Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuàn 18 - Tiết 67: Ôn tập tác phẩm trữ tình

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS TT Cầu Quan. Giáo án Ngữ văn 7. Tiết 67 : Ôn tập tác phẩm trữ tình. Tuaàn 18. Tieát 68 : OÂn taäp Tieáng Vieät. Tieát 69 : OÂn taäp Tieáng Vieät – Chöông trình ñòa phöông phaàn Tieáng Vieät.. Tuaàn :18 ; Tieát :67 Ngày soạn: 2/12/2009 Ngaøy daïy:7/12/2009 –12/12/2009. OÂN TAÄP TAÙC PHAÅM TRỮ TÌNH. A . Mục tiêu cần đạt: Giuùp HS : - Bước đầu nắm được khái niệm trữ tình và 1 số đặc điểm nghệ thuật phổ biến của tác phẩm trữ tình, thơ trữ tình. - Củng cố những kiến thức cơ bản và duyệt lại 1 số kĩ năng đơn giản đã được cung cấp và rèn luyện, trong đó, cần đặt biệt lưu ý cách tiếp cận một tác phẩm trữ tình. B. Chuaån bò: *Thầy: Bảng phụ (Các bảng hệ thống hoá kiến thức). * Trò: Soạn bài trước các câu hỏi ôn tập. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động: 1. Ổn định : Kiểm diện, trật tự. 2. Bài Cũ : Kiểm tra việc chuẩn bị bài soạn của học sinh. 3. Bài mới :* Giới thiệu bài: Vừa qua, chúng ta đã học VHDG văn học bác học, văn chương trong nước, nước ngoài, trung đại, hiện đại… Các vấn đề nêu trên rất rộng lớn và tương đối phức tạp nên để giúp các em hệ thống hoá lại các kiến thức cơ bản đã học cũng như duyệt lại 1 số kĩ năng đơn giản đã học, đã được cung cấp và rèn luyện. Đặc biệt là cách tiếp cận 1 tác phẩm trữ tình, chúng ta sẽ cùng nhau Ôn tập thơ trữ tình. Hoạt động thầy Hoạt động trò Noäi dung HÑ1 : LUYEÄN TAÄP : 6/ Luyeän taäp : BT1 :Nội dung trữ tình: * Cho HS đọc bài tập 1 * Đọc, thảo luận câu hỏi trả Tấm lòng ưu ái lo nước, lời. SGK. thöông daân cuûa taùc giaû. -Em hãy nói rõ nội dung trữ Hình thức thể hiện: tình và hình thức thể hiện ở + Ở 2 câu : những câu thơ đó ? Dòng 1: Biểu cảm trực tiếp. Doøng 2: Bieåu caûm giaùn tieáp. + Caâu 1: Taû-keå + Câu 2: Aån dụ tô đậm tình cảm biểu hiện ở dòng thứ nhaát. BT2: Giaùo vieân: Nguyeãn Thò Xöông. BT2:Tình huoáng theå hieän. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS TT Cầu Quan - So saùnh tình huoáng theå hieän tình yêu quê và cách thể -Thảo luận, trả lời. hiện tình cảm đó qua 2 bài thơ: Tĩnh dạ tứ và Hồi höông ngaãu thö ?. BT3 * Cho HS đọc bài: Đêm đỗ -Đọc thuyền ở Phong Kiều (Đọc theâm, baøi 9 – T112-113) -So sánh bài thơ trên với bài -Thảo luận trả lời. Raèm thaùng Gieâng veà 2 vaán đề: cảnh vật được miêu tả và tình cảm được thể hiện?. Giáo án Ngữ văn 7 tình yeâu queâ höông: * Tĩnh dạ tứ: Ở xa xứ trông trăng nhớ quê. Cách thể hiện: Trực tiếp, nhẹ nhàng saâu laéng. * Hoài höông ngaãu thö: Veà lại quê nhà đau xót