Giáo án Ngữ văn lớp 6 - Tuần 5 - Tiết 19: Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TRƯỜNG THCS HIỆP THẠNH. Nguyeãn Thò Kim Loan. GIÁO ÁN NGỮ VĂN 6. Tuaàn : 05 Tieát : 19. Ngày soạn : 01/09/2010 Ngaøy daïy : 10/09/2010. Tieáng Vieät. TỪ NHIỀU NGHĨA VAØ HIỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ. I. UÏC TIEÂU -HS cần nắm: Khái niệm từ nhiều nghĩa, hiện tượng chuyển nghĩa của từ, nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ. II. CHUAÅN BÒ : - GV : Tham khảo tài liệu SGK, SGV, thiết kế giáo án, tra từ điển, bảng phụ. - HS : Đọc – trả lời câu hỏi SGK . III. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG :. Hoạt động giáo viên. Hoạt động học sinh. - OÅn ñònh neà neáp – kieåm tra sæ soá. - Baùo caùo sæ soá. Hỏi: Em hiểu như thế nào về nghĩa - Trả lời cá nhân. của từ? Có mấy cách giải thích - Nghe, ghi tựa. nghĩa của từ? - Tạo tình huống về nghĩa của từ (Baûng phuï) -> daãn vaøo baøi -> ghi tựa.. - Gọi HS đọc bài thơ SGK. Hoûi : + Mấy sự vật có chân (Nhìn thấy, sờ thấy)? + Sự vật nào không chân nhưng vẫn được đưa vào thơ? - Yêu cầu HS tra từ điển để hiểu nghĩa của từ chân. - GV chốt lại: Từ chân là từ có nhieàu nghóa. - Yêu cầu HS tìm một số từ nhiều nghóa -> GV ghi baûng.. - Đọc SGK. - Cá nhân dựa vào bài thơ phát hiện: + Sự vật có chân. + Sự vật không chân: cái võng -> Ca ngợi anh bộ đội hành quân. - Nghe.. Nội dung hoạt động + Hoạt động 1 : Khởi động. ( 5 phuùt) - Ổn định lớp. - Kieåm tra baøi cuõ. - Giới thiệu bài mới.. + Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hieåu khaùi niệm từ nhiều nghóa vaø hieän tượng chuyeån nghĩa của từ. (15 phuùt) - Tìm hiểu khái niệm từ nhiều nghóa. I. Từ nhiều nghĩa: - VD: Từ “Mũi”: + Bộ phận cơ thể người hoặc động vật dùng để thở, ngữi (Mũi trâu, mũi người……). + Bộ phận phía trước của phương tiện giao thông đường thuyû (Muõi thuyeàn, muõi taøu……). + Bộ phận phía trước của vũ khí saéc, nhoïn (Muõi dao, muõi kim……).. - Caù nhaân phaùt hieän: Muõi (Muõi thuyeàn, muõi dao,……) - HS tìm từ 1 nghĩa. VD: Xe đạp, hoa hồng,…… - Nhận xét: Từ có thể có 1 nghĩa - Yêu cầu HS tìm một số từ chỉ 1 hoặc nhiều nghĩa. - 1 HS đọc ghi nhớ. nghóa -> GV ghi baûng. - Quan sát ngữ liệu. Hỏi: Em rút ra nhận xét gì về nghĩa - Suy nghĩ trả lời: Nghĩa đầu tiên là chân trâu, chân người. của từ? - Nghe. - 2 HS ñaët caâu. - Gọi HS đọc lại ghi nhớ. - Cho HS xem lại ngữ liệu: nghĩa - Cá nhân trả lời: Dùng 1 nghĩa nhất của từ “chân” qua bảng phụ. ñònh. Hỏi: Nghĩa đầu tiên của từ chân? Đọc – quan sát. -> Đó là nghĩa gốc (Đen, chính), - Ghi nhớ SGK trang 56. những nghĩa còn lại là nghĩa - Thảo luận nhanh (2 HS) -> Nhận - Tìm hiểu hiện tượng chuyển xeùt. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TRƯỜNG THCS HIỆP THẠNH. chuyeån. - Cho HS đặt câu có từ chân. - GV ghi baûng. Hỏi: Trong câu trên, từ chân được hieåu nhö theá naøo? - Cho HS xem ngữ liệu: “Gần mực……”. GIÁO ÁN NGỮ VĂN 6. + Ñen: maøu ñen -> xaáu. + Sáng: cường độ ánh sáng -> tốt. - Trả lời ghi nhớ SGK. - Cá nhân đọc ghi nhớ.. Hỏi: Từ “đen” và ”sáng” trong câu trên được hiểu theo mấy nghĩa? - Yêu cầu HS tìm ví dụ tương tự. Hỏi: Từ các ví dụ trên, em hiểu như thế nào là hiện tượng chuyển nghĩa của từ? - Gọi 1 HS đọc ghi nhớ.. nghĩa của từ. II. Hiện tượng chuyển nghĩa của từ:. VD1 : Caùi chaân toâi ñau quaù. -> Duøng nghóa nhaát ñònh.. VD2 : Gần mực thì đen, gần đèn thì saùng. + Ñen: Maøu ñen (Caùi xaáu). + Sáng: Chỉ cường độ ánh sáng (Caùi toát). - Ghi nhớ SGK trang 56.. - Gọi HS đọc + xác định yêu cầu - Đọc + nắm yêu cầu bài tập. -> 3 HS lên bảng thực hành -> lớp baøi taäp. nhaän xeùt. - Gọi 3 HS lên bảng thực hành. -> Nhận xét, sửa chữa.. - Đọc + xác định yêu cầu bài tập 2. - Thaûo luaän nhanh (2 HS). - Yêu cầu HS đọc xác định yêu cầu - Đọc SGK. - 2 HS lên bảng thực hành -> lớp baøi taäp 2, cho HS thaûo luaän nhanh. -> GV nhaän xeùt, boå sung. nhaän xeùt. - Yêu cầu HS đọc xác định yêu cầu baøi taäp 3. - Gọi HS tìm hiện tượng chuyển nghóa. - 1 HS đọc SGK + nắm yêu cầu bài taäp. - Thaûo luaän -> trình baøy keát quaû thaûo luaän. - Gọi HS đọc đoạn trích -> nêu yêu caàu baøi taäp cho HS thaûo luaän. - GV nhaän xeùt, boå sung. - Lớp viết chính tả. - Đọc SGK.. - Yêu cầu HS viết đúng một sớ từ deã sai. - Cho HS đọc thêm.. - Cho câu tục ngữ: “Tốt gỗ……”. Nguyeãn Thò Kim Loan. - Cá nhân trả lời: 2 nghĩa. Lop6.net. + Hoạt động 3: Hướng dẫn luyeän taäp: (20 phuùt) Baøi taäp 1: + Đầu: Đầu bàn, đầu bảng, đầu tieân, …… + Tay: Tay suùng, tay caøy, tay anh chò, …… + Muõi: Muõi dao, muõi kim, muõi thuyeàn, …… Baøi taäp 2: + Laù: Laù phoåi, laù gan, laù laùch, + Quaû: Quaû tim, quaû thaän, …… Baøi taäp 3: a. Mẫu: Sự vật -> Hành động + Hộp sơn -> Sơn cửa. + Caùi baøo -> Baøo goã. b. Mẫu: Hành động -> Đơn vị + Gaùnh luùa -> Moät gaùnh luùa. + Cuoän giaáy laïi -> 3 cuoän giaáy Baøi taäp 4: a. Tác giả nêu 2 nghĩa của từ buïng, coøn thieáu moät nghóa: Phaàn phình to của một số sự vật. VD: Buïng chaân. b. + Aùm buïng nghóa a1. + Toát buïng nghóa a2. + Buïng chaân nghóa a3. Baøi taäp 5: Vieát chính taû. + Hoạt động 4: Củng cố – daën doø. (5 phuùt) - Cuûng coá:.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TRƯỜNG THCS HIỆP THẠNH. Nguyeãn Thò Kim Loan. GIÁO ÁN NGỮ VĂN 6. Hỏi: Từ “gỗ” và từ ”nước sơn” được dùng với mấy nghĩa? Giải - Thực hiện theo yêu cầu GV. thích nghĩa của 2 từ trên. -> Củng coá laïi baøi hoïc. - Yêu cầu học ghi nhớ. - Chuẩn bị: Lời văn, đoạn văn tự sự. - Trả bài: hiểu đề và cách làm văn tự sự.. Lop6.net. - Daën doø:.

<span class='text_page_counter'>(4)</span>