Giáo án môn Vật lí 6 - Tuần 5 - Tiết 9 - Bài 9: Sự phụ thuộc của điện trở vào vật liệu làm dây dẫn

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tuaàn : 5 Tieát :9. Ngày soạn: Ngaøy daïy:. §9 SỰ PHỤ THUỘC CỦA ĐIỆN TRỞ VAØO VAÄT LIEÄU LAØM DAÂY DAÃN I/ MUÏC TIEÂU: 1/ KIẾN THỨC: - Phát biểu được điện trở, ký hiệu điện trở suất, đơn vị, ý nghĩa. - Phát biểu được định nghĩa điện trở của dây dẫn. 2/ KYÕ NAÊNG: - Bố trí và tiến hành được TN chứng toả điện trở phụ thuộc vật liệu làm dây dẫn. - Biết sử dụng bảng giá trị điện trở suất.  - Vận dụng công thức R   để tính được một đại lượng khi biết các đại lượng còn lại. S 3/ THÁI ĐỘ: Chấp nhận định nghĩa và công thức điện trở. II/ CHUAÅN BÒ: Đối với mỗi nhóm HS 1daây inox S = 0,1mm2, l = 2m; 1 cuoän nikelin S = 0,1mm2, l = 2m; 1 cuoän nicrom S = 0,1mm2, l = 2m; 1 nguoàn ñieän 4,5V; 1 coâng taéc; 1 ampe keá; 1 voân keá; 7 daây noái; 2 choát keïp.. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH. HỌAT ĐỘNG CỦA HS Hoạt động 1 (8 phút) Trả lời câu hỏi kiểm tra bài cũ và trình bày lời giải bài tập ở nhà theo yêu cầu cuûa GV.. TRỢ GIÚP CỦA GIÁO VIÊN * Có thể yêu cầu một HS trả lời một hoặc hai trong số các câu hỏi sau: - Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào những yếu tố nào? - Phải tiến hành thí nghiệm với các dây dẫn như thế nào để xác định sự phụ thuộc của điện trở daây daãn vaøo tieát dieän cuûa chuùng? - Caùc daây daãn coù cuøng chieàu daøi và làm từ cùng một vật liệu phụ thuoäc vaøo tieát dieän daây nhö theá naøo? * Đề nghị một HS khác trình bày lời giải một trong số các bài tập đã ra cho HS làm ở nhà. * Nhận xét câu trả lời và lời giải cuûa hai HS treân ñaây.. Lop6.net. NOÄI DUNG.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> HỌAT ĐỘNG CỦA HS Hoạt động 2 (15 phút) Tìm hiểu sự phụ thuộc của điện trở vào vật liệu laøm daây daãn. a. Từng HS quan sát các đoạn dây dẫn có cùng chiều daøi, cuøng tieát dieän nhöng được làm bằng các vật liệu khaùc nhau vaø traû löoøi C1. b. Từng nhóm HS trao đổi và vẽ sơ đồ mạch điện để xác định điện trở của dây daãn. c. Moãi nhoùm laäp baûng ghi kết quả đo được đối với ba laàn thí nghieäm xaùc ñònh điện trở. d. Từng nhóm lần lượt tiến haønh thí nghieäm, ghi keát quaû ño trong moãi laàn thí nghiệm và từ kết quả đo được, xác định điện trở của ba daây daãn coù cuøng cuøng daøi, cuøng tieát dieän nhöng được làm bằng các vật liệu khaùc nhau. e. Từng nhóm nêu nhận xét vaø ruùt ra keát luaän.. TRỢ GIÚP CỦA GIÁO VIÊN. NOÄI DUNG I/ Sự phụ thuộc cùa điện trở vào vaät lieäu laøm daây:. * Cho HS quan sát các đoạn dây daãn coù cuøng chieàu daøi, cuøng tieát dieän nhöng laøm baèng caùc vaät lieäu khác nhau và đề nghị một hoặc hai HS trả lời C1. * Theo dõi và giúp đỡ các nhóm HS vẽ sơ đồ mạch điện, lập bảng ghi caùc keát quaû ño vaø quaù trình tieán haønh thí nghieäm cuûa moãi nhoùm.. C1:Đo điện trở của các dây dẫn có cuøng chieàu daøi, cuøng tieát dieän nhöng laøm baèng caùc vaät lieäu khaùc nhau. 1. Thí nghieäm: a.Sơ đồ mạch điện:. * Đề nghị các nhóm HS nêu nhận xét và rút ra kết luận: Điện trở cuûa daây daãn coù phuï thuoäc vaøo vaät lieäu laøm daây daãn hay khoâng? b.baûng ghi keát quaû (tương tự bảng 1 bài 8). 2.Keát luaän:SGK. Hoạt động 3 (5 phút) Tìm hiểu về điện trở suaát. a. Từng HS đọc SGK để tìm hiểu về đại lượng đặc trưng cho sự phụ thuộc của điện trở vào vật liệu làm dây daãn.. * Nêu các câu hỏi dưới đây và yêu cầu một vài HS trả lời chung cho cả lớp: - Sự phụ thuộc của điện trở vào vật liệu làm dây dẫn được đặc trưng bằng đại lượng nào? - Đại lượng này có trị số được xác ñònh nhö theá naøo? Lop6.net. II/ Điện trở suất-công thức điện trở. 1.Điện trở suất: điện trở suất của một vật liệu (hay 1 chaát ) coù trò soá baèng ñieän trở của một đoạn dây dẫn hình trụ được làm bằng vật liệu đó có chieàu daøi 1m vaø coù tieát dieän laø.