Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 29 - Tiết 105, 106: Sống chết mặc bay

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tuaàn :29 Tieát :105-106. Ngày soạn:10/03/2010 Ngaøy daïy:15-20/03/2010. SOÁNG CHEÁT MAËC BAY.. - PHAÏM DUY TOÁN -. A . Mục tiêu cần đạt: Giuùp HS : Giúp HS hiểu được giá trị hiện thực, nhân đạo và những thành công nghệ thuật của truyện ngắn: “ Soáng cheát maëc bay”. B. Chuaån bò: * Thầy: Chân dung tác giả, bản đồ địa hình miền Bắc Việt Nam * Trò: Đọc văn bản, tìm hiểu chú thích, soạn 4 câu hỏi SGK trang 81-82. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động: * OÅn ñònh : Kiểm diện, trật tự. * Kieåm tra : (?) Trình bày những luận điểm chính của Hoài Thanh khi ông bàn về ý nghĩa văn chương? (?) Em hiểu như thế nào về luận điểm: “ Văn chương sẽ là hình dung … còn sáng tạo ra sự sống”. Cho mỗi ý moät VD? (?) Có người cho rằng: Những ai đọc truyện mà khóc vì nhân vật chết oan, xúc động nghẹn ngào vì nhân vật đáng thương quá… thì đó là tình cảm thương vay, vớ vẩn. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao? * Giới thiệu bài: ** Thể loại truyện ngắn các em đã được học ở lớp. Đó là những truyện ngắn thời trung đại viết bằng chữ Hán. Còn truyện ngắn hiện đại được hình thành chủ yếu từ đầu thế kỉ XX “ Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn như bông hoa đầu mùa của truyện ngắn hiện đại Việt Nam (cho HS xem ảnh tác giả). Câu chuyện đặc sắc đã được ngòi bút hiện thực và nhân đạo của tác giả kể lại như một màn kịch bi hài rất hấp dẫn. Tác giả đã dựng lại bức tranh đau lòng của người dân vùng châu thổ Sông Hồng phải đương đầu với cảnh thuỷ thần nổi giận (cho xem nhanh bản đồ địa hình miền bắc Việt Nam) lại thêm sự vô trách nhiệm của bọn quan lại cầm quyền. Tác giả đã kết hợp và áp dụng thành công 2 phép tương phản, đối lập và tăng cấp. Hoạt động thầy Hoạt động trò Nội dung hoạt động * Đọc chú thích. HĐ1: Đọc – Hiểu văn bản I/ tìm hieåu chung : * Caù nhaân. * Cho HS đọc chú thích * *Taùc giaû : Chuù thích ()/Tr -Nghe . 79. (?) Giới thiệu qua về tác giả Phạm Duy Toán vaø vò trí cuûa truyeän ngaén “Sống chết mặc bay” trong sự nghieäp cuûa oâng? * Đọc, nhận xét cách đọc. -Hướng dẫn đọc: Phân biệt giọng keå- taû cuûa taùc giaû, gioïng cuûa quan * Keå toùm taét. phụ mẫu, của thầy đề, dân phu … * Mời bạn. * Cho 3HS đọc qua tác phẩm. (?) Kể tóm tắt cốt truyện theo ngôi Bố cục: 3 đoạn: 1) “… hoûng maát”: Nguy cô ñeâ thứ 3? vỡ và sự chống đỡ của * Kiểm tra vài từ khó: SGK Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> nhaân daân. 2) “… Ñieáu,maøy”: Caûnh quan phủ, nha lại đánh bài tổ toâm trong khi ñi hoä ñeâ. 3) “ Còn lại”: Cảnh đê vỡ, nhaân daân rôi vaøi tình traïng thaûm saàu. * Caù nhaân: - Đoạn 2. - Hai bieän phaùp ngheä thuaät chuû yếu: Đối lập và tăng cấp. Cụ thể: (?) Trong tác phẩm, trọng tâm nằm + Đối lập và tăng cấp giữa sức trời và sức người. ở đoạn nào? + …Giữa cảnh hộ đệ ngoài đình của (?) Đọc kĩ toàn truyện, theo dõi daân phu vaø caûnh hoä ñeâ trong ñình mạch truyện từ đầu đến cuối, cuûa quan vaø nha laïi. chúng ta thấy tác giả đả sử dụng những