trước thay đổi. Cách thể hiện: Gián tiếp, đượm màu sắc hóm hænh maø ngaäm nguøi. BT3 :Cảnh vật có những yeáu toá gioáng nhau (ñeâm khuya, traêng, thuyeàn, doøng soâng …) Nhöng maøu saéc khaùc nhau (moät beân laø yeân tónh vaø chìm trong u toái, moät beân sống động, tuy có nét huyền aûo nhöng cô baûn laø trong saùng) Tình caûm: +Phong Kieàu …: Taâm tình của lữ khách xa quê thao thức. + Raèm thaùng Gieâng: Taâm tình người chiến sĩ vừa hoàn thành 1 công việc trọng đại với sự nghiệp cách mạng. Dù cảnh vật, tình cảm ở hai baøi coù nhieàu ñieåm khaùc nhau song ở cả hai bài mối quan hệ giữa cảnh và tình đều rất hoà quyện.. BT4 : -Qua 3 bài tuỳ bút đã học, * Đọc các ví dụ: a, b, c, d, e. BT4 :Đáp án đúng: b, c, e haõy chọn lựa những câu mà em cho là đúng ? Cuûng coá - Daën doø : * Tự ôn tập theo nội dung vừa ôn (nắm được tác giả, thể loại, nội dung tư tưởng, tình cảm biểu đạt của các văn bản đã học: văn bản nhật dụng, ca dao-dân ca, thơ trữ tình trung đại) * Học ghi nhớ T182 * Soạn bài: Ôn tập Tiếng Việt. Giaùo vieân: Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS TT Cầu Quan. Giáo án Ngữ văn 7. Tuaàn :18 ; Tieát :68 Ngày soạn: 2/12/2009 OÂN TAÄP TIEÁNG VIEÄT Ngaøy daïy:7/12/2009 –12/12/2009 A . Mục tiêu cần đạt: Giuùp HS : - Ôn lại có hệ thống, có trọng điểm các kiến thức ghần Tiếng Việt. - Biết vận dụng, sử dụng những kiến thức đã học. - Giúp HS khắc phục được 1 số lỗi chính tả do ảnh hưởng của cách phát âm địa phöông. B. Chuaån bò: * Thầy: Bảng phụ ( các sơ đồ ôn tập). * Trò: Ôn tập theo nội dung, yêu cầu bài ôn, Soạn trước vào tập. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động: 1. Ổn định. Kiểm diện, trật tự. 2. Baøi cuõ : Kieåm tra vieäc chuaån bò baøi cuûa hoïc sinh. 3. Bài mới -Trong phần tiếng Việt của HKI, các em đã đi vào tìm hiểu 1 số từ loại như từ láy, từ ghép, quan hệ từ… Hôm nay, các em sẽ ôn tập để hệ thống hoá và củng cố lại những kiến thức mà các em đã được học. Hoạt động thầy Hoạt động trò Noäi dung HÑ 1 : OÂn taäp laïi caùc kieán I/ Từ phức : * Caù nhaân: thức . -Từ phức là từ có cấu tạo như - Là từ do 2 hoặc 3 tiếng tạo - Là từ do 2 hoặc 3 tiếng tạo thaønh. thế nào ? thaønh. - 2 loại: Từ ghép, từ láy. - Là từ được cấu tạo bằng caùch gheùp caùc tieáng coù nghóa -Có mấy loại từ phức? -Em hãy nhắc lại từ ghép là với nhau. - 2 loại: gì? -Từ ghép được chia làm mấy + Từ ghép chính phụ: loại? Nói rõ từng loại và cho ( áo dài, bút mực, hoa hồng…) + Từ ghép chính phụ: VD ? ( quaàn aùo, baøn gheá, nhaø cửa…) -Thế nào là từ láy ? - Những từ láy có sự hoà phối aâm -Từ láy được chia làm mấy thanh giữa các