Giáo án Ngữ Văn Lớp 6 - Bài 30 - Năm học 2010-2011

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 25/ /200 Bµi 30 - TiÕt 125,126 V¨n b¶n:. Ngµy d¹y:. /200. Bức thư cuả thủ lĩnh da đỏ. Gióp häc sinh: + Thấy được bức thư của thủ lĩnh da đỏ xuất phát từ tình yêu thiên nhiên đất nước đã nêu lên một vấn đề bức xúc có ý nghĩa to lớn đối với cuộc sống hiện nay: bảo vệ và giữ gìn sự trong sạch của môi trường thiên nhiên. + Thấy được tác dụng của việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong bức thư đối với việc diễn đạt ý nghĩ và tình cảm, đặc biệt phép nhân hoá, yếu tố trùng điệp và thủ pháp đối lập. I. Mục tiêu cần đạt:. II. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học:. A. KiÓm tra bµi cò: 1. HS đọc diễn cảm một đoạn văn bản hay nhất. Vì sao nói cầu Long Biên là chứng nhân lịch sử, không chỉ đối với thủ đô Hà Nội mà còn đối với nhân dân cả nước trong một thế kỷ qua? 2. (Chung): Hãy chọn câu trả lời theo em là đúng nhất? Giải thích lý do tại sao? a. CÇu Long Biªn lµ mét di tÝch lÞch sö. b. CÇu Long Biªn lµ mét danh lam th¾ng c¶nh. c. Cầu Long Biên là một công trình giao thông vận tải đồ sộ nhất Đông Dương đầu thế kỷ 20 d. CÇu Long Biªn - chøng nh©n lÞch sö. B. Bµi míi: 1. Lời vào bài: Đối với mỗi con người, quê hương là mảnh đất thiêng liêng nhất và thân thiết nhất, dù đó là vùng quê nghèo khổ và cơ cực. Những người dân da đỏ sinh sống trên đất Mü c¸ch ®©y h¬n mét thÕ kû còng vËy. Nh­ng, thñ lÜnh cña hä, «ng Seattle l¹i viÕt th­ cho Tæng thống Mỹ, kiên quyết không bán mảnh đất quê hương mình cho những người da trắng mới nhập cư dù với giá tiền thế nào chăng nữa. Lá thư ấy đã trở thành một văn bản được rất nhiều người yêu thích và đánh giá cao. Vì sao vậy? Bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng đi tìm câu trả lời. 2. Tổ chức các hoạt động dạy học: Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu chung về văn bản: Hoạt động của thầy. Hoạt động của trò. * GV gọi học sinh đọc phần chú thích (*) SGK. HS đọc. Trả lời câu hỏi: Bức thư của thủ lĩnh da đỏ được ra đời trong hoàn - Năm 1854, Tổng thống thứ 14 của nước c¶nh nµo? Mỹ là Franklin Pierce tỏ ý muốn mua đất của người da đỏ. Thủ lĩnh da đỏ Seattle đã viết bức thư này để trả lời. GV: §©y lµ mét bøc th­ rÊt næi tiÕng ®­îc nhiÒu người coi là văn bản hay nhất viết về việc bảo vệ - Biểu cảm, tự sự, miêu tả. thiên nhiên và môi trường. Như vây, nó thuộc loại v¨n b¶n chÝnh luËn viÐt theo h×nh thøc mét bøc th­. Vậy, những phương thức nào có mặt trong văn bản? * Là một văn bản trích vì vậy, nội dung thư không - Luận điểm 1: từ đầu đến..."tiếng nói liÒn m¹ch. Tuy nhiªn, c¸c em còng cÇn n¾m ®­îc cña cha «ng chóng t«i" các ý chính trong lập luận của người viết. Vậy, theo em, những điều thiêng liêng trong ký ức người da đỏ sẽ bao gồm từ đâu đến đâu? - Nỗi lo âu của người da đỏ về việc thiên nhiên và - Tiếp theo đến..." đều có sự ràng buộc" môi trường sống sẽ bị người da trắng tàn phá? - PhÇn cßn l¹i cã néi dung g×? - Hậu quả con người sẽ phải gánh chịu nếu không bảo vệ được đất đai và huỷ - Các nội dung trên được trình bày qua một đối lập hoại môi trường. lớn. Theo em, đó là đối lập nào? - Đối lập giữa thái độ của