Bài 14. Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (thế kỉ XIII)

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (173.33 KB, 7 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tieát: 25
Tu
ần: 13

ND: 12/11/2014

1/ MỤC TIÊU

1.1/ Kiến thức: giúp hs nắm

+HĐ1: HS nhận biết được âm mưu xâm lược Champa và Đại Việt của nhà Nguyên

+HĐ 2: Biết được những nét chính về diễn biến ba lần kháng chiến chống quân xâm lược
Mông –Nguyên (lần thứ hai) ở Tây Kết, Chương Dương, Hàm Tử.

+HĐ3: Hiểu được sự chuẩn bị chu đáo, đường lối đánh giặc đúng đắn và với quyết tâm
cao, quân dân Đại Việt đã giành thắng lợi vẻ vang.

1.2/ Kó năng

- HĐ 1: Kĩ năng sử dụng lược đồ thuật lại sự kiện
- HĐ2: Biết sử dụng lược đồ thuật lại sự kiện.
- HĐ 3: Kĩ năng sử dụng lược đồ thuật lại sự kiện.
1.3/ Thái độ

- HĐ 1: Hs có lòng căm thù giặc ngoại xâm,

- HĐ2+HĐ 3: Niềm tự hào dân tộc và lòng biết ơn tổ tiên đã kiên cường, mưu trí bảo vệ
chủ quyền đất nước.

2/ NƠ ̣I DUNG HỌC TẬP

Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Ngun (1285 )
3/ CHUẨN BỊ

3.1/ Giáo viên

Lược đồ cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên giai đoạn II (1285)
3.2/ Học sinh: Kiến thức bài cũ và trả lời câu hỏi bài mới.

- Âm mưu xâm lược Champa và Đại Việt của nhà Nguyên?
- Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến?

4/ TỞ CHỨC CÁC HOẠT ĐỢNG HỌC TẬP
4.1/ Ổn định tổ chức: kiểm đdiện hs

7A 3: ………..
7A 4:………..
4.2/ Kieåm tra mi ệng : (8P)

Câu hỏi Đáp án

? Hãy trình bày âm mưu xâm lược Đại Việt
của qn Mơng Cổ và diễn biến kết quả cuộc
kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ
giai đoạn I ( 1258 ) ?( 10đ )

* Hs: trình bày diễn biến trên lược đồ
* Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ
- Cho quân xâm lược Đại Việt để đánh lên từ
phía nam thực hiện kế hoạch gọng kìm tiêu

diệt Nam Tống. (2đ )

- Cho sứ giả đưa thư sang doạ và dụ hàng vua
Trần. (1đ )

BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG
 QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Câu 2: Qúa trình xâm lược Cham pa của quân
Nguyên diễn ra như thế nào ?(10đ)

a- Sự chuẩn bị của nhà Trần:

- Ban lệnh sắm sửa vũ khí, qn đội ngày
đêm luyện tập. (1đ )

b- Diễn biến:

- Tháng 1/1258, 3 vạn quân Mông Cổ tiến
vào nước ta theo đường sông Thao qua Bạch
Hạc đến Bình Lệ Ngun bị chặn lại sau đó
tiến vào Thăng Long. (2đ )

- Vua Trần cho quân lui về Thiên Mạc (Hà
Nam) và thực hiện kế hoạch “vườn không
nhà trống” khiến giặc khốn đốn khi vào
Thăng Long bị thiếu lương thực, thực phẩm,
chưa đầy một tháng giặc hao mòn dần lực
lượng. (2đ )

- Ta mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ
Đầu. (1đ )

c- Kết quả

Ngày 29/1/1258 qn Mơng Cổ thua và phải
rút khỏi thăng Long chạy về nước. (1đ )

2/ Diễn biến

Năm 1283, 10 vạn quân nguyên do tướng
Toa Đô chỉ huy xâm lược Champa nhưng đã
bị nhân dân Champa tiến hành chiến tranh du
kích đánh trả nên quân Nguyên bị thất bại và
phải cố thủ phía Bắc chuẩn bị xâm lược Đại
Việt.