tiếng. loại? Nói rõ cụ thể từng loại - 2 loại: + Láy toàn bộ: vaø cho VD, ñaët caâu. Nguyeân veïn tieáng goác:xanh xanh Có biến đổi thanh điệu: tim. Giaùo vieân: Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS TT Cầu Quan. Giáo án Ngữ văn 7. tím. * Treo sơ đồ, cho HS chốt lại Có biến đổi phụ âm cuối: hun vaø tìm theâm VD huùt. + Laùy boä phaän: Âm đầu: Mếu máo. Vaàn : loaét choaét. * Quan saùt, choát vaø tìm VD, tự ghi bài TỪ PHỨC. TỪ GHÉP TỪ GHÉP CHÍNH PHUÏ. TỪ LÁY TÖ ØGHEÙP ÑAÚNG LAÄP. Bà ngoại. Traàm boång. TỪ LÁY TOAØN BỘ. Maõi maõi. TỪ LÁY BOÄ PHAÄN TỪ LAÙY PHUÏ AÂM ĐẦU. TỪ LAÙY VAÀN. Đủng ñænh. Lieâu xieâu. Hoạt động thầy. Hoạt động trò Noäi dung  Caù nhaân: II/ Đại từ : - Là từ dùng để trỏ hoạt - Là từ dùng để trỏ hoạt -Đại từ là gì? động, tính chất … hoặc để động, tính chất … hoặc để -Cho biết vai trò ngữ pháp hỏi. hoûi. - Làm chủ ngữ, vị ngữ, định - Làm chủ ngữ, vị ngữ, định cuỷa đại từ ? ngữ, bổ ngữ… -Đại từ được chia làm mấy ngữ, bổ ngữ… - 2 loại: 2 loại: loại? Nói rõ cụ thể từng loại, + Đại từ để trỏ: cho VD, ñaët caâu. + Đại từ để trỏ: . Người, sự vật: Tôi, ta, nó, + Đại từ để hỏi: haén… . Số lượng: Bấy, bấy nhiêu… . Hoạt động, tính chất: Vậy, theá… + Đại từ để hỏi: * Treo sơ đồ, cho HS chốt Giaùo vieân: Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS TT Cầu Quan. Giáo án Ngữ văn 7 . Người, sự vật: ai, gì… . Số lượng: Bao nhiêu, mấy… . Hoạt động, tính chất: Sao, theá naøo… * Chốt và tự ghi bài ĐẠI TỪ. ĐẠI TỪ ĐỂ TRỎ. TROÛ NGƯỜI, SỰ VAÄT. Toâi Ta. ĐẠI TỪ ĐỂ HỎI. TROÛ SOÁ LƯỢNG. TROÛ HOẠT ĐỘNG, TÍNH CHAÁT. Baáy Baáy nhieâu. Vaäy Theá. Hoạt động thầy -Thế nào là quan hệ từ ?. -Có mấy loại quan hệ từ? ho VD, ñaët caâu. -Vai troø vaø taùc duïng cuûa quan hệ từ?. -Laäp baûng so saùnh quan heä từ với danh từ, động từ, tính từ về ý nghĩa và chức naêng ? * Treo baûng phuï, cho HS choát.. Ví duï. HOÛI VEÀ NGƯỜI, SỰ VẬT. HOÛI VEÀ SOÁ LƯỢNG. HOÛI VEÀ HOẠT ĐỘNG, TÍNH CHAÁT. Ai, gì. Bao nhieâu. Sao, theá naøo. Hoạt động trò  Caù nhaân: - Là từ dùng để liên kết các thành phần của cụm từ, các thaønh phaàn cuûa caâu (coù khi liên kết câu với câu, các đoạn văn) - 2 loại: + Giới từ : của, bằng,với, maø, vì… + Liên từ : và, cùng, hễ, nhöng… - Noù laø coâng cuï quan troïng cho việc diễn đạt. Nhờ nó mà diễn đạt chặt chẽ, chính xác hơn, giảm bớt sự hiểu laàm khi giao tieáp. -Thaûo luaän, trình baøy. -Nhaän xeùt, boå sung.. Nội dung hoạt động III. Quan hệ từ: - Là từ dùng để liên kết thành phần của cụm từ, thaønh phaàn cuûa caâu (coù liên kết câu với câu, đoạn văn). * Chốt và tự ghi bài.. Giaùo vieân: Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang. caùc caùc khi caùc.