Bài soạn Ngữ Văn 8 Tiết 13- 14: Đọc - hiểu văn bản Lão Hạc (Nam Cao) - Trường THCS Cao Nhân

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Bµi so¹n Ng÷ V¨n 8. Trường THCS Cao Nhân.. Ngµy so¹n: 10 th¸ng 09 n¨m 2010 Ngµy d¹y 14 th¸ng 9 n¨m 2010 Líp 8D. Tiết 13- 14. đọc - hiểu văn bản. L·o H¹c (Nam Cao) A. Mục tiêu cần đạt. 1. KiÕn thøc. - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm truyện viết theo khuynh hướng hiện thực. - Sù thÓ hiÖn tinh thÇn cña nhµ v¨n. - Tµi n¨ng nghÖ thuËt xuÊt s¾c cña nhµ v¨n Nam Cao trong viÖc x©y dùng t×nh huèng truyện, miêu tả kể chuyện, khắc hoạ hình tượng nhân vật. 2. KÜ n¨ng: - Đọc diễn cảm, hiểu tóm tắt được tác phẩm truyện viết theo khuynh hướng hiện thực. - Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác phẩm tự sự viết theo khuynh hướng hiện thực. 3. Thái độ: Hình thành thói quen cảm thụ văn học yêu văn chương, tính cách nhân hậu, thật thà, nhân cách sống tốt, thiện lương. Học tập được tính cách nhân vật B. ChuÈn bÞ:. 1. ThÇy: Gi¸o ¸n vµ ch©n dung nhµ v¨n Nam Cao, b¶ng phô, phiÕu häc tËp, c¸c t­ liÖu bµi viÕt vÒ nhµ v¨n Nam Cao. 2. Trò: Đọc trước văn bản ở nhà, trả lời các câu hỏi gợi ý trong mục đọc hiểu văn b¶n. T×m hiÓu thªm c¸c bµi viÕt vÒ t¸c phÈm “L·o H¹c” vµ mét sè t¸c phÈm kh¸c. C. Tæ chøc d¹y vµ häc. Bước I. ổn định - KiÓm tra sÜ sè, trËt tù, néi vô cña líp ... Bước 2: Kiểm tra bài cũ Hái: Tõ c¸c nh©n vËt chÞ DËu, anh DËu, bµ l·o hµng xãm em cã thÓ kh¸i qu¸t ®iÒu g× vÒ số phận và phẩm chất của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng Tám? Hỏi: Quy luật tức nước vỡ bờ được thực hiện như thế nào trong đoạn trích? Bước 3. Bài mới: KiÕn thøc cÇn ThÇy Trß đạt Hoạt động 1 : Tạo tâm thế. + Thêi gian : 1 phót + Phương pháp : thuyết trình. Cùng trong dòng hiện thực trước cách m¹ng ngoµi Ng« TÊt Tè cßn cã mét nhµ v¨n n÷a còng ®­îc liÖt vµo hµng xuất sắc đó là Nam Cao. Nếu Ngô Tất Tố đã phơi bày số phận của người. Người soạn: Nguyễn Thế Quyên - Năm học 2010 - 2011 Lop8.net. 28.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Bµi so¹n Ng÷ V¨n 8. Trường THCS Cao Nhân.. n«ng d©n víi s­u cao thuÕ nÆng qua t¸c phÈm chÞ DËu th× Nam Cao l¹i gióp chung ta hiÓu thªm vÒ sè phËn bÊt hạnh đau khổ ở con người ấy qua khía c¹nh kh¸c...T×m hiÓu t¸c phÈm l·o H¹c chúng ta sẽ rõ được điều đó.. Hoạt động 2 : Tri giác. +Thêi gian: phót +Phương pháp- Kĩ thuật: Đọc, vấn đáp, thuyết trình, Kĩ thuật khăn trải bµn… H: Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ Nam Cao? T¸c phÈm? H: XuÊt sø t¸c phÈm l·o H¹c? H: Truyện ngắn cần phải đọc với giọng nh­ thÕ nµo? GV: Gọi học sinh đọc luân phiên đến hết. Nhận xét bạn đọc. H: Gi¶i nghÜa mét sè tõ khã trong bµi?. Hoạt động 3: phân tích, cắt nghÜa. I. §äc hiÓu chó thÝch. 