người da trắng Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> và người da đỏ trong việc cư xử đối với đất đai và môi trường tự nhiên. * Sự đối lập ấy có ý nghĩa gì? - HS tù do tr×nh bµy ý hiÓu. Chèt l¹i víi các em: Khẳng định tình yêu tha thiết đối với đất đai và thiên nhiên của người da đỏ, nỗi lo âu sâu sắc của họ về sự tàn phá môi trường sống của người da trắng. * Quan sát bức tranh trong SGK, em hiểu gì về nó? - Đó là hành động phá hoại môi trường tự nhiên của người da trắng. * Vậy, thể hiện thái độ và tình cảm của người viết - HS nêu cách đọc GV để các em góp ý. cũng là một người da đỏ , em cần đọc bức thư này + Tình cảm tha thiết khi nói đến tình yêu đối với thiên nhiên, đất nước. thÕ nµo? + Đôi khi cần mỉa mai kín đáo kế hoạch GV gọi các em đọc các phần nội dung. Gọi HS nhận nói về người da trắng, với Tổng thống xét cách đọc. Mü. + NhÊn giäng thÝch hîp ë nh÷ng c©u hái, c©u cã kÕt cÊu trïng ®iÖp. Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết văn bản: 1. Những điều thiêng liêng trong ký ức của người da đỏ: * Những hình ảnh, những cảnh vật nào luôn + Tấc đất...mỗi lá thông óng ánh, mỗi hạt hiện lên trong ký ức cuả người da đỏ? sương long lanh trong các cánh rừng rậm rạp, mõi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trïng, nh÷ng dßng nhùa ch¶y trong c©y cèi... * Vì sao người thủ lĩnh lại gọi đó là những - Vì mảnh đất này là bà mẹ của người da đỏ. - Những bông hoa ngát hương là người chị, ®iÒu thiªng liªng? người em... - Những mỏm đá, vũng nước, đồng cỏ...là một gia đình. - Dòng nước...là máu của tổ tiên. - Tiếng thì thầm của dòng nước chính là tiếng nãi cña «ng cha... * Trong đoạn văn bản này, người viết đã có + Sử dụng lối diễn đạt nhân hoá và câu văn cách diễn đạt như thế nào? trïng ®iÖp. * C¸ch viÕt Êy cã hiÖu qu¶ ra sao trong viÖc biểu đạt tình cảm và thái độ của con người đối với thiên nhiên và đất đai? Chúng phản ánh cách sống nào của người da đỏ? GV bæ sung: B»ng nghÖ thuËt nh©n ho¸ vµ lèi nói trùng điệp, tác giả đã cho chúng ta thấy t×nh c¶m g¾n bã vµ biÕt ¬n ch©n thµnh cña người da đỏ với thiên nhiên. Đất là mẹ, thiên nhiªn còng lµ nh÷ng phÇn tö trong mét gia đình lớn, đó là gia đình của sự sống. Điều dễ hiểu là với họ, đó là quê hương, là mảnh đất bao đời gắn bó với nòi giống, với nếp sống thuÇn ph¸c, gi¶n dÞ nÆng nghÜa t×nh cña hä. Sâu thẳm trong nguồn cội đó là biểu hiện của tình yêu quê hương đất nước.. + Tình cảm gắn bó đối với đất đai. + Dánh giá cao ý nghĩa của thiên nhiên đối với cuéc sèng bëi thiªn nhiªn kh«ng chØ mang l¹i sù sèng mµ cßn lµ lÞch sö cña «ng cha, ®­îc bảo vệ và gìn giữ cũng bằng xương máu của tổ tiªn. + Gắn bó đối với đất đai, môi trường và thiên nhiên: thiên nhiên không chỉ là môi trường sèng mµ thiªn nhiªn cßn lµ mét phÇn m¸u thÞt của con người. Như những người thân thiết trong gia đình.