biện pháp nghệ thuật chủ yeáu naøo? Cuï theå nhö theá naøo? Ñònh nghóa 2 pheùp aáy? (?) Văn bản được chia làm mấy đoạn? Mỗi đoạn nói gì?. HÑ2/Tìm hieåu vaên baûn: 2.1 Các hình ảnh đối lập, tăng caáp vaø töông phaûn trong truyeän: * Cho HS đọc lại đoạn 1. (?) Đoạn văn này gồm mấy đoạn nhỏ? Mỗi đoạn nói gì?. II/Tìm hieåu vaên baûn: * Đọc. 1) Các hình ảnh đối lập, * Quan sát và trả lời: 3 đoạn. taêng caáp vaø töông phaûn 1) Giới thiệu thời gian và địa điểm trong truyện: và nguy cơ vỡ đê  tình huống a. Sức nước và sức người, caêng thaúng. nguy cơ đê vỡ và nhân dân 2) Cảnh dân phu cứu đê thật hết sức cứu đê: theâ thaûm. 3) So sánh sức nước và sức người  Nguy cơ vỡ đê càng khó tránh  Thaûo luaän, trình baøy: (?) Những cảnh ấy được đối lập,  Nhaän xeùt, boå sung. töông phaûn vaø taêng caáp nhö theá nào? Nhằm tạo được hiệu quả nghệ * Tự ghi bài. thuaät gì? (Taùc duïng) Choát laïi vaø treo baûng phuï: Sức nước – Nguy cơ đê vỡ. Sức người – Nhân dân cứu đê. - Nước sông dâng cao, mưa gió tầm tã đê trong tình traïng nguy hieåm. - Nước sông bốc lên cuồn cuộn.. - Thời điểm hộ đê khó khăn (mệt mỏi cao độ). - Không khí, cảnh tượng hộ đê nhốn nháo, lộn xộn, căng thẳng, sợ hãi.  Thiên tai đang từng lúc giáng xuống, đe  Bất lực. doạ cuộc sống con người.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Hoạt động thầy. -Cho HS đọc lại đoạn văn: “Thưa raèng…cuøng ngoài haàu baøi”. (?) Cảnh trong đình được miêu tả như thế nào? Trong cảnh đó nổi baät hình aûnh trung taâm naøo? Vieân quan huyeän ñi hoä ñeâ nhö theá naøo?. Hoạt động trò. -Đọc. * Thaûo luaän, saép xeáp chi tieát vaø neâu nhaän xeùt: * Thaûo luaän, saép xeáp chi tieát vaø neâu nhaän xeùt:. ** Gợi ý: (?) Ñòa ñieåm? Quang caûnh?. - Cảnh trong đình được miêu tả khaù tæ mó baèng nhieàu chi tieát maø hình aûnh trung taâm laø vieân phuï maãu. + Địa điểm: Cao, vững chãi. + Quang caûnh: Tónh mòch, trang nghiêm, nhàn nhã, đường bộ, nguy nga (?) Đồ dùng của quan phủ khi đi hộ - Đồ dùng: quý phái, rất cách biệt ñeâ? con daân. (?) Dáng ngồi? Cử chỉ, nói năng? - Dáng ngồi: Oai vệ, đường bệ. - Cử chỉ, nói năng: hách dịch, độc đoán. (?) Kẻ hầu, người hạ? - Kẻ hầu, người hạ: khúm núm, sợ seät. (?) Cảnh đánh tổ tôm? - Cảnh đánh tổ tôm: lúc mau, lúc khoan, ung dung, êm ái, khi cười, khi noùi, vui veû, dòu daøng … - Ñam meâ toå toâm queân caû vieäc. (?) Thái độ của bọn nha phủ? - Bọn nha phủ cũng lo sợ nhưng phaûi laøm theo leänh nhö caùi maùy (?) Thái độ của quan phủ khi nghe - Quan phủ đỗ trách nhiệm cho báo tin đê vỡ? cấp dưới, cho dân. (?) Lúc đê vỡ, thái độ của quan - Nieàm vui phi nhaân, taøn baïo nhö theá naøo? Em coù nhaän xeùt gì veà (Loøng lang daï soùi) khi thaéng to! nieàm vui cuûa quan phuû khi thaéng Cũng là lúc vỡ đê. vaùn baøi to? (?) Phép tăng cấp được thể hiện -Thaûo luaän: Lieät keâ, so saùnh, phaùt ntn trong 2 caûnh töông phaûn: Möa bieåu. gió, nước dâng- dân phu hộ đê và -Nhaän xeùt, boå sung. trong ñình? ** Hệ thống bằng bảng đối sánh: (Treo baûng phuï) * Quan saùt, ghi baøi.. Lop7.net. Nội dung hoạt động b. Đối lập, tương phản và tăng cấp giữa cảnh trong đình, ngoài đê- Cảnh quan lại hộ đê bằng đánh tổ tôm và cảnh nhân dân cứu đê..