1. T¸c gi¶: TrÇn H÷u Tri (19151951). - Lµ nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c. - Được nhà nước truy tÆng gi¶i thưởng Hồ Chí Minh. 2. T¸c phÈm: - §¨ng b¸o n¨m 1943. 3. §äc :. HS: Chó ý giäng cña c¸c nh©n vËt. + ¤ng gi¸o: ChËm, buån, c¶m th«ng, lóc xãt xa, đau đớn suy tư ngẫm nghÜ. + Lão Hạc: Có biến đổi, khi đau đớn ân hận dằn vÆt, khi n¨n nØ gi·i bµy, khi chua ch¸t mØa mai. + Vî «ng gi¸o: L¹nh lïng kh« khan, coi thường. + Binh T­: Nghi ngê, mØa mai. 4. Tõ khã: II. §äc hiÓu chó thÝch: 1. Nh©n vËt l·o H¹c: a. Hoµn c¶nh l·o H¹c ph¶i b¸n chã: HS: Nh©n vËt trung t©m: L·o H¹c vµ «ng gi¸o. V× c©u chuyÖn xoay quanh cuéc trß truyÖn gi÷a hä.. +Thêi gian : phót +Phương pháp- Kĩ thuật: vấn đáp, thuyÕt tr×nh, KÜ thuËt c¸c m¶nh ghÐp, kÜ thuËt KWL… H: V¨n b¶n cã mÊy nh©n vËt? Nh©n vËt nµo lµ nh©n vËt trung t©m? V× sao? H: Tình cảm của lão Hạc đối với cậu Vµng ®­îc thÓ hiÖn qua chi tiÕt nµo? §ã lµ t×nh c¶m ra sao? H: Vậy hoàn cảnh nào đã khiến lão HS: Yêu quý con chó gọi Hạc phải bán cậu Vàng, xa rời đứa con tên là cậu Vàng, cho ăn trong cái bát đẹp... đó cÇu tù? là tình cảm yêu thương g¾n bã.. - Nhµ nghÌo, không đủ tiền cưới vî cho con. - L·o ph¶i ®i lµm thuª- kh«ng cã viÖc. H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ hoµn c¶nh cña - L·o èm ®au- tiÒn l·o H¹c? H: Qua chi tiÕt nµy em cho thÊy l·o HS: Chó ý ®o¹n “L·o l¾c dµnh dôm hÕt. 33 Người soạn: Nguyễn Thế Quyên - Năm học 2010 - 2011 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Bµi so¹n Ng÷ V¨n 8. Trường THCS Cao Nhân.. Hạc là người như thế nào? HS thảo luËn. nghÌo nh­ng giµu t×nh c¶m, giµu lßng tù träng, träng danh dù. GV: Lão Hạc phải đành lòng bán con chó Vàng, kỷ vật của người con, là người bạn sớm tối thân thiết của mình là điều bất đắc dĩ. Lão nghèo quá, lại yÕu mÖt sau mét trËn èm nÆng, kh«ng ai giúp đỡ, không việc làm. Lão phải ăn vµo tiÒn dµnh dôm bÊy nay. §· vËy l¹i ph¶i nu«i thªm cËu Vµng mµ cËu ¨n rÊt khoẻ. Đã nuôi lại không nỡ để nó gày chØ cã c¸ch duy nhÊt lµ b¸n nã ®i  l·o H¹c thËt sù lµ mét l·o n«ng d©n nghèo khổ đáng thương, nhưng có lòng tù träng cao giµu t×nh c¶m. H: H·y t×m nh÷ng chi tiÕt thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña l·o H¹c khi ph¶i b¸n cËu Vµng? H: Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ t©m tr¹ng cña l·o H¹c qua c©u v¨n: “ M¾t l·o Çng ậc nước”. GV: Cái hay còn ở chỗ nhà văn đã thể hiÖn ch©n thËt