Giáo trình Quản lý chất lượng nước trong ao nuôi cá nước ngọt - NXB Nông nghiệp

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (416.12 KB, 7 trang )

<b>L</b>

<b>Ờ</b>

<b>I T</b>

<b>Ự</b>

<b>A </b>

Quản lý chất lượng nước là một khâu vô cùng quan trọng và có ý nghĩa quyết định
đến sự thành cơng trong nuôi trồng thủy sản, đặc biệt đối với các mơ hình ni thâm
canh. Trong mơ hình sản xuất này, một lượng lớn vật chất dinh dưỡng được đưa vào
ao nuôi thông qua con đường cung cấp thức ăn cho tơm cá, thức ăn thừa sẽ tích tụ
trong ao và sẽ làm cho chất lượng nước xấu dần về cuối vụ ni. Hơn nữa trong mơ
hình nuôi thâm canh mật độ tôm cá rất cao, lượng chất thải của tơm cá cũng góp phần
làm cho chất lượng nước xấu đi làm ảnh hưởng đến sức khỏe tơm cá và có thể làm
tăng nguy cơ dịch bệnh phát sinh trong ao ni.

Giáo trình "Quản lý chất lượng nước nuôi trồng thủy sản" được soạn thảo nhằm cung
cấp cho sinh viên những kiến thức về đặc tính của các hệ sinh thái thủy vực, ý nghĩa
sinh học của các yếu tố chất lượng nước và những yêu cầu cơ bản cho việc quản lý
chất lượng nước cho đời sống của thủy sinh vật. Giáo trình này bao gồm những nội
dung cần thiết cho sinh viên có liên quan đến chuyên môn về quản lý tài nguyên thủy
sinh vật và kỹ thuật nuôi thủy sản.

Tài liệu này được soạn thảo dựa trên nền tảng của giáo trình "Aquatic Ecosystems and
Water Quality Management" của Giáo sư C. Kwei Lin và Tiến sĩ Yang Yi của Viện
Công Nghệ Á Châu (AIT). Trong q trình soạn thảo chúng tơi có sử dụng các hình
ảnh và tư liệu từ giáo trình của hai tác giả trên. Tuy nhiên, chúng tơi cũng có thay đổi
một số nội dung cho phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Hy vọng tài liệu này sẽ giúp ích cho sinh viên ngành Ni trồng thủy sản, Quản lý tài
nguyên thủy sinh vật trong cơng tác của mình sau khi ra trường và giúp ích cho độc
giả trong quá trình sản xuất.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>M</b>

