Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 23, 24, 25 - GV: Nguyễn Thị Yến

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TuÇn 23. Bµi 21 - TiÕt 85 Ngµy so¹n: 27/1/2010 Ngµy d¹y: 6/2/2010. Ng¾m tr¨ng (Väng nguyÖt), §i ®­êng (TÈu lé) (Hå ChÝ Minh) A. Mục tiêu cần đạt 1. Ng¾m tr¨ng: Gióp HS - Cảm nhận đc t.yêu TN đ.biệt s.sắc của Bác Hồ, dù trg h.cảnh tù ngục, Người vẫn mở rộng tâm hồn tìm đến giao hoà với vầng trăng ngoài trời. - ThÊy ®c søc hÊp dÉn nghÖ thuËt cña bµi th¬. 2. §i ®­êng: Gióp HS - Hiểu đc ý nghĩa tư tưởng của bài thơ: Từ việc đi đường gian lao mà nói lên bài học đường đời, đường cách mạng. - C¶m nhËn ®c søc truyÒn c¶m NT cña bµi th¬: rÊt b×nh dÞ, tù nhiªn mµ chÆt chÏ, mang ý nghÜa s.s¾c. B. Phương tiện và tài liệu tham khảo - B×nh gi¶ng Ng÷ V¨n 8 - Hướng dẫn tự học Ngữ Văn 8. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học * KiÓm tra bµi cò: - §äc thuéc lßng vµ diÔn c¶m bµi th¬ “Tøc c¶nh P¸c Bã”. Em hiÓu thÕ nµo lµ “thó l©m tuyÒn”. “Thó l©m tuyÒn” cña Hå ChÝ Minh cã hoµn toµn gièng víi thó l©m tuyÒn cña NguyÔn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm, NguyÔn KhuyÕn kh«ng? V× sao? * Khởi động: - GV giíi thiÖu: “Ng¾m tr¨ng” vµ “§i ®­êng” lµ 2 bµi th¬ in trg tËp NhËt kÝ trg tï cña HCM. TËp th¬ ®c viÕt b»ng ch÷ H¸n gåm 133 bµi, phÇn lín lµ th¬ tø tuyÖt, ®c s.t¸c trg thời kì Người bị bắt giam ở Quảng Tây - Trung Quốc, bị giải tới giải lui gần 30 nhà giam cña 13 huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, bÞ ®Çy ®o¹ cùc khæ h¬n mét n¨m trêi. Tuy B¸c Hå viết NKTT chỉ để “ngâm ngợi cho khuây” trg khi đợi tự do, nhưng tập thơ đã cho ta thấy rõ tâm hồn cao đẹp, ý chí CM phi thường và tài năng thơ xuất sắc của Người. Có thể nói NKTT lµ 1 viªn ngäc quý trg kho tµng v¨n häc d©n téc. * Bµi míi: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh đọc - hiểu văn bản “Ngắm trăng” I. Ng¾m tr¨ng 1. T×m hiÓu chung vÒ bµi th¬ ?. Chú thích trong SGK cho ta hiểu - HTL: Bài thơ được viết trong nhà tù Tưởng Giới gì về sự ra đời của bài thơ này? Th¹ch, khi B¸c v« cí bÞ b¾t giam t¹i Trung Quèc th¸ng 8, n¨m 1942. - GV hướng dẫn HS đọc chính xác c¶ phÇn phiªn ©m ch÷ H¸n vµ bµi - HS nghe.. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 234 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> th¬ dÞch chó ý giäng ®iÖu thÝch hîp víi c¶m xóc ë c©u 2 nhÞp, ch÷ ®¨ng đối ở 2 câu sau. - GV hướng dẫn HS so sánh bản chữ Hán và bản dịch thơ, chủ yếu để HS hiểu đúng, sát câu thơ nguyên tác, tr¸nh ngé nhËn. ?. Tõ c¸c dÊu hiÖu h×nh thøc nh­ sè c©u, ch÷, c¸ch gieo vÇn h·y gäi tªn thÓ th¬ cña bµi “Ng¾m tr¨ng”? ?. Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c c©u th¬ dÞch?. - 1 -> 2 HS đọc bài thơ. - HS nghe -> so sánh, đối chiếu.. - ThÓ th¬ ThÊt ng«n tø tuyÖt. - HTL: B¶n dÞch th¬ còng theo thÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt, b¸m s¸t nguyªn t¸c , nh­ng còng cã chç ch­a lét t¶ hÕt tinh thÇn cña nguyªn t¸c. ?. Nhân vật trữ tình trong bài thơ - HTL: Nhân vật người ngắm trăng thống nhất này là người ngắm trăng, có quan hệ với tác giả Hồ Chí Minh -> trong bài thơ này có nh­ thÕ nµo víi t¸c gi¶ Hå ChÝ thÓ hiÓu t¸c gi¶ chÝnh lµ nh©n vËt tr÷ t×nh. Minh? ?. Vậy qua đó, chúng ta cần cảm thụ - 1 -> 2 HS trả lời thơ Bác theo hướng nào? (từ con - HTL: Cần đọc - hiểu thơ Bác theo cả 2 yêu cầu người để hiểu thơ hay từ thơ mà trên. hiểu con người và cuộc đời Bác) 2. Ph©n tÝch a. C¸i kh«ng cã trong cuéc ng¾m tr¨ng - C©u th¬ thø nhÊt Ngôc trung v« töu diÖc v« hoa ®­îc dÞch rÊt s¸t lµ - HS nghe. Trong tù không rượu cũng không hoa. ?. Sù thËt nµo ®­îc nãi tíi trong c©u - 1 -> 2 HS tr¶ lêi. - HTL: Trong nhà tù Tưởng Giới Thạch thiếu th¬ nµy? thốn đủ điều, huống gì là những thứ đem lại vui thú cho con người như rượu với hoa. ?. Chữ vô (không) lặp lại trong câu - HTL: Hai lần không nghĩa là khẳng định không hề có rượu và hoa cho sự thưởng ngoạn của con th¬ nµy cã ý nghÜa g×? người. - Cuộc ngắm trăng của người xưa thường gắn liền với rượu và hoa. Khi - HS nghe. trong tù không rượu cũng không hoa th×: ?. Cuéc ng¾m tr¨ng ë ®©y sÏ nh­ thÕ - HTL: Cuéc ng¾m tr¨ng thiÕu nhiÒu thø, khã thùc hiÖn. nµo? ?. Nếu thực hiện được cuộc ngắm - HTL: Con người cần phải có niềm say mê lớn trăng ấy, con người cần phải tự có với trăng, tình yêu mãnh liệt với thiên nhiên. Nghĩa là có thêm yếu tố tinh thần có thể vượt lên thªm ®iÒu g×? trªn c¶nh ngé ngÆt nghÌo. ?. Từ đó, câu thơ nói việc trong tù - HTL: Vừa có ý nghĩa hiện thực, vừa có ý nghĩa. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 237 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> không rượu cũng không hoa trở nên ®a nghÜa nh­ thÕ nµo? ?. §Æt trong c¶ bµi th¬ “Ng¾m tr¨ng”, c©u th¬ më ®Çu cã ý nghÜa g×? - Đọc câu thơ dịch: Cảnh đẹp đêm nay, khã h÷ng hê, cho biÕt: ?. C©u th¬ nµy nguyªn d¹ng nh­ thÕ nµo? ?. Theo em, cã g× kh¸c nhau vÒ kiÓu c©u trong ba lêi th¬ nµy? ?. ở đây câu nghi vấn dùng để hỏi hay còn dùng để bộc lộ cảm xúc của người viết? ?. Nếu lời thơ “Đối thử lương tiêu nại nhược hà ?” là câu nghi vấn để bày tỏ cảm xúc người viết, thì cảm xúc đó là gì? ?. Trạng thái tình cảm đó đã biến thành hành vi nào của con người? ?. Cái khác trong hành động ngắm tr¨ng ë ®©y lµ g×? ?. Từ đó, em cảm nhận được điều gì trong t×nh yªu thiªn nhiªn cña B¸c?. tượng trưng, vừa có ý nghĩa biểu cảm. - HTL: Nói cái không có để chuẩn bị nói nhiều h¬n vÒ nh÷ng c¸i s½n cã trong cuéc ng¾m tr¨ng cña t¸c gi¶ ë nh÷ng c©u th¬ tiÕp theo. b. Nh÷ng ®iÒu s½n cã trong cuéc ng¾m tr¨ng - HTL: Đối thử lương tiêu nại nhược hà? (Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?) - C©u th¬ dÞch thuéc kiÓu c©u trÇn thuËt. - C©u th¬ phiªn ©m vµ dÞch nghÜa thuéc kiÓu c©u nghi vÊn. - Vừa dùng để hỏi (tác giả tự hỏi mình) vừa dùng để bộc lộ cảm xúc tâm hồn của tác giả trước cảnh đêm đẹp. - HTL: Tr¹ng th¸i xao xuyÕn cña t©m hån kh«ng cầm lòng được trước vẻ đẹp khó hững hờ của tạo hoá về đêm. - Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ (Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt) - Để ngắm trăng, người tù phải hướng ra ngoài song s¾t nhµ tï. - HTL: Chủ động đến với thiên nhiên, quên đi thân phận tù đày -> Đó là tình yêu thiên nhiên đến độ quên mình.. - Tõ c©u th¬ Tr¨ng nhßm khe cöa ng¾m nhµ th¬ (NguyÖt tßng song thÝch kh¸n thi gia), h·y cho biÕt: ?. BiÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ®­îc sö - PhÐp nh©n ho¸ (tr¨ng nhßm, ng¾m) -> gîi t¶ trăng như có linh hồn, trở nên sinh động, gần giũ, dung vµ t¸c dông cña nã? thân thiết với người. ?. Trăng ngắm nhà thơ, đó là việc khác thường hơn nữa là trăng chủ động theo khe cửa tòng song khích - Quan hệ gần gũi, thân tình luôn có nhau trong để đến với người tù. Điều này cho mọi cảnh ngộ. thấy đặc điểm nào trong quan hệ gi÷a B¸c víi thiªn nhiªn. ?. Khi ngắm trăng và được trăng - Trăng xuất hiện khiến người tù quên đi thân ngắm, người tù bồng thấy mình phận mình, tâm hồn được tự do rung động với vẻ đẹp của thiên nhiên. thµnh thi gia, v× sao thÕ? - Tâm hồn tự do rung cảm trước cái đẹp thì đó là t©m hån cña thi gia. ?. Trong 2 câu thơ diễn tả hoạt động - HTL: Dùng phép đối (đối xứng về ý giữa 2 câu,. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 238 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> ngắm của người và trăng, tác giả đã 2 chủ thể: một bên là người ngắm trăng/ một bên là trăng ngắm người) -> tạo sự cân đối của bức dïng nghÖ thuËt g×? t¸c dông? tranh ngắm trăng, tôn lên vẻ đẹp của cả trăng lẫn người, làm toát lên sự hài hoà, nhịp nhàng giữa con người và thiên nhiên. 3. Tæng kÕt ?. Nêu những nét đặc sắc về nghệ * Ghi nhí (SGK, tr38) thuËt cña bµi th¬? ?. Qua bµi th¬, em thÊy h×nh ¶nh B¸c Hå hiªn ra nh­ thÕ nµo? Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc - hiểu văn bản “Đi đường” II. §i ®­êng 1. T×m hiÓu chung vÒ bµi th¬ ?. Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c trong hoµn - HTL: §©y lµ bµi thø 30 trg NKTT, viÕt trg thêi c¶nh nµo? kì HCM bị bắt giam ở T.Q, Người bị giải hết nhà lao nµy sang nhµ lao kh¸c, kh¾p 13 huyÖn tØnh Quảng Tây. Bài thơ lấy đề tài từ những cuộc “đi đường” chuyển lao đầy gian khổ đó. - GV hướng dẫn HS đọc văn bản và - 1 -> 2 HS đọc văn bản. đọc mẫu. ?. H·y so s¸nh c¸c phÇn phiªn ©m, - HTL: dịch nghĩa, dịch thơ. Qua đó em có + Về thơ: nguyên tác là thể thất ngôn, bản dịch là nhËn xÐt g×? thÓ lôc b¸t. + VÒ ®iÖp ng÷: b¶n dÞch gi÷ ®­îc ®iÖp ng÷ ë c©u 2, 3 nh÷ng kh«ng gi÷ ®­îc ®iÖp ng÷ trong c©u ®Çu TÈu lé tµi chi tÈu lé nan. - GV chuÈn x¸c + VÒ dÞch nghÜa: Trïng san (líp nói, d·y nói) dÞch lµ nói cao kh«ng s¸t. -> B¶n dÞch th¬ tèt, lêi tho¸t, béc lé ®­îc c¸i “thần” của ngguyên tác, nhưng vẫn còn đôi chỗ ch­a hoµn toµn chung thµnh víi nguyªn t¸c. ?. Em h·y ph©n tÝch kÕt cÊu bµi th¬? - HTL: Bµi th¬ kÕt cÊu theo tr×nh tù khai, thõa, chuyÓn, hîp cña th¬ tø tuyÖt §­êng luËt. C¸c c©u thơ có mối liên hệ lô-gic với nhau, trong đó câu th¬ thø 3 cã vÞ trÝ quan träng. 2. Ph©n tÝch a. C©u khai - Yêu cầu HS đọc câu thơ đầu §i ®­êng míi biÕt gian lao, ?. Em cã nx g× vÒ ©m ®iÖu cña c©u -> ¢m ®iÖu trÇm l¾ng nh­ 1 lêi chiªm nghiÖm th¬ ? sâu xa về lẽ đời, về c.sống. ?. C©u më ®Çu ý nãi g× ? => Nói về nỗi gian lao của người đi đường. Đó là - GV: Câu thơ thật đơn sơ nhưng suy ngẫm thấm thía rút ra từ thực tế c.sống. nÆng suy nghÜ, chÊt chøa c¶m xóc vµ cã søc k.q réng lín. lµm cho ta nh­ h×nh dung thÊy con ®­êng gËp - HS nghe.. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 239 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> ghềnh trắc trở ấy, người tù - thi sĩ nhà hiền triết HCM đang suy ngẫm t­ lù vÒ con ®­êng ®i, con ®­êng đời, con đường CM. b. C©u thõa: N©ng cao p.triÓn lµm s¸ng tá ý c©u ®Çu. - Yêu cầu HS đọc câu 2. Nói cao råi l¹i nói cao trËp trïng; ?. ¢m ®iÖu c©u 2 cã g× kh¸c so víi -> ¢m ®iÖu c©u th¬ r¾n kháe nh­ vÏ ra trc m¾t ta ©m ®iÖu c©u ®Çu ? 