cô thÓ chÝnh x¸c tuÇn tù từng diễn biến tâm trạng đau đớn cứ d©ng trµo nh­ kh«ng thÓ k×m nÐn næi, phï hîp víi h×nh d¸ng vµ biÓu hiÖn t×nh cảm của người già (ép nước mắt chảy ra) để rồi kết thúc đỉnh điểm là lão bật khóc hu hu như đứa trẻ. H: Bán chó xong lão Hạc có ý định gì? Qua đó em thấy lão là người như thế nµo? GV: Phải là người có trái tim nhân hậu, trong sáng thì lão mới bị dày vò lương tâm đau đớn đến nỗi cảm thấy có lỗi ngay víi mét con chã, ph¶i lµ mét người cha yêu thương con hết mực mới thà nhịn đói mà không động đến tiền dµnh dôm cho con.  Một con người dù nghèo về vật chất nhưng tâm hồn thì thật là cao đẹp. ChuyÓn tiÕt 14 H: Qua nh÷ng lêi ph©n trÇn kÓ nÓ than v·n víi «ng gi¸o, em thÊy l·o H¹c cßn là người như thế nào?. đầu” đến đầu trang 41.. HS: T×m chi tiÕt trong SGK. HS: Tác giả đã miêu tả sự đau đớn ân hận xót xa thương tiếc... cứ dâng trµo, ®ang vì oµ khi cã người hỏi đến, một ông giµ giµu t×nh c¶m mµ buéc ph¶i lµm mét viÖc mà với người bình thường thì quá nhẹ nhµng nh­ng víi l·o H¹c là một vết thương lòng do l·o tù g©y ra. HS: Thu xÕp nhê cËy «ng gi¸o tr«ng gióp mảnh vườn, gửi tiền phßng khi l·o chÕt cã tiền ma chay, sau đó ăn mãn ¨n tù t¹o.  cÈn thận chu đáo.. - Kh«ng muèn ph¹m vµo tiÒn dµnh cho con.  NghÌo nh­ng giµu t×nh c¶m, giµu lßng tù träng.. b. T©m tr¹nh cña l·o khi ph¶i b¸n cËu Vµng: - Cè lµm cho ra vui vẻ, cười như mếu...đôi mắt ầng ậc nước. - MÆt co róm l¹i, nh÷ng vÕt nh¨n x« lại, ép cho nước m¾t ch¶y ra. - §Çu nghÑo sang mét bªn. - MiÖng mãm mÐm mÕu nh­ con nÝt...Hu hu khãc.  Đau đớn xót thương, dằn vặt ®au khæ, cè k×m nÐn nçi ®au.. HS: §äc SGK ®o¹n “H«m sau l·o H¹c...ThÕ nµo råi còng xong”.. Người soạn: Nguyễn Thế Quyên - Năm học 2010 - 2011 Lop8.net. 33.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Bµi so¹n Ng÷ V¨n 8. Trường THCS Cao Nhân.. GV: NghÌo khæ, thÊt häc nh­ng cã nhiÒu n¨m th¸ng tr¶i nghiÖm suy ngÉm về số phận con người. Những câu nói Êy thÓ hiÖn nçi buån, bÊt lùc s©u s¾c trước hiện tại, tương lai. Vậy: Với một con người như lão Hạc, lão sẽ có sự lựa chọn gì cho tương lai. T×m hiÓu phÇn cuèi. H: Theo em l·o H¹c cã sù chuÈn bÞ cho c¸i chÕt cña l·o kh«ng? Qua sù viÖc nµo? H: Cã ý kiÕn cho r»ng: TÊt c¶ nh÷ng việc làm của lão Hạc trước khi chết là gµn dë (cã tiÒn mµ chÞu khæ). ý kiÕn cña em thÕ nµo? GV: Chia HS lµm 3 nhãm th¶o luËn c©u hái. Nhãm 1: Miªu t¶ c¸i chÕt cña l·o H¹c? NhËn xÐt vÒ c¸i chÕt Êy? Nhãm 2: Nguyªn nh©n vµ ý nghÜa cña c¸i chÕt? Nhãm 3: T¹i sao l·o H¹c l¹i lùa chän c¸i chÕt nh­ vËy? Các nhóm thảo luận cử đại diện trình