Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 99 Văn bản: Nước Đại Việt ta (trích Bình ngô đại Cáo) Nguyễn Trãi

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 02/ 2011 Ngµy gi¶ng: 03/ 2011 Bµi 24 Tiết 99 văn bản: nước đại việt ta ( Trích Bình Ngô đại cáo) NguyÔn Tr·i I. Mục tiêu cần đạt 1. KiÕn thøc - S¬ gi¶n vÒ thÓ c¸o - Hoàn cảnh lịch sử liên quan đến sự ra đời của bài Bình Ngô đại cáo. - Nội dung tư tưởng tiến bộ của Nguyễn Trãi về đất nước, dân tộc. - Đặc điểm văn chính luận của Bình Ngô đại cáo ở một đoạn trích. 2. KÜ n¨ng - §äc- hiÓu mét v¨n b¶n viÕt theo thÓ c¸o. - Nhận ra, thấy được đặc điểm của kiểu văn bản nghị luận trung đại ở thể loại cáo 3.Thái độ Tình thần yêu nước và lòng biết ơn các vị tiền bối. Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh tư tưởng nhân nghĩa, tư tưởng yêu nước và độc lập dân tộc là nguồn gốc tư tưởng Hồ Chí Minh II. C¸c kÜ n¨ng sèng c¬ b¶n ®­îc gi¸o dôc trong bµi 1. KÜ n¨ng giao tiÕp 2. Kĩ năng xác định giá trị 3. KÜ n¨ng l¾ng nghe tÝch cùc 4. KÜ n¨ng hîp t¸c III. ChuÈn bÞ 1. Gi¸o viªn: Ch©n dung NguyÔn Tr·i 2. Học sinh: đọc và trả lời câu hỏi sgk IV. Phương pháp và kĩ thuật dạy học Đọc sáng tạo, phân tích và bình giảng, nêu vấn đề ( động não, nêu câu hỏi); thảo luËn nhãm( chia nhãm, giao nhiÖm vô) V. Các bước lên lớp 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra ®Çu giê ( 5’) H. TQT đã phê phán các tướng sĩ điều gì? Qua bài hịch cho thấy tác giả là người nh­ thÕ nµo? - Phê phán những thú vui, những cách sống tầm thường, quên danh dự bổn phận, bàng quan trước vận mệnh đất nước. - Mất hết sinh lực và tâm trí đánh giặc, nước mất nhà tan. - Lòng yêu nước nồng nàn, thể hiện qua lòng căm thù giặc sâu sắc và ý chí quyết tâm thắng kẻ thù xâm lược. 3. Tiến trình tổ chức các hoạt động * Khởi động ( 1’). Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> NguyÔn Tr·i anh hïng d©n téc, mét nhµ v¨n, nhµ th¬ lín, mét danh nh©n v¨n hóa thế giới. Tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Trãi là “ Bình Ngô đại cáo” được viết cho Lê lợi đọc sau khi đánh thắng quân Minh xâm lược.Phần đầu của tác phẩm đã thÓ hiÖn ®­îc ®iÒu g× bµi häc h«m nay gióp c¸c em cïng t×m hiÓu. Hoạt động của thầy và trò T/g Néi dung 26’ Hoạt động 1. đọc- hiểu văn bản * Môc tiªu - Đọc đúng văn bản - S¬ gi¶n vÒ thÓ c¸o - Hoàn cảnh lịch sử liên quan đến sự ra đời của bài Bình Ngô đại cáo. - Nội dung tư tưởng tiến bộ của Nguyễn Trãi về đất nước, dân tộc. - §Æc ®iÓm v¨n chÝnh luËn cña B×nh Ng« đại cáo ở một đoạn trích. I. §äc vµ th¶o luËn chó thÝch - GV hướng dẫn học sinh đọc: đọc rõ ràng, 1. §äc mạch lạc và đúng ngữ điệu. - GV đọc mẫu, Hs đọc - Gv nhËn xÐt vµ uèn n¾n 2.Th¶o luËn chó thÝch a. Chó thÝch * - GV treo ch©n dung NguyÔn Tr·i - T¸c gi¶: H. Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Tr·i ( 1380- 1442) NguyÔn Tr·i? GV nh¾c l¹i mét sè ®iÓm c¬ b¶n cho häc sinh: «ng tham gia khëi nghÜa Lam S¬n víi vai trß rÊt lín bªn c¹ch Lª Lîi. Cuèi cïng «ng bÞ giÕt mét c¸ch oan khèc vµo n¨m 1442, đến năm 1464 ông được vua Lê Thánh Tông rửa oan. Ông là người việt Nam ®Çu tiªn ®­îc UNESCO c«ng nhËn lµ danh nh©n v¨n hãa thÕ giíi ( 80) - T¸c phÈm H. Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh nào? + Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: n¨m N¨m 1428 cuéc k/c chèng qu©n Minh x©m 1428 sau chiÕn th¾ng chèng lược của nhân dân ta hoàn toàn thắng lợi. qu©n Minh Bình Ngô đại cáo đã được Nguyễn Trãi so¹n th¶o vµ c«ng bè ngµy 17 th¸ng ch¹p n¨m ®inh mïi ( ®Çu n¨m 1428) + ThÓ lo¹i: C¸o H. Em hiÓu c¸o lµ thÓ lo¹i nh­ thÕ nµo? ThÓ v¨n chÝnh luËn cã tÝnh GV l­u ý häc sinh: C¸o lµ mét thÓ v¨n chÊt quy ph¹m chÆt chÏ thêi chÝnh luËn trung đại, có chức năng công -B¸o c¸o: lµ mét kiÓu v¨n b¶n hµnh chÝnh bè kÕt qu¶ mét sù nghiÖp cña. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> H. VÝ trÝ cña bµi c¸o? H. Theo em v¨n b¶n cã tõ ng÷ nµo khã vµ quan träng? V× sao? H. §o¹n trÝch cã thÓ chia thµnh mÊy phÇn vµ néi dung chÝnh tõng phÇn? P1: Hai c©u ®Çu: nguyªn lÝ nh©n nghÜa P2: Tám câu tiếp: chân lí về sự tồn tại độc lËp cã chñ quyÒn cña d©n téc §¹i ViÖt P3: s¸u c©u cßn l¹i: søc m¹nh cña nh©n nghĩa của độc lập dân tộc. - HS đọc 2 câu đầu H. H·y gi¶i thÝch tõ “ Nh©n nghÜa” qua c©u đầu, em hiểu cốt lõi tư tưởng nhân nghĩa theo quan ®iÓm cña nho gi¸o lµ g×? - HS tr¶ lêi theo sgk H. Em hiÓu “ d©n” ë ®©y cã nghÜa lµ ai? “ yªn d©n” lµ nh­ thÕ nµo? - d©n lµ d©n §¹i ViÖt; yªn d©n lµ lµm cho dân được hưởng thái bình, hạnh phúc, bảo vệ đất nước. H. Nhưng để cho dân yên ổn làm ăn thì việc trước hết theo NT phải làm gì? - Ph¶i trõ b¹o H. Em hiÓu b¹o ë ®©y lµ nh­ng kÎ nµo? - bạo là những tên xâm lược Minh H. Theo em trõ b¹o cã nghÜa lµ nh­ thÕ nµo? - DiÖt trõ mäi thÕ lùc tµn b¹o- GiÆc Minh XL H. Qua hai câu đầu, em thấy tư tưởng nhân nghÜa cña NT cã g× tiÕp thu theo nho gi¸o, chç nµo lµ s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn cña «ng? - NT đã gắn nhân nghĩa với yêu nước, chèng XL, nh©n nghÜa kh«ng nh÷ng trong