Tuần 12. Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (128.47 KB, 9 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tuần 12 GIÁO ÁN HỘI THI GIÁO VIÊN DẠY GIỎI CẤP TRƯỜNG
VÒNG THI BẮT BUỘC

Tiết 36

PHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOẠT
(tiết 1)

A. KẾT QUẢ CẦN ĐẠT/MỤC TIÊU
 1.Kiến thức

- Khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt: lời ăn tiếng nói hàng ngày, dùng để thơng tin,
trao đổi ý nghĩ, tình cảm đáp ứng nhu cầu trong cuộc sống thường nhật.

- Hai dạng ngôn ngữ sinh hoạt: chủ yếu ở dạng nói (khẩu ngữ), đơi khi ở dạng
viết (thư từ, nhật kí, nhắn tin…)

2.Kĩ năng

- Lĩnh hội và phân tích ngơn ngữ thuộc phong cách ngôn ngữ sinh hoạt.
- Sử dụng ngôn ngữ thích hợp để giao tiếp trong sinh hoạt hàng ngày.
3. Thái độ

- Giáo dục HS cách xưng hơ có văn hóa, có giáo dục trong giao tiếp hàng ngày.
- u q và giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.

4. Năng lực:

Định hướng hình thành các năng lực:
- Năng lực giao tiếp ( nghe, nói, đọc, viết )
- Năng lực thẩm mĩ ( cảm thụ và sáng tạo )

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 
I. Chuẩn bị của giáo viên

- Giáo án/thiết kế bài học
- Các slides trình chiếu

- Các phiếu học tập, bao gồm: các sơ đồ để HS điền thông tin, các bài tập dùng để
kiểm tra, đánh giá HS trong quá trình đọc hiểu.

II. Chuẩn bị của học sinh

Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau:
- Khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt

- Các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh hoạt.
- Trả lời câu hỏi trên phiếu học tập.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Hoạt động của Gv - Hs Nội dung cần đạt
I. Hoạt động khởi động

Gv cử Hs phân vai hội thoại ( chủ đề
tự chọn ) thành viên trong lớp quan
sát và nhận xét về thái độ, cử chỉ,
điệu bộ, nội dung của cuộc hội thoại.

II. Hoạt động hình thành

kiến thức

1.Giáo viên hướng dẫn HS tìm hiểu
ngữ liệu (SGK/113)

*Gv: yêu cầu hs đọc diễn cảm đoạn
hội thoại trong sgk.

*Hs: Phân vai, đọc diễn cảm.
*Gv: Nêu vấn đề

1.Cuộc hội thoại diễn ra ở đâu, khi
nào?

2.Các nhân vật giao tiếp là ai? Quan
hệ giữa họ như thế nào?

3.Nội dung và hình thức và mục đích
giao tiếp của cuộc hội thoại là gì?
4.Ngơn ngữ trong cuộc hội thoại có
đặc điểm gì?

Dự kiến Hs trả lời:

- Cuộc hội thoại diễn ra ở:

+Không gian (địa điểm): khu tập thể
X

+Thời gian: buổi trưa

- Nhân vật giao tiếp:

+Lan, Hùng, Hương (nhân vật chính)
quan hệ bạn bè (vai vế) bình đẳng
trong giao tiếp

+Mẹ Hương, người đàn ông: (nhân
vật phụ), mẹ Hương quan hệ ruột thịt
vớ Hương, người đàn ông quan hệ xã
hội (vai vế) họ đều là bề trên.

- Nội dung giao tiếp: báo đến giờ đi
học

I. Ngôn ngữ sinh hoạt

1. Khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt
 a.Tìm hiểu ngữ liệu:

- Cuộc hội thoại diễn ra ở:

+Không gian (địa điểm): khu tập thể X
+Thời gian: buổi trưa

- Nhân vật giao tiếp:

+Lan, Hùng, Hương (nhân vật chính) có quan hệ bạn bè
(vai vế) bình đẳng trong giao tiếp

+Mẹ Hương, người đàn ơng: (nhân vật phụ), mẹ Hương

có quan hệ ruột thịt vớ Hương, người đàn ơng có quan
hệ xã hội (vai vế) họ đều là bề trên.

