Đề cương ôn tập môn văn

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS Hoa Hồng Bạch. đề cương ôn tập M«n : Ng÷ v¨n 7. Gi¸o viªn: NguyÔn. N¨m häc: 2009 - 2010. Lop7.net. Thị Tươi.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS Hoa Hồng Bạch. đề cương ôn tập môn văn. PhÇn I: tiÕng viÖt I .tõ 1. VÒ cÊu t¹o: + Tõ ghÐp: - Tõ ghÐp chÝnh – phô: cã tÝnh chÊt ph©n nghÜa. TiÕng chÝnh đứng trước, tiếng phụ đứng sau - Từ ghép đẳng lập: Có tính chất hợp nghĩa. Các tiếng bình đẳng với nhau về mặt ngữ pháp + Tõ l¸y: - L¸y toµn bé - L¸y bé phËn: L¸y bé phËn vÇn L¸y phô ©m ®Çu 2. Về từ loại: +Đại từ: -Đại từ để trỏ - Đại từ để hỏi + Quan hệ từ: là từ dùng để biểu thị quan hệ, như quan hệ sở hữu, quan hÖ so s¸nh, quan hÖ nh©n qu¶… 3. Về đặc điểm: + Từ đồng nghĩa: - Đồng nghĩa hoàn toàn - §ång nghÜa kh«ng hoµn toµn + Tõ tr¸i nghÜa + Từ đồng âm 4. Về tu từ vựng: + Thành ngữ: là những cụm từ có cấu tạo cố định biểu thị một ý nghĩa hoµn chØnh. NghÜa cña thµnh ng÷ ®­îc suy ra tõ nghÜa ®en hoÆc qua mét sè phÐp chuyÓn nghÜa nh­ so s¸nh, Èn dô… + §iÖp ng÷: - §iÖp ng÷ c¸ch qu·ng - §iÖp ng÷ nèi tiÕp - §iÖp ng÷ vßng( ChuyÓn tiÕp) + Chơi chữ: là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ để tạo sắc thái biÓu c¶m… II. c©u 5. Câu rút gọn: là câu bị lược bỏ một số thành phần trong câu. 6. Câu đặc biệt: là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ _vị ngữ. 7. Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u: Tr¹ng ng÷ cã thÓ thªm vµo c¸c vÞ trÝ: §Çu c©u, gi÷a c©u, cuèi c©u… 8. Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động. + Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người, chỉ vậtthực hiện moọt hoạt động hướng vào người, vật khác (chủ ngữ chỉ chủ thể hành động) +Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ người , vật được hoạt động của người, vật khác hướng vào (chủ ngữ chỉ đối tượng của hoạt động) + Có hai cách chuyển đổi câu chủ động thầnh câu bị động 9. Dùng cụm chủ _ vị để mở rộng câu: Là dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường gọi là cụm C- V làm thành phần nào đó của câu. III. DÊu c©u 1. Dấu chấm lửng: - Dùng để tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết - ThÓ hiÖn chç lêi nãi bá dë hay ngËp ngõng, ng¾t qu·ng… - Lµm gi·n nhÞp c©u v¨n… 2. Dấu chấm phẩy: - Dùng để đánh dấu ranh giớigiữa các vế của câu ghép có cấu tạo phøc t¹p - §¸nh dÊu ranh giíigi÷a c¸c bé phËn trong phÐp liÖt kª phøc t¹p. 3. Dấu gạch ngang : - Dùng để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong câu. 2. GV. Nguyễn Thị Tươi. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS Hoa Hồng Bạch. - §¸nh dÊu lêi nãi trùc tiÕpcña nh©n vËt. - §Ó liÖt kª hoÆc nèi c¸c tõ trong mét liªn danh. * Lưu ý: Cần phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối. Dấu gạch ngang dùng để nối các tiÕng trong tõ phiªn ©m gåm nhiÒu tiÕng. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------PhÇn ii tËp lµm v¨n I. v¨n nghÞ luËn chøng minh 1. Khái niệm: Chứng minh là phép lập luận dùng lí lẽ, dẫn chứng chân thực, đã được thừa nhận để chứng tỏ một quan điểm, một nhận định cần được chứng minh là đáng tin cậy 2. Các bước làm một bài văn nghị luận chứng minh: - Tìm hiểu đề - T×m ý - LËp dµn ý - ViÕt bµi - §äc vµ söa bµi 3. Dµn ý kh¸i qu¸t cña bµi v¨n chøng minh + Më bµi: Giới thiệu vấn đề cần chứng minh, nêu vai trò của vấn đề + Thân bài: - GiảI thích vấn đề một cách khá quát - Xác định luận cứ (Mỗi luận cứ là một khía cạnh dùng để làm sáng tỏ luận ®iÓm) - Dïng dÉn chøngvµ ph©n tÝch dÉn chøng lµm s¸ng tá luËn cø. + Kết bài: - Dùng cụm từ “tómlại” để chuyển ý sang kết bài - KháI quát lại vấn đề vừa chứng minh, rút ra bài học cho bản thân. 4. Các đề văn chứng minh thường gặp ( Dùng để tham khảo) (1) Nhân dân ta thường nói: Có chí thì nên Hãy chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ đó (2) Hãy chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ : Có công mài sắt có ngày nên kim. (3) Chøng minh tÝnh ch©n lÝ trong bµi th¬: “ Kh«ng cã viÖc g× khã ChØ sî lßng kh«ng bÒn §µo nói vµ lÊp biÓn QuyÕt chÝ ¾t lµm nªn.” ( Hå ChÝ Minh ) (4) Chứng minh rằng nhân dân Việt Nam từ xưa đến nay luôn sống theo đạo lí Uống nước nhí nguån , ¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y . (5) Lâu nay, một số bạn trong lớp có phần lơ là học tập. Em hãy viết một bài văn để thuyết phôc b¹n : NÕu khi cßn trÎ ta kh«ng chÞu khã häc tËp th× lín lªn sÏ ch¼ng lµm ®­îc viÖc g× cã Ých. (6) H·y chøng minh r»ng b¶o vÖ rõng lµ b¶o vÖ cuéc sèng cña chóng ta. (7) Hãy chứng minh rằng đời sống của chúng ta sẽ bị tổn hại rất lớn nếu mỗi người không có ý thức bảo vệ môi trường sống. (8) Dân gian ta có câu tục ngữ: Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng. Nhưng có bạn lại bảo: “Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng”. Em hãy viết bài văn chứng minh thuyÕt phôc b¹n Êy theo ý kiÕn cña em. (9) Tục ngữ có câu: Đi một ngày đàng học một sàng khôn. Nhưng có bạn nói: Nếu không có ý thức học tập thì chắc gì đã có sàng khôn nào! Hãy nêu ý kiến riêng của em và chứng minh ý kiến đó là đúng (10) Chứng minh rằng Bác Hồ luôn thương yêu thiếu nhi (11) Chứng minh rằng : cần phải chọn sách mà đọc. (12) H·y tr×nh bµy næi bËt lèi sèng v« cïng gi¶n dÞ cña B¸c Hå. 3. GV. Nguyễn Thị Tươi. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS Hoa Hồng Bạch (13) Chứng minh rằng : sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tụê. (14) Chøng minh r»ng : trong trÝch ®o¹n “Nçi oan h¹i chång” nh©n vËt ThÞ KÝnh kh«ng chØ chÞu khæ v× bÞ ngê oan mµ cßn mang nçi nhôc cña mét th©n phËn nghÌo hÌn bÞ kÎ giµu sang, tµn ¸c khinh rÎ. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------II. v¨n nghÞ luËn gi¶i thÝch 1. Khái niệm: Nghị luận giải thích là làm cho người đọc hiểu rõ các tư tưởng đạo lí, phẩm chất, quan hệ …thể hiện trong quan điểm, nhằm nâng cao nhận thức, trí tuệ, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm cho con người. 