và “ cúi đầu” H: + Ngẩng đầu: kiểm nghiệm lại xem là trăng hay sương + Cúi đầu: suy ngâm về quê hương ? Điểm nhìn của tác giả có gì thay đổi H: Thay đổi điểm nhìn: từ trong ra ngoài, từ mặt đất lên bầu trời thấy vầng trăng đơn côi lãnh lẽo ? Nội dung hai câu thơ cuối là gì? H: Nhìn ánh trăng sáng đơn côi lãnh lẽo tác giả nhớ cố hương. Lop7.net. Với lời thơ giản dị tinh luyện tác giả cho thấy ánh trăng sáng, lung linh, huyền ảo, giàn giụa đồng thời cũng nói lên cảm xúc nao nao nhớ quê nhà 2. Hai câu cuối. Với nghệ thuật đối thanh trùng chữ tác giả nhìn ánh trăng sáng đơn côi lãnh lẽo mà nhớ cố hương.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> ? Sử dụng phép đối cho thấy tình cảm của tác giả đối với quê hương như thế nào? H: nỗi nhớ quê hương là tình cảm thường trực và sâu nặng của Lí Bạch ? Bài thơ có sử dụng những động từ nào? H: Nghi, cử, vọng, đê, tư ? Em hãy tìm chủ thể của các hành động trên? H: Bị lược bỏ nhưng vẫn có thể khẳng định chỉ có một chủ thể duy nhất từ sự xưng hô của chủ thể trữ tình. Điều đó tạo nên tính thống nhất, liền mạch của cảm xúc trong bài. Tích hợp câu rút gọn Nghi( ngỡ là sương) - cử ( ngẩng đầu nhìn lên để kiểm nghiệm) – cúi đầu (để) nhìn xuống đất ( không phải kiểm nghiệm nữa) mà là vì nhớ quê hương Hoạt động 3: HD tæng kÕt rút ra ghi nhớ. 2’ HS đọc nội dung ghi nhớ Mục tiêu: Hs hiểu được nội dung nghệ thuật của bài thơ qua phần ghi nhớ. Hs đọc GV chốt Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập 5’ Mục tiêu: Hs biết áp dụng những kiến thức đã học để giải quyết được yêu cầu của bài tập. Hs đọc bài tập Làm bài-nhận xét Gv nhận xét lết luận.. -> nỗi nhớ quê hương là tình cảm thường trực và sâu nặng của Lí Bạch III. Ghi nhớ( SGK). IV. Luyện tập - Hai câu thơ dịch đã nêu tương đối đủ ý, tình của bài thơ - Khác: Lí Bạch không dùng phép so sánh. Bài thơ ẩn chủ ngữ, không rõ là Lí Bạch -> hai câu thơ thì ngược lại Không đủ 5 động từ. 4. Củng cố.Hướng dẫn học bài: (3’) ? Nêu những nét chính về nội dung và nghệ thuật - Nghệ thuật: Hình ảnh gần gũi, ngôn ngữ tự nhiên, bình dị Đối Tình cảm giao hoà - Nội dung: Cảnh trăng sáng -> tình cảm gắn bó sâu nặng, nỗi nhớ quê hương - Học thuộc lòng bài thơ. Nắm nét chính về nội dung và nghệ thuật Soạn: Hồi hương ngẫu thủ , trả lời các câu hỏi SGK, chú ý so sánh với văn bản Tĩnh dạ tứ. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>