quan hệ giữa người – người mà còn có trong quan hÖ DT-DT. §©y lµ néi dung mới, là sự phát triển của tư tưởng nhân nghÜa cña NT so víi nho gi¸o H.Từ đó em có thể hiểu tư tưởng nhân nghÜa mµ NT thÓ hiÖn lµ g×? Gv liên hệ tư tưởng Hồ Chí Minh Lop8.net. vua chóa hoÆc thñ lÜnh. + VÞ trÝ: n»m ë phÇn ®Çu cña bµi c¸o b.C¸c chó thÝch kh¸c II. Bè côc 3 phÇn. III. T×m hiÓu v¨n b¶n 1. Nguyªn lÝ nh©n nghÜa. Nh©n nghÜa lµ diÖt trõ mäi thÕ lực bạo tàn để dân được hưởng thanh b×nh, h¹nh phóc..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - HS đọc 8 câu tiếp H. T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ t huËt g× trong 8 c©u nµy? - LiÖt kª, so s¸nh, c©u v¨n biÒn ngÉu H. Đọc lại bài NQSH của Lí Thường Kiệt thÕ kØ XI em thÊy t¸c gi¶ quan niÖm vÒ TQ và độc lập dân tộc như thế nào? - Chñ yÕu 2 yÕu tè l·nh thæ vµ chñ quyÒn H.So s¸nh víi NT, sau 4 thÕ kØ, em thÊy cã g× tiÕn bé vµ ph¸t triÓn h¬n? - văn hiến lâu đời - Phong tôc riªng - L·nh thæ riªng - LÞch sö riªng - Chủ quyền, chế độ riêng GV: Khi ch©n lÝ nh©n nghÜa g¾n liÒn víi yêu nước chống Xl thì bảo vệ độc lập của đất nước chính là bảo vệ nhân nghĩa. Có bảo vệ đất nước thì mới bảo vệ được dân, mới thực hiện được mục đích cao cả là yên d©n.ChÝnh v× vËy, sau khi nªu nguyªn lÝ nhân nghĩa, NT đã khẳng định chân lí về sự tồn tại độc lập dân tộc chủ quyền của DTĐV trên cơ sở bình đẳng, ngang hàng víi d©n téc H¸n, qua ®©y thÓ hiÖn quan niÖm cña NT vÒ TQ. Tr¶i qua 4 thÕ kØ quan niÖm cña NT vÒ TQ ph¸t triÓn phong phó vµ s©u s¾c h¬n, c¸ch nãi cña «ng cô thÓ râ ràng, so sánh chứng minh đầy đủ. Đây là chân lí hiển nhiên, lịch sử đã chứng tỏ “ vốn đã lâu, đã chia, cũng khác…” Trong NQSH Lí Thường Kiệt đã thể hiÖn ý thøc d©n téc niÒm tù hµo d©n téc s©u sắc qua từ “ đế” ở BNĐC, NT tiếp tục phát triÓn niÒm tù hµo d©n téc s©u s¾c m¹nh mÏ đó “ mỗi bên xưng đế một phương”. Nêu cao tư tưởng hoàng đế là phủ nhận tư tưởng “ Trời không có hai mặt trời, đất không có hai hoàng đế” Khẳng định ĐV có chủ quyền ngang hàng với phương bắc. HS đọc những câu còn lại H. CÊu tróc hai c©u : Lop8.net. 2. Chân lí về sự tồn tại độc lËp cã chñ quyÒn cña d©n téc. - Nền độc lập của dân tộc ta đã được khẳng định với nền văn hiến lâu đời, phong tục riêng, l·nh thæ riªng, lÞch sö riªng, chủ quyền, chế độ riêng. - Vị thế đáng tự hào của dân téc §V so víi d©n téc kh¸c, đặc biệt là so với các triều đại PK phương Bắc 3. Søc m¹nh cña nh©n nghÜa của độc lập dân tộc..