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS TT Cầu Quan Từ loại YÙ nghóa và chức năng YÙ NGHÓA. CHỨC NĂNG Hoạt động thầy -Yeáu toá Haùn Vieät laø gì? -Em hieåu gì veà yeáu toá Haùn Vieät ?. -Giaûi nghóa caùc yeáu toá Haùn Việt đã học ( SGK T 184). -Thế nào là từ đồng nghĩa? -Từ đồng nghĩa có mấy loại? Nói rõ từng loại, cho VD ?. Giaùo vieân: Nguyeãn Thò Xöông. Giáo án Ngữ văn 7 DANH TỪ, ĐỘNG TỪ, TÍNH TỪ Biểu thị người, sự vật, hoạt động, tính chất.. QUAN HỆ TỪ Biểu thị ý nghĩa quan hệ (sở hữu, so sánh, nhân quả…). Coù khaû naêng laøm thaønh phaàn Lieân keát caùc thaønh phaàn cuûa của cụm từ, của câu. cụm từ, của câu Hoạt động trò * Caù nhaân: - Tiếng để tạo từ Hán Việt goïi laø yeáu toá Haùn Vieät. - Coù yeáu toá Haùn Vieät duøng độc lập, có yếu tố dùng để tạo từ ghép, có yếu tố đồng aâm. - 2 loại: + Từ ghép đẳng lập: Giang sôn + Từ ghép chính phụ: Thiên thö Giaûi nghóa: Baïch: traéng Cửu: chín Bán: nửa Daï: ñeâm Coâ: 1 mình Đại: lớn Cư: ở Điền: đất Haø: soâng Thieân: nghìn Haäu: sau Thieát: saét, theùp Hồi: trở về Thieáu: treû Hữu: có Thoân: laøng Lực: sức Thö: saùch Mộc: cây co û Tiền: trước Nguyeät: traêng Tieåu: nhoû Nhật: mặt trời Tiếu: cười Quốc: nước Vaán: hoûi Tam: ba Taâm: loøng. Thaûo: coû -Caù nhaân: - Là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. - 2 loại: + Đồng nghĩa hoàn toàn: sắc. Lop7.net. Nội dung hoạt động IV. Từ Hán việt: - Tiếng để tạo từ Hán Việt goïi laø yeáu toá Haùn Vieät. - Coù yeáu toá Haùn Vieät duøng độc lập, có yếu tố dùng để tạo từ ghép, có yếu tố đồng aâm.. V. Từ dồng nghĩa: - Là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. VD : tàu hoả- xe lửa. Trang.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trường THCS TT Cầu Quan. -Tại sao lại có hiện tượng từ đồng nghiã?. Giáo án Ngữ văn 7 thái giống nhau: tàu hoả- xe lửa + Đồng nghĩa không hoàn toàn Có sắc thái ý nghĩa khaùc nhau: aên, sôi, cheùn… - Tiếng Việt giàu đẹp, có khả năng diễn đạt tinh tế.. -Thế nào là từ trái nghĩa? Cho VD ?. - Là từ có nghĩa trái ngược nhau, xét trên cơ sở chung nào đó. VD: Xaáu – toát : Tính neát. Xấu – đẹp : Hình daùng. -Thế nào là từ đồng âm? Cho - Là những từ phát âm giống VD. Phân biệt từ đồng am nhau nhöng nghóa khaùc xa với từ nhiều nghĩa? nhau -Tìm 1 số từ đồng nghĩa và 1 VD: cờ (lá cờ), cờ (bàn cờ) số từ trái nghĩa với mỗi từ: Bé: + Đồng nghĩa: nhỏ. + Trái nghĩa: to, lớn. beù (kích thước, khối lượng), thắng, chăm chỉ. Thắng: +Đồng nghĩa: được + Traùi nghóa: thua. Chaêm chæ: + Đồng nghĩa: siêng năng + Trái nghĩa: lười biếng. -Thế nào là thành ngữ ? - Là loại cụm từ có đặc ñieåm: Caáu taïo coá ñònh, khoù thay đổi, thêm bớt, có tính bieåu caûm cao vaø tính hình tượng. - 2 caùch: -Coù maáy caùch hieåu nghóa cuûa + Trực tiếp từ nghĩa đen. thành ngữ ? + Thoâng qua pheùp chuyeån nghóa: So saùnh, aån duï, noùi quaù. -Thành ngữ có thể giữ chức vụ gì ở trong câu? -Chức vụ: Chủ ngữ, vị ngữ, -Tìm thành ngữ Thuần Việt định ngữ, bổ ngữ… đồng nghĩa với mỗi thành ngữ Hán Việt sau: - Baùch chieán baùch thaéng. - Traêm traän traêm thaéng. - Baùn tín baùn nghi. - Nửa tin nửa ngờ. - Kim chi ngoïc dieäp. - Caønh vaøng laù ngoïc - Khaåu phaät taâm xaø - Mieäng nam moâ buïng boà -Thay thế những từ in đậm dao gaêm. Giaùo vieân: Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. VI .Từ trái nghĩa: - Là từ có nghĩa trái ngược nhau, xét trên cơ sở chung nào đó. VD: Xaáu – toát : Tính neát. Xấu – đẹp : Hình dáng VII. Từ đồng âm: - Là những từ phát âm giống nhau nhöng nghóa khaùc xa nhau VD: cờ (lá cờ), cờ (bàn cờ) Bé: + Đồng nghĩa: nhỏ. + Trái nghĩa: to, lớn. VIII. Thành ngữ: - Là loại cụm từ có đặc ñieåm: Caáu taïo coá ñònh, khoù thay đổi, thêm bớt, có tính bieåu caûm cao vaø tính hình tượng. VD : - Traêm traän traêm thaéng. - Nửa tin nửa ngờ.. Trang.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Trường THCS TT Cầu Quan (BT7 SGK T194) baèng thaønh ngữ có nghĩa tương đương: - Đồng ruộng mênh mông và vaéng laëng. - Phải cố gắng đến cùng. - Laøm cha meï phaûi chòu traùch nhiệm về hành động sai trái cuûa con caùi. - Giaøu coù, nhieàu tieàn baïc, trong nhà không thiếu thứ gì. -Thế nào là điệp ngữ ? Tác dụng của điệp ngữ?. -Có mấy loại điệp ngữ ? kể ra. Cho VD ? -Thế nào là chơi chữ? -Có mấy loại chơi chữ ? Tìm 1 soá VD ?. Giáo án Ngữ văn 7 -Thảo luận, trả lời:. + Đồng không mông quạnh. + Còn nước còn tát. + Con daïi caùi mang (Mũi dại lái chịu đòn). + Giàu nứt đố đổ vách (Tiền rừng bạc bể) - Là cách lập lại từ ngữ ( có khi caû caâu) Taùc duïng: Laøm noåi baät yù, gaây caûm xuùc maïnh, giuùp caâu vaên, cau thô theâm maïnh meõ, nhòp nhaøng. - 3 loại: Cách quãng, nối tieáp, chuyeån tieáp. - Là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước. - Có 5 lối chơi chữ: + Duøng loái traïi aâm + - ñieäp aâm. + - noùi laùi. + - đồng âm. + Dùng từ trái nghĩa, gần nghóa. IX. Điệp ngữ: - Là cách lập lại từ ngữ ( có khi caû caâu) Taùc duïng: Laøm noåi baät yù, gaây caûm xuùc maïnh, giuùp caâu vaên, cau thô theâm maïnh meõ, nhòp nhaøng.. X. Chơi chữ: - Là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước. VD : Con meùo caùi naèm treân mái kéo- con cá đối năm trên cói đá .. Daën doø – Daën doø -Tự ôn tập theo nội dung vừa ôn.