Giáo trình Thiết bị điện gia dụng: Phần 2

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.36 MB, 20 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bài 5

THIẾT BỊ ĐIỀU HÒA NHIỆT ĐỘ

(ĐHNĐ)

Giới thiệu bài học:

Ngày nay, hệ thống điều hòa khơng khí được trang bị phổ biến
trong phạm vi gia đình, trong các cơng sở, xưởng máy... nên việc sử
dụng, bảo quản, sửa chữa các thiết bị lạnh trở thành nhu cầu thường
xuyên.

Mạch điện của hệ thống điều hịa khơng khí ngày càng được cải
tiến. Nhiều hệ thống sử dụng động cơ xoay chiều một pha, ba pha, hai
tốc độ điều khiển máy nén nhằm tăng cao hiệu suất. Các thiết bị điện tử
cũng được sử dụng ngày càng nhiều trong mạch điều khiển nhằm tăng độ
chính xác, giảm nhỏ kích thước thiết bị cũng như bảo vệ thiết bị tránh
những sự cố do nguồn điện cung cấp không ổn định, từ đó nâng cao
được tuổi thọ.

Đối với những người công tác trong ngành điện thì mảng kiến
thức về lĩnh vực thiết bị lạnh cũng khơng thể thiếu. Vì vậy nội dung bài
này trình bày những vấn đề liên quan về điện trong hệ thống điều hịa
khơng khí và tủ lạnh nhằm giúp cho người thợ điện sử dụng, bảo quản,
sửa chữa các thiết bị lạnh một cách hợp lý nhất.

Mục tiêu thực hiện:

Học xong bài học này, học viên có năng lực:

- Giải thích cấu tạo và nguyên lý hoạt động của điều hịa khơng khí theo
nội dung bài đã học.

- Sửa chữa các thiết bị điều hịa khơng khí theo tiêu chuẩn kỹ thuật của
nhà sản xuất.

- Sử dụng thành thạo thiết bị lạnh gia dụng, đảm bảo an toàn cho người
và thiết bị.

- Tháo lắp được thiết bị lạnh dụng một cách chính xác theo qui trình của
giáo viên đưa ra và đảm bảo an toàn cho người và thiết bị.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

- Sửa chữa được các thiết bị đạt yêu cầu kỹ thuật.

Nội dung chính:

Để thực hiện mục tiêu bài học, nội dung bao gồm:

Các hình thức học tập:

Hình thức nghe giảng trên lớp có thảo luận
Hình thức tự học và ơn tập

Hình thức thực hành tại xưởng trường

5.1. Công dụng:

Thiết bị điều hòa nhiệt độ (còn gọi là máy điều hòa nhiệt độ) là
một loại thiết bị điện thực hiện các quá trình:

- Điều tiết nhiệt độ.
- Điều tiết độ ẩm.

- Điều tiết gió và lọc khơng khí.

5.2. Phân loại:

a. Phân loại theo kết cấu máy:

Theo kết cấu máy, máy điều hòa nhiệt độ phân làm hai loại:
- Loại một khối (hay loại một cục).

- Loại hai khối (hay loại hai cục).

*Loại một khối: còn gọi là máy điều hòa nhiệt độ (ĐHNĐ) loại cửa
sổ.

Máy ĐHNĐ loại này dùng cách tạo lạnh (hoặc tạo nóng) để làm
cho nhiệt độ trong phòng giảm xuống (khi tạo lạnh) hoặc tăng lên (khi
tạo nóng) và như vậy có thể khống chế nhiệt độ trong phòng. Loại điều
hòa nhiệt độ này thường được lắp trên cửa sổ hay ở một lỗ đục trên
tường. Toàn bộ máy tạo thành một khối thiết bị điều hòa nhiệt độ hồn
chỉnh nên cịn gọi là máy điều hịa nhiệt độ một cục. Nhìn hình dáng bên
ngồi của máy ĐHNĐ một cục người ta có thể chia thành:

- Máy điều hòa nhiệt độ một cục loại nằm (Hình 5.11a).

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Hình 5.11 Hình dáng bên ngồi máy điều hịa cửa sổ 
1. vỏ; 2. Nắp mặt; 3. Nắp trang trí; 4. Vít; 5. Phích cắm điện;

6. Bảng điều khiển; 7. Nắp lật hướng gió ra; 8. Dàn ngưng; 
9. Nắp chụp; 10. Ống xả nước ngưng; 11. Cửa chớp lấy gió làm mát.

