Tài liệu môn Ngữ văn Lớp 6 - Củng cố kiểu bài kể chuyện đời thường - Kỹ năng tự sự - Năm học 2004-2005

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n:. Ngµy d¹y: 25 /12/2004 Củng cố Kiểu bài kể chuyện đời thường. I. Chuyện đời thường là gì? * So s¸nh hai v¨n b¶n: a. TruyÖn cæ tÝch: Em bÐ th«ng minh. b. Câu chuyện kể về đứa em nhỏ của mình đang ba tuổi, rất hiếu động, hay quấy phá. Hs nhËn thÊy sù kh¸c biÖt: - C©u chuyÖn (a) lµ mét truyÖn cæ tÝch, cã cèt truyÖn vµ nh©n vËt, ®­îc s¸ng t¸c tõ xa xưa bởi nhân dân lao động và ngày nay được kể lại. Câu chuyện (b) là câu chuyện được kể về một nhân vật trong cuộc sống đời thường, em đã được gặp gỡ, quan sát và chứng kiến, các sự việc và tình tiết do em tự lựa chọn và sắp xếp. * Vậy, trong hai văn bản đâu là văn bản đời thường? * Em hiểu chuyện đời thường là gì? - Chuyện xảy ra hàng ngày trong cuộc sống đối với em hoặc những người xung quanh mµ em cã dÞp quan s¸t hoÆc trùc tiÕp tham gia. C©u chuyÖn ®­îc kÓ l¹i theo tr×nh tù vµ néi dung mµ em lùa chän vµ s¾p xÕp. II. Cách làm bài văn kể chuyện đời thường. Cho đề bài sau: 1. Kể về một người thân trong gia đình mà em yêu quý nhất. 2. KÓ l¹i mét kû niÖm thêi Êu th¬ lµm em nhí m·i. * Nhận xét về điểm giống và khác nhau của hai đề bài trên? - Giống nhau: Cùng là kiểu bài tự sự: kể chuyện đời thường. - Khác nhau; đề bài 1 yêu cầu kể về người thân trong gia đình. đề bài 2 yêu cầu kể về một sự việc đã xảy ra khiến em nhpớ mãi. * Kể về một người thân trong gia đình mà em yêu quý nhất. vậy, em sẽ chọn kể vè ai? t¹i sao? + kể về mẹ vì mẹ là người luôn chăm sóc và yêu thương mình một cách sâu sác... + kể về bố vì bố là người yêu thương, luôn đưa đón đi học và luôn giúp giải các bài tập khã. + kể về ông hay bà vì bà hoặc ông là người gần gũi, thường kể chuyện hoặc chia sẻ với m×nh ... * NÕu chän kÓ vÒ mét kû niÖm thêi th¬ Êu em sÏ chän kÓ mét kû niÖm thÕ nµo? - Kỷ niệm đáng nhớ nhất: hoặc rất vui, không thể quên. Cũng có thể rất buồn. GV: Dù buồn hay vui, dù ngộ nghĩnh hay xúc động cũng phải là câu chuyện xảy ra có thật với mình, có nội dung riêng, thật sự khiến mình có ấn tượng sâu sắc và đặc biệt là giúp em lớn hơn lên, trưởng thành thêm, nhận biết hơn về điều hay lẽ phải. * Tra lêi c©u hái theo hÖ thèng sau: §Ò 1: 1. Trong gia đình, em luôn yêu quý và nhớ đến nhiều nhất là ai? 2. Người được em yêu quý là một người có điểm gì nổi bật về ngoại hình, dáng vẻ? (khuôn mặt, mái tóc, nụ cười, hàm răng, đôi mắt...). Vì sao những nét ấy lại khiến em quý mến, thấy thân thiết và đáng nhớ? 3. Người được em yêu quý nhất cũng là người có những thói quen hay sở thích đặc biệt gì? Em có bao giờ cùng người đó chia sẻ hay không? 4. Người em yêu quý nhất có tình cảm và thái độ ra sao đối với mọi người trong gia đình, đối với những người sống xung quanh hay với bạn bè? 5. Điều gì đã khiến em cảm thấy đáng quý nhất, hay cảm động nhất trong tình cảm và thái độ của người đó đối với em? Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 6. Em có suy nghĩ ra sao về người đó?Em sẽ làm gì để người em quý yêu luôn được vui vÎ vµ khoÎ m¹nh trong cuéc sèng? §Ò 2: 1. Thời thơ ấu có chuyện gì xảy ra khiến em ấn tượng sâu sắc nhất? Chuyện xảy ra đối víi em hay lµ mét c©u chuyÖn em ®­îc chøng kiÕn? 2. Câu chuyện ấy đã xảy ra khi nào? ở đâu? Liên quan đến những ai? 3. Nguyên nhân nào đã làm xảy ra sự việc đó? 4. Diễn biến của sự việc xảy ra như thế nào? Hành động, thái độ của mọi người , thậm chÝ nÕu lµ víi em th× em cã c¶m xóc, suy nghÜ ra sao khi ph¶i tr¶i qua hoÆc chøng kiÕn sù viÖc đó. 5. Có tình huống nào nảy sinh khiến câu chuyện thêm bất ngờ đối với em hay những người có mặt hay không? 6. Sù viÖc kÕt thóc ra sao? 7. sau sự việc đó, em có suy nghĩ và cảm xúc như thế nào? HS trả lời các câu hỏi đó theo cách lập dàn bài mỗi phần. các em có thể viết đoạn mở bài của mỗi đề theo hai cách khác nhau. GV đọc, chấm và chữa trên lớp. Yªu cÇu vÒ nhµ: Viết một đoạn diễn đạt một ý của đề bài. Đoạn văn ngắn khoảng từ 6- 8 câu, có câu chủ đề nằm ở đầu đoạn văn. GV gợi ý một vài sự việc xảy ra đối với em khi còn nhỏ: - Kh«ng nghe lêi bè mÑ, trèn ®i ch¬i nªn kh«ng häc ®­îc bµi, bÞ ®iÓm kÐm. L¹i giÊu không cho bố mẹ biết. Không ngờ, cô giáo đến chơi hoặc mẹ gặp cô ở chợ, đi qua nhà ...và biết chuyện. Thái độ và cách xử lý của mẹ khiến em vừa xấu hổ vừa ân hận. - BÞ èm, kh«ng ®i häc ®­îc nh­ng khi nghe c¸c b¹n cïng ngâ vui ch¬i l¹i trèn xuèng, quên cả ốm. Gần đến giờ bố mẹ về, chạy vội về nhà và quên mất đôi dép dưới sân. Bị bố mẹ ph¸t hiÖn. Nãi dèi. Qua c©u chuyÖn cña bè mÑ, thÊy xÊu hæ vµ söa lçi. - Khi còn đang học mẫu giáo, lúc nào cũng chỉ mong được về nhà. Khi có người đến đón bạn khác, lẻn ra khỏi cửa và chạy về. Không bết đường, bị lạc. Khóc hết nước mắt. may nhờ một người bạn của anh chị hoặc của bố mẹ đưa về. Về nhà, thấy mẹ khóc mếu, bố đến đài truyÒn h×nh ®¨ng tin trÎ l¹c, cßn «ng bµ cuèng cuång hái th¨m hµng xãm...thÊy võa sî võa hèi hËn. - Ba hoÆc mÑ ®i c«ng t¸c xa nhµ, ph¶i chia tay víi ba hoÆc mÑ. V× lóc chuÈn bÞ ®i, ba (mẹ) hứa sẽ cho vào trong va ly để mang theo nên vui sướng. Đến khi, ba (mẹ) lên xe hoặc bước lên máy bay mới biết mình không được đi, phải xa ba họăc mẹ nên khóc ầm ĩ, ăn vạ, lại hoảng hốt vì phải xa người thân... - Ông hay bà là người rất gắn bó. Khi ông hoặc bà ốm, rồi mất, vẫn còn quá nhỏ nên không biết, cứ tưởng ông bà đi chơi nên oán trách mãi là ông bà trốn mình. Sau mới biết là ông bà đã không còn. ân hận, nhớ thương... - Được cô giáo dẫn đi chơi cùng cả lớp.... vào ăn bánh đa cùng cô và các bạn.Khát nước vì nói nhiều nên với tay lấy chai nước có nhãn Lavie, ai ngờ là chai dấm..... Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Kü n¨ng v¨n tù sù Ng«i kÓ, lêi kÓ, lêi tho¹i trong v¨n tù sù A. Néi dung cÇn ghi nhí: a. Ng«i kÓ: - Cã thÓ dïng ng«i kÓ thø nhÊt hoÆt ng«i kÓ thø ba. Còng cã thÓ kÕt hîp c¶ hai ng«i kÓ. Mỗi ngôi đều có ưu thế riêng. - Kể theo ngôi thứ nhất tức là người kể xưng tôi (không nhất thiết phải là chính tác giả), trực tiếp xuất hiện để dẫn dắt toàn bộ câu chuyện, tức là kể những gì mình nghe, mình thấy, m×nh tr¶i nghiÖm, v× vËy cã thÓ béc lé t×nh c¶m vµ suy nghÜ cña m×nh mét c¸ch dÔ dµng. VD: Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách, láo chỉ tổ đêm thân mà trả nợ những cử chỉ ngu dại của mình mà thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi. Thế mới biết, nếu đã trót không suy nghĩ, lỡ xảy ra những việc dại dột, dù vÒ sau cã hèi còng kh«ng thÓ lµm l¹i ®­îc" (DÕ MÌn...) - Kể theo ngôi thứ ba tức là người kể tự giấu mình, không xuất hiện trực tiếp, gọi các nh©n vËt b»ng tªn hoÆt b»ng ng«i nh©n x­ng thø ba: «ng (Êy), Bµ (Êy), anh, chÞ (Êy)...Mäi diÔn biến hành động, thái độ của tất cả các nhân vật đều được miêu tả một cách linh hoạt, tự do, không bị gò bó. Cách kể này có ưu thế là đảm bảo được tính khách quan của câu chuyện, khiến cho người đọc có cảm giác toàn bộ diễn biến của câu chuyện đang diễn ra như ở ngoài thực tế, và người viết đã ghi lại một các trung thành và sáng tạo. Hầu hết các truyện kể dân gian đều ®­îc kÓ theo ng«i nµy. - Tuy nhiên, trong thực tế, vẫn có nhiều trường hợp kết hợp cả hai ngôi kể trong cùng một câu chuyện; Khi nhân vật trong truyện có những đoạn độc thoại nội tâm, bộc lộ tình cảm vµ suy nghÜ trùc tiÕp cña b¶n th©n. b. Lêi kÓ vµ lêi tho¹i: - Lời kể và lời thoại trong văn tự sự cũng đòi hỏi phải có sự dụng công. - Lêi kÓ lµ lêi dÉn d¾t cèt truyÖn, giíi thiÖu kh«ng gian, thêi gian theo kiÓu "Ngµy xöa, ngµy x­a..." hay "mét buæi sang...". HoÆc lµ lêi kÓ vÒ diÔn biÕn sù kiÖn x¶y ra trong truyÖn: "Ngay nhịp trống đầu, Quắm đen đã lăn xả vào ông Cản Ngũ đánh ráo riết...". Lời kể còn là lời giới thiệu nhân vật: về lai lịch, tên tuổi, đặc điểm hìn dáng, tính tình: "Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta... sức khoẻ vô địch, có nhiều phép lạ...". Trong cïng mét v¨n b¶n, lêi kÎ ph¶i rÊt linh ho¹t, bao gåm trÇn thuËt: (th«ng b¸o sù viÖc); miªu t¶:(t¶ ngươi, tả cảnh), tường thuật (ghi lại thời gian, không gian, diễn biến sự việc...). Tất cả đều cùng ®­îc sö dông ngay trong mét ®o¹n v¨n tù sù. Kh«ng nªn qu¸ cÇu kú nh­ng còng kh«ng nªn hời hợt, thiếu rõ ràng. điều quan trong là khi kể người viết phải làm toát lên thái độ, tình cảm của mìn đối với sự việc đực kể và thể hiện được chủ đề của câu chuyện. Khi kể ở ngôi thứ nhất th× lêi kÓ thiªn vÒ tù thuËt. Khi kÓ ng«i thø ba th× ph¶i mang tÝnh kh¸ch quan. VD: Cùng một đoạn văn tả cảnh đứa trẻ đấu tranh giữa việc đi chơi đá bóng cùng các b¹n dïng hai ng«i kÓ kh¸c nhau. - Lời thoại: lời nói của nhân vật trong đối thoại, trò chuyện qua đó bộc lộ tính cách. Người viết phải chọn lời thoại cho hợp lý. Lời nhân vật thiếu nhi thì hồn nhiên, ngây thơ, pha chút nũng nịu, lời nhân vật là người già thì điềm đạm...đặc biệt, lời thoại phải có chêm xen các từ đưa đẩy để làm rõ thái độ của nhân vật và khiến lời nói trở nên tự nhiên, sát đời thường. Câu văn đối thoại thường có thể không cần đầy đủ C - V mà có thẻ dùng kiểu câu tỉnh lược, các kiÓu dÊu c©u bæ trî ý nghÜ biÓu c¶m. Trong mét c©u chuyÖn, lêi tho¹i kh«ng cÇn ®­a vµo nhiÒu còng kh«ng nªn qu¸ Ýt mµ cÇn lùa chän. Lêi tho¹i cÇn ®­îc viÕt t¸ch ra mét dßng vµ cã dÊu gạch đầu dòng. Nếu không có đối thoại thì nên viết chung vào đoạn văn nhưng có sử dụng dấu Lop6.net ngoặc kép để phân biệt..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> VD bằng truyện Thưa cô, tự nhiên nó như thế đấy ạ" II. Bµi tËp: Rèn kỹ năng về kiểu bài kể chuyện tưởng tượng.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>