2. Các bước làm bài văn nghị luận giải thích (Gồm 5 bước như văn chứng minh ) 3. Dµn ý kh¸i qu¸t bµi v¨n gi¶i thÝch + Mở bài: Nêu vấn đề cần giải thích Nộidung mà vấn đề đó thể hiện + Thân bài: - Giải thích nghĩa ban đầu ( nghĩa đen) của vấn đề - Giải thích nghĩa sâu xa (nghĩa bóng) của vấn đề, xoay quanh các ý sau: Vấn đề đó là gì? biểu hiện của nó như thế nào? Vấn đề đó có vai trò như thế nào với cuộc sống? Thực hiện vấn đề đó sẽ mang l¹i ý nghÜa g×? Muốn thực hiện vấn đề đó người ta phải làm gì? làm như thế nào? + Kết bài: Khẳng định lại giá trị của vấn đề. Bài học liiên hệ với bản thân. 4. Các đề văn giải thích thường gặp ( Dùng để tham khảo) (1) Một nhà văn đã nói: Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệcon người . Hãy giải thích nội dung câu nói đó. (2) “ Mïa xu©n lµ tÕt trång c©y Làm cho đất nước càng ngày càng xuân” B¸c Hå muèn khuyªn d¹y chóng ta ®iÒu g× qua hai dßng th¬ nµy? V× sao viÖc trång c©y trong mùa xuân của đất trời lại có thể góp phần làm nên mùa xuân của đất nước? (3) “ Nhiễu điều phủ lấy giá gương Người trong một nước phải thương nhau cùng”. Hãy tìm hiểu người xưa muốn nhắn nhủ gì qua câu ca dao ấy. (4) H·y gi¶i thÝch ý nghÜa cña c©u tôc ng÷: ThÊt b¹i lµ mÑ thµnh c«ng. (5) D©n gian cã c©u: Lêi nãi gãi vµng §ång thêi l¹i cã c©u : Lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua lùa lêi mµ nói cho vừa lòng nhau. Qua hai câu trên em hãy cho biết dân gian đã hiểu như thế nào về giá trÞ, ý nghÜa cña lêi nãi trong cuéc sèng. (6) H·y gi¶i thÝch lêi khuyªn cña Lª- nin ” Häc, häc n÷a, häc m·i” (7) Có người sau khi đọc “ Những trò lố hay Va-ren và Phan Bội Châu” cứ băn khoăn : Vì sao Nguyễn ái Quốc không để Phan Bội Châu vạch tội hay thét mắng vào mặt Va-ren mà chỉ im lặng với nụ cười ruồi thoáng qua” kín đáo, vô hình” trên gương mặt. Người đó cũng không hiểu vì sao”cái im lặng dửng dưng” của Phan Bội Châu lại làm cho Va-ren “ sửng sốt cả người”. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------PhÇn III: v¨n b¶n Trong phÇn nµy yªu cÇu häc sinh nhí ®­îc c¸c néi dung sau: 1. Tªn v¨n b¶n. 2. T¸c gi¶ cña v¨n b¶n. 3. ThÓ loai cña v¨n b¶n. 4. GV. Nguyễn Thị Tươi. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS Hoa Hồng Bạch 4. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña v¨n b¶n. 5. Phương thứcc biểu đạt của văn bản 6. Néi dung chñ yÕu cña v¨n b¶n. 7. Nh÷ng nÐt nghÖ thuËt næi bËt cña v¨n b¶n. 8. §­a ra ®­îc nhËn xÐt, c¶m nhËn vµ ph©n tÝch ®­îc nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ néi dung, nghÖ thuËt cña v¨n b¶n. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------. LuyÖn tËp tæng hîp. đề 1: I. tr¾c nghiÖm đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi phía dưới. “ Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quí. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất dấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quí kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giiI thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.” 1. §o¹n v¨n trªn cña t¸c gi¶ nµo? A. Hå ChÝ Minh C. Ph¹m V¨n §ång B. §Æng Thai Mai D. Hµ ¸nh Minh 2. Trong ®o¹n v¨n trªn: A. Kh«ng cã c©u nµo lµ c©u rót gän. C. Cã hai c©u lµ c©u rót gän. B. Cã mét c©u lµ c©u rót gän. D. Cã ba c©u lµ c©u rót gän. 3. Đoạn văn trên đã sử dụng biện pháp tu từ từ vựng nào? A. LiÖt kª vµ ®iÖp ng÷ C. Ch¬i ch÷ vµ so s¸nh B. §iÖp ng÷ vµ Èn dô D. So s¸nh vµ liÖt kª 4. Tõ nµo sau ®ay kh«ng ph¶i lµ tõ H¸n _ ViiÖt. A. Bæn phËn C. Lãnh đạo B. Yêu nước D. Kh¸ng chiÕn 5. Đoạn văn trên đượcviết theo phương thức biểu đạt chính nào? A. Tù sù C. BiÓu c¶m B. Miªu t¶ D. NghÞ luËn 6. Đại từ chúng ta trong đoạn văn trên