bµy, nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ sung.. - CÈn thËn cho đáo. - Cã tr¸i tim yªu thương, giàu lòng nh©n hËu. HS: Cã. Qua sù viÖc trß truyÖn víi «ng gi¸o.. HS th¶o luËn. L·o H¹c tr×nh bµy c©u truyÖn vßng vo dµi dßng, khã hiÓu kh«ng ph¶i v× l·o dë h¬i mµ v× lµ truyÖn khã nãi, truyÖn hÖ trọng, vì trình độ nói năng của lão. Lão đã nung nÊu chuyÖn nµy tõ lâu và quyết định sẽ phải gi¶i quyÕt sù khã xö Êy.. Hoạt động 4 : đánh giá, khái qu¸t.. +Thêi gian: 3 phót +Phương pháp- Kĩ thuật: vấn đáp, thuyÕt tr×nh GV: KÕt luËn. C¸i chÕt cña l·o H¹c thËt bất ngờ đối với tất cả mọi người. Sự bất ngê cña c¸i chÕt Êy cµng lµm cho c©u truyện thêm căng thẳng xúc động. Mâu thuẫn bế tắc được đẩy lên đỉnh điểm và kết thúc một cach bi đát và tất yếu. Cái chết của lão Hạc vật vã đau đớn về thể x¸c nh­ng cã lÏ l·o sÏ thanh th¶n h¬n nhiều vì lão đã hoàn thành được ý nguyÖn cña m×nh. L·o chÞu tö h×nh mình để tạ lỗi với con chó. Lão đã lừa người bạn thân của mình bây giờ lão muèn chÝnh m×nh p¶i tr¶ gi¸, l·o ph¶i nÕm c¸i chÕt nh­ c¸i chÕt cña mét con chó- ghê gớm và đáng sợ. Nhưng cái chÕt Êy l¹i cã ý nghÜa v« cïng lín lao vì nó đã chứng tỏ đức tính trung thực,. c. C¸i chÕt cña L·o H¹c:. Người soạn: Nguyễn Thế Quyên - Năm học 2010 - 2011 Lop8.net. 33.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Bµi so¹n Ng÷ V¨n 8. Trường THCS Cao Nhân.. s¸ch yªu quÝ nhÊt cña m×nh... Cuộc đời của ông giáo và lão Hạc có gì gièng nhau? T×nh c¶m nµo cña «ng gi¸o giµnh cho l·o H¹c? H: Lêi cña «ng gi¸o “ ¤ng con mình...thế là sướng” gợi cho ta cảm nghĩ gì về tình người trong lúc khốn khã? H: Tõ ®©y phÈm chÊt nµo cña «ng gi¸o ®­îc béc lé? H: Khi «ng gi¸o ®em chuyÖn cña l·o H¹c kÓ cho vî nghe th× vî «ng gi¸o cã ý nghÜ nh­ thÕ nµo vÒ l·o H¹c? H: Thái độ của ông giáo đối với vợ? Vì sao ông lại có thái độ đó? H: Tõ c©u chuyÖn nh÷ng lêi nãi cña vî, ông giáo đã có những suy nghĩ như thế nào về con người? H: Qua đó em thấy ông giáo còn là người như thế nào? Từ suy nghĩ đó của ông giáo em rút ra bài học gì khi đánh giá con người? GV: “ Chao ôi!...ta thương” là lời triết lý lÉn c¶m xóc xãt xa cña Nam Cao. Với triết lí này Nam Cao đã khẳng định một thái độ sống, một cách ứng xử mang tinh thần nhân đạo. Ông cho rằng con người chỉ xứng đáng với danh nghĩa con người khi biết nhìn xa nâng niu trân trọng đồng cảm với họ đồng thời nêu ra một quan niệm đúng đắn sâu sắc khi muốn nhìn nhận đánh giá người khác. Có như vậy cuộc sống mới ấm áp tình thương mới tốt đẹp.  