- Nội dung giao tiếp: báo đến giờ đi học
- Hình thức: gọi- đáp

- Mục đích: để đến lớp đúng giờ
- Đặc điểm ngơn ngữ:

+Sử dụng nhiều từ hơ gọi, tình thái: ơi, đi, à, ới, với,
chứ, chết thôi…

+Sử dụng các ngôn ngữ thân mật suồng sã, khẩu ngữ:
chúng mày, lạch bà lạch bạch…

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

- Hình thức: gọi đáp

- Mục đích: để dến lớp đúng giờ
- Đặc điểm ngơn ngữ:

+Sử dụng nhiều từ hơ gọi, tình thái:
ơi, đi, à, ới, với, chứ, chết thôi…
+Sử dụng các ngôn ngữ thân mật
suồng sã, khẩu ngữ: chúng mày, lạch
bà lạch bạch…

+Câu: ngắn, câu đặc biệt, câu tỉnh
lược: Hương ơi!, hôm nào cũng
chậm…

*Hs: thảo luận theo nhóm trên cơ sở
phiếu học tập số 1 , đại diện nhóm
trình bày, thành viên nhóm cịn lại
theo dõi và nhận xét, bổ sung.

*Gv: nhận xét chung, chốt kiến thức.



Căn cứ vào kết quả phân tích cuộc hội
thoại trên, hãy cho biết “ngơn ngữ
sinh hoạt” là gì?

2.Gv hướng dẫn Hs tìm hiểu các
dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh
hoạt.

Chiếu slides : một số dạng biểu hiện
của ngôn ngữ sinh hoạt (nhật kí, thư
từ, tin nhắn…)

*Gv: nêu vấn đề.

- Hãy cho biết các dạng biểu hiện của
ngôn ngữ sinh hoạt?

*Hs : suy nghĩ, trả lời
*Gv : nhận xét, chốt ý

- Dạng nói:(đây là dạng chủ yếu): độc

thoại, đối thoại..

- Dạng viết: nhật kí, thư thừ, nhắn
tin…

- Dạng lời nói tái hiện: mơ phỏng lời
nói trong đời sống, nhưng đã được
gọt giũa, biên tập và phần nào mang
tính ước lệ, cách điệu giống như các
tín hiệu nghệ thuật: lời nói của nhân
vật trong kịch, tuồng, chèo, tryện, tiểu
thuyết…

b) Khái niệm “ngôn ngữ sinh hoạt”

Là lời ăn tiếng nói hàng ngày dùng để thơng tin, trao
đổi ý nghĩ tình cảm, đáp ứng những nhu cầu trong cuộc
sống.

2.Các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh hoạt

- Dạng nói:(đây là dạng chủ yếu): độc thoại, đối thoại..
- Dạng viết: nhật kí, thư thừ, nhắn tin…

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Hs đọc phần ghi nhớ Sgk

III. Hoạt động luyện tập

Gv hướng dẫn Hs làm các bài tập
trong phần luyện tập.

*Gv : Em hãy giải thích ý nghĩa của
câu:

Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lịng nhau
Gợi ý:

Chú ý các từ “ Lời nói”, “Lựa lời”, “
Vừa lịng nhau”

Hs thảo luận phát biểu giải thích câu
tục ngữ.

Gv nhận xét bổ sung.

Trong giao tiếp con người phải thể
hiện phương châm lịc sự. Tùy trường
hợp mà phải lựa chọn từ ngữ và cách
nói, có khi phải giữ đúng phép tắc xã
giao, có khi cần phải nói thẳng, tránh
xu mịnh người đối thoại. Lời nói
thẳng khơng phải lúc nào cũng làm
vừa lịng người đối thoại, nhưng nó sẽ
có tác dụng tốt nếu chúng ta biết lựa
cách nói…

Em hãy giả thích ý nghĩa câu ?
Vàng thì thử lửa, thử than

Chuông kêu thử tiếng, người ngoan 
 thử lời
Gợi ý:

Muốn biết vàng thật hay giả, người ta
thử bằng cách nào?

Muốn đánh giá chuông tốt hay không,
người ta căn cứ vào đâu?

Thế nào là “người ngoan”?

*Ghi nhớ: (sgk)
3. Luyện tập
a)

* Lời nói chẳng mất tiền mua
 Lựa lời mà nói cho vừa lịng nhau

- Lời nói: tài sản chung của cộng đồng, ai cũng có
quyền sử dụng.

- “Lựa lời”: lựa chọn từ ngữ, cách nói (nói phải suy
nghĩ, chịu trách nhiệm về lời nói của mình)

-“Vừa lịng nhau”: tơn trọng người nghe, giữ phép lịch
sự, vui lòng người nghe.