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> 2. Những âu lo cuả người da đỏ về đất đai, môi trường tự nhiên: * Xuất phát từ tình yêu đó, người da đỏ đã lo + Đất đai môi trường thiên nhiên sẽ bị tàn phá lắng như thế nào trước lời đề nghị mua đất bởi người da trắng. của người da trắng? * Nỗi lo lắng ấy hình thành bởi cách cư xử + Trong đêm tối, họ lấy đi từ lòng đất những gì của người da trắng đối với thiên nhiên và môi họ cần. trường. Chúng được bày tỏ như thế nào trong + Cư xử với đất mẹ và anh em bầu trời như những vật mua được, tước đoạt được, rồi bán đi v¨n b¶n? như những con cừu và những hạt kim cương s¸ng ngêi. Lßng thÌm kh¸t cña hä sÏ ngÊu nghiến đất đai, rồi để lại đằng sau những bãi hoang m¹c. * Tác giả đã giải thích lý do vì sao người da - Không hiểu cách sống của người da đỏ. - Là kẻ xa lạ, không coi mảnh đất này là anh trắng lại có thái độ như thế ? em, thậm chí là kẻ thù và khi đã chinh phục thì hä lÊn tíi. * Thái độ ấy sẽ tạo ra sự khác biệt như thế - Người Anh điêng ưa những âm thanh êm ái nào giữa người da trắng và người da đỏ trong của những cơn gió thoảng qua mặt hồ, dược cách sống, thái độ đối với thiên nhiên? nước mưa gội rửa và thấm đượm hương vị của phÊn th«ng. - Người da đỏ thấy không khí là quý giá vì cùng hÝt thë víi chim mu«ng c©y cèi. - Người da trắng không cần tiếng lá cây lay động vào mùa xuân hay tiéng vỗ cánh của côn trùng, âm thanh lẻ loi của chú chim đớp mồi hay tiếng tranh cãi của chú ếch ban đêm trên hå. - Người da trắng không cần quan tâm đến kh«ng khÝ mÆc dï hä còng hÝt thë chung cïng với vạn vật và người da đỏ. * Những lo âu ấy đã phản ánh sự đối lập nào Đó là sự đối lập giữa lối sống coi trọng vật chất, giữa cách sống của người da trắng với cách thực dụng, không quan tâm đến thiên nhiên với sống của ngươì da đỏ? lối sống gần gũi với thiên nhiên, hoà đồng và yªu mÕn thiªn nhiªn, tøc lµ coi träng nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn h¬n nh÷ng Ých lîi thùc dông... * Trong đoạn văn bản này, người viết cũng đã - Nhân hoá. - §iÖp ng÷, ®iÖp tõ. sö dông nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? - §èi lËp. * Nghệ thuật tương phản, đối lập đã tạo nên HS nêu nhận xét theo cảm nhận của các em . hai bøc tranh cuéc sèng kh¸c nhau, mét cña Tùu chung l¹i, c¸c em chØ ra ®­îc mét cuéc người da đỏ và một của người da trắng. Em sống gần gũi với thiên nhiên, thấy được sự êm hãy nhận xét về hai bức tranh đó? đẹp của cuộc sống coi thiên nhiên là bạn bè, hít thë bÇu kh«ng khÝ trong lµnh vµ gi÷ ®­îc t©m hån thanh th¶n th­ th¸i. Cßn cuéc sèng cña người da trắng là vắng bóng thiên nhiên, tàn ph¸ vµ khai th¸c, v¾t kiÖt thiªn nhiªn mét c¸ch lạnh lùng, vô cảm. Thiên nhiên nghèo đi, đồng thời tâm hồn con người cũng trở nên nghèo nàn, x¬ cøng. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> * Điều băn khoăn lớn nhất của thủ lĩnh da đỏ - Đó là thái độ của người da trắng đối với đất trước lời đề nghị bán đất của Tổng thống Mỹ đai của họ: + Ngµi ph¶i nhí r»ng, kh«ng khÝ ...lµ v« cïng cã ph¶i lµ gi¸ tiÒn hay lµ g×? quý gi¸. + Ngµi ph¶i g×n gi÷ vµ lµm cho nã thµnh mét nơi thiêng liêng cho ngay cả người da trắng cũng có thể thưởng thức được ... + Người da trắng phải đối xử với các muông thú sống trên mảnh đất này như những người anh * Như vậy, tức là người da đỏ đã cảnh báo em. điều gì đối với tổng thống Mỹ? - VÒ mét cuéc sèng kh«ng cã gi¸ trÞ tinh thÇn mµ chØ thuÇn tuý lµ khai th¸c vËt chÊt, thùc dụng: Và cái gì sẽ xảy ra đối với cuộc sống nếu con người không nghe được...? Con người là gì nÕu cuéc sèng