<b>Ụ</b>

<b>C L</b>

<b>Ụ</b>

<b>C </b>

CHƯƠNG 1. SỰ ĐA DẠNG CỦA HỆ SINH THÁI THỦY VỰC...1

1 CÁC THÀNH PHẤN CỦA MÔI TRƯỜNG...1

2 HỆ SINH THÁI...2

2.1 Hệ sinh thái nước ngọt ...2

2.1.1 Sơ lược thành phần hóa học của nước sông...3

2.1.2 Sơ lược thành phần của nước ao...4

2.2 Hệ sinh thái nước lợ...4

2.3 Hệ sinh thái nước mặn...4

2.3.1 Hệ sinh thái đất ngập nước...6

2.3.2 Các thủy vực lớn của thế giới...11

CHƯƠNG 2. TÍNH CHẤT VẬT LÝ CỦA MƠI TRƯỜNG NƯỚC...13

1 ÁNH SÁNG VÀ MÔI TRƯỜNG NƯỚC...13

1.1 Phân phối năng lượng mặt trời...13

1.2 Sự xâm nhập của ánh sáng vào cột nước ...13

1.3 Năng lượng nhiệt ...15

1.3.1 Năng lượng nhiệt tích lũy trong một thủy vực ...15

1.3.2 Tỉ trọng nước ...16

1.4 Sự phân tầng nhiệt độ...17

1.4.1 Nguyên nhân và quá trình phân tầng...17

1.4.2 Kiểu phân tầng ...17

1.4.3 Hệ quả của sự phân tầng ...18

1.4.4 Nguyên nhân và quá trình phá vỡ phân tầng (overturn)...18

1.4.5 Hệ quả của sự phá vỡ phân tầng ...18

1.5 Sự phân chia các vùng trong thủy vực ...19

1.5.1 Theo chiều thẳng đứng ...19

1.5.2 Ngang...19

1.6 Chuyển động của nước...20

2 ĐỘĐỤC, ĐỘ TRONG...21

2.1 Tính chất của độđục, độ trong...21

2.2 Nguồn gốc độđục...21

2.3 Ảnh hưởng của độđục ...21

2.4 Kiểm soát và quản lý độđục...22

2.4.1 Quản lý độ đục từ nguồn nước ...22

2.4.2 Quản lý độđục bên trong ao ...22

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

4 MÙI... 23

5 VỊ... 23

CHƯƠNG 3. ĐẶC TÍNH HĨA HỌC CỦA MƠI TRƯỜNG NƯỚC...24

1 THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA NƯỚC THIÊN NHIÊN... 24

2 pH ...25

2.1 Động thái của ion H+ trong môi trường nước ... 25

2.2 Ý nghĩa sinh thái học của ion H+ trong môi trường nước ... 27

2.3 Biện pháp quản lý pH... 28

2.3.1 Biện pháp khắc phục tránh pH thấp ... 28

2.3.2 Biện pháp khắc phục khi pH cao... 28

3 CACBON DIOXIDE (CO2)... 29

3.1 Động thái của CO2 trong môi trường nước ... 29

3.2 Ý nghĩa sinh thái học của CO<sub>2</sub> trong môi trường nước ... 32

3.3 Biện pháp tránh tích lũy CO<sub>2</sub> gây độc hại trong cá ao nuôi cá... 33

4 OXYGEN (O2)... 34

4.1 Động thái của oxy hòa tan trong môi trường nước... 34

4.2 Ý nghĩa sinh thái học của oxy hịa tan trong mơi trường nước... 38

4.3 Biện pháp tránh và khắc phục hiện tượng thiếu oxy trong các ao nuôi cá... 39

5 HYDROGEN SULFIDE (H2S)... 39

5.1 Động thái của khí H2S trong môi trường nước... 39

5.2 Ý nghĩa sinh thái học của khí H2S... 41

5.3 Biện pháp tránh tích lũy nhiều khí H2S... 41

6 METHANE (CH4) ...42

7 NITROGEN (N) ...42

7.1 Ammonia (NH3) và ammonium (NH4+) ... 43

7.1.1 Động thái của ammonia va ammonium ... 43

7.1.2 Ý nghĩa sinh thái học của ammonia và ammonium ... 44

7.1.3 Biện pháp duy trì hàm lượng ammonia thích hợp ... 45

7.2 Nitrite (NO2-) và Nitrate (NO3-) ... 45

7.2.1 Nitrite ... 45

7.2.2 Nitrate... 47

8 LÂN (PHOSPHORUS)... 47

9 SILIC...49

10 SẮT VÀ MANGAN ...51

11 CÁC ION THAM GIA Q TRÌNH ĐIỀU HỊA ÁP SUẤT THẨM THẤU ...52

11.1 Ion sodium (Na+)... 52

11.2 Ion Potassium (K+)... 52

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

11.4 Ion Calcium (Ca2+)...53

11.5 Chloride ( Cl- )...54

CHƯƠNG 4. DẶC TÍNH NỀN ĐÁY AO...55

1 NGUỒN GỐC BÙN AO/PHÙ SA TRONG AO ĐẤT...55

2 CÁC YẾU TỐẢNH HƯỞNG ĐẾN TỐC ĐỘ LẮNG TỤ...56

3 ĐIỆN THẾ OXY HOÁ KHỬ (REDOX)...57

4 VẬT CHẤT HỮU CƠ TRONG BÙN...58

5 SỰ PHÂN HỦY CỦA VẬT CHẤT HỮU CƠ...59

