Giáo án Vật lí Lớp 8 - Tiết 6, Bài 6: Lực ma sát - Năm học 2008-2009

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tuaàn 6 Tieát 6. Ngaøy. 19/09/08. Baøi 6. LỰC MA SÁT I. MUÏC TIEÂU - Nhận biết thêm một loại lực cơ học nữa là lực ma sát. Bước đầu phân biệt sự xuất hiện của các loại ma sát trượt, ma sát lăn, ma sát nghỉ và đặc điểm của mỗi loại này. - Làm TN để phát hiện ma sát nghỉ. - Kể và phân tích được một số hiện tượng về lực ma sát có lợi, có hại trong đời sống và kĩ thuật. Nêu được cách khắc phục tác hại của lực ma sát và vận dụng ích lợi của lực này. II. CHUAÅN BÒ -Mỗi nhóm HS : 1 lực kế, 1miếng gỗ(có một mặt nhẵn, một mặt nhám), 1 quả cân phục vụ choTN 6.2SGK. - Tranh voøng bi . III. TIEÁN TRÌNH TIEÁT DAÏY 1. Ổn định lớp 2. KTBC (5phuùt) - Hai lực cân bằng là hai lực như thế nào? - Dưới tác dụng của hai lực cân bằng vật đang đứng yên sẽ như thế nào; vật đang chuyển động sẽ chuyển động như thế nào? - Khi có lực tác dụng mọi vật có thể thay đổi vận tốc ngay không? Vì sao? 3. Bài mới: T L 5. THAÀY. TROØ. HĐ 1: Tổ chức tình huống học tập - HS đọc tình huống SGK, có thể sau khi đọc tài liệu HS nêu đặc ñieåm khaùc nhau. - GV thoâng baùo cho HS bieát truïc baùnh xe boø ngaøy xöa chæ coù oå truïc vaø truïc baèng goã neân keùo xe boø raát naëng. - Vậy trong các ổ trục từ xe bò đến các động cơ, máy móc đều có ổ bi, dầu mỡ. Vậy ổ bi, dầu mỡ có tác duïng gì?. GHI BAÛNG. Baøi 6. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 15. -Hoặc có thể hỏi : Khi đạp xe trên hai đoạn đường : đường gồ ghề và đường tráng nhựa thì đoạn đường nào em đạp xe nặng nề hơn? Vì sao? Baøi hoïc hoâm nay seõ giuùp ta giaûi thích được vấn đề trên . HĐ 2: Tìm hiểu về lực ma sát GV: Khi nào có lực ma sát ? Các loại lực ma sát thường gặp? GV: Hai vaät tieáp xuùc nhau laø coù ma sát. Có 3 loại ma sát. GV : yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK nhận xét Fms trượt xuất hiện ở đâu? - Cá nhân nghiên cứu phát hiện ra c/đ trượt và tính cản trở c/đ cuả ma sát trượt. GV : Một vật c/đ trượt trên mặt một vật khác sẽ xuất hiện lực ma sát trượt. - Lực ma sát trượt có cản trở c/đ khoâng? Chốt lại: Lực ma sát trượt xuất hiện khi vật c/đ trượt trên mặt vật khác. -Nêu một số ví dụ về lực ma sát trượt thường gặp trong thực tế?(C1). - Đoạn đường gồ ghề đạp LỰC MA SÁT xe naëng neà hôn.. I. KHI NAØO COÙ LỰC MA SÁT? 1. Lực ma sát trượt: - HS đọc thông tin trong SGK. + Fms trượt xuất hiện ở má phanh eùp vaøo baùnh xe ngaên caûn c/ñ cuûa vaønh. + Fms trượt xuất hiện ở giữa bánh xe và mặt đường.. Lực ma sát trượt sinh ra khi moät vật trượt trên bề maët cuûa vaät khaùc.. -Có cản trở c/đ.