thiÕu ®i nh÷ng con thó? NÕu chúng ra đi, con người sẽ chét dần chết mòn trong nỗi cô đơn về tinh thần... * Qua cách viết của tác giả, em thấy có phải - Lo âu vì môi trường bị tàn phá huỷ hoại. chỉ bộc lộ nỗi lo âu hay còn thể hiện tình cảm - Đau đớn xót xa khi thấy cái đẹp của tự nhiên bị chà đạp, dự cảm trước một thế giới nghèo g× n÷a? nàn, trơ trụi bởi sự lãnh đạm của con người. - Tôn trọng, bảo vệ đất đai, môi trường như coi träng vµ yªu quý chÝnh m¹ng sèng cña m×nh. GV b×nh, chuyÓn ý. 3. Lời nhắn gửi tha thiết đối với con người: * Kết lại lá thư, người thủ lĩnh da đỏ đã nhắn - Phải biết kính trọng đất đai. gửi điều gì đến tổng thống Mỹ cũng là đến con - Dạy cho con cháu biết: Đất là Mẹ. người? * Vì sao lại cần con người biết điều đó? * Em hiÓu thÕ nµo vÒ c©u nãi §Êt lµ MÑ. - Vì mảnh đất mà chúng ta đang sống là những nắm tro tàn của cha ông. Vì sự giàu có của đất đai do mạng sống của bao thế hệ bồi đắp nên => Đất được tạo nên và gìn giữ bằng nước mắt và máu xương. - HS tr×nh bµy ý hiÓu cña m×nh. - §¸t lµ nguån sèng, s¶n sinh ra mu«n loµi. - Cái gì con người làm cho đất đai cũng là làm cho chÝnh m×nh. - Con người cần sống hoà hợp và gắn bó với đất đai, với môi trường và bảo vệ nó... * Em nhËn thÊy giäng ®iÖu trong ®o¹n v¨n nµy - Giäng v¨n võa tha thiÕt, nh¾n nhñ võa ®anh có gì khác trước? thÐp hïng hån, døt kho¸t * Tại sao người viết lại có cách diễn đạt như - Nhằm khẳng định sự cần thiết phải bảo vệ đất vËy? đai và môi trường, trước hết là phải dạy cho người da trắng thấy được cách cư xử đúng đắn đối với môi trường thiên nhiên. Những lời văn cuối bài đã được diễn đạt bằng nh÷ng c©u võa gi¶n dÞ võa s©u s¾c, mang tÝnh triÐt lý thÊm thÝa, bëi nã ®­îc cÊt lªn kh«ng Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> ph¶i lµ c¸ch nãi su«ng mµ lµ nh÷ng lêi nh¾n nhủ tự trong đáy lòng tha thiét yêu mến và chan hoµ víi thiªn nhiªn, thËt sù sèng gi÷a thiên nhiên của một người dân da đỏ, nói thay cho cộng đồng mình. Chính bởi thế, đó không chỉ những lời nhắn nhủ đối với Tổng thống Mỹ, đối với người da trắng nói riêng mà nó trở thành lời cảnh báo, nhắn nhủ đối với mọi con người sống trên trái đất bởi có ai là người tự cho m×nh sèng ngoµi thiªn nhiªn, kh«ng cÇn đến sự hỗ trợ của thiên nhiên. Vì vậy, chừng nào con người còn chưa biết yêu mến và bảo vÖ thiªn nhiªn quanh m×nh, ch­a thÊy hÕt gi¸ trị to lớn của thiên nhiên, chừng đó bức thư của người thủ lĩnh giàu tâm huyết này còn vẹn nguyªn gi¸ trÞ. Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu phần tổng kết: * Theo em, bức thư của thủ lĩnh da đỏ đã đề - Con người cần biết sống hoà hợp với thiên cập đến vấn đề nào trong cuộc sống? nhiên, phải biét chăm lovà bảo vệ môi trường nh­ yªu mÕn vµ b¶o vÖ m¹ng sèng cña chÝnh m×nh. * Để truyền đến người đọc những lời đề nghị - Lời văn giàu tính cảm xúc, tha thiết. sâu sắc và tha thiết ấy, người viết đã có cách - các biện pháp tu từ được sử dụng nhiều: đối lËp, nhËn ho¸, so s¸nh, ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷... diễn đạt thế nào? * Vậy từ đây ta hiểu, lý do nào đã khiến một bức thư ra đời cách đây hơn một thế kỷ vẫn ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng v¨n b¶n hay nhÊt