6 ĐẤT ĐÁY AO...59

6.1 Kết cấu đất ...59

6.2 Đất phèn (Acid Sulfat Soil) ...62

6.2.1 Trao đổi acid trong bùn...62

6.2.2 Đất phèn ...64

CHƯƠNG 5. DINH DƯỠNG VÀ CÁC QUÁ TRÌNH SINH HỌC...67

1 THÀNH PHẦN DINH DƯỠNG TRONG THỰC VẬT Ở BIỂN VÀ NƯỚC NGỌT...67

2 NGUỒN VÀ QUÁ TRÌNH CUNG CẤP DINH DƯỠNG CHO MÔI TRƯỜNG NƯỚC...67

3 CHU TRÌNH DINH DƯỠNG TRONG THỦY VỰC...68

3.1 Chu trình carbon ...68

3.1.1 Quá trình tổng hợp các hợp chất hữu cơ trong thủy vực ...68

3.1.2 Quá trình phân giải các hợp chất hữu cơ trong thủy vực ...69

3.2 Chu trình nitrogen...71

3.2.1 Quá trình cốđịnh nitơ phân tử...71

3.2.2 Q trình amơn hóa ...72

3.2.3 Q trình nitrate hóa và phản nitrate hóa...72

3.2.4 Chu trình Nitrogen...73

3.3 Chu trình phospho...74

3.4 Chu trình lưu huỳnh ...76

4 CHU KỲ SINH HỌC VÀ CÁC QUÁ TRÌNH...77

4.1 Hệ sinh thái (ecosystem) ...77

4.2 Quần xã sinh vật (community hay biocenosis) ...77

4.3 Vùng chuyển tiếp sinh thái ...78

4.4 Sự phân bố của thủy sinh vật ...78

4.4.1 Phân bố thẳng đứng ...78

4.4.2 Phân bố theo chiều ngang ...78

4.5 Sựổn định ...78

5 BẬC DINH DƯỠNG VÀ CHUỔI/LƯỚI THỨC ĂN...79

5.1 Sinh vật sản xuất (producer) ...79

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<b>Ti n trình </b>

- Dùng l nh a 30 mL, cho vào 25 mL m u n c và các m u chu n r i thêm vào

3,3 mL thu c th oxy hoá (B). Tr n đ u.

- y n p l nh a r i cho vào n i autoclave kho ng 20 phút 121oC và áp su t

15 psi. Cho phép làm l nh 1 gi .

- Th c hi n ít nh t 3 m u tr ng b ng n c c t trong su t.

Hàm l ng t ng đ m có th xác đnh đ c b ng các ph ng pháp xác đnh b ng các

ph ng pháp phân tích nitrate (Phenoldisulfunic acid, Salycilate hay kh Carmidium).

Lân h u c c ng b oxy hóa thành orthophosphate và đ c xác đnh hàm l ng b ng

ph ng pháp Xanh molypden hay Ascorbic acid. K t qu hàm l ng đ m thu đ c

khi phân tích b ng ph ng pháp công phá persulfate là t ng đ m - TN (bao g m

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<b>TÀI LI</b>

<b>Ệ</b>

<b>U THAM KH</b>

<b>Ả</b>

<b>O </b>

Andrew D.Eaton, Lenore S.Clesceri và Arnold E. Greenberg., 1995. Standard Methods
for the examination of water and Wastewater, 19th ed. APPA, Washington, D.C.
APHA, 1975. Standard Methods for the examination of water and Wastewater, 14th ed.

APPA, Washington, D.C. 1138p.

APHA, 1992. Standard Methods for the examination of water and Wastewater, 17th ed.
APPA, Washington, D.C.

Boyd, C. E. (1990). Water Quality in Ponds for Aquaculture. Birmingham Publishing Co.
Birmingham, Alabama. 482p.

Boyd, C. E. (1998). Water Quality for Pond Aquaculture. Research and Development
Series No. 43 August 1998. International Center for Aquaculture and Aquatic
Environments Alabama Agriculture Experiment Station Auburn University, Auburn,
Alabama. 37p.

Claude E. Boyd và craig S. Tucker,1992. Water quality and Pond soil Analyses for
Aquaculture. Alabana Agricultural Experiment Station. Auburn University. 183 p.
(28/6/2006)

(27/6/2006)

(28/06/2006)

(27/6/2006)

(12/6/2006)

(28/6/2006)
Lin, C.K and Yang Yi (2001). Aquatic Ecosystems and Water Quality Management.

International M.Sc. Programme in Aquaculture, Asian Institute of Technology (AIT).
Scottish Environment Protection Agency (2002). Total phosphorus water quality standard

for scottish freshwater lochs (SEPA Policy No 16, Version 1.1,

</div>