là đại từ trỏ người ở: A. Ng«i thø nhÊt sè Ýt C. Ng«i thø hai sè Ýt B. Ng«i thø nhÊt sè nhiÒu D. Ng«i thø hai sè nhiÒu 7. C©u v¨n :” Cã khi ®­îc tr­ng bµy trong tñ kÝnh, trong b×nh pha lª, râ rµng dÔ thÊy” ®­îc rót gän thµnh phÇn nµo? A. Chñ ng÷ C. Tr¹ng ng÷ B. VÞ ng÷ D. C¶ ba thµnh phÇn trªn 8. Bµi v¨n nghÞ luËn cÇn cã nh÷ng yÕu tè nµo ? A. LuËn ®iÓm B. LuËn cø C. LËp luËn D. C¶ ba yÕu tè trªn II. Tù luËn C©u 1: V× sao cuéc héi kiÕn gi÷a Va-ren vµ Phan Béi Ch©u l¹i ®­îc t¸c gi¶ gäi lµ “ Nh÷ng trß lè”. 5. GV. Nguyễn Thị Tươi. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS Hoa Hồng Bạch C©u 2: Chøng minh tÝnh ch©n lÝ trong bµi th¬: “ Kh«ng cã viÖc g× khã ChØ sî lßng kh«ng bÒn §µo nói vµ lÊp biÓn QuyÕt chÝ ¾t lµm nªn.” ( Hå ChÝ Minh ).. đề 2 I. tr¾c nghiÖm 1. T¸c gi¶ cña v¨n b¶n Sèng chÕt mÆc bay lµ ai ? A. NguyÔn ¸i Quèc B. Hµ ¸nh Minh 2. V¨n b¶n Sèng chÕt mÆc bay thuéc thÓ lo¹i : A. NghÞ luËn B. TruyÖn kÝ C. TruyÖn ng¾n D. Kh«ng thuéc c¸c thÓ lo¹i trªn. C. Ph¹m Duy Tèn D. §Æng Thai Mai. 3. Trong câu: Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta s½n cã cã nh÷ng thµnh phÇn nµo ®­îc cÊu t¹o theo m« h×nh côm C –V A. Thµnh phÇn chñ ng÷ C. Thµnh phÇn bæ ng÷ B. Thµnh phÇn vÞ ng÷ D. Thành phần định ngữ 4. Trong c¸c tõ “thiªn” sau ®©y tõ nµo kh«ng cïng nghÜa víi c¸c tõ cßn l¹i: A. Thiªn binh v¹n m·. C. Thiên la địa võng. B. Thiên hạ đệ nhất. D. Thiªn nhiªn k× thó 5. Câu nào dưới đây không phải là câu bị động: A. Em được mọi người yêu mến. B. ChÞ Êy ®­îc mÑ khen ngîi rÊt nhiÒu. C. B¹n Hïng ®­îc gi¶i nhÊt trong k× thi häc sinh giái. D. Con ngựa được chàng kị sĩ buộc bên gốc đào. 6. V¨n b¶n nµo sau ®©y kh«ng cïng thÓ lo¹i víi c¸c v¨n b¶n cßn l¹i? A. Qua đèo Ngang ( Bà Huyện Thanh Quan ) B. Sông núi Nước Nam ( Lí Thường Kiệt ) C. Bánh trôi nước ( Hồ Xuân Hương ) D. C¶nh Khuya ( Hå ChÝ Minh ) 7. Điền từ ngữ thích hợp vào vào chỗ trống trong nhận định sau đây: Dấu ……...được dùng để: _ §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a c¸c vÕ trong mét c©u ghÐp cã cÊu t¹o phøc t¹p. _ §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a c¸c bé phËn trong mét phÐp liÖt kª phøc t¹p. ( Ng÷ v¨n 7 – tËp hai ) A. chÊm phÈy C. g¹ch ngang B. ba chÊm D. g¹ch nèi 8. PhÇn më bµi cña bµi v¨n gi¶i thÝch cã nhiÖm vô g×? A. Giới thiệu điều cần giải thích và gợi ra phương hướng giải thích 6. GV. Nguyễn Thị Tươi Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trường THCS Hoa Hồng Bạch B. Sö dông c¸c c¸ch lËp lô©n kh¸c nhau C. Nêu ý nghĩa của việc giải thích đối với mọi người D. Lần lượt trình bày các nội dung giải thích II. tù luËn C©u1. Theo em hai c©u nãi sau cã m©u thuÉn víi nhau kh«ng, h·y gi¶i thÝch ý kiÕn cña em: “ Lêi nãi gãi vµng” “ Lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua” C©u 2. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kªu gäi: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết, Thành công, thành công,đại thành công” Em hiÓu lêi d¹y cña B¸c nh­ thÕ nµo? Hãy tìm một số dẫn chứng thực tế trong chiến đấu chống giặc ngoại xâm, trong lao động sản xuất hoặc trong đời sống xã hội để làm sáng tỏ lời dạy đó.. 7. GV. Nguyễn Thị Tươi Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>