4.3/ Tiê ́n trình bài học:

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học
* Giới thiệu bài : (2p)

GV: Sau thất bại năm 1258, quân Mông Cổ vẫn
không từ bỏ âm mưu xâm lược Đại Việt, chúng
chuẩn bị ráo riết cho quyết tâm xâm chiếm bằng
được Đại Việt. Cuộc tấn công lần 2 diễn ra như thế
nào ? nhà Trần đối phó bằng cách nào ? kết quả ra
sao ? nội dung bài học hôm nay sẽ giúp ta thấy rỏ
hơn.

* Hoạt động 1 : cá nhân, nhóm.(8p)

( Nêu và giải quyết vấn đề, Giảng giải kết hợp
phương pháp trực quan hình ảnh )

&Gv : cho hs đọc mục 1/58



Giáo viên: Sau thất bại năm 1258, quân Mông Cổ
không chịu từ bỏ âm mưu xâm lược Đại Việt.

? Hốt Tất Liệt cho quân xâm lược Champa và

II/ CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN
THƯ ÙHAI CHỐNG QUÂN XÂM
LƯỢC NGUYÊN (1285)

1/ Âm mưu xâm lược Champa
và Đại Việt của nhà Nguyên:
- xâm lược Champa và Đại Việt để
làm cầu nối thơn tính các nước ở
phía Nam Trung Quốc.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Đại Việt nhằm mục đích gì ?



Hs : Làm cầu nối thơn tính các nước ở phía Nam
Trung Quốc.

? Hốt Tất Liệt đã cho thơn tính nước nào trước?
? Vì sao nhà Nguyên cho quân đánh Champa
trước?



Hs : dùng Cham pa làm bàn đạp tấn công Đại Việt.

Giáo viên: bị thất bại ở nước ta lần thứ nhất nên lần

này quân Nguyên thận trọng hơn, tấn cơng Chăm Pa
trước để dùng Cham pa làm bàn đạp tấn công Đại
Việt.

(dùng bản đồ nước Đại Việt ở thế kỉ XIII chỉ rõ cho
hs hiểu âm mưu của nhà Nguyên).

? Qúa trình xâm lược Cham pa của quân Nguyên
diễn ra như thế nào ?

 Hs : Năm 1283, 1 vạn quân Nguyên do tướng Toa
Đô chỉ huy xâm lược Champa nhưng đã bị nhân dân
Champa tiến hành chiến tranh du kích đánh trả nên
quân Nguyên bị thất bại và phải cố thủ phía Bắc
chuẩn bị xâm lược Đại Việt.

Gv : kết luận và chốt ý cho hs nắm và Chuyển ý.

* Hoạt động 2: cá nhân( 10p)

( Nêu và giải quyết vấn đề, Giảng giải kết hợp
phương pháp trực quan hình ảnh )

&Gv : cho hs đọc mục 2/58

? Sau khi biết tin quân Nguyên có ý định xâm lược
Đại Việt, vua Trần đã làm gì?



Hs : Triệu tập hội nghị các vương hầu ở bến Bình
Than bàn kế hoạch đánh giặc.

? Hội nghị này có ý nghĩa rất quan trọng? Vì Sao?



Hs : Vì hội nghị tập hợp các vương hầu quan lại
nhà Trần để bàn kế sách đánh giặc.

- Giáo viên: Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản có lịng
u nước sâu sắc, đã đến bến Bình Than nhưng
khơng được dự họp (vì mới 15 tuổi). Quốc Toản tức
giận bóp nát quả cam trong tay lúc nào khơng biết.
Sau đó về q Quốc Toản đã tổ chức đạo quân lớn
giương cao lá cờ thêu 6 chữ vàng “ Phá cường địch,
báo hoàng ân,” ngày đêm luyện tập sẵn sàng cùng
nhân dân đánh giặc.

sau hội nghị, Trần Quốc Tuấn được cử làm tổng chỉ
huy cuộc kháng chiến. Để đợng viên, khích lệ tinh thần
của binh sĩ, ơng đã sáng tác bài Hịch tướng sĩ. Đây là
áng thiên cổ hùng văn thể hiện lòng căm thù quân giặc
sâu sắc và yêu nước thiết tha. Ngày nay chúng ta đọc

thôn tính Đại Việt.

* Diễn biến

- Năm 1283, 1 vạn quân Nguyên
- Toa Đô chỉ huy xâm lược Champa

- Nhân dân Champa chiến đấu anh
dũng  quân Nguyên phải cố thủ phía
Bắc chờ phối hợp đánh Đại Việt.
 2/ Nhà Trần chuẩn bị kháng
chiến

- Vua Trần đã triệu hợi nghị Bình
Than gồm các vương hầu, quan lại để
bàn kế hoạch đánh giặc.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

lại vẫn cảm thấy bừng bừng khí thế như người trong
c̣c. “ta thường...xin làm”

Năm 1285, vua Trần triệu tập hội nghị Diên Hồng.
Tham dự hợi nghị này là tồn thể các vị bơ lão, đại
diện cho nhân dân cả nước. Trong xã hội trung đại, các
bô lão có ảnh hưởng rất lớn, chi phối xã hợi. Thượng
hồng đích thân ban ́n và hỏi các vị bơ lão là nên
đánh hay nên hịa. Mợt đời thân phận thấp hèn, tay bùn
chân lấm, nay bỗng dưng được triều đình mời vào tận
hồng cung để bàn quốc gia đại sự, tinh thần các vị bô
lão phấn chấn khác thường.--> nhà Trần đã biến quyết
tâm đánh giặc của triều đình thành quyết tâm của cả
nước.

Giáo viên: Nhà Trần đã tổ chức cuộc tập lớn ở

Đông bộ Đầu.

Quân sĩ đều thích hai chũ “ Sát Thát”vào cánh tay.
? Việc thích hai chữ “ Sát Thát” có ý nghĩa gì?

 Hs : Thể hiện ý chí quyết tâm của quân sĩ thà chết

không chịu mất nước.

Hoạt động 3: cá nhân. (12p)

( Nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, Giảng
giải kết hợp phương pháp trực quan hình ảnh )

&Gv : cho hs đọc mục 3/59

? Quân Nguyên kéo vào nước ta thời gian nào? Do 
ai chỉ huy?

? Em có nhận xét gì về lực lượng quân Nguyên lần 
này so với lần trước?

Gấp gần 20 lần so với trước, do Thốt Hoan – con trai
Hốt Tất Liệt chỉ huy. Sát cánh cùng với Thốt Hoan là
rất nhiều danh tướng của nhà Nguyên. Tính ra, khoảng
6 người dân Đại Việt khơng kể già, trẻ, gái, trai lại phải
đương đầu với 1 tên giặc Nguyên hung hăng, tàn bạo,
thiện chiến. Đây quả là 1 cuợc đối đầu cĩ 1 khơng 2
trong lịch sử.

? Quân ta chiến đấu ra sao?



Hs : Sau một vài trận quyết chiến với giặc, Trần
Quốc Tuấn cho quân lui về Vạn Kiếp để bảo toàn
lực lượng. Vua Trần rất lo nhưng Trần Quốc Tuấn đã
khảng khái trả lời: “ Nếu bệ hạ muốn hàng giặc thì

trước hết hãy chém đầu thần rồi hãy hàng”

Thoát Hoan tập trung lực lượng lớn tấn công
vào Vạn Kiếp trước thế giặc quân ta lui về Thăng
Long và rút về Thiên Trường (Nam Định). Ở Thăng
Long, nhân dân lại thực hiện chủ trương “vườn
khơng nhà trống” đối phó với giặc. Người cĩ cơng
giúp cho quân Nguyên chậm trễ tấn cơng vào Thăng

- Triệu tập hội nghị Diên Hồng gồm
các bô lão để bàn đánh – hòa.

- Tổ chức cuộc tập trận lớn và duyệt
binh ở Đơng Bộ Đầu.

3/ Diễn biến và kết quả của cuộc
kháng chiến

* Diễn biến

- Cuối tháng 1/1285, 50 vạn quân
Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tiến
vào Đại Việt.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Long, tạo điều kiện thuận lợi cho quân ta thực hiện kế
hoạch “vườn không nhà trống” là công chúa An Tư –
con gái út của vua Trần Thái Tông. Trước vận nước
lâm nguy đã đồng ý đem tấm thân ngàn vàng hiến cho
Thoát Hoan để Thoát hoan chậm trễ tấn công vào
Thăng Long, tạo cơ hội quý giá cho triều Trần có thể