Nh©n vËt «ng gi¸o chÝnh lµ h×nh ¶nh cña Nam Cao. H: Em hiÓu g× vÒ t¸c gi¶? H: Trình bày những nét đặc sắc về nội dung nghÖ thuËt cña truyÖn ng¾n? HS th¶o luËn 5 phót? H: Đoạn trích “ Tức nước vỡ bờ” và truyÖn ng¾n “L·o H¹c” em cã c¶m nhận như thế nào về cuộc đời của người n«ng d©n trong x· héi cò? HS:. HS: An ñi, sÎ chia.. - VËt v· ®Çu tãc rũ rượi quần áo xéc xÖch, hai m¾t long sßng säc. - L·o tru trÐo, bät mÐp sïi ra. - GiËt m¹nh, nÈy nªn... C¸i chÕt thảm thương đau đớn. * Nguyªn nh©n: * ý nghÜa: - ThÓ hiÖn tÝnh c¸ch cña l·o H¹c: Cã ý thøc cao vÒ lÏ sèng, träng danh dù. - Tè c¸o x· héi thùc d©n phong kiÕn ®Èy hä vµo con ®­êng cïng kh«ng lèi tho¸t. 2. Nh©n vËt «ng gi¸o:. HS: Lßng nh©n ¸i cã ®­îc dùa trªn sù ch©n tình và đồng khó.. HS: T×m chi tiÕt trong SGK.. - Lßng nh©n ¸i.. HS: Cần đặt mình trong hoµn c¶nh cô thÓ cña hä míi thËt sù hiÓu hä.. - Cã tÇm quan s¸t, hiểu đời, hiểu người, vị tha cao. Người soạn: Nguyễn Thế Quyên - Năm học 2010 - 2011 Lop8.net. 33.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Bµi so¹n Ng÷ V¨n 8. Trường THCS Cao Nhân.. - Cuéc sèng nghÌo khæ bÕ t¾c. - Vẻ đẹp tâm hồn, lòng tận tuỵ hy HS: sinh vì người khác. H: Vẻ đẹp riêng của 2 nhân vật này là g×? HS th¶o luËn. Chị Dậu: Sức mạnh tình thương và ph¶n kh¸ng m·nh liÖt. L·o H¹c: ý thøc vÒ nh©n c¸ch, lßng tù träng cao. HS đọc ghi nhớ/48.. Hoạt động 5 : luyện tập. +Thêi gian: phót +Phương pháp- Kĩ thuật: Vấn đáp, giải thích Phương pháp : Vấn đáp, giải thÝch, Kh¨n tr¶i bµn, c¸c m¶nh ghÐp, dïng c¸c phiÕu ( PhÇn III, Vë LTNV); H: NÕu gäi tªn bi kÞch cña l·o H¹c th× em lựa chọn cách nào dưới đây: A. Bi kịch của sự đói nghÌo? B. Bi kÞch cña t×nh phô tö. C. Bi kÞch cña phÈm giá làm người. GV: Bæ sung thªm mét sè bµi tËp tr¾c nghiÖm trang 28, 29, 30 s¸ch bµi tËp tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8.. c¶. Lµ nhµ v¨n cña người nghèo khổ lương thiện. Giàu tình thương. Cã lßng tin m·nh liÖt vµo phÈm chÊt tốt đẹp của người lao động.. HS: * NghÖ thuËt: - Miªu t¶ diÔn biÕn t©m lÝ nh©n vËt. - C©u chuyÖn dÉn d¾t tù nhiªn linh ho¹t. - Phương thức biểu đạt: Miªu t¶, kÓ xen biÓu c¶m. * Néi dung: - ThÊy ®­îc sè phËn ®au thương của người nông d©n trong x· héi cò vµ phÈm chÊt cao quÝ tiÒm tµng cña hä. - ThÊy ®­îc tÊm lßng yêu thương trân trọng người nông dân và tài n¨ng nghÖ thuËt xý©t s¸c cña nhµ v¨n Nam Cao.. IV. Hướng dẫn về nhà và chuẩn bị bài sau - Häc ghi nhí, tãm t¾t ®­îc t¸c phÈm. - N¾m v÷ng diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt l·o H¹c. - Soạn bài: Từ tượng hình- Từ tượng thanh.. Người soạn: Nguyễn Thế Quyên - Năm học 2010 - 2011 Lop8.net. 33.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>