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> HỌAT ĐỘNG CỦA HS. TRỢ GIÚP CỦA GIÁO VIÊN - Đơn vị của đại lượng này là gì? * Neâu caùc caâu hoûi sau vaø yeâu caàu b. Từng HS tìm hiểu bảng một vài HS trả lời trước cả lớp: điện trở suất của một số - Hãy nêu nhận xét về trị số điện chất và trả lời câu hỏi của trở suất của kim loại và hợp kim GV. coù trong baûng 1 SGK. - Điện trở suất của đồng 1,7.108Ωm có ý nghĩa gì? - Trong số các chất được nêu trong baûng thì chaát naøo daãn ñieän toát nhaát? - Tại sao đồng thường được dùng để làm lõi dây nối của các mạch ñieän? * Đề nghị HS làm C2. c. Từng HS làm C2. Hoạt động 4 (7 phút) Xây dựng công thức tính điện trở theo các bước như yeâu caàu cuûa C3. a. Tính theo bước 1.. b. Tính theo bước 2.. c. Tính theo bước 3.. d. Rút ra công thức điện trở cuûa daây daãn vaø neâu ñôn vò đo các đại lượng có trong công thức.. Hoạt động 5 (10 phút) Vaän duïng, reøn luyeän kó năng tính toán và củng cố. a. Từng HS làm C4.. * Đề nghị HS làm C3. Nếu HS tự lực xây dựng được công thức này ở mức độ càng cao thì GV càng nên ít hướng dẫn. Tùy theo mức độ khó khăn cảu HS mà GV hỗ trợ theo những gợi ý sau: - Đề nghị HS đọc kỹ lại đoạn viết về ý nghĩa của điện trở suất trong SGK để từ đó tính R1. - Lưu ý HS về sự phụ thuộc của điện trở vào chiều dài của các daây daãn coù cuøng tieát dieän vaø laøm từ cùng vật liệu. - Lưu ý HS về sự phụ thuộc của điện trở vào tiết diện của các dây dẫn có cùng chiều dài và làm từ cuøng vaät lieäu. - Yeâu caàu moät vaøi HS neâu ñôn vò đo các đại lượng có trong công thức tính điện trở vừa xây dựng. * Đề nghị từng HS làm C4. Có thể gợi ý cho HS: - Công thức tính tiết diện tròn của dây dẫn theo đường kính d:. Lop6.net. NOÄI DUNG 1m2. . Kí hiệu:  (đọc là rô) Ñôn vò: m ( oâm meùt). C2:Gọi R’ là điện trở của dây constantan daøi 1m, tieát dieän 1mm2. R S' R.S Ta coù: '   R '  ' R S S 6 0,5.10 R'   0,5 106. 2. Công thức điện trở: C3: điện trở dây dẫn được tính bằng công thức: l R S  :điện trở suất ( m ) l:chieàu daøi daây daãn (m) S: tieát dieän daây daãn (m2). III/ Vaän duïng: - C4:cho bieát l=4m d=1mm=10-3m   1, 7.108  m.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> HỌAT ĐỘNG CỦA HS. TRỢ GIÚP CỦA GIÁO VIÊN S  r 2  . NOÄI DUNG R=?. 2. d . 4. b. Suy nghĩ và nhớ lại để - Đổi đơn vị 1mm2 = 10-6m2. trả lời các câu hỏi của GV - Tính toán với lũy thừa của 10. * Để củng cố nội dung của bài neâu ra. hoïc, coù theå yeâu caàu moät vaøi HS trả lời các câu hỏi sau: - Đại lượng nào cho biết sự phụ thuộc của điện trở dây dẫn vào vaät lieäu laøm daây daãn? - Căn cứ vào đâu để nói chất này daãn ñieän toát hôn hay keùm hôn chaát kia? - Điện trở của dây dẫn được tính theo công thức nào? * Đề nghị HS làm ở nhà C5 và C6.. Giaûi Tiết diện dây đồng d2 (103 ) 2 S   3,14 4 4 l 4.4 R    1, 7.108 S 3,14.(103 ) 2 =0,087  C5:  R  5, 6.102   R  25,5  R  3, 4 C6:chieàu daøi daây toùc R.S 25.3,14.1010 l   5,5.108 =0,1428m  14,3cm.  1 HS đọc phần ghi nhớ.  Về nhà đọc thêm có thể em chưa bieát. Hoïc vaø laøm BT 9 SBT. + Điện trở của dây dẫn là nguyên nhân làm tỏa nhiệt trên dây. Nhiệt lượng tỏa ra trên dây dẫn là nhiệt vô ích, làm hao phí điện năng. + Mỗi dây dẫn làm bằng một chất xác định chỉ chịu được một cường độ dòng điện xác định. Nếu sử dụng dây dẫn không đúng cường độ dòng điện cho phép có thể làm dây dẫn nóng chảy, gây ra hỏa hoạn và những hậu quả môi trường nghiêm trọng - Biện pháp bảo vệ môi trường: Để tiết kiệm năng lượng, cần sử dụng dây dẫn có điện trở suất nhỏ. Ngày nay, người ta đã phát hiện ra một số chất có tính chất đặc biệt, khi giảm nhiệt độ của chất thì điện trở suất của chúng giảm về giá trị bằng không (siêu dẫn). Nhưng hiện nay việc ứng dụng vật liệu siêu dẫn vào trong thực tiễn còn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu do các vật liệu đó chỉ là siêu dẫn khi nhiệt độ rất nhỏ (dưới 00C rất nhiều).. Phần bổ sung: -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>