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> “ L­u Cung … vong Cöa Hµm Tö…¤ M·” Có gì đặc biệt? Tác dụng? - C©u v¨n biÒn ngÉu, mçi c©u cã 2 vÕ sãng đôi đối xứng tạo nên sự cân đối nhẹ nhàng cho c©u v¨n, dÔ nghe, dÔ nhí, næi bËt chiÕn công của ta và sự thất bại của địch H. T¸c gi¶ dÉn ra c¸c sù kiÖn lÞch sö nh»m mục đích gì? - CM cho sức mạnh nhân nghĩa, độc lập dân tộc hay chính nghĩa, khẳng định sự thất bại của bọn xâm lược phương bắc. Lưu Cung thÊt b¹i, TriÖu TiÕt tiªu vong, Toa §«, ¤ Mã kẻ bị giết, người bị bắt đồng thời thể hiÖn niÒm tù hµo d©n téc. Hoạt đông 2. Rút ra ghi nhớ * Môc tiªu Trình bày được giá trị đặc sắc về nội dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n H. Nội dung nhân nghĩa và độc lập dân tộc ®­îc tr×nh bµy trong h×nh thøc v¨n chÝnh luËn cæ cã g× næi bËt? ( Chøng cí, xóc c¶m, giäng ®iÖu, lêi v¨n) - ThÓ v¨n biÒu ngÉu - LËp luËn chÆt chÏ, chøng cø hïng hån, lêi v¨n trang träng, tù hµo H. Qua đoạn văn em hiểu gì về nước ĐV ta? - HS trả lời, đọc ghi nhớ - GV kh¸i qu¸t H. Nªu ý nghÜa cña v¨n b¶n? - Nước ĐV ta thể hiện quan niệm, tư tưởng tiến bộ của NT về TQ, đất nước và có ý nghĩa như bản tuyên ngôn độc lập. Hoạt động 3. Luyện tập * Môc tiªu So s¸nh hai b¶n tuyªn ng«n thÕ kØ XI vµ thÕ kØ XV - HS hoạt động nhóm bàn 2’ - C¸c nhãm b¸o c¸o, nhËn xÐt Lop8.net. 5’. T¸c gi¶ nªu ra nh÷ng chøng cứ lịch sử để CM cho sức mạnh của chính nghĩa, khẳng định sự thất bại của quân XL, đồng thời thÓ hiÖn niÒm tù hµo d©n téc IV.Ghi nhí. - NT - ND. 5’. V. LuyÖn tËp So sánh 2 bản tuyên ngôn độc lËp cña LTK vµ NT vÒ néi dung tư tưởng và hình thức nghệ thuËt.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> - GV chèt + HT NT: NQSH: Th¬ tø tuyÖt ng¾n gän, hµm sóc N§VT: phÇn ®Çu cña bµi c¸o dµi, phong phó ( ®­êng luËt, biÒn ngÉu, tø lôc) so s¸nh đối chiếu -> cụ thể, CM chặt chẽ + NDTT NQSH: ý thøc vÒ d©n téc, TQ chñ yÕu dùa trªn c¬ së l·nh thæ vµ chñ quyÒn, dùa vµo thÇn linh N§VT: dùa vµo yÕu tè míi, phong phó h¬n toµn diÖn h¬n vµ s©u s¾c h¬n, ®­îc CM hïng hån b»ng sù thËt hiÓn nhiªn 4.Cñng cè ( 1’) - GV hÖ thèng l¹i néi dung c¬ b¶n cña bµi: Trong lÞch sö d©n téc tr¶i qua…Sau nµy khi CM tháng tám thành công trong bản tuyên ngôn độc lập của Bác đọc vào sáng mồng 2/ 9/ 1945 Bác cũng khẳng định tư tưởng nhân nghĩa của mình …lấy dân làm gèc… 5.Hướng dẫn học tập ( 1’) - Häc sinh vÒ nhµ häc bµi theo néi dung häc tËp trªn líp - Häc thuéc lßng v¨n b¶n -Chuẩn bị bài: Hành động nói tiếp theo ( đọc và trả lời các câu hỏi sgk). Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>