1 chÆng ®­êng ch«ng gai, gian khæ vµ thÊm thÝa mu«n nçi nhäc nh»n. ?. C©u th¬ cã s.d b.ph¸p NT g× ? T¸c - §iÖp ng÷ - Lµm næi bËt nçi gian lao, khã kh¨n dụng của b.pháp NT đó ? triÒn miªn, v« tËn. c. Câu chuyển: có n.vụ chuyển ý, chuyển đề tài. - Yêu cầu HS đọc câu 3. Núi cao lên đến tận cùng, ?. Câu 3 diễn đạt ý gì ? - HTL: Bao nhiªu nói non trïng ®iÖp vµ khã kh¨n chồng chất đều đã vượt qua. Người đi đường cuối cùng đã lên đến chỗ tận cùng của núi cao. ?. Điều đó có ý nghĩa gì ? =>Con người phải có quyết tâm cao, có nghị lực kiên cường ẳê vượt qua mọi khó khăn thử thách vµ ph¶i chiÕn th¾ng mäi khã kh¨n. d. C©u hîp: lµ c©u kÕt tæng hîp ý cña c¶ bµi. - Yêu cầu HS đọc câu cuối. Thu vµo tÇm m¾t mu«n trïng nc non. ?. C©u cuèi cã ý nghÜa g× ? =>Thể hiện niềm hạnh phúc lớn lao của người - GV: Câu cuối thường có h/ả gây c.sĩ CM khi CM thắng lợi. ấn tượng nhất, thể hiện ý thơ chính gắn với chủ đề của cả bài thơ. Con ®­êng nói trËp trïng, nói cao chÊt ngất, con đường đời cũng dài dằng dÆc, con ®­êng CM chång chÊt gian lao nh­ng kh«ng ph¶i lµ v« tËn. Người đi đường không ngại khó, ng¹i khæ, kh«ng n¶n chÝ, biÕt kiªn trì thì rồi cuối cùng sẽ lên đến đỉnh - HS nghe cao chót vót, sẽ đi tới đích và sẽ đứng trên đỉnh cao của c.thắng vẻ vang. Từ trên đỉnh cao tận cùng đó, người đi đường có thể ngắm nhìn bao quát đất trời bao la. Đó là niềm vui sướng đ.biệt bất ngờ là phần thưởng quí báu giành cho người đi ®­êng sau bao nhiªu gian lao. 3. Tæng kÕt ?. Bµi th¬ cã nh÷ng nÐt næi bËt g× vÒ ND, NT ? * Ghi nhí (SGK, tr 40) - GV: Bµi th¬ cã 2 líp nghÜa. NghÜa ®en nãi vÒ viÖc ®i ®­êng nói ®Çy. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 240 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> gian lao. NghÜa bãng ngô ý s©u xa về đường đời của mỗi con người và con ®­êng CM. * Cñng cè: - §äc diÔn c¶m bµi th¬ “Ng¾m tr¨ng”? Qua bµi th¬, em thÊy h×nh ¶nh B¸c Hå hiÖn ra nh­ thÕ nµo? - “§i ®­êng” cã ph¶i lµ bµi th¬ t¶ c¶nh kh«ng? V× sao? H·y nªu v¾n t¾t néi dung ý nghÜa bµi th¬? * Hướng dẫn về nhà: - N¾m ch¾c kiÕn thøc bµi häc. - Đọc bài đọc thêm: “Nhật kí trong tù” và thơ Hồ Chí Minh ở Pác Bó. - ChuÈn bÞ bµi: C©u c¶m th¸n + Nghiên cứu trước bài học. + Tìm hiểu đặc điểm, công dụng của kiểu câu cảm thán.. Bµi 21 - TiÕt 86 Ngµy so¹n: 29/1/2010 Ngµy d¹y: 6/2/2010. C©u c¶m th¸n A. Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - HiÓu râ ®.®iÓm h.thøc cña c©u c¶m th¸n. Ph©n biÖt c©u c¶m th¸n víi c¸c kiÓu c©u kh¸c. - N¾m v÷ng chøc n¨ng cña c©u c¶m th¸n. BiÕt sö dông c©u c¶m th¸n phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp. B. Phương tiện và tài liệu tham khảo - §Ó häc tèt Ng÷ V¨n 8 - Hướng dẫn tự học Ngữ Văn 8. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học * KiÓm tra bµi cò: - Nêu các đặc điểm hình thức và chức năng của câu cầu khiến? - Lµm BT sau: C©u nµo trong c¸c c©u sau lµ c©u cÇu khiÕn? h·y chØ ra nh÷ng dÊu hiÖu h×nh thøc của câu cầu khiến đó? + Mẹ đưa bút thước cho con cầm. + Các em đừng khóc. Trưa nay các em được về nhà cơ mà. Và ngày mai lại ®­îc nghØ c¶ ngµy n÷a. + Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà. Gîi ý: + Mẹ đưa bút thước cho con cầm. (về hình thức câu dùng dấu chấm nhưng có từ mang ý nghĩa xin, cho. Câu đó là lời đề nghị). Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 241 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> + Các em đừng khóc. (Về hình thức, câu không có dấu chấm than nhưng có từ đừng nhằm ý khuyên can) + Con nÝn ®i! (C©u cã tõ “®i” vµ dÊu chÊm than nh»m ý dç dµnh) * Khởi động: * Bµi míi: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm hình thức và chức năng chính của câu cảm thán I. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng 1. VÝ dô - GV yêu cầu HS đọc VD (SGK) - HS đọc VD 2. NhËn xÐt ?. Trong nh÷ng ®o¹n trÝch trªn, c©u - HTL: Nh÷ng c©u c¶m th¸n nµo lµ c©u c¶m th¸n? a. Hìi ¬i l·o H¹c! b. Than «i! ?. Đặc điểm hình thức nào cho biết đó - HTL: lµ c©u c¶m th¸n? + Tõ ng÷ c¶m th¸n: Hìi ¬i, than «i. + DÊu c©u: dÊu chÊm than. ?. Tác dụng của các câu cảm thán - HTL: Dùng để bộc lộ cảm xúc của người nói, trªn? người viết trong giao tiếp hàng ngày và trong v¨n b¶n nghÖ thuËt. ?. Đặt câu cảm thán trong đó có từ - 3 -> 4 HS đặt câu. c¶m th¸n: «i, chao ¬i, trêi ¬i, biÕt - VD: bao, xiÕt bao, biÕt chõng nµo? + Chao ôi, bình minh đẹp quá! + Buæi chiÒu th¬ méng biÕt bao! + Ôi, những đêm trăng lên!... Hoạt động 2: Hướng dẫn luyện tập II. LuyÖn tËp Bµi tËp 1 ?. X§ yªu cÇu BT? - HS nªu yªu cÇu BT. ?. C¸c c©u trong nh÷ng ®o¹n trÝch - HTL: cã nh÷ng c©u c¶m th¸n sau: “Than «i!”, trên có phải đều là câu cảm thán “Lo thay!”, “Nguy thay”, “Hỡi cảnh rừng ghê kh«ng? V× sao? gím cña ta ¬i!”, “Chao «i, cã biÕt ®©u r»ng: hung h¨ng, hèng h¸ch l¸o chØ tæ ®em th©n mµ - GV chuÈn x¸c: tr¶ nî cho nh÷ng cö chØ ngu d¹i cña m×nh th«i” - Nh÷ng tõ in ®Ëm lµ nh÷ng tõ ng÷ c¶m th¸n. Bµi tËp 2 ?. Nªu y/c BT? - HS nªu y/c BT. ?. Ph©n tÝch t×nh c¶m, c¶m xóc cña - HTL: c¸c c©u trong BT2? a. Lời than thở của những người nông dân dưới chế độ phong kiến. b. Lời than thở của người chinh phụ trước nỗi - GV chuÈn x¸c tru©n chuyªn do chiÕn tranh g©y ra. c. Tâm trạng bế tắc của nhà thơ trước cuộc sống. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 242 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> d. Sự ân hận của Dế Mèn trước cái chết thảm thương, oan ức của Dế Choắt. ?. Có thể xếp những câu trên vào câu - HTL: Tuy đều bộc lộ tình cảm, cảm xúc c¶m th¸n kh«ng? V× sao? nh­ng kh«ng cã c©u nµo lµ c©u c¶m th¸n, v× không có hình thức đặc trưng của kiểu câu này. Bµi tËp 3 ?. Đặt 2 câu cảm thán để bộc lộ cảm - 2 HS lên bảng đặt câu. xóc: - VD: a. Trước tình cảm của một người thân a. Mẹ ơi, tình yêu mà mẹ dành cho con thiêng dµnh cho m×nh. liªng biÕt bao! b. Khi nh×n thÊy mÆt trêi mäc. b. §Ñp thay c¶nh mÆt trêi buæi b×nh minh! * Cñng cè: - Câu cảm thán có đặc điểm hình thức như thế nào? - Nªu chøc n¨ng cña c©u c¶m th¸n? * Hướng dẫn về nhà: - N¾m ch¾c kiÕn thøc bµi häc. - Lµm BT 4 Gợi ý: HS có thể hệ thống những đặc điểm và chức năng của các câu nghi vấn, cầu khiÕn, c¶m th¸n theo b¶ng sau: KiÓu c©u C©u nghi vÊn C©u cÇu khiÕn C©u c¶m th¸n. §Æc ®iÓm h×nh thøc. Chøc n¨ng. VÝ dô. - ChuÈn bÞ bµi: ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 5 + ¤n l¹i c¸c kiÓu bµi v¨n thuyÕt minh. + Nghiên cứu trước các đề văn trong SGK. + Mang vë bµi viÕt TLV.. Bµi 21 - TiÕt 87 + 88 Ngµy so¹n: 29/1/2010 Ngµy d¹y: 9/2/2010. ViÕt bµi TËp lµm v¨n sè 5 A. Mục tiêu cần đạt - Tæng kiÓm tra kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng lµm kiÓu v¨n b¶n thuyÕt minh. - RÌn kÜ n¨ng lµm bµi kiÓm tra. - Gi¸o dôc ý thøc tù gi¸c trong thi cö. B. Phương tiện và tài liệu tham khảo - §Ó häc tèt Ng÷ V¨n 8. - Hướng dẫn tự học Ngữ Văn 8.. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 243 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học * KiÓm tra bµi cò: (dµnh thêi gian kiÓm tra) * Khởi động: - GV nêu mục đích, yêu cầu của tiết kiểm tra. * Bµi míi: I. §Ò bµi: Giíi thiÖu vÒ chiÕc nãn l¸. II. Yªu cÇu: 1. Néi dung - Giíi thiÖu nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ chiÕc nãn l¸ (VD - MB: Khí hậu VN nóng ẩm, mưa nhiều, chính vì thế trang phục để đội của người VN rất phong phú. Chiếc nón là một trong nhiều loại trang phục để đội truyền thống của người VN) - H×nh d¸ng, cÊu t¹o: - ChÊt liÖu s¶n xuÊt - Các địa phương làm nón nổi tiếng. - C«ng dông: + Dïng khi ®i m­a, ®i n¾ng. + Để các cô gái làm đẹp. + Làm đạo cụ trong các điệu múa nón cổ truyền. + Người nước ngoài thích dùng làm quà... - C¸c c«ng ®o¹n lµm nãn.... 2. H×nh thøc - Bµi viÕt ph¶i cã bè côc râ rµng. - Vận dung linh hoạt các phương pháp thuyết minh. - Lêi v¨n cÇn ng¾n gän, chÝnh x¸c. III. BiÓu ®iÓm - Bài viết đạt các yêu cầu về hình thức và nội dung: + Bài viết có sáng tạo độc lập, linh hoạt: 9 -> 10 điểm. - Bài viết đạt các yêu cầu về hình thức ở mức khá: + Còn mắc lỗi nhỏ : diễn đạt, chính tả : 7 -> 8 điểm. - Bài viết đúng yêu cầu về nội dung và hình thức + Bài còn sơ sài, mắc lỗi diễn đạt, chính tả, vận dụng lí thuyết chưa linh hoạt: 5 -> 6 ®iÓm. - Nắm được yêu cầu đề, rõ bố cuc: + Văn chưa đạt yêu cầu về nội dung và hình hức, lủng củng: 3 -> 4 điểm. - Bài viết không đạt các yêu cầu trên: 1 -> 2 điểm. * Cñng cè: - GV thu bài, kiểm tra số lượng bài. - NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm giê viÕt bµi. * Hướng dẫn về nhà: - Nắm chắc kiến thức tập làm văn đã học. - Suy nghĩ, lập dàn ý các đề văn SGK, tìm đọc bài văn tham khảo. - ChuÈn bÞ bµi: C©u trÇn thuËt + Nghiên cứu trước bài học + Tìm hiểu về đặc điểm hình thức và chức năng của câu trần thuật.. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 244 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> TuÇn 24. Bµi 21 - TiÕt 89 Ngµy so¹n: 2/2/2010 Ngµy d¹y: 23/2/2010. C©u trÇn thuËt A. Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - Hiểu rõ đặc điểm hình thức của câu trần thuật. Phân biệt câu trần thuật với các kiểu câu kh¸c. - N¾m v÷ng chøc n¨ng cña kiÓu c©u trÇn thuËt. BiÕt sö dông c©u trÇn thuËt phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp. B. Phương tiện và tài liệu tham khảo - 108 bai tËp TiÕng ViÖt - Hướng dẫn tự học Ngữ Văn 8. - Ng÷ ph¸p TiÕng ViÖt C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học * KiÓm tra bµi cò: 1. Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu cảm thán? 2. Hãy thêm các từ ngữ cảm thán và dấu chấm than để chuyển đổi các câu sau thành câu c¶m th¸n: a. Anh đến muộn quá. b. Buæi chiÒu th¬ méng. c. Những đêm trăng lên. * Khởi động: * Bµi míi: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm hình thức và chức năng của câu trần thuật I. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng 1. VD (SGK) - Yêu cầu HS đọc các VD (SGK) - HS đọc VD. 2. NhËn xÐt ?. C¸c c©u ®­îc dÉn trong SGK cã - 1 -> 2 HS tr¶ lêi. dấu hiệu hình thức đặc trưng như - HTL: Chỉ có câu “Ôi! Tào Khê!” có đặc điểm nh÷ng kiÓu c©u nghi vÊn, cÇu khiÕn, h×nh thøc cña c©u c¶m th¸n, cßn tÊt c¶ nh÷ng c¶m th¸n hay kh«ng? c©u kh¸c th× kh«ng. - Trõ c©u 1 (d), c¸c c©u cßn l¹i lµ c©u - HS nghe. trÇn thuËt. - 2 -> 3 HS tr¶ lêi ?. Những câu này dùng để làm gì? - HTL: a. Câu 1, 2: dùng để trình bày suy nghĩ của người viết về truyền thống của dân tộc ta; Câu 3: dùng để yêu cầu.. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 245 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> b. Câu 1: dùng để kể; Câu 2: dùng để thông b¸o. - GV chuÈn x¸c. c. Dùng để miêu tả hình thức của một người đàn ông (Cai Tứ) d. Câu 2: dùng để nhận định; Câu 3: bộc lộ tình c¶m, c¶m xóc ?. Khi viết, kết thúc câu trần thuật - HTL: Kết thúc câu thường bằng dấu chấm, thường có đặc điểm gì? nhưng đôi khi nó có thể kết thúc bằng dấu chÊm than hoÆc dÊu chÊm löng. 3. KÕt luËn ?. Nêu đặc điểm hình thức và chức - HS khái quát kiến thức đã học. n¨ng cña c©u trÇn thuËt? - §äc ghi nhí (SGK, tr 46) ?. Trong 4 kiÓu c©u (nghi vÊn, cÇu - 2 -> 3 HS tr¶ lêi. khiÕn, c¶m th¸n, trÇn thuËt), kiÓu c©u - HTL: C©u trÇn thuËt lµ kiÓu c©u ®­îc dïng nµo ®­îc dïng nhiÒu nhÊt? V× sao? nhiều nhất. Vì gần như tất cả các mục đích giao tiếp khác nhau đều có thể thực hiện bằng câu trÇn thuËt. Hoạt động 2: Hướng dẫn luyện tập II. LuyÖn tËp Bµi tËp 1 - Y/c HS xác định y/c của BT - HS xác định y/c BT. ?. Xác định các kiểu câu? - 1 HS tr¶ lêi -> líp nhËn xÐt. - HTL: a. Cả 3 câu đều là câu trần thuật. Câu 1: dùng để kể; câu 2, 3: dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của Dế Mèn đối với cái chết của Dế Choắt. - GV chuÈn x¸c. b. Câu 1: câu trần thuật dùng để kể; Câu 2: câu cảm thán (được đánh dấu bằng từ quá) dùng để béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc; C©u 3, 4: c©u trÇn thuật dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc (cảm ¬n). Bµi tËp 2 - HS nªu y/c BT. ?. NhËn xÐt vÒ kiÓu c©u vµ ý nghÜa - HS tr¶ lêi -> líp nhËn xÐt. cña 2 c©u th¬? - HTL: C©u thø 2 trong phÇn dÞch nghÜa bµi th¬ Ng¾m tr¨ng cña HCM lµ mét c©u nghi vÊn (gièng víi kiÓu c©u cña c©u trong nguyªn t¸c bằng chữ Hán: “Đối thử lương tiêu nại nhược - GV chuÈn x¸c. hà?”), trong khi câu tương ứng trong phần dịch th¬ lµ mét c©u trÇn thuËt. 2 c©u tuy kh¸c nhau về kiểu câu nhưng đều diễn đạt một ý nghĩa: đêm trăng đẹp gây sự xúc động mãnh liệt cho nhµ th¬, khiÕn nhµ th¬ muèn lµm mét ®iÒu g× đó. Bµi tËp 3. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 246 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> - HS nªu y/c BT. ?. Xác định các kiểu câu và chức - HTL: n¨ng? a. C©u cÇu khiÕn. b. C©u nghi vÊn. c. C©u trÇn thuËt - GV chuÈn x¸c -> Cả 3 câu đều dùng để cầu khiến (có chức n¨ng gièng nhau) Câu b và c thể hiện ý cầu khiến (đề nghị) nhẹ nhµng, nh· nhÆn vµ lÞch sù h¬n c©u a. Bµi tËp 5 ?. Đặt câu trần thuật dùng để hứa hẹn, - 2 HS lên bảng làm BT -> lớp nhận xét. xin lçi, c¶m ¬n, chóc mõng, cam - HTL: ®oan? + C¶m ¬n: (Em) xin c¶m ¬n c«. + Chóc mõng: (Anh) xin chóc mõng em + Høa: (T«i) xin høa víi anh lµ ngµy mai t«i sÏ đến sớm. .... * Cñng cè: - Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu trần thuật? - Cho biÕt chøc n¨ng cña c¸c c©u trÇn thuËt sau: a. R¾n lµ loµi bß s¸t kh«ng ch©n. b. Một người vừa cởi áo mưa vừa cười làm quen với chúng tôi. c. Chúng ta phải thấm nhuần đạo lí Uống nước nhớ nguồn. d. Buæi chia tay cuèi n¨m häc cø b©ng khu©ng mét nçi buån. (Gîi ý: a. th«ng tin khoa häc b. th«ng tin - miªu t¶ c. Yªu cÇu d. béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc) * Hướng dẫn về nhà: - N¾m ch¾c kiÕn thøc bµi häc. - Lµm BT 4, 6 (SGK, tr 47) + Gợi ý bài tập 4: Tất cả các câu trong phần này đều là câu trần thuật, trong đó ở câu a và câu được dẫn lại trong b (Em muốn cả anh cùng đi nhận giải) được dùng để cầu khiến (yêu cầu người khác thực hiện một hành động nhất định). Còn câu thứ nhất trong b được dùng để kể. + Gợi ý BT 6: HS có thể viết một đoạn đối thoại giữa GV và HS, giữa bác sĩ và bênh nhân, giữa người mua hàng và người bán hàng... - Chuẩn bị bài: Chiếu dời đô + Đọc trước văn bản. + So¹n bµi.. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 247 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Bµi 22 - TiÕt 90 Ngµy so¹n: 3/2/2010 Ngµy d¹y: 23/2/2010. Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu - Lí Công Uẩn) A. Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - Thấy được khát vọng của nhân dân ta về một đất nước độc lập, thống nhất, hùng cường và khí phách của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh được phản ánh qua Chiếu dời đô. - Nắm được đặc điểm cơ bản của thể chiếu. Thấy được sức thuyết phục to lớn của Chiếu dời đô là sự kết hợp giữa lí lẽ và tình cảm. Biết vận dụng bài học để viết văn nghị luận. B. Phương tiện và tài liệu tham khảo - Hướng dẫn tự học Ngữ Văn 8. - §Ó häc tèt Ng÷ v¨n 8. - C¶m thô Ng÷ v¨n 8. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học * KiÓm tra bµi cò: - §äc thuéc lßng vµ diÔn c¶m v¨n b¶n phiªn ©m ch÷ H¸n vµ b¶n dÞch th¬ 2 bµi Ng¾m tr¨ng vµ §i ®­êng. Tr×nh bµy ng¾n gän hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña mçi bµi. - Qua 2 bài thơ, em nhận rõ hơn tâm hồn của người tù cộng sản như thế nào? * Khởi động: Định đô, lập nước là 1 trong những công việc quan trọng nhất của 1 quốc gia. Với khát vọng xây dựng một đất nước Đại Việt hùng mạnh và bền vững muôn đời, sau khi được triều thần suy tôn lên làm vua, Lí Công Uẩn đã đổi tên nước từ Đại Cồ Việt thành Đại Việt, đặt niên hiệu là Thuận Thiên (thuận theo trời) và quyết định dời kinh đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) ra thành Đại La - sau đổi tên thành Thăng Long (Rồng bay). Vua ban Thiên đô chiếu cho triều đình và nhâ dân được biết. * Bµi míi: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Hoạt động 1: Giới thiêu chung I. Giíi thiÖu chung - Tõ chó thÝch SGK, h·y cho biÕt: - 1 -> 2 HS tr¶ lêi -> líp nhËn xÐt. ?. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ ChiÕu trªn - HTL: các phương diện: mục đích, nội dung, + Thể Chiếu: h×nh thøc. • Mục đích: Là thể văn do vua dùng để ban bố mÖnh lÖnh. • Nội dung: Chiếu thường thể hiện một tư tưởng - GV chuÈn x¸c lớn lao có ảnh hưởng đến vận mệnh triều đại, đất nước. • H×nh thøc: ChiÕu cã thÓ ®­îc viÕt b»ng v¨n vÇn, v¨n biÒn ngÉu hoÆc v¨n xu«i.. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 248 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> ?. Em hiÓu g× vÒ t¸c gi¶ cña bµi ChiÕu + T¸c gi¶: LÝ C«ng UÈn (tøc LÝ Th¸i Tæ - lµ dời đô và lí do ra đời của bài chiếu người thông minh, nhân ái, có chí lớn, sáng lập vương triều nhà Lí) cho rằng kinh đô cũ của nµy? nhµ §inh, Lª ë Hoa L­ (Ninh B×nh) lµ n¬i Èm thÊp, chËt hÑp, tù tay «ng viÕt bµi chiÕu bµy tá ý định dời đô ra thành Đại La (Hà Nội) II. §äc - hiÓu v¨n b¶n Hoạt động 2: Đọc và tìm hiểu chú thích 1. §äc, chó thÝch - Hd đọc: Đọc với giọng điệu chung lµ trang träng nh­ng cã nh÷ng c©u - HS nghe. cần nhấn mạnh sắc thái tình cảm tha - 1 -> 2 HS đọc bài. thiÕt hoÆc ch©n t×nh: “TrÉm rÊt ®au xót...dời đổi”, “Trẫm muốn...thế nµo?” - HS nªu th¾c m¾c vÒ nh÷ng tõ ch­a hiÓu. -Gi¶i thÝch tõ khã. Hoạt động 3: Tìm hiểu chung về văn bản 2. T×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n - Quan sát văn bản Chiếu dời đô, cho - HS theo dõi văn bản. biÕt: ?. Bµi chiÕu nµy thuéc kiÓu v¨n b¶n - 1 -> 2 HS tr¶ lêi. nào em đã học? Vì sao em xác định - HTL: Kiểu văn bản nghị luận. Vì nó được viết bằng phương thức lập luận để trình bày và ®­îc nh­ thÕ? thuyết phục người nghe theo tư tưởng dời đô cña t¸c gi¶. ?. Nếu là văn nghị luận thì vấn đề - HTL: Sự cần thiết phải dời kinh đô từ Hoa Lư vÒ §¹i La. nghÞ luËn ë bµi chiÕu nµy lµ g×? ?. Vấn đề đó được trình bày bằng mấy - HTL: 2 luận điểm luận điểm? Mỗi luận điểm ứng với + Luận điểm 1: Vì sao phải dời đô? (từ đầu -> không thể không dời đổi) đoạn nào của văn bản Chiếu dời đô? + LuËn ®iÓm 2: V× sao thµnh §¹i La l¹i xøng đáng là kinh đô bậc nhất? (phần còn lại) Hoạt động 4: Hướng dẫn phân tích 3. Ph©n tÝch a. Vì sao phải dời đô? - LuËn ®iÓm trong v¨n nghÞ luËn thường được triển khai bằng một số luËn cø (tøc lµ mét sè lÝ lÏ vµ dÉn - HS nghe vµ theo dâi v¨n b¶n. chøng). Theo dâi phÇn ®Çu bµi ChiÕu dời đô và cho biết: ?. Luận điểm Vì sao phải dời đô được - HTL: 2 luận cứ làm sáng rõ bằng những luận cứ nào? + Dời đô là điều thường xuyên xảy ra trong lịch sử các triều đại. + Nhà Đinh và Lê của ta đóng đô một chỗ là h¹n chÕ.. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 249 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> - Theo dâi ®o¹n v¨n tr×nh bµy luËn cø - HS theo dâi ®o¹n: tõ ®Çu -> phån thÞnh. 1, cho biÕt: ?. Nh÷ng lÝ lÏ vµ chøng cí nµo ®­îc - HTL: viÖn dÉn? + Nhà Thương năm lần dời đô, nhà Chu 3 lần dời đô. + Không phải theo ý riêng mà vì muốn đóng đô - GV chuÈn x¸c ë n¬i trung t©m, m­u toan nghiÖp lín, tÝnh kÕ muôn đời cho con cháu. + Khiến cho vận nước lâu dài, phong tục phồn thÞnh. ?. TÝnh thuyÕt phôc cña c¸c chøng cí - HTL: và lí lẽ đó là gì? + Cã s½n trong lÞch sö, ai còng biÕt. + Các cuộc dời đô đó đều mang lại lợi ích lâu dµi vµ phån thÞnh cho d©n téc. - Theo dõi đoạn văn trình bày luận - HS theo dõi đoạn: Thế mà...dời đổi. ®iÓm 2, cho biÕt: - HTL: ?. Nh÷ng lÝ lÏ vµ chøng cí nµo ®­îc + Hai nhµ §inh, Lª kh«ng noi theo dÊu cò, cø viÖn dÉn? đóng yên đô thành. + Khiến cho triều đại không được lâu bền, trăm hä ph¶i hao tèn, mu«n vËt kh«ng ®­îc thÝch nghi. ?. TÝnh thuyÕt phôc cña c¸c chøng cí, - HTL: lÝ lÏ trªn lµ g×? + Đề cập đến sự thật của đất nước liên quan đến nhà Đinh, nhà Lê định đô ở Hoa Lư. + Điều này không đúng với kinh nghiệm lịch sử, khiến đất nước ta không trường tồn, phồn vinh. ?. B»ng nh÷ng hiÓu biÕt lÞch sö, h·y - HTL: Thời Đinh, Lê thế và lực chưa đủ mạnh, gi¶i thÝch lÝ do 2 triÒu §inh, Lª vÉn nước ta luôn phải chống chọi với nạn ngoại phải dựa vào vùng núi Hoa Lư để xâm. Hoa Lư là nơi địa thế kín đáo do núi non đóng đô? hiÓm trë t¹o ra cã thÓ chèng chäi víi n¹n ngo¹i x©m. - 1 -> 2 HS tr¶ lêi -> líp nhËn xÐt. ?. Tính thuyết phục của lí lẽ dời đô - HTL: được tăng lên khi người viết lồng vào + Khẳng định sự cần thiết phải dời kinh đô từ c¶m xóc cña m×nh: TrÉm rÊt ®au xãt Hoa L­ vÒ §¹i La. về việc đó, không thể không dời đổi. + Khát vọng muốn thay đổi đất nước để phát Điều đó đã khẳng định tư tưởng và triển đất nước đến hùng cường. ph¶n ¸nh kh¸t väng nµo cña LÝ C«ng UÈn? b. Vì sao thành Đại La xứng đáng là kinh đô bËc nhÊt? - HTL: ?. LuËn ®iÓm thø 2 cña bµi chiÕu ®­îc + C¸i lîi thÕ cña thµnh §¹i La. tr×nh bµy b»ng nh÷ng luËn cø nµo? + Đại La là thắng địa của đất Việt. ?. §Ó lµm râ lîi thÕ cña thµnh §¹i La, - HTL:. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 250 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> tác giả đã dùng những chứng cớ nào?. + Đại La là kinh đô cũ của Cao Vương. + Nơi trung tâm trời đất. - GV chuÈn x¸c + Cã thÕ rång cuén, hæ ngåi. + Đúng ngôi nam bắc đông tây; tiện hướng nh×n s«ng dùa nói... ?. Vì sao các chứng cớ đó có sức - HTL: Vì chúng được phân tích trên nhiều mặt: thuyÕt phôc? lịch sử, địa lí, dân cư... ?. ë luËn cø 2, t¸c gi¶ gäi §¹i La lµ thắng địa của đất Việt, đất như thế - HTL: đất tốt, lành, vững, có thể đem lại nhiều lợi ích cho kinh đô. nào được gọi là thắng địa? ?. Khi tiªn ®o¸n §¹i La sÏ lµ Chèn tô - 2 -> 3 HS tr¶ lêi -> líp bæ sung. hội trọng yếu của bốn phương đất - HTL: nước, cũng là nơi kinh đô bậc nhất + Khát vọng thống nhất đất nước. của đế vương muôn đời, tác giả đã + Hi vọng về sự bền vững của quốc gia. bộc lộ khát vọng nào của nhà vua + Khát vọng về một đất nước vững mạnh, hùng cũng như của dân tộc ta lúc bấy giờ? cường. ?. Cuèi bµi chiÕu lµ lêi tuyªn bè: - HTL: Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của + Khẳng định ý chí dời kinh đô từ Hoa Lư về đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ Đại La. thế nào? Em hiểu gì về tư tưởng và + Tin tưởng ở quan điểm dời đô của mình hợp tình cảm của Lí Công Uẩn qua lời với ý nguyện của mọi người. tuyªn bè nµy? 4. Tæng kÕt ?. Đọc Chiếu dời đô, em hiểu khát - HTL: Khát vọng về một đất nước độc lập, thống nhất, hùng cường. väng nµo cña nhµ vua vµ d©n téc? ?. Qua đó em hiểu gì về Lí Công - HTL: Có tầm nhìn sáng suốt về vận mệnh đất nước, lòng tin vào tương lai dân tộc -> lòng yêu UÈn? nước cao cả. * Cñng cè: - Chứng minh Chiếu dời đô có sức thuyết phục lớn bởi có sự kết hợp giữa lí trí và tình c¶m? - Vì sao nói việc Chiếu dời đô ra đời phản ánh ý chí độc lập, tự cường và sự phát triển lín m¹nh cña cña d©n téc §¹i ViÖt? * Hướng dẫn về nhà: - N¾m ch¾c kiÕn thøc bµi häc. - Chứng minh Chiếu dời đô có kết cấu chặt chẽ, lập luận giàu sức thuyết phục? (Gîi ý: KÕt cÊu chÆt chÏ thÓ hiÖn ë tr×nh tù lËp luËn: + Nêu sử sách làm tiền đề, làm chỗ dựa cho lí lẽ. + Soi sáng tiền đề vào thực tế 3 triều đại Đinh, Lê. + Đi tới kết luận: khẳng định Đại la là nơi tốt nhất để chọn làm kinh đô -> Giµu søc thuyÕt phôc: kÕt hîp gi÷a lÝ vµ t×nh) - Chuẩn bị bài: Câu phủ định + Nghiên cứu trước bài học. + Tìm hiểu về đặc điểm hình thức và chức năng của câu phủ định.. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 251 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Bµi 22 - TiÕt 91 Ngµy so¹n: 4/2/2010 Ngµy d¹y: 24/2/2010. Câu phủ định A. Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - Hiểu rõ đặc điểm hình thức của câu phủ định. - Nắm vững chức năng của câu phủ định. Biết sử dụng câu phủ định phù hợp với tình huèng giao tiÕp. B. Phương tiện và tài liệu tham khảo - Hướng dẫn tự học Ngữ Văn 8. - §Ó häc tèt Ng÷ v¨n 8. - Ng÷ ph¸p TiÕng ViÖt C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học * KiÓm tra bµi cò: - Câu trần thuật có những đặc điểm và chức năng gì? - Đặt 2 câu trần thuật? Chỉ rõ chức năng của câu trần thuật đó? * Khởi động: (GV giới thiệu) * Bµi míi: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm hình thức và chức năng của câu phủ định I. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng 1. VÝ dô (SGK) - Yêu cầu HS đọc VD mục 1. - HS đọc VD mục 1. 2. NhËn xÐt ?. Về đặc điểm hình thức, các câu - 1 -> 2 hS trả lời. b,c,d cã g× kh¸c víi c©u a? - HTL: c¸c c©u b,c,d kh¸c c©u a v× cã chøa c¸c từ phủ định: không chưa, chẳng. ?. Về chức năng, các câu b,c,d có gì - HTL: Các câu b,c,d phủ định việc Nam đi Huế kh¸c c©u a? còn câu a khẳng định việc Nam đi Huế. - GV ®­a c¸c VD môc 2. - HS đọc các VD mục 2. ?. Trong đoạn trích trên, những câu - HS xác định -> Lớp nhận xét. nào có từ ngữ phủ định? - HTL: Các câu có từ ngữ phủ định: + Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn. + §©u cã! ?. Cho biết mục đích sử dụng các từ - HTL: Mục đích ngữ phủ định của mấy ông thầy bói? + Không phải: bác bỏ nhận định của ông thầy bãi sê vßi. + Đâu có: trực tiếp bác bỏ nhận định của ông thÇy bãi sê ngµ. - GV chèt: C©u Nam kh«ng ®i HuÕ lµ câu phủ định miêu tả. Các câu Không - HS nghe.. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 252 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> phải..., Đâu có... là các câu phủ định miÓu t¶.. 3. KÕt luËn ?. Câu phủ đinh có đặc điểm hình * Ghi nhớ (SGK) thøc vµ chøc n¨ng g×? Hoạt động 2: Hướng dẫn luyện tập II. LuyÖn tËp Bµi tËp 1 - HS nªu y/c bµi tËp. ?. C¸c c©u trong ®o¹n trÝch, c©u nµo lµ - HS lµm BT -> líp nhËn xÐt. câu phủ định bác bỏ? Vì sao? - HTL: Có những câu phủ định bác bỏ sau: + Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu! + Không, chúng con không đói nữa đâu. - GV: Câu thứ 2 trong c, Hai đứa ăn - Đó là những câu phủ định bác bỏ vì nó “phản hết ngần kia củ khoai thì nó mòng bác” một ý kiến, nhận định trước đó: bụng ra rồi còn đói gì nữa cũng có ý + Câu Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì nghĩa bác bỏ nhưng không phải là câu đâu! là câu ông giáo dùng để “phản bác” lại phủ định vì không có từ ngữ phủ định. suy nghĩ của lão Hạc. (Cái giống nó cũng khôn! Còn câu phủ định trong a và câu phủ Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử nhìn định thứ 2 trong b (Vả lại ai nuôi chó tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A! lãogià tệ lắm! mµ ch¶ b¸n hay giÕt thÞt) lµ c©u phñ T«i ¨n ë víi l·o nh­ thÕ mµ l·o xö víi t«i nh­ định miêu tả. thÕ nµy µ?” Th× ra t«i giµ b»ng nµy tuæi ®Çu råi còn đánh lừa một con chó! ) + Câu Không, chúng con không đói nữa đâu là câu cái Tí muốn làm thay đổi (“phản bác”) điều mà nó cho là mẹ nó đang nghĩ: mấy đứa con đang đói quá. Bµi tËp 2 - Yêu cầu HS quan sát các đoạn trích. - HS đọc đoạn trích. ?. Những câu trên có ý nghĩa phủ định - 1 -> 2 HS trả lời -> lớp nhận xét. kh«ng? V× sao? - HTL: Tất cả 3 câu trong a, b, c đều là câu phủ định vì đều có những từ ngữ phủ định như kh«ng trong a vµ b, ch¼ng trong c. Nh­ng những câu phủ định này có điểm đặc biệt là có một từ phủ định kết hợp với một từ phủ định - GV chuÈn x¸c. kh¸c (a: kh«ng ph¶i lµ kh«ng) hay kÕt hîp víi mét tõ nghi vÊn (c: ai ch¼ng), hoÆc kÕt hîp víi một từ ngữ phủ định khác và một từ bất định (b: không ai không). Khi đó ý nghĩa của cả câu phủ định là khẳng định, chứ không phải phủ định. ?. Đặt những câu không có từ ngữ phủ - 2 -> 3 HS đặt câu: định mà có ý nghĩa tương đương với a. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện nh÷ng c©u trªn? hoang đường song có ý nghĩa (nhất định). b. Tháng Tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng ai còng tõng ¨n tÕt Trung thu, ¨n nã nh­ ¨n c¶. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 253 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> mïa thu vµo lßng d¹. - GV uèn n¾n, nhËn xÐt. c. Tõng qua thêi th¬ Êu ë Hµ Néi, ai còng cã mét lÇn nghÓn cæ nh×n lªn t¸n l¸ cao vót mµ ng¾m nghÝa mét c¸ch ­íc ao chïm sÊu non xanh hay thÝch thó chia nhau nhÊm nh¸p mãn sấu dầm bán trước cổng trường. ?. So sánh những câu mới đặt với - 2 -> 3 HS nhận xét: những câu trên và cho biết có phải ý + Các câu trong SGK dùng cách phủ định của nghĩa của chúng hoàn toàn giống phủ định để khẳng định thường có ý nghĩa khẳng định mạnh và có sức thuyết phục cao. nhau kh«ng? + Các câu khẳng định tương đương thường có ít søc thuyÕt phôc h¬n. Bµi tËp 3 - HS nªu y/c BT. - NhËn xÐt c©u v¨n: Cho¾t kh«ng dËy ®­îc n÷a, n»m thoi thãp. ?. Nêu Tô Hoài thay từ phủ định - HTL: Choắt chưa dậy được, nằm thoi thóp. kh«ng b»ng ch­a th× nhµ v¨n ph¶i viÕt l¹i c©u nµy nh­ thÕ nµo? - HTL: Nghĩa của câu có sự thay đổi. Nếu viết ?. Nghĩa của câu có thay đổi không? kh«ng dËy ®­îc n÷a cã nghÜa lµ vÜnh viÔn không dậy được (phủ định tuyệt đối). Viết chưa dậy được có nghĩa là sau đó có thể dậy được (phủ định tương đối) ?. C©u nµo phï hîp víi c©u chuyÖn - HTL: C©u v¨n cña T« Hoµi rÊt phï hîp víi h¬n? V× sao? diÔn biÕn cña c©u chuyÖn, v× vËy kh«ng nªn viÕt l¹i. * Cñng cè: - Câu phủ định có đặc điểm hình thức và chức năng như thế nào? - Đặt 1 câu phủ định và chỉ rõ đặc điểm hình thức và chức năng của câu? * Hướng dẫn về nhà: - N¾m ch¾c kiÕn thøc bµi häc. - Lµm BT 4, 5, 6 (SGK, trang 54) Gîi ý: + BT 4: 4 câu a, b, c, d đều là những câu phủ định bác bỏ nhưng không có từ ngữ phủ định. + BT 5: Kh«ng thÓ thay thÕ quªn b»ng c¸c tõ kh«ng, ch­a b»ng ch¼ng ®­îc. - Chuẩn bị bài: Chương trình địa phương (phần: TLV) + Nghiên cứu trước bài học. + Tìm hiểu về di tích, thắng cảnh địa phương + Viết một bài thuyết minh về di tích, thắng cảnh địa phương không quá 1000 từ. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 254 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Bµi 22 - TiÕt 92 Ngµy so¹n: 5/2/2010 Ngµy d¹y: 27/2/2010. Chương trình địa phương (phần Tập làm văn) A. Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - VËn dông kÜ n¨ng lµm bµi v¨n thuyÕt minh. - Tự giác tìm hiểu những di tích, thắng cảnh ở quê hương mình. - Nâng cao lòng yêu quý quê hương. B. Phương tiện và tài liệu tham khảo - Hướng dẫn tự học Ngữ văn 8. - 150 bµi TLV líp 8. - §Üa h×nh vÒ di tÝch C«n S¬n - KiÕp B¹c C, Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học * KiÓm tra: (KT viÖc chuÈn bÞ bµi ë nhµ cña HS) * Khởi động: * Bµi míi: Hoạt động 1: GV hướng dẫn HS chuẩn bị - GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm giao một đề tài phù hợp, sau khi đã thống nhất víi sù lùa chän cña HS: + Nhãm 1: giíi thiÖu chïa lµng. + Nhóm 2: giới thiệu đình làng. + Nhóm 3: giới thiệu về cây cầu bắc qua dòng sông quê hương. + Nhóm 4: giới thiệu 1 địa danh của quê hương gắn liền với lịch sử đấu tranh của đất nước. - GV l­u ý víi HS: + Cần xác định rõ danh lam thắng cảnh - di tích lịch sử ở địa phương (trong phạm vi th«n, x·, huyÖn, tØnh). + Có thể có các trường hợp: danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử vừa là danh lam thắng cảnh vừa là di tích lịch sử, một ngôi chùa, đình, đền, miếu, cầu, đường, chợ, sông, hồ, hang động, núi non, cây (đa, gạo, dừa...), lăng tẩm, nghĩa trang.... - HS cã thÓ tuú ý lùa chän theo kh¶ n¨ng vµ së thÝch cña b¶n th©n. - GV hướng dẫn HS điều tra đối tượng: + §Õn tham quan trùc tiÕp Ýt nhÊt 1 -> 2 lÇn. Quan s¸t kÜ vÒ vÞ trÝ, ph¹m vi khu«n viªn, tõ bao qu¸t -> cô thÓ, tõ ngoµi vµo trong. + Tìm hiểu di tích, cảnh quan bằng cách hỏi han, trò chuyện với những người trông coi ở đó (sư, bảo vệ...) để biết về lịch sử hình thành, tu tạo, phát triển lễ hội... + Tìm đọc các sách, báo, tranh, ảnh, bản đồ, sơ đồ... có liên quan đến danh lam, di tích. + Soan dµn ý chi tiªt bµi thuyÕt minh. VD: Phần MB: Dẫn vào danh lam-di tích; vai trò của danh lam-di tích đối với đời sống văn hoá, tinh thần của nhân dân địa phương... PhÇn TB: (cã thÓ theo c¸c c¸ch sau). Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8. 255 Lop8.net. NguyÔn ThÞ YÕn.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>