Máy điều hòa cửa sổ còn được gọi là máy điêu hòa 1 cụm, hoặc
ngun cụm vì tồn bộ hệ thống lạnh cũng như điện điều khiển được bố
trí gọn vào trong một vỏ nhựa hoặc vỏ kim loại hình hộp chữ nhật hình
dáng bên ngồi của máy điều hịa cửa sổ

Mặt trước của máy điều hịa bố trí trong phịng nên được trang trí đẹp
để có thể hài hòa với nội thất một căn phòng hiện đại. Mỗi hãng có một
cách bố trí khác nhau và nếu trang trí càng đẹp, càng hiện đại thì càng
thu hút sự chú ý của khách hàng.

Mặt trước của máy chia làm hai phần. Phần có diện tích lớn lắp ghi
hút gió, phần có diện tích nhỏ hơn (thường ở trên hoặc bên phải) bố trí
cửa thổi với các cánh hướng gió và đảo gió. Các nút điều khiển được bố
trí vào một góc ở ngay mặt trước. Muốn nhìn thấy dàn bay hơi phải tháo
mặt nạ phía trước ra.

Mặt sau của máy, ta có thể nhìn trực tiếp thấy dàn ngưng. Gió làm
mát được lấy từ chớp gió hai bên sườn và phía trên của máy. Tồn bộ
cửa sau là cửa thổi gió nóng ra. Ở một số máy điều hịa của mỹ đề phịng
tường lắp máy điều hịa q dày, chống hết chiều sâu của máy, người ta
bố trí cửa lấy gió và thổi gió đồng thời trên mặt sau.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Trên (hình 5.11 ) ta thấy rõ dàn nóng ( ngồi nhà ) dàn lạnh ( trong nhà )
của máy được ngăn cách với nhau bằng một vách có dán cách nhiệt dày
khoảng 5mm. Cửa lấy gió tươi được bố trí ở phía hút của quạt ly tâm và

cửa gió thải được bố trí ở phía đẩy.

Đây là ưu điểm của máy điều hòa cửa sổ so với máy điều hòa 2 cụm
bởi máy điều hịa 2 cụm khơng có cửa lấy gió tươi qua máy.

Vì dàn bay hơi luôn ướt do nước ngưng nên rất dễ dính bụi bẩn,
chính vì vậy người ta bố trí phin lọc bụi cho khơng khí ở cửa hút gió vào
dàn lạnh. Phin lọc được định kỳ vệ sinh 2 tuần hoặc 1 tháng 1 lần.

Hình 5.3. Nguyên tắc bố trí thiết bị của máy điều hịa cửa sổ 
1. Quạt hướng trục; 2. Động cơ quạt; 3. Cửa lấy gió trời; 4. Quạt ly tâm;

5. Dàn bay hơi; 6. Phin lọc khơng khí; 7. Tấm ngăn cách nhiệt; 
8. Bảng điều khiển; 9. Ống mao; 10. Phin sấy lọc; 
11. Bình tích lỏng; 12. Máy nén rôto; 13. Dàn ngưng 
A-B : Không khí lạnh trong phịng vào ra.

C-D : Khơng khí làm mát vào ra.

* Loại hai khối: còn gọi là máy điều hòa nhiệt độ (ĐHNĐ) loại hai
cục.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

và thiết bị điện dùng để khống chế, điều khiển. Người ta dùng hai ống
đồng có bọc cách nhiệt để nối dàn lạnh ở trong nhà với dàn ngưng nà
máy nén khí ở khối ngoài nhà. Ngoài ra cịn có dây dẫn điện, bộ điều
khiển ở khối trong ngà với các thiết bị điện ở bộ phận ngoài nhà làm
thành một hệ thống khống chế điện hồn chỉnh.

Như vậy, khi mở cơng tắc điện cho điều hòa hai cục làm việc, dàn
lạnh ở trong nhà lấy nhiệt để giảm nhiệt độ của phòng và thải nhiệt ra

ngồi dàn ngưng tụ ở bên ngồi. Q trình lấy và tỏa nhiệt do môi chất
frêôn bay hơi và ngưng tụ dưới tác dụng bơm và nén của máy nén khí.

b. Phân loại theo chức năng của máy:

Theo chức năng của máy điều hòa nhiệt độ, phân làm hai loại:
- Máy điều hòa nhiệt độ một chiều (chỉ tạo lạnh).

- Máy điều hịa nhiệt độ hai chiều (tạo lạnh và nóng).

*Máy điều hòa nhiệt độ một chiều (chỉ tạo lạnh).

Máy điều hòa nhiệt độ một chiều này còn gọi là máy ĐHNĐ đơn
chức năng, chỉ dùng để hạ nhiệt độ môi trường (giới hạn) vào mùa hè.
Tùy theo công suất của máy lớn hay nhỏ mà lắp đặt vào môi trường cần
hạ nhiệt độ có thể tích tương ứng.

Có một số máy ĐHNĐ loại này ngoài chức năng hạ nhiệt độ, có
kèm theo cả chức năng hút ẩm và chức năng lọc bụi.

*Máy điều hịa nhiệt độ hai chiều (tạo lạnh và nóng).

Máy ĐHNĐ loại hai chiều được chia thành: kiểu điện nhiệt, kiểu
bơm nhiệt và kiểu bơm nhiệt bổ trợ điện nhiệt.

- Máy hai chiều kiểu bơm nhiệt: cũng như một máy ĐHNĐ một
chiều bình thường, chỉ khác trong hệ thống làm lạnh của máy có lắp
thêm một van đổi chiều kiểu điện từ. Thông qua sự đổi chiều của van

này có thể đổi chiều làm việc của dàn ngưng và dàn ngưng và dàn lạnh
nên có được các chức năng tạo lạnh, tạo nóng, hút ẩm.

Về mùa hè có thể hạ nhiệt độ, mùa đơng có thể tăng nhiệt độ,
mùa nồm, mùa mưa có thể hút ẩm, có khả năng lọc bụi để tạo ra môi
trừờng trong sạch và nhiệt độ trong sạch và nhiệt độ trong phịng điều
hịa thích hợp nhất.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

trở gia nhiệt so với loại bơm nhiệt tuy kém hiệu quả hơn nhưng khi hệ
thống tạo nóng bị hỏng thì dễ dàng sửa chữa và thay thế bằng dây điện
trở mới.

- Máy ĐHNĐ hai chiều kiểu bơm nhiệt có điện nhiệt bổ trợ:
ở chế độ bơm nhiệt, khi nhiệt độ môi trường cần làm nóng thấp
hơn 5OC thì hiệu quả tạo nhiệt của loại này giảm rõ rệt. để bổ khuyết
cho nhược điểm này người ta chế tạo ra loại ĐHNĐ có áp dụng phương
pháp hỗn hợp cả bơm nhiệt có điện nhiệt để cso đủ nhiệt lượng trong
trường hợp nhiệt độ môi trường xuống quá thấp.

5.3. Cấu tạo của máy điều hòa nhiệt độ:

5.3.1.1Cấu tạo máy điều hòa nhiệt độ kiểu một khối (một cục)

Hình 5.12 và hình 5.13 là cấu tạo và quá trình làm việc một máy
ĐHNĐkiểu một khối.

Hình 5.12: CẤU TẠO MÁY ĐIỀU HỊA NHIỆT ĐỘ KIỂU MỘT KHỐI

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Cấu tạo máy ĐHNĐ kiểu một khối gồm có: vỏ, hệ thống làm lạnh, hệ
thống thơng gió và hệ thống khống chế điện.

Kết cấu của các máy ĐHNĐ có thể khác nhau nhưng không thể
thiếu được các bộ phận cơ bản kể trên. chỉ cần một trong những bộ phận
đó bị hỏng thì sẽ ảnh hưởng ngay đến tính năng của cả máy. Như vậy
giữa các bộ phận của máy phải có một sự kết hợp hữu cơ, một sự phối
hợp mật thiết thì máy ĐHNĐ mới có thể làm việc tốt được.

Hình 5.13 vẽ hệ thống lạnh và hệ thống thơng gió của máy ĐHNĐ
một khối, khi làm việc ở chức năng tạo lạnh, quạt gió của hệ thống gió sẽ
thổi gió vào trong phịng, khơng khí nóng trong phịng sẽ được đẩy ra,
làm giảm nhiệt độ trong phòng.

Hệ thống điện được chế tạo sao cho có thể khống chế độ làm việc
của máy ĐHNĐ để phù hợp với chế độ nhiệt độ trong phòng, yêu cầu về
đối lưu và độ lọc sạch khí cần thiết.

b. Cấu tạo máy điều hòa nhiệt độ kiểu hai khối (hai cục)

Cũng như máy ĐHNĐ kiểu một khối, máy ĐHNĐ kiểu hai khối
cũng gồm có: vỏ, hệ thống làm lạnh, hệ thống thông gió và hệ thống
khống chế điện. Chỉ khác ở chỗ các bộ phận trên được đặt vào hai khối
riêng biệt và hai khối đó được đặt tách biệt trong và ngồi phịng cần
điều hòa.

Khối trong phòng: gồm có dàn lạnh, quạt ly tâm và thiết bị dùng
để khống chế, điều khiển chế độ làm việc của máy ĐHNĐ.

Khối ngồi phịng: gồm có máy nén, dàn ngưng và quạt gió hướng
trục.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

c. Các thiết bị của máy điều hòa 
* Máy nén

Máy nén của máy điều hịa cũng có kết cấu tương tự như của tủ lạnh
tuy nhiên có những khác biệt cơ bản sau:

- Động cơ lớn hơn, thường có cơng suất từ 0,56  2,5kW

- Máy nén không chỉ là loại pittông mà loại rôto lăn, rôto tấm trượt
và máy nén soắn ốc.

Nguyên lý cấu tạo của máy nén rôto lăn là loại được sử dụng rất rộng
rãi trong máy điều hòa.

Xi lanh bình trụ, bên trong pittơng lăn theo một bánh lệch tâm tạo
khoang hút và đẩy giữa xi lanh. Pittơng và tấm chặn. Cửa hút khơng có
clapê, chỉ cửa đẩy mới có clapê.

Máy nén gồm 2 vịng xoắn ốc được cấu tạo đặc biệt. Vòng tĩnh gắn
liền với nắp trên, vòng động gắn lên trục động cơ. Khi quay vòng xoắn
động theo một quỹ đạo, tạo ra khoang hút, khoang nén và khoang đẩy
giữa hai vòng xoắn ốc. Hơi hút vào từ thành bên còn được đẩy ra ở trên
đúng ở tâm quay phía trên của vịng xoắn ốc.

* Dàn ngưng và dàn bay hơi.

Dàn ngưng và dàn bay hơi của máy điều hòa phòng phần lớn là loại
dàn ống xoắn có cánh. Ống bằng đồng có cánh tản nhiệt bằng nhơm.

Hình 5.15: SƠ ĐỒ LÀM VIỆC CỦA MÁY ĐHNĐ KIỂU HAI KHỐI

1. Khối trong phịng.

2. Khối ngồi phịng.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Hiện nay có một số máy điều hịa phịng có dàn ngưng giải nhiệt nước.
Dàn ngưng là một thiết bị trao đổi nhiệt kiểu ống lồng. Ga lạnh đi trong
ống trong còn nước làm mát đi ngược chiều trong không gian giữa hai
ống. Nước làm mát khi ra khỏi dàn ngưng sẽ được đưa lên tháp giải nhiệt
để làm mát rồi cho quay lại để giải nhiệt cho dàn ngưng.

* Phin sây lọc.

Để đảm bảo cho ống mao không bị tắc và cặn bẩn không lọt vào làm
hỏng máy nén, người ta bố trí phin lọc trước ống mao. Máy điều hòa một
chiều lạnh do có nhiệt độ sơi là 50C, khơng có nguy cơ tắc ẩm nên
thường chỉ được trang bị phin lọc cặn bẩn. Máy điều hòa hai chiều, đề
phòng mùa đơng nhiêt độ sơi dàn ngồi nhà có thể xuống thấp hơn 00C,
có nguy cơ tắc ẩm nên bố trí phin có cả hai chức năng sấy và lọc.

* Thiết bị hồi nhiệt

Ở một số máy điều hòa nhiều cụm thường có sử dụng thiết bị hồi
nhiệt là thiết bị trao đổi nhiệt giữa lỏng nóng trước khi vào ống mao và
hơi lạnh vừa ra khỏi dàn bay hơi. Tác dụng của hồi nhiệt như sau :

- Tăng năng suất lạnh riêng khối lượng, nhờ đó tăng hiệu suất lạnh.
- Ống mao hoặc van tiết lưu làm việc ổn định hơn.

- Giảm nguy cơ máy nén hút phải lỏng

* Ống mao.

Do năng suất lạnh của máy điều hòa lớn hơn tủ lạnh hàng chục, đôi khi
hàng trăm lần nên đường kính ống mao lớn hơn, chiều dài ống mao ngắn
hơn và đôi khi người ta phải dùng ống mao kép hoặc 3 ống mao ghép
song song (hình 9.20)

* Van tiết lưu.

Một số hệ thống điều hịa lớn có thể dùng van tiết lưu thay cho ống
mao nhờ khả năng điều chỉnh tự động lưu lượng phun vào dàn của nó
Hiện nay trong điều hịa khơng khí có 3 loại van tiết lưu là:

- Van tiết lưu nhiệt cân bằng trong.
- Van tiết lưu nhiệt cân bằng ngoài.
- Van tiết lưu điện tử.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

điện tử là kiểu van tiết lưu mới có khả năng điều chỉnh rất rộng năng suất
lạnh nhưng vì rất đắt và mới được sử dụng hạn chế trong các máy điều
hịa biến tần và do khn khổ cuốn sách nên ở đây khơng giới thiệu.

* Vịng ống xoắn làm mát dầu.

Có hai loại vịng ống xoắn làm mát máy nén. Loại 1 là một vòng ống
xoắn chữ U trên có gắn cánh tản nhiệt. Loại 2 sử dụng một hoặc vài ống
xoắn dàn ngưng. Ga lạnh sau khi nén nên áp suất cao được đẩy ra vòng
ống xoắn làm mát dầu, được làm mát sơ bộ sau đó quay trở lại máy nén,
đi trong ống ngâm ở đáy dầu máy nén, làm mát dầu rồi lại đi quay ra để
đi vào dàn ngưng.

* Ống tiêu âm.

Một số máy điều hịa được bố trí ống tiêu âm ở đường đẩy để cân
bằng xung động và giảm tiếng ồn. Ống tiêu âm bố trí trên đường đẩy
giữa máy nén và dàn ngưng với hướng ga đi từ trên xuống để tạo điều
kiện thuận lợi cho việc tuần hoàn dầu.

* Van điện từ.

Van điện từ dùng để xả băng bằng hơi nóng. Van điện từ cịn được sử
dụng để đóng ngắt ga lỏng cung cấp cho một dàn lạnh nào đó trong hệ
nhiều dàn lạnh, trong khí các dàn lạnh khác vẫn hoạt động. thường được
sử dụng van thường đóng. Khi khơng có điện van đóng và khi có điện
van mở. (hình 9.23)

* Van một chiều.

Van một chiều chỉ cho dòng ga đi theo một chiều nhất định, không
cho ga đi theo hướng ngược lại. Van một chiều thường được lắp ở đầu ra
của máy nén, ở đường lỏng

Theo nguyên tắc làm việc có thể phân ra nhiều loại van một chiều
như cửa lật, hình nấm, hình bi, ở đây van sử dụng tác động đóng nam
châm, hầu như khơng rị rỉ bên trong, có thể lắp đặt ở bất cứ tư thế nào.

5.4. Nguyên lý chung của máy điều hòa nhiệt độ:

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Nguyên lý làm việc của hệ thống làm lạnh trong máy điều hòa nhiệt
độ giống như nguyên lý làm việc của tủ lạnh. Hệ thống tạo lạnh có sử
dụng một loại mơi chất lạnh dạng lỏng. Khi ở áp suất thấp của dàn lạnh,

môi chất bốc hơi lên và hấp thụ rất nhiều nhiệt mơi trường nơi có đặt dàn
làm lạnh của máy ĐHNĐ và làm giảm được nhiệt độ mơi trường đó.
Nhờ động cơ máy nén hút và nén môi chất dạng hơi từ dàn lạnh bay ra
tạo thành mơi chất có áp suất cao, nhiệt độ cao và được thải nhiệt ra bên
ngồi nhờ dàn ngưng tụ và biến dần mơi chất lạnh thành thể lỏng ở cuối
dàn ngưng. Nhờ ống mao dẫn (như một van tiết lưu) môi chất lỏng sẽ
chuyển dần từ trạng thái lỏng áp suất cao sang dạng lỏng áp suất thấp và
được đưa tới buồng bay hơi (dàn lạnh).

Để cho dàn lạnh luôn thu nhiệt môi trường cần điều hịa và dàn
ngưng ln tỏa nhiệt ra mơi trường bên ngồi người ta phải sử dụng hệ
thống động cơ máy nén để thực hiện một chu trình kín hút và nén mơi
chất lạnh, tạo thành sự chênh lệch nhiệt độ và áp suất của môi chất thành
hai vùng khác nhau.

Môi chất lạnh thường dùng hiện nay trong máy điều hòa nhiệt độ là
khí Frêơn R12 hoặc R22 (CHF2Cl). Máy nén dàn trao đổi nhiệt (dàn

nóng và dàn lạnh) ống mao dẫn, bộ lọc của máy ĐHNĐ về cơ bản giống
như các bộ phận tương đương của tủ lạnh, chỉ khác kích cỡ và mức độ
làm việc.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

5.4.2 Sơ đồ mạch điện:

HOẠT ĐỘNG II: TỰ HỌC VÀ ÔN TẬP 
- Tài liệu tham khảo cho bài này:

- Sử dụng điện trong sinh hoạt – Hoàng Hữu Thận - NXB Khoa
học và Kỹ thuật 1986.

- Hướng dẫn sử dụng và sửa chữa máy biến áp, động cơ điện, máy
phát điện công suất nhỏ – Châu ngọc Thạch - NXB Giáo dục
1994.

- Hướng dẫn sử dụng thiết bị điện trong gia đình – Nguyễn Bích
Hằng – NXB Văn hóa – Thơng tin - Hà Nội 2000.

- Các thiết bị điện sử dụng trong nhà bếp và nhà tắm – Nguyễn
Minh Đức chủ biên - NXB tổng hợp TP. Hồ Chí Minh 2004.

- Sửa chữa và bảo trì thiết bị điện trong gia đình – Lâm Quang
Hiền – Tài liệu lưu hành nội bộ - Năm 2002

- Cũng cố bài học: Trả lời các câu hỏi

4.1. Nêu và giải thích các nguyên tắc làm lạnh nhân tạo?



220V

HÌNH 5.16: SƠ ĐỒ ĐIỆN CỦA MÁY ĐIỀU HỊA NHIỆT

RI RI

RT

OFF FAN HI LO

C

QUẠT

MÁY NÉN

1
2
3

4
5

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

4.2. Tủ lạnh gia dụng: cấu tạo, nhiệm vụ của từng bộ phận, nguyên
lý làm việc, cách sử dụng và bảo quản thực phẩm trong tủ?
4.3. Vẽ và phân tích mạch điện tủ lạnh?

4.4. Phân tích nguyên lý của máy điều hòa nhiệt độ? Nêu rõ sự khác
nhau giữa máy điều hòa nhiệt độ và tủ lạnh?

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

HOẠT ĐỘNG III: THỰC HÀNH TẠI XƯỞNG TRƯỜNG

THỰC HÀNH TRÊN MƠ HÌNH TỦ KEM DÀN TRẢI

 Phần 1: Giới thiệu mơ hình 
1. Cấu tạo:

Mơ hình Tủ kem dàn trải gồm 4 bộ phận chủ yếu: máy nén,
thiết bị ngưng tụ, bộ phận tiết lưu và thiết bị bay hơi. Trên mơ hình cịn
có các thiết bị và dụng cụ đo áp suất, nhiệt độ của tác nhân lạnh (Freon
12), thiết bị bảo vệ và đèn báo.

Trên mơ hình cịn bố trí một van khóa ở ống nạp để thuận tiện cho
công tác nén khí thử độ kín, hút chân không, nạp ga lúc ban đầu hoặc
nạp ga bổ sung khi cần thiết.

ở phần đầu và cuối dàn lạnh có lắp hai ống thủy tinh trong suốt để
quan sát dịng tác nhân lạnh.

Hình 1: SƠ ĐỒ CẤU TẠO VÀ NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC CỦA MÁY LẠNH

1. Máy nén piston

2. Thiết bị ngưng tụ.
3. Phin sấy – phin lọc.
4. ống tiết lưu.

5. Thiết bị bay hơi (dàn lạnh)

.

.
.
.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Hình 3: MÁY NÉN LẠNH BỔ CẮT

Hình 2:SƠ ĐỒ MẠCH ĐIỆN TRONG MÁY LẠNH

MN: Máy nén. A: áptômát.

RLKĐ: Rơ le khởi động. Đ1: Đèn báo nguồn

RLBV: Rơ le bảo vệ. Đ2: Đèn báo máy lạnh đang làm việc

RLNĐ: Rơ le nhiệt (Thermostat).

A

Đ1

Đ2

R

S 
C

A

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

2. Cách vận hành tủ kem trên mơ hình: 
a. Chuẩn bị:

- Kiểm tra tình trạng máy: Kiểm tra hệ thống lạnh có cịn ga hay
khơng (nếu kim đồng hồ áp suất chỉ số 0, nghĩa là hệ thống lạnh
đã mất ga).

- Kiểm tra điện nguồn (220V)

- Tháo bỏ buồng lạnh hay bình nước đối với những bài thực
hành thực hiện trên máy lạnh có dàn lạnh đặt trong khơng gian
lớn.

- Đổ nước vào bình khi thực hành khảo sát máy làm lạnh nước
- Gắn nhiệt kế vào các vị trí quy định (tra thêm ít dầu lạnh vào
bầu cắm nhiệt kế và nút kín)

- Xoay núm điều chỉnh rơle nhiệt độ về vị trí max (số 1).
- Cắm phích điện, nếu đèn đỏ sáng, báo hiệu điện đã vào động
cơ máy nén.

b. Vận hành:

- Đóng áptomát, đèn xanh sáng, báo hiệu máy hoạt động.

- Theo dõi và đo kiểm dòng khởi động, dòng định mức, áp suất,
nhiệt độ theo yêu cầu của bài thực hành.

- Đối với bài thực hành khảo sát máy lạnh làm việc theo chu kỳ,
xoay núm điều chỉnh rơle nhiệt độ theo chiều ngược kim đồng
hồ tới vị trí cần thiết để điều khiển tự động máy lạnh làm việc
theo chu kỳ.

Chú ý: Trong phòng thí nghiệm thường có quạt gió hoặc máy 
điều hịa nhiệt độ, cần tắt quạt gió hoặc máy điều hòa 
nhiệt độ đối với các bài thực hành khảo sát máy lạnh 
trong điều kiện bình thường và khơng khí tĩnh.

 Phần 2: Nội dung thực hành

1. Đọc kỹ phần giới thiệu mơ hình.

2. Quan sát vẽ lại sơ đồ điện trong mơ hình máy lạnh.
3. Liệt kê các thiết bị và khí cụ điện có trên mơ hình.
4. Vận hành và quan sát nguyên lý hoạt động của máy.
5. Quan sát chu trình làm lạnh.

6. Quan sát chu trình làm mát.

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

THỰC HÀNH TRÊN MƠ HÌNH TỦ LẠNH DÀN TRẢI

 Phần 1:GIỚI THIỆU MƠ HÌNH

1. Cấu tạo:

Mơ hình Tủ lạnh dàn trải gồm 4 bộ phận chủ yếu: máy nén,
thiết bị ngưng tụ, bộ phận tiết lưu và thiết bị bay hơi. Trên mơ hình cịn
có các thiết bị và dụng cụ đo áp suất, nhiệt độ của tác nhân lạnh (Freon
12), thiết bị bảo vệ và đèn báo.

Trên mô hình cịn bố trí một van khóa ở ống nạp để thuận tiện cho
công tác nén khí thử độ kín, hút chân không, nạp ga lúc ban đầu hoặc
nạp ga bổ sung khi cần thiết.

ở phần đầu và cuối dàn lạnh có lắp hai ống thủy tinh trong suốt để
quan sát dịng tác nhân lạnh. Tồn bộ hệ thống lạnh được gắn trên bàn gỗ
dán fócmica.

* Sơ đồ:

Hình 4:SƠ ĐỒ TỔNG QT CỦA MƠ HÌNH MÁY LẠNH DÀN TRẢI

7. Máy nén. 5. ống tiết lưu.

8. Van khóa đầu nạp. 6. ống quan sát.

9. Dàn ngưng tụ. 7. Dàn lạnh.

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

2. Cách vận hành máy lạnh trên mơ hình:

- Chuẩn bị:

- Kiểm tra tình trạng máy: Kiểm tra hệ thống lạnh có cịn ga hay
khơng (nếu kim đồng hồ áp suất chỉ số 0, nghĩa là hệ thống lạnh
đã mất ga).

- Kiểm tra điện nguồn (220V)

- Tháo bỏ buồng lạnh hay bình nước đối với những bài thực
hành thực hiện trên máy lạnh có dàn lạnh đặt trong khơng gian
lớn.

- Xoay núm điều chỉnh rơle nhiệt độ về vị trí max (số 1).
- Cắm phích điện, nếu đèn đỏ sáng, báo hiệu điện đã vào động
cơ máy nén.

*Vận hành:

- Đóng áptomát, đèn xanh sáng, báo hiệu máy hoạt động.

Hình 5:SƠ ĐỒ MẠCH ĐIỆN TRONG MÁY LẠNH

MN: Máy nén. A: áptômát.

RLKĐ: Rơ le khởi động. Đ1: Đèn báo nguồn

RLBV: Rơ le bảo vệ. Đ2: Đèn báo máy lạnh đang làm việc
RLNĐ: Rơ le nhiệt (Thermostat).

A

Đ1

Đ2

R

S 
C

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

- Theo dõi và đo kiểm dòng khởi động, dòng định mức, áp suất,
nhiệt độ theo yêu cầu của bài thực hành.