Ý nghĩa của câu này khuyên răn chúng ta phải nói năng
thận trọng, và có văn hóa.

* Vàng thì thử lửa, thử than

Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời
-“Vàng”: vật chất, có thể đo được khi thử qua lửa

-“Chuông”:vật chất, kiểm tra thông qua độ vang của
tiếng chơng

-“Người ngoan”: người có năng lực và phẩm chất tốt
đẹp, có thể đo được thơng qua lời nói (cách lựa chọn từ
ngữ, cách nói)



</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

b) Nhận xét về dạng ngôn ngữ sinh
hoạt và cách dùng từ của đoạn
trích:

Gợi ý:

Trong đoạn trích trên, tác giả mô
phỏng ngôn ngữ sinh hoạt ở vùng/
miền nào?

Liệt kê các từ ngữ địa phương được
tác giả sử dụng trong đoạn trích?
*Hs: Thảo luận nhóm

Đại diện nhóm, trình bày, thành viên
nhóm cịn lại quan sát và nhận xét
Gv: nhận xét chung.

IV. Hoạt động vận dụng, mở rộng:
Hs làm bài tập trắc nghiệm về khái
niệm ngơn ngữ sinh hoạt.

1.Trong các ví dụ sau, ví dụ nào 
thuộc PCNNSH?

a. Hơm nay sáng mùng hai tháng chín
Thủ đơ hoa, vàng nắng Ba Đình
Mn triệu tim chờ ... chim cũng nín
Hồ Chí Minh! Hồ Chí Minh!

b. Ngày 2 tháng 9 năm 1945, tại 
quảng trường Ba đình, Hồ Chí Minh
đã đọc bản Tun ngôn độc lập, khai
sinh ra nước Việt nam dân chủ cộng
hồ.

c. Tơi khơng thể nào qn được cái 
ngày hai tháng chín năm đó. Thật xúc
động khi nhìn thấy Bác. Và thế là tôi
đã được là công dân của một nước
độc lập.

d. Ngày mồng hai tháng chín

Bác Tun ngơn trên quảng trường
Ba Đình

Để thành bông hoa
Việt Nam

Rạng rỡ vào lịng nhân loại.

2.Điền các từ ngữ thích hợp vào dấu
( ...) dưới đây sao cho phù hợp:

b) Nhận xét về dạng ngôn ngữ sinh hoạt và cách
dùng từ của đoạn trích:

- Dạng ngơn ngữ sinh hoạt: lời nói tái hiện
- Dùng nhiều từ địa phương Nam Bộ:

Quới -- quý
Chén -- bát
Ngặt -- nhưng
Ghe -- thuyền nhỏ
Rượt -- đuổi

Cực -- đau



Ý nghĩa: làm văn bản thêm sinh động, mang đậm dấu
ấn địa phương, khắc họa đặc điểm riêng của nhân vật

Năm Hên.

IV.Bài tập vận dụng, mở rộng
ĐÁP ÁN

1.Trong các ví dụ sau, ví dụ nào thuộc PCNNSH?
a. Tôi không thể nào quên được cái ngày hai tháng chín
năm đó. Thật xúc động khi nhìn thấy Bác. Và thế là tôi
đã được là công dân của một nước độc lập.

2.Điền các từ ngữ thích hợp vào dấu ( ...) dưới đây
sao cho phù hợp:

(1) lời ăn tiếng nói

(2) thơng tin, trao đổi ý nghĩ, tình cảm 
(3) dạng nói

(4) dạng viết

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

. Ngôn ngữ sinh hoạt là ... (1) hàng
ngày, dùng để ... (2) đáp ứng những
nhu cầu trong cuộc sống.

. Ngôn ngữ sinh hoạt chủ yếu thể
hiện ở ... (3), nhưng cũng có thể ở ...
(4). Trong văn bản văn học, lời
thoại của nhân vật là dạng ... (5)
ngôn ngữ sinh hoạt hàng ngày.
Chuẩn bị bài mới : Tỏ lịng

-Tìm hiểu về cuộc đời tác giả Phạm
Ngũ Lão.

- Tìm hiểu về hào khí Đơng A được
thể hiện trong bài thơ.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Nhóm/Tổ/Tên học sinh:

Lớp: Trường:

Bài học: PHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOẠT