Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tuần lễ 20

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tuaàn : 20 Tieát 73+74. NS: ND: HOÏC KÌ HAI. BAØI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích : Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I/. Mục tiêu: - Hiểu được nội dung, ý nghĩa của Bài học đường đời đầu tiên . - Thấy được tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn trích . II/. Kiến thức chuẩn: 1.Kiến thức : - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một văn bản truyện viết cho thiếu nhi . - Dế Mèn : một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ sôi nổi nhưng tính tình bồng bột và kiêu ngạo . - Một số biện pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc trong đoạn trích . 2.Kĩ năng : - Văn bản hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố miêu tả . - Phân tích các nhân vật trong đoạn trích . - Vận dụng các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa khi viết văn miêu tả . III/. Hướng dẫn - thực hiện: Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Hoạt động 1 : Khởi động . 1. Ổn định lớp . - Lớp báo cáo 2. Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra bài soạn của HS . 3.Giới thiệu bài mới : Tuổi trẻ thường xốc nổi, bồng bột, tự phụ. Chính vì vậy dễ dẫn đến sai lầm, vấp ngã trên đường đời. Nhưng nếu biết dừng lại đúng lúc thì có thể khắc phục hậu quả đã gây ra. Bài hoïc hoâm nay caùc em tìm hieåu laø moät - Nghe – ghi tựa minh chứng cho điều đó. Hoạt động 2 : Đọc-hiểu văn bản . Hướng dẫn HS tìm hiểu tác giả, tác phaåm * Yêu cầu HS đọc phần chú thích (*) roài yeâu caàu HS khaùi quaùt veà teân, naêm - HS đọc chú thích * rồi nêu sinh, queâ quaùn . . . cuûa taùc giaû . Lop6.net. Nội dung. I/. Tìm hiểu chung: 1. Taùc giaû: - Tô Hoài tên thật là Nguyeãn Sen. Sinh naêm 1920.Ông lớn lên ở quê ngoại thuộc tỉnh Hà.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> những nét chính về tác giả. -> GV khaùi quaùt laïi vaøi neùt veà taùc giaû, taùc phaåm Deá Meøn phieâu löu kyù và đoạn trích . - HS laéng nghe * GV hướng dẫn đọc -> đọc mẫu 1 đoạn. - Bằng lời của nhân vật “Dế Meøn” - HS lắng nghe và đọc văn bản - Gọi HS đọc văn bản. -> Nhận xét cách đọc. - HS tóm tắt đoạn trích * Cho HS tóm tắt đoạn trích: Hỏi:Truyện kể bằng lời của nhân vật -> Ngôi kể thứ nhất : Dế Mèn nào, Ngôi kể thứ mấy ? Hỏi:Đoạn trích nằm ở vị trí nào của tác phẩm “Dế Mèn phiêu lưu lí”? - HS dựa vào văn bản, trả lời Hỏi:Truyện chia làm mấy đoạn? Nội dung chính của mỗi đoạn. -> Hai đoạn : 1) Từ đầu . . . Thiên hạ rồi : Vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn 2) Còn lại : Bài học đường đời đầu tiên .. Ñoâng, nay thuoäc quaän Caàu Giaáy Haø Noäi .. 2. Đoạn trích: -“Bài học đường đời đầu tiên” được trích từ chöông I cuûa taùc phaåm “Deá Meøn phieâu löu kí” 3. Bố cục : Hai đoạn + Miêu tả vẻ đẹp và tính caùch Deá Meøn. + Caâu chuyeän veà baøi học đường đời đầu tiên. ->GV choát laïi caùc noäi dung HS phaùt hiện đúng  GV tóm tắt lại và ghi baûng Hoạt động 3 : Phân tích . Hướng dẫn HS tìm hiểu văn bản - Cho HS đọc lại đoạn 1. - HS đọc đoạn 1 . Hỏi: Hãy tìm chi tiết miêu tả ngoại - Caù nhaân tìm chi tieát mieâu taû hình, hành động của Dế Mèn ? ngoại hình, hành động của Dế Meøn . + Hãy nhận xét về trình tự miêu tả, caùch mieâu taû ? (Thaûo luaän) - Thaûo luaän (2 HS) . + Tìm tính từ miêu tả và nhận xét cách dùng từ của tác giả ? -> Caù nhaân nhaän xeùt : + Taû hình daùng -> taû haønh động . + Tả từng bộ phận. So sánh cử chỉ, . . . + Tính từ miêu tả được Lop6.net. II. Phaân tích : 1.Nội dung : a. Hình aûnh Deá Meøn: * Hình daùng: - Ñoâi caøng maãm boùng - Vuoát chaân nhoïn hoaét - Ñoâi caùnh daøi - Đầu to từng tảng, raêng ñen, raâu daøi.  Hình daùng Deá Meøn cường traùng, khoeû maïnh. * Hành động: - Đạp phanh phách,.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Thay thế các từ đã tìm bằng những từ đồng nghĩa hoặc gần nghĩa  GV : Không thế được vì đã dùng từ chính xaùc roài . - GV nhận xét và nhấn mạnh vẻ đẹp của chàng dế thanh niên cường tráng Hỏi: Qua cử chỉ, hành động, Dế Mèn boäc loä tính caùch gì ? - GV dieãn giaûng veà tính kieâu caêng, xoác noåi cuûa Deá Meøn. Chuyeån sang tieát 2 : Caâu hoûi kieåm tra baøi cuõ : 1)Hình daùng vaø tính caùch cuûa Deá Mèn được miêu tả như thế nào ? 2) Nêu sơ lược về tác giả Tô Hoài ?. chọn lọc => vẻ đẹp cường vũ phành phạch, nhai traùng . ngoàm ngoạp . . . - Đi đứng oai vệ, cà khịa với hàng xóm, quaùt maáy chò Caøo Caøo, đá mấy anh Gọng Vó… - Tả chi tiết từng bộ phaän. - Sử dụng động từ, - Cá nhân trả lời : tính kiêu tính từ miêu tả ; dùng từ chính xaùc. caêng, xoác noåi * Ý nghĩ :Tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ. Tính caùch cuûa Deá Mèn kiêu căng, tự phụ.. Hỏi:Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choaét ra sao ? Em coù nhaän xeùt gì ? Em có nhận xét gì về thái độ của Dế Mèn đối vối Dế Choắt qua : Biểu hiện, lời lẽ, cách xưng hô, giọng điệu - 1 HS đọc. ... Hoûi: Haõy tìm chi tieát mieâu taû hình - Caù nhaân tìm chi tieát mieâu taû daùng, tính neát cuûa Deá Choaét ? Deá Choaét. -> làm nổi bật đặc điểm gì ở Dế -> OÁm yeáu, xaáu xí, khoâng khoân. Choaét? - GV nhận xét câu trả lời HS . Hoûi: Qua caùch xöng hoâ, gioïng ñieäu của Mèn đối với Choắt ra sau ? Thái độ đó càng làm nổi bật nét tính cách gì ở Mèn ? - HS phát hiện từ xưng hô “chuù maøy”. -> Giọng kẻ cả, xem thường Choaét. - GV neâu caâu 4 SGK. Lop6.net. b. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn:. - Deá Choaét traïc tuoåi Deá Meøn - Người gầy gò, cánh ngaén cuûn, caøng beø beø, raâu cuït  Hình aûnh Deá Choaét tương phản với hình ảnh Deá Meøn.. - Dế Mèn coi thường Deá Choaét, goïi laø “ chuù maøy”.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Hỏi: Tại sao Mèn dám gây sự với chị - Dế Mèn gây sự với Cốc lớn hơn mình ? - HS thaûo luaän (2 HS). -> Cá nhân trình bày ý kiến : chị Cốc, đã đem lại cái Trịch thượng, khinh thường, chết oan uổng cho Dế Choaét. không quan tâm giúp đỡ . + Haõy nhaän xeùt veà dieãn bieán taâm lý, thái độ của Mèn (Lúc đầu / khi Choắt bị đánh / lúc Choắt chết) ? - Meøn aên naên hoái haän, -> Hueânh hoang, ta ñaây ! -> Chui toït vaøo hang -> naèm xoùt thöông cho Deá im thin thít -> Coùc bay ñi roài Choaét vaø ruùt ra baøi hoïc mới dám mon men bò ra -> đường đời đầu tiên cho Choaét cheát -> aân haän , thaám mình : thía . + Theo em có thể tha thứ cho Mèn khoâng? Taïi sao ? - GV nhaän xeùt. Hỏi: Qua sự việc đó, Mèn đã rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình laø baøi hoïc gì ? - Caù nhaân phaùt hieän : Hung + Khoâng kieâu caêng, haêng, baäy baï, coù oùc maø khoâng xoác noåi, baét naït keû yeáu. + Sống phải đoàn kết bieát nghó -> mang vaï vaøo mình GV chốt : Qua lời khuyên của Choắt . thân ái với mọi người. là bài học đối với Dế Mèn . - Neâu tieáp caâu 5. Hỏi: Đặc điểm nào của người gán cho vaät trong truyeän ? -> Meøn : Kieâu caêng, xoác noåi . -> Choaét : Yeáu ñuoái, bieát tha thö ù. -> Cốc : Nóng nảy, tự ái . Hoûi: Taùc phaåm naøo cuõng coù caùch viết về loài vật như vậy ? -> Eách ngồi đáy giếng, Đeo nhaïc cho meøo.. Hỏi : Đoạn trích kể chuyện kết hợp với yếu tố nào ? - HS trả lời Hỏi : Xây dựng hình tượng Dế Mèn ra sao ? - HS trả lời. 3. Nghệ thuật . - Kể chuyện kết hợp với miêu tả . - Xây dựng hình tượng nhân vật Dế Mèn gần gũi với trẻ thơ.. Hỏi :Sử dụng các biện pháp tu từ nào ? Lời văn ra sao ? - HS trả lời -> nhận xét và ghi - Sử dụng hiệu quả các Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> GV chốt : - Kể chuyện kết hợp với miêu tả . - Xây dựng hình tượng nhân vật Dế Mèn gần gũi với trẻ thơ. - Sử dụng hiệu quả các biện pháp tu từ . - Lựa chọn lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc. Hướng dẫn thực hiện ghi nhớ . - Yeâu caàu HS neâu khaùi quaùt giaù trò nội dung và nghệ thuật của đoạn trích. -> Rút ra ghi nhớ SGK - Cho HS đọc lại ghi nhớ. GV choát : - Miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường traùng cuûa tuoåi treû. - Nhöng tính neát coøn kieâu caêng, xoác noåi. -Do bày trò trêu chọc cốc nên đã gaây ra caùi cheát thaûm thöông cho Deá Choaét . - Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình. - Nghệ thuật miêu tả loài vật của Tô Hoài rất sinh động, cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn, ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình . Hoạt động 4 : Luyện tập . - Gọi HS đọc bài tập 1 - GV hướng dẫn HS mở vở BTNV làm bài tập.  HS đọc 1 đoạn văn đã soạn ở nhà .. - GV cho HS đọc phân vai : Dế Mèn, Deá Choaét, Chò Coác  HS nhaän xeùt -. nhaän .. biện pháp tu từ . - Lựa chọn lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc .. - HS nghe .. - HS trả lời theo ghi nhớ SGK 3. Ý nghĩa (ghi nhớ) a) Baøi vaên mieâu taû Deá Mèn có vẻ đẹp cường traùng cuûa tuoåi treû nhöng tính neát coøn kieâu caêng, xoác noåi. Do baøy troø treâu chọc cốc nên đã gây ra caùi cheát thaûm thöông cho Deá Choaét, Deá Meøn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình . b) Ngheä thuaät mieâu taû loài vật của Tô Hoài rất sinh động, cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn, - HS nghe . ngôn ngữ chính xác, giaøu tính taïo hình . III/.Luyện tập . - Nghe và thực hiện ở nhà Baøi taäp 1 : Tâm trạng của Dế Mèn . Trước cái chết của Dế Choaét, Deá Meøn aân haän veà loãi cuûa mình vaø thaám thía “baøi hoïc đường đời đầu tiên” .(ở nhaø) - Ba HS thực hiện phần này Baøi taäp 2 : HS đọc phân vai . Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> > GV nhaän xeùt . Hoạt động 5 : Củng cố - Dặn dò . 4.Củng cố : - Dế Mèn được miêu tả như thế nào? Hãy kể ra . - Trong đoạn trích, tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì để xây dựng hình tượng Dế Mèn . - Sau khi học xong, em rút ra được bài học gì ? 5.Dặn dò : - Bài vừa học : + Hình ảnh Dế Mèn . + Bài học đầu tiên của Dế Mèn . + Nghệ thuật sử dụng trong đoạn trích - Chuẩn bị bài mới : Phó từ (trang 12+13,sgk ) Tìm hieåu : + Khái niệm “phó từ” + Các loại phó từ +Xem trước phần Luyện tập - Bài sẽ trả bài : Kiểm tra tập soạn.  Hướng dẫn tự học : - Tìm đọc truyện “Dế Mèn phiêu lưu ký” của Tô Hoài ( thư viên ) . - Hiểu, nhớ được ý nghĩa và nghệ thuật độc đáo của văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” .. - HS nghe và thực hiện theo yeâu caàu cuûa giaùo vieân .. - HS nghe và thực hiện theo yeâu caàu cuûa giaùo vieân .. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Tuaàn : 20 Tieát 75. NS : ND :. PHÓ TỪ I/. Mục tiêu: - Nắm được các đặc điểm của phó từ. - Hiểu và nhớ được các loại ý nghĩa chính của Phó từ. II/. Kiến thức chuẩn: 1.Kiến thức : - Khái niệm phó từ : + Ý nghĩa khái quát của phó từ . + Đặc điểm ngữ pháp của phó từ (khả năng kết hợp của phó từ, chức vụ ngữ pháp của phó từ) . - Các loại phó từ . 2. Kĩ năng : - Nhận biết phó từ trong văn bản . - Phân biệt các loại phó từ . - Sử dụng phó từ để đặt câu . III/. Hướng dẫn - thực hiện: Hoạt động giáo viên Hoạt động 1 : Khởi động . 1.Ổn định lớp . 2.Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra vở bài soạn của HS 3.Giới thiệu bài mới : Phó từ cùng với lượng từ là những hư từ chuyên đi kèm với thực từ (Động từ , tính từ ) để bổ sung ý nghĩa cho thực từ. Tiết này ta sẽ tìm hiểu về phó từ . Hoạt động 2 : Hình thành kiến thức . Hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm phó từ - Gọi HS đọc VD a, b (bảng phụ). Hoạt động học sinh. Noäi dung. - Lớp báo cáo - HS trình tập soạn để được kiểm tra. - HS nghe và ghi tựa bài. - HS quan sát và đọc noäi dung trong baûng phuï. - Yêu cầu HS xác định các từ ngữ in đậm Hỏi: Các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho - HS xác định từ in đậm những từ nào nào? và từ loại mà nó bổ sung GV : đã, cũng, vẫn chưa, thật, được, rất, ra, …. Bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ naøo ?. Lop6.net. I.Phó từ là gì ?.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Cho hoïc sinh tìm vaø GV ghi baûng vaø cho học sinh phân tích cấu trúc của các cụm từ đã tìm . GV chỉ vẽ trên bảng những mũi tên để chỉ các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho các từ. Sau đó đăït câu hỏi phía dưới GV mới ghi nhận thêm từ loại gì mà các từ in đậm bổ - HS chuù yù . sung cho từ loại đó (ĐT) hoặc (TT) . a. đã đi(ĐT) cuõng ra (ÑT) vaãn,chöa thaáy (ÑT) thaät. loãi laïc (TT). b. soi(ĐT) được raát. öa nhìn(ÑT). to(TT) ra rất bướng(TT) Hỏi: Những từ được bổ sung thuộc loại từ gì ? - HS laéng nghe vaø hình thành khái niệm phó từ GV : Những từ chuyên đi kèm với động từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho nó gọi là phó từ. Vậy phó từ là gì ? GV chốt : Không có danh từ được các từ đó bổ sung ý nghĩa  Phó từ là những từ bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ (Không bổ sung ý nghĩa cho danh từ) . - HS laéng nghe GV treo bảng phụ để trống phần cột 2.3 để học sinh lên bảng điền vào bảng phân loại sau:. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> GV cho HS thực hiện để phát hiện thêm maø khoâng ghi nhaän vaøo baøi ghi phaàn naøy . - HS đọc nội dung VD từ baûng phuï - HS tìm các phó từ và điền vào bảng phân loại Đứng trước đã cuõng vaãn chöa thaät raát raát. ÑT, TT ñi ra thaáy loãi laïc soi öa nhìn to bướng. Đứng sau. được ra - HS keát luaän : veà vò trí của phó từ -> đứng trước hoặc đứng sau động từ, tính từ.. GV cho HS rút ra kết luận : Phó từ là những hư từ đứng trước hoặc đứng sau động từ, tính từ . (Vị trí ngữ pháp của phó từ trong cụm hoặc trong câu ) - HS hình thành khái niệm phó từ. Gọi HS đọc to ghi nhớ 1. - HS đọc to ghi nhớ. Hướng dẫn HS tìm hiểu các loại phó từ . YÙ nghóa Chæ QHTG Chỉ mức độ Chỉ sự TDTT Chỉ sự PĐ Chỉ sự CK Chæ KQ vaø Hướng. Đứng trước. Đứng sau. đã, đang thaät, raát laém cuõng, vaãn khoâng, chöa đừng vaøo, ra. Lop6.net. Phó từ là những từ chuyên đi kèm động từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tình từ . II.Các loại phó từ :.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Chæ khaû naêng được - Gọi HS đọc VD a, b, c (bảng phụ) - Đọc bảng phụ Hỏi: Tìm các phó từ bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ. - HS xác định các loại phó từ ->Từ các phó từ đã tìm được ở VD I,II, yêu cầu HS điền vào bảng phân loại như trên. Hỏi: Dựa vào bảng phân loại, cho biết có mấy loại phó từ ? - Có hai loại phó từ lớn :. ->GV chốt lại như nội dung ghi nhớ. + Phó từ đứng trước ÑT, TT + Phó từ đứng sau ĐT, TT. Phó từ gồm hai loại lớn : * Phó từ đứng trước động từ, tính từ . Những phó từ này thường bổ sung một số ý nghĩa liên quan đến hành động, trạng thái, đặc điểm, tính chất nêu ở động từ hoặc tính từ như : - Quan hệ thời gian; - Mức độ ; - Sự tiếp diễn tương tự ; - Sự phủ định ; - Sự cầu khiến . * Phó từ đứng sau động từ, tính từ . Những phó từ này thường bổ sung một số ý nghĩa như : - Mức độ ; - Khả năng ; - Kết quả và hướng . Hoạt động 3 : Luyện tập . III.Luyeän taäp Bài tập 1: Gọi HS đọc và xác định yêu cầu Bài1: Phó từ và ý (tìm các phó từ ? Nêu ý nghĩa của chúng ) - HS lần lượt xác định nghĩa bổ sung . yeâu caàu caùc baøi taäp - Chỉ quan hệ thời Gợi ý: HS dựa vào khái niệm phó từ ở gian : Đã, đương, sắp. mục I để tìm phó từ rồi xác định xem chúng ... bổ sung ý nghĩa về mức độ, thời gian hay sự - Chỉ sự tiếp diễn phuû ñònh . . . - HS lắng nghe gợi ý và t.tự:Còn,đều,lại,cũng, thực hiện các bài tập vẫn . . . theo từng yêu cầu bài - Chỉ sự phủ định : taäp Khoâng . . . - Chỉ kết quả : được,. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Baøi taäp 2:Thuaät laïi vieäc Deá Meøn treâu chò Cốc, trong đó có sử dụng phó từ và nêu tác duïng cuûa noù ? - HS laéng nghe GV nhaän Gợi ý: xeùt - Đoạn văn từ 3->5 câu + Về hình thức viết đoạn văn + Viết bằng lời văn của em - Đoạn văn phải sử dụng ít nhất 2 phó từ (Cho HS thaûo luaän - chia thaønh 4 nhoùm) - Gọi HS đọc trước lớp -> GV đánh giá, sửa sai.. Hoạt động 4 : Củng cố - Dặn dò . 4. Củng cố : - Hãy nêu đặc điểm của phó từ ? - Phó từ có mấy loại , hãy kể ra . 5. Dặn dò : * Bài vừa học : + Khái niệm phó từ . + Các loại phó từ . + Các ví dụ và bài tập . * Chuẩn bị bài mới : Tìm hieåu chung veà vaên mieâu taû + Tìm ý trả lời cho các tình huống (1),(2),(3). + Tìm caùc chi tieát mieâu taû hình daùng DM và DC trong văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” + Xem trước phần Luyện tập * Bài sẽ trả bài : Kiểm tra tập soạn .  Hướng dẫn tự học : - Nhớ khái niệm phú từ , các loại phó từ . - Nhận diện được phó từ trong các câu văn cụ thể .. - HS trả lời theo câu hỏi cuûa GV. - HS nghe và thực hiện theo yeâu caàu cuûa giaùo vieân .. - HS nghe và thực hiện theo yeâu caàu cuûa giaùo vieân .. Lop6.net. ra . . . Baøi 2. Moät hoâm, thaáy chò Coác ñang kieám moài, Deá Meøn tìm caùch treâu chò Coác roài chui toït vaøo hang. Chị Cốc rất bực mình, tìm đứa ghẹo mìn. Khoâng thaáy Deá Meøn, nhöng chò Coác thaáy Deá Choaét ñang loay hoay trước cửa hang. Chò truùt côn giận lên đầu Dế Choaét.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span>