rút lui mợt cách an tồn khỏi kinh thành Thiên Mạc.
Trần Bình Trọng, để bảo vệ cho triều đình và đại quân
ta rút lui an tồn, đã chỉ huy binh sĩ, tả xung hữu đợt,
chiến đấu hết sức ngoan cường. Song quân ta quá ít, kẻ
địch đông như kiến cỏ nên ông đã bị sa vào tay giặc.
Quân Nguyên mua chuộc, cho thiết đãi hậu hĩ, ăn ở
chu đáo, đối xử mềm mỏng nhưng Trần Bình Trọng đã
khơng màng, ơng nhất qút tuyệt thực, khơng thèm
trị truyện, khơng hé nửa lời. Cuối cùng giặc dùng danh
lợi, chức tước để hịng cám dỗ ơng. Khi nghe tên tướng
giặc hỏi có muốn làm vương nước chúng, hưởng giàu
sang phú q khơng, Trần Bình Trọng giận sơi người,
qt to vào mặt chúng: Ta thà làm ma nước Nam chứ
khơng thèm làm vương đất Bắc”.

Qn Thốt Hoan kéo vào chiếm Thăng Long trống
không buộc chúng phải dựng trại ở phía Bắc sơng
Hồng.

? Ngoài việc phải chống lại 50 vạn quân Nguyên,
chúng ta còn gặp khó khăn gì trong cuộc kháng
chiến lần thứ 2?

Một số quý tộc nhà Trần đã đầu hàng giặc: Trần
Kiện, Trần Ích Tắc.

Được những quý tợc dẫn đường, Toa Đô được lệnh từ
Champa đánh ra Nghệ An, Thanh Hố. Thốt Hoan
mở cuộc tấn cơng xuống phía Nam nhằm tạo thế
gọng kìm tiêu diệt qn chủ lực của ta và bắt sống

toàn bộ đầu não cuộc kháng chiến.

Trần Quốc Tuấn cho quân rút lui để củng cố lực
lượng..--> kế hoạch của quân Nguyên thất bại.

Nhân cơ hợi qn giặc gặp khó khăn về lương thực,
qn tiếp viện chưa sang, quân ta mở các cuộc phản
công.

? Không thực hiện được âm mưu bắt sống vua Trần
và quân chủ lực, Thốt Hoan đã làm gì?



Hs : Cho quân rút lui về Thăng Long chờ tiếp
viện.



Giáo viên: Dựa vào thời cơ đó, quân Trần tổ chức
phản công đánh bại quân giặc ở nhiều nơi: Tây Kết,
cửa Hàm Tử, bến Chương Dương sau đó vào giải
phóng Thăng Long

Quân giặc hoảng sợ bỏ chayï, nhiều tên bị giết,

- Cùng một lúc, Toa Đơ từ
Champa đánh lên, qn Thốt Hoan
đđánh xuống tạo thế gọng kìm  tiêu
diệt chủ lực quân ta và bắt sống vua
Trầnthất bạiđĩng quân ở Thăng Long
để chờ tiếp viện.

- Tháng 5/1285 Quân ta phản công ở

Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương và
tiến vào Thăng Long qn Ngun
tháo chạy.

* Kết quả:

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Thốt Hoan phải chui vào ống đồng về nước. Quân
giặc của Toa Đô ở Tây Kết cũng bị tiêu diệt, tướng
Toa Đô bị chém đầu. Trần Kiện vừa đi đến vùng Lạng
Sơn thì bị bao vây và tập kích dữ dợi, gia nơ của Trần
Hưng Đạo đã bắn chết Trần Kiện. Thuợc hạ của Trần
Kiện là Lê Trắc cướp được xác chủ, cợt lên ngựa, nhân
đêm tối lẻn chạy về Khâu Ơn, chơn Trần Kiện ở đấy.
Cịn Trần Ích Tắc được quân Nguyên phong làm An
Nam Quốc Vương. Sau khi quân Nguyên thất bại, Ích
Tắc trong lịng hổ thẹn, chết ở đất Bắc. Sau đĩ bị đổi
họ (Mai Kiện), bị gọi là Ả Trần.

Sau 2 tháng quân dân nhà Trần đã đánh bại hơn 50
vạn quân Nguyên.

* Tổ chức thảo luận 2p

? Nêu cách đánh của quân và dân ta trong cuộc
kháng chiến chống quân Nguyên – Mông lần thứ 2?