Chú ý: Trong phịng thí nghiệm thường có quạt gió hoặc máy 
điều hòa nhiệt độ, cần tắt quạt gió hoặc máy điều hòa 
nhiệt độ đối với các bài thực hành khảo sát máy lạnh 
trong điều kiện bình thường và khơng khí tĩnh.

 Phần 2: HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN CÁC BÀI THỰC HÀNH TRÊN 
MƠ HÌNH

Bài 1:

CẤU TẠO NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC CỦA MÁY LẠNH

I. Mục tiêu:

- Giúp học viên tìm hiểu thực tế cấu tạo của một máy lạnh đơn
giản.

- Giúp học viên hiểu sâu hơn về chức năng nhiệm vụ và vai trò
quan trọng của từng bộ phận trọng một hệ thống lạnh.

- Giúp học viên cũng cố kiến thức lý thuyết đã học và kiểm chứng
thực tiễn nguyên lý làm việc của máy lạnh có máy nén hơi.

II. Thiết bị, dụng cụ:

- Mơ hình máy lạnh dàn trải với đủ các chi tiết và thiết bị đo.
- Sơ đồ cấu tạo và nguyên lý làm việc của máy lạnh.

- Sơ đồ chu trình lạnh trên biểu đồ LgP-h.
- Sơ đồ chu trình lạnh trên biểu đồ T-S.

III. Trình tự thực hiện: 
* Bước 1: Chuẩn bị

- Chuẩn bị 3 sơ đồ đã nêu ở trên.

- Gắn các nhiệt kế T1 T4 vào vị trí như ở hình 4.

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

- Kiểm tra áp suất trong hệ thống để biết hệ thống lạnh có cịn ga
hay khơng.

- Giáo viên cho học viên đọc trị số áp suất trên đồng hồ PK, P0 và

đọc trị số nhiệt độ ở nhiệt kế T4 trước khi vận hành máy.

*Bước 2:

Giới thiệu thành phần cấu tạo, chức năng và nhiệm vụ từng bộ
phận trong hệ thống lạnh. Trên mơ hình là một hệ thống lạnh đơn giản
nhất, gồm 4 bộ phận chính:

1. Máy nén: máy nén kín (loại dùng cho tủ lạnh)

- Nhiệm vụ: máy nén hút hơi tác nhân lạnh từ thiết bị bay hơi và
nén hơi và nén hơi, tác nhân lạnh từ áp suất bay hơi lên áp suất ngưng tụ,
đồng thời đẩy hơi cao áp suất vào thiết bị ngưng tụ.

2. Thiết bị ngưng tụ (TBNT): thiết bị ngưng tụ kiểu làm mát bằng
khơng khí đối lưu tự nhiên (loại thường dùng cho tủ lạnh tủ kem).

- Nhiệm vụ: ngưng tụ (hoá lỏng) hơi tác nhân lạnh ở áp suất và
nhiệt độ ngưng tụ. Để thực hiện quá trình ngưng tụ đó, thiết bị ngưng tụ
phải thải nhiệt của tá nhân lạnh ra môi trường xung quanh (trường hợp
này là không khí).

3. Bộ phận tiết lưu: máy lạnh trên mơ hình dùng loại thiết bị tiết
lưu đơn giản: ống tiết lưu

- ống đồng có đường kính nhỏ và độ dài lớn (loại thường dùng
cho tủ lạnh, máy điều hoà nhiệt độ cỡ nhỏ...). ống tiết lưu được nối giữa
phin lọc hút ẩm và thiết bị bay hơi.

- Nhiệm vụ:

Hạ áp suất của tác nhân lạnh thể lỏng từ áp suất ngưng tụ
xuống áp suất bay hơi. Cùng với sự giảm áp suất là sự giảm nhiệt độ của
tác nhân lạnh từ nhiệt độ quá lạnh lỏng ở cuối thiết bị ngưng tụ xuống
nhiệt độ bay hơi trong dàn lạnh.

Cung cấp và điều chỉnh lưu lượng tác nhân lạnh thể lỏng trong
dàn lạnh.

Cân bằng áp suất 2 bên cao áp và thấp áp khi máy lạnh ngừng
hoạt động (điểm khác biệt của ống tiết lưu so với van tiết lưu).

4. Thiết bị bay hơi (dàn lạnh): là thiết bị trao đổi nhiệt làm bằng
ống đồng được uốn kiểu ruột gà (tương tự loại dàn lạnh dùng cho máy
làm lạnh nước giải khát).

</div>