viết về vấn đề bảo vệ môi trường?. - Nó đề cập đến một vấn đề chung cho mọi thời đại: quan hệ giữa con người với thiên nhiªn. - Nã ®­îc viÕt b»ng sù am hiÓu , h¬n thÕ lµ bằng môt trái tim chan chứa tình yêu đối với đất đại, với thiên nhiên của một con người sinh ra giữa thiên nhiên và sống gắn bó suốt đời với thiªn nhiªn. - §­îc tr×nh bµy trong mét v¨n b¶n ®Çy tÝnh nghÖ thuËt: Giµu h×nh ¶nh, c¶m xóc vµ c¸c * GV liên hệ với cuộc bảo vệ môi trường của biện pháp tu từ. nh©n lo¹i hiÖn nay vµ ë ViÖt Nam nãi riªng. Ngµy so¹n : Bµi 30 - TiÕt 127 TiÕng ViÖt. Ngµy d¹y:. Ch÷a lçi vÒ chñ ng÷, vÞ ng÷ Kết quả cần đạt: 1. KiÕn thøc: - N¾m ®­îc lo¹i lçi viÕt c©u thiÕu c¶ hai thµnh phÇn chÝnh vµ lçi sai vÒ quan hÖ nghÜa gi÷a c¸c thµnh phÇn trong c©u. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> 2. TÝch hîp víi phÇn v¨n ë v¨n b¶n nhËt dông víi phÇn tËp lµm v¨n ë luyÖn tËp cách viét đơn và sửa lỗi về đơn. 3. LuyÖn tËp kü n¨ng: - Tù ph¸t hiÖn vµ tù söa lâi c©u - Có ý thức viết câu đúng về cấu trúc và ngữ nghĩa. Tién trình tổ chức các hoạt động dạy học: A. KiÓm tra bµi cò: Trong bài học trước, chúng ta đã nhận biết những lỗi thông thường nào về câu hay mắc phải? Nguyên nhân nào dẫn đến mắc lỗi? Thùc hµnh mét sè vÝ dô vµ nªu c¸ch söa lçi B. Bµi míi: Hoạt động 1: Hướng dẫn chữa lỗi câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ: Hoạt động của thầy Hoạt động cuả trò Gv gọi HS đọc nội dung mục HS đọc các vị dụ trong mục I1 SGK I.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS thùc hµnh. NhËn thÊy: kh«ng cã chñ ng÷ vµ * hãy xác định hai thành phần vÞ ng÷. chñ vÞ trong c©u a, b. * Hai c©u trªn m¾c lçi g×? - Lçi: míi chØ cã tr¹ng ng÷, kh«ng cã chñ ng÷ vµ Nguyªn nh©n do ®©u? NÕu lµ em, em vÞ ng÷. sÏ söa nh­ thÕ nµo? + Nguyên nhân: Chưa phân biệt đúng trạng ngữ GV cho nhiÒu em cïng nªu vµ chñ vÞ. c¸ch söa. NhËn xÐt. + C¸ch söa: Thªm vµo nßng cèt c©u. Chèt: HS söa: Như vậy, đôi khi trong quá - Mỗi khi đi qua cầu Long Biên, tôi đều thấy lòng trình diễn đạt, do viết trạng ngữ quá dài, ta dễ nhầm lẫn câu đã đầy đủ chủ mình bồi hồi rất lạ. - Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của vị. Cần đọc lại và thêm chủ ngữ vào mình, chỉ trong vòng sáu tháng, nhà điêu khắc đã bién để câu đúng ngữ pháp. khối đá vô tri thành bức tượng vô cùng sinh động. Hoạt động 2: Hướng dẫn chữa lỗi câu sai về quan hệ ngữ nghĩa: Hoạt động của thày Hoạt động của trò Gv gọi HS đọc kỹ nội dung Hs đọc SGK. môc II vµ tr¶ lêi c©u hái: * Hãy xác định chủ ngữ, vị - Hs xác định C- V ngữ trong câu đã dẫn trong SGK? * c¸ch viÕt Êy cã thÓ g©y ra sù - CN: ta; VN: hai hµm r¨ng c¾n chÆt... hiÓu lÇm nh­ thÕ nµo? * Muốn tạo ra cách hiểu đúng, - Sửa: Ta thấy dượng Hương Thư, hai hàm răng ta sÏ söa nh­ thÕ nµo? c¾n chÆt....hïng vÜ. * Vậy, câu văn đã đủ thành - Vì trật tự các vế câu sắp xếp chưa đúng nên gây phần nòng cốt, tại sao vẫn là câu sai? hiểu lầm về nghĩa, thậm chí dễ dẫn đến hiện tượng câu tèi nghÜa, kh«ng hiÓu ®­îc. * Muèn söa lçi nh­ thÕ, chóng - Sắp xếp lại các thành phần câu để tạo cách hiểu ta lµm g×? râ rµng. Hoạt động 3: Luyện tập: I. Bài tập 1: xác định chủ ngữ - vị ngữ: Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>