( gợi ý trong đề và nội dung tham khảo SGK) -Laäp soå tay chính taû. Giaùo vieân: Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Trường THCS TT Cầu Quan. Tuaàn :18 ; Tieát :69 Ngày soạn: 2/12/2009 Ngaøy daïy:7/12/2009 –12/12/2009. Giáo án Ngữ văn 7. OÂN TAÄP TIEÁNG VIEÄT Chöông trình ñòa phöông phaàn Tieáng Vieät. A . Mục tiêu cần đạt: Giuùp HS : Giúp HS khắc phục được 1 số lỗi chính tả do ảnh hưởng của cách phát âm địa phương. B. Chuaån bò: * Thầy: Bảng phụ ( các sơ đồ ôn tập). * Trò: Ôn tập theo nội dung, yêu cầu bài ôn, Soạn trước vào tập. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động: 1. Ổn định. Kiểm diện, trật tự. 2. Baøi cuõ : Kieåm tra vieäc chuaån bò baøi cuûa hoïc sinh. 3. Bài mới Hoạt động thầy Hoạt động trò Noäi dung HÑ1 : Reøn luyeän chính taû 1Laøm caùc BT chính taû: * BT Phân công mỗi nhóm * Trò chơi tiếp sức. a. Ñieàn vaøo choã troáng: laøm 1 BT a,b,c trang 195. + x hoặc s: Xử lí, sử dụng, -Đánh giá, khẳng định. giả sử, xét xử. -2 daõy baøn thi nhau tìm. + Điền hỏi hoặc ngã: tiểu sử, tiểu trừ, tiểu thuyết, tuaàn tieãu. * Thaûo luaän, trình baøy baûng + Choïn (trung, chung): -Nhận xét, sửa chữa Chung sức, trung thành, thuỷ chung, trung đại. + Choïn (maõnh, maûnh): moûng maûnh, duõng maõnh, -Caù nhaân. maõnh lieät, maûnh traêng. + ngaõ: suy nghó, choã ngoài, b. Tìm từ theo yêu cầu: lãnh thưởng, ông lão, chặt + ch: Caù cheùp, caù chim, caù cheõ choát, caù cheûm… -Tìm tên các loài cá bắt đầu + tr: Caù traém, caù treâ, caù tra, -Thaûo luaän, trình baøy. baèng: ch, tr ? caù troâi, caù treøn… -Tìm các từ có chứa thanh + hoûi: nghæ ngôi, xaû thaân, hỏi hoặc thanh ngã ? lanh lảnh, lảo đảo,chẻ tre… + ngaõ: suy nghó, choã ngoài, -Tìm những từ chứa tiếng bắt lãnh thưởng, ông lão, chặt cheõ -Thaûo luaän, trình baøy Giaùo vieân: Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Trường THCS TT Cầu Quan. Giáo án Ngữ văn 7. + gian doái, doái traù, giaû doái, lừa dối. + dã man, man rợ, dã tâm, daõ thuù. + ra daáu, ra hieäu, daáu hieäu. c. Đặt câu phân biệt các từ chứa những từ dễ lẫn: - Giaønh laáy, tranh giaønh, giành giật, giành độc lập, giaønh thoùc… - Doã daønh, daønh duïm, daønh rieâng… - Tắt đèn, đi tắt, viết tắt, tắt thở, tóm tắt, vắn tắt… - Qui taéc, beá taéc, coâng taéc, pheùp taéc, taéc xi, taám taéc, tích taéc, xaõ taéc… Daën doø – Daën doø -Tự ôn tập theo nội dung vừa ôn.( gợi ý trong đề và nội dung tham khảo SGK) -Laäp soå tay chính taû . OÂn taäp chuaån bò thi hoïc kì I Ngày ....tháng ....năm 2009 Duyệt. Giaùo vieân: Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(11)</span>