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Cảnh hộ đê ngoài đình Cảnh đánh tổ tôm trong đình - Nước lên to, đê sắp vỡ  Người xao xác gọi, - Quang cảnh, không khí tĩnh mịch, nghiêm mệt lữ (đói lạnh). trang, xa hoa, đài cát  thầy trò đánh tổ tôm vui veû, say söa. Cảnh hộ đê ngoài đình - Mưa tầm tã, nước cuồn cuộn bốc lên, tình thế nguy cấp  Nhốn nháo, sợ hãi. - Đê vỡ  Trăm họ vất vả, gội gió dầm mưa, gia súc kêu vang, nước lênh láng, nhà trôi lúa ngập, kẻ sống không chỗ ở, người chết không nôi choân.. Cảnh đánh tổ tôm trong đình - Đam mê thái quá  Không ngó ngàng đến ñeâ, ngoài lì trong ñình aên yeán, chôi baøi, quaùt thaùo … - Không ngừng chơi, không lo lắng, quát nạt, doạ dẫm, đuổi người báo tin  Ù to  vui sướng cực độ.. Hoạt động thầy HÑ 3:Taùc duïng: (?) Taùc duïng cuûa bieän phaùp ngheä thuật đó là gì?. Hoạt động trò * Caù nhaân.. HÑ 4/ Toång keát: (?) Qua cảnh đắp đê- đê vỡ- đánh toå toâm vaø uø to, em haõy khaùi quaùt giá trị hiện thực và nhân đạo của truyeän ngaèn: “Soáng cheát maëc bay”?. III/ Toång keát: * Cá nhân suy nghĩ, trả lời: -Giaù trò cuûa vaên baûn: + Phản ánh sự lập hoàn toàn giữa + Giá trị hiện thực. cuoäc soáng vaø sinh maïng cuûa nhaân + Giá trị nhân đạo. dân với cuộc sống bọn quan lại + Giaù trò ngheä thuaät. (tên quan phủ)  Đó là giá trị hiện thực. + Theå hieän nieàm thöông caûm cuûa tác giả trước cuộc sống lầm than cơ cực của người dân do thiên tai và thái độ vô trách nhiệm của bọn cầm quyền.  Đó là giá trị nhân đạo. + Vận dụng kết hợp thành công 2 pheùp töông phaûn vaø taêng caáp; coù trình độ sử dụng ngôn ngữ khá sinh động (kể chuyện, miêu tả cụ thể, gọn gàng; đối thoại ngắn, sinh động). Ngôn ngữ phần nào theå hieän tính caùch nhaân vaät. * Đọc và ghi bài. -Ghi nhớ trang 83.. (?) Veà ngheä thuaät, truyeän haáp daãn người đọc nhờ những yếu tố nào?. * Cho HS đọc và tự tóm tắt nội dung ghi nhớ. HÑ5 : Luyeän taäp Neâu yeâu caàu.. . Nghe. Lop7.net. Nội dung hoạt động 2)Taùc duïng: Laøm roõ theâm taâm lí, tích caùch cuûa nhaân vaät: Quan phuï maãu nhaãn taâm, voâ traùch nhieäm, keû gaây toäi aùc.. IV/ Luyeän taäp : 1/Chỉ không có ngôn ngữ độc.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Treo baûng thoáng keâ. * Kieåm tra caùc khaùi nieäm veà hình thức ngôn ngữ trong bảng thống kê. (?) Quan hệ giữa ngôn ngữ đối thoại của nhân vật quan phủ và tính cách của nhân vật đó như thế nào?. Quan sát, thảo luận, thực hieän. * Cá nhân: Tự tìm VD minh hoạ . . Caù nhaân.. Daën doø ** Học bài ghi, ghi nhớ. ** Làm hoàn chỉnh lại 2 bài tập trên. ** Soạn bài: Cách làm bài lập luận giải thích. + Tìm hiểu các bước làm bài. + Vận dụng vào đề bài SGK trang 83. + Thử viết một kết bài, mở bài khác cho đề trên.. Lop7.net. thoại nội tâm.. 2/Ngôn ngữ: Vừa hách dịch, quát nạt,đe doạ vừa vui vẻ, mời chơi, giục giã thuộc hạ bằng những câu ngắn, cộc. Tính caùch: Quaù ñam meâ baøi bạc, rất hống hách, cực kì nhaãn taâm voâ traùch nhieäm, loái soáng xa hoa, kieåu caùch hoïc đòi.  Ngôn ngữ phù hợp tính caùch nhaân vaät..

<span class='text_page_counter'>(6)</span>