ù. C1: laøm caù nhaân: -Ma sát giữa dây cung ở cần kéo của đàn nhị, violon….với dây đàn. 2. Ma saùt laên:. - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi: - Lực do mặt bàn tác dụng lên hòn bi có phải ma sát trượt không? -Chuyển động trên là chuyển động gì? GV: Moät vaät c/ñ laên treân beà maët của một vật khác sẽ xuất hiện lực. - HS đọc thông tin trong SGK - Khoâng phaûi vì khoâng coù c/đ trượt. - chuyển động lăn.. Lop8.net. Lực ma sát lăn sinh ra khi moät vaät laên treân beà maët cuûa vaät khaùc..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> ma saùt laên . -Fms lăn xuất hiện giữa hòn bi và mặt đất khi nào? -Lực ma sát lăn có cản trở c/đ khoâng? Chốt lại:Lực ma sát lăn xuất hiện khi naøo? - Nêu ví dụ về lực ma sát lăn trong thực tế?. - Fms laên xuaát hieän khi hoøn bi laên treân maët saøn. -có cản trở c/đ.. -Khi dòch chuyeån vaät naëng có thể kê những thanh hình truï laøm con laên. Ma saùt giữa con lăn với mặt trượt laø ma saùt laên . C3: - Cho HS phân tích hình 6.1 và trả + Fms trượt là hình 6.1a. +Fms laên laø hình 6.1b. lời câu hỏi. + Yeâu caàu HS laøm TN nhaän xeùt nhö Nhaän xeùt: Fk vật trong trường hợp có hình 6.1 Fk trong trường hợp có ma sát trượt Fmslăn nhỏ hơn trường hợp có Fms trượt. vaø coù ma saùt laên. (Fms lăn < Fms trượt). -Yêu cầu HS đọc thông tin và quan saùt H6.2 -Phaùt duïng cuï, yeâu caàu HS laøm TN theo nhoùm.. 3. Lực ma sát - Đọc thông tin và quan nghỉ: saùt H 6.2. -Nhaän duïng cuï, laøm TN theo nhóm: đọc số chỉ của lực kế khi vật nặng chưa c/ñ Fk = -Thaûo luaän nhoùm. Lực ma sát nghỉ +Vật không thay đổi vận giữ cho vật không tốc: chứng tỏ vật chịu t/d trượt khi vật bị của hai lực cân bằng, lực tác dụng của lực cản cân bằng với lực kéo. khác.. - Thảo luận nhóm và trả lời câu hoûi: +Mặc dù lực kéo tác dụng lên vật nặng nhưng vật nặng vẫn đứng yên (không thay đổi vận tốc) chứng tỏ ñieàu gì? GV : Lực cân bằng với lực kéo ở - Lực ma sát nghỉ xuất trên gọi là lực ma sát nghỉ Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> -Lực ma sát nghỉ chỉ xuất hiện trong hiện khi vật chịu t/d của trường hợp nào? lực mà vật vẫn đứng yên.. - Lực ma sát nghỉ có cường -Khi tăng lực kéo thì số chỉ của lực độ thay đổi theo tác dụng kế tăng dần, vật vẫn đứng lực lên vật, luôn giữ vật ở yên,chứng tỏ lực cản lên vật cũng trạng thái cân bằng. có cường độ tăng dần. Điều này cho biết : lực ma sát nghỉ có cường độ -HS nêu ví dụ:trong dây chuyeàn sx cuûa nhieàu nhaø nhö theá naøo? - Nêu ví dụ về lực ma sát nghỉ trong máy các sản phẩm di chuyển cùng với băng thực tế? truyền tải nhờ lực ma sát nghæ. +Trong đời sống nhờ lực MSN người ta mới đi lại được, MSN giữ bàn chân không bị trượt khi bước trên mặt đường.. 10. - Lực ma sát có thể có hại. Laøm C6. HĐ 3: Tìm hiểu về ích lợi và tác a) MST laøm moøn xích ñóa; hại của lực ma sát trong đời sống khaéc phuïc: tra daàu. vaø kó thuaät b) MST laøm moøn truïc caûn - Treo hình 6.3; 6.4, keû baûng : trở c/đ bánh xe; khắc Loại ma Caùch phuïc: laép oå bi, tra daàu. Hình saùt Lợi Haïi laøm c) Cản trở c/đ của thùng; 6.3a) khaéc phuïc: laép baùnh xe con b) laên.. II. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SOÁNG VAØ KÓ THUAÄT. Lực ma sát có thể có hại hoặc có c) ích. 6.4a) Lự c ma saù t coù theå coù - Để đo lực ma sát b) ích.laø m C7. người ta có thể c) - Fms giữ phấn trên bảng. dùng lực kế. -Hướng dẫn HS thảo luận nhóm. F laø m cho oá c vaø vít giữ ms -Gọi đại diện nhóm điền vào bảng. chaët vaøo nhau. -Hướng dẫn HS sửa sai (nếu có) - Fms laøm noùng choã tieáp -Sau khi làm riêng từng phần, GV xúc để đốt diêm. choát laïi taùc haïi cuûa ma saùt vaø caùch - Fms giữ cho ô tô trên mặt laøm giaûm ma saùt. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> +Biện pháp tra dầu mỡ có thể giảm ma sát từ 8-10 lần. +Biện pháp lắp ổ bi giảm từ 2030lần. -cho HS xem tranh veõ oå bi vaø yeâu caàu HS neâu taùc duïng vaø yù nghóa. - Tương tự, HS nêu được lợi ích của ma saùt vaø bieän phaùp taêng ma saùt. 10. đường. * Cách làm tăng lực ma saùt: - Beà maët saàn suøi, goà gheà. -Oác vít coù raõnh. -Lốp xe, đế dép có khía caïnh. - Laøm baèng chaát nhö cao su.. HÑ 4: Vaän duïng - Yêu cầu HS nghiên cứu C8: trả lời vào vở BT ngay tại lớp trong 5 - Tự làm C8. ph. Sau đó GV gọi HS trả lời, lớp nhận xét, GV chuẩn lại cho ghi vở. +Cách làm tăng Fms , chân phải đi +Sàn gỗ, sàn đá hoa khi lau, nhaün  Fms nghæ ít deùp xoáp.  chaân khoù baùm vaøo saøn, dễ ngã. Fms nghỉ có lợi. + Bùn trơn, Fms lăn giữa +Rải cát trên bùn, đường. lốp xe và đất giảm, bánh xe bị quay trượt trên đất  Fms có lợi. +Ma sát làm đế giày mòn + Không thể làm giảm được.  coù haïi. + Ô tô lớn  quán tính lớn +Ô tô và xe đạp, vật nào có quán  khoù thay đổi vận tính lớn hơn  vật nào dễ thay đổi tốc  lực ma sát nghỉ phải vaän toác hôn? lớn để bánh xe bám vào mặt đường, do đó bề mặt loáp phaûi khía raõnh saâu hôn. + Bôi nhựa thông để tăng lực ma sát giữa dây cung với dây đàn. - Yêu cầu HS đọc và trả lời C9. C9: Biến Fms trượt  Fms laên  giaûm Fms  maùy moùc Cuûng coá: c/ñ deã daøng. - Có mấy loại ma sát, hãy kể tên. Lop8.net. GHI NHỚ: SGK tr.24.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> -HS ghi phần ghi nhớ. Kết luận toàn bài: - Có 3 loại lực ma sát: lực MST, lực MSL, lực MSN - Fms trong trường hợp nào có hại- (phân biệt theo tính chất c/ñ cuûa vaät). caùch laøm giaûm. - Lực ma sát có thể có hại: maøi moøn, vaät noùng leân, c/ñ chaäm laïi. Caàn coù bieän phaùp giaûm ma saùt nhö: boâi - Fms trường hợp nào có lợi- cách trơn, lắp vòng bi, làm nhẵn beà maët…. laøm taêng.. -Lực ma sát có thể có ích: Khi cần mài mòn vật, giữ Hướng dẫn về nhà: vật đứng yên, làm vật - Học phần ghi nhớ. noùng leân… - Laøm laïi C8, C9 SGK. Caàn coù bieän phaùp laøm -Làm bài tập từ 6.1-6.5SBT. - Đọc thêm mục “Có thể em chưa tăng ma sát: Tăng độ ráp bề mặt, thay đổi chất liệu bieät”. tieáp xuùc…. RUÙT KINH NGHIEÄM. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>