Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 2 - Năm học 2004-2005

<span class='text_page_counter'>(1)</span>GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8 (HKI) Tuaàn 2 BAØI 2: Tieát 5,6: Tieát 7: Tieát 8:. Trong loøng meï. Trường từ vựng Boá cuïc cuûa vaên baûn.. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:    .  . Hiểu được tình cảnh đáng thương và nỗi đau tinh thần của chú bé Hồng, cảm nhận được tình yêu thương mãnh liệt của chú với me.ï Hiểu được nét đặc sắc của văn hồi ký qua ngòi bút Nguyên Hồng thấm đượm chất trữ tình, lời văn chân tình, giàu sức truyền cảm. Hiểu được thế nào là trường từ vựng, biết xác lập các trường từ vựng đơn giản . Bước đầu hiểu được mối liên quan giữa trường từ vựng với các hiện tượng ngôn ngữ đã học như đồng nghĩa, trái nghĩa, hoán dụ, nhân hóa… giúp ích cho việc học vaên vaø laøm vaên. Giúp học sinh nắm được bố cục văn bản, đặc biệt là cách sắp xếp các nội dung trong thaân baøi. Biết xây dựng bố cục văn bản mạch lạc phù hợp với đối tượng và nhận thức của người đọc.. Tieát 5,6: Vaên baûn. TRONG LOØNG MEÏ Nguyeân Hoàng. I. MUÏC ÑÍCH YEÂU CAÀU: II.TIEÁN TRÌNH GIAÛNG DAÏY: 1/ Ổn định: Tổ trưởng báo cáo học tập. 2/Kieåm tra baøi cuõ : - Đọc phần ghi nhớ bài 1. - Trả lời phần luyện tập bài 1 3/Giới thiệu bài : Những năm trước cách mạng tháng tám năm 1945,a4 được bạn học yêu quý. bởi vì nhà văn luôn hướng ngòi bút về những con người cùng khổ với trái tim thắm thiết yêu thương của mình, nổûi bật trong tác phẩm của Nguyên Hồng là những người bà, người mẹ, người chị, những cô bé, cậu bé côi cút …Ở đoạn trích “Trong lòng mẹ” chương IV _ Hồi ký “Những ngày thơ ấu” của Nguyên Hồng, chúng ta bắt gặp hai người phụ nữ và một thiếu niên _ tất cả đã được tác giả khắc họa chân thực. Tình cảm bao trùm toàn bộ đoạn văn là lòng mẹ dịu êm & tình con cháy bỏng.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 1. Nội dung bài mới : 1. Neâu. tiểu sử của Nguyên Hoàng. Theo em, yeáu toá naøo trong cuộc đời ông đã khiến tác giả hướng ngòi bút về những người cùng khoå ? Gợi ý: Em hiểu gì về thể hồi ký (tự truyện) của tác phaåm “NNTA”? 2.Tuy chæ laø moät chöông giữa của thiên hồi ký, nhưng đoạn trích được bố cuïc chaët cheõ nhö moät truyeän ngaén. Haõy tìm boá cuïc . Gợi ý: Phần đầu giới thiệu gì về Hồng? Phần giữa kể chuyeän veà ai? Phaàn cuoái caûm xuùc cuûa Hoàng nhö theá naøo ? 3.T ìm chi tiết nêu hoàn caûnh ñaëc bieät cuûa Hoàng ? “Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi,mẹ tôi ở Thanh Hoùa vaãn chöa veà “ 4.Em thaáy nhaân vaät baø coâ của Hồng là người như thế naøo ? Gợi ý: Thái độ gọi Hồng lại nói _ Tại sao lại “cười hoûi” maø khoâng laø “lo laéng hỏi” hoặc “nghiêm trang” “aâu yeám” hoûi ? Baø ta muoán gì khi noùi meï Hoàng ñang “phaùt taøi” & coá ngaân daøi 2 tieáng “em beù”? Vì sao loøng Hoàng thaét laïi? 5.Tình yeâu thöông maõnh liệt của Hồng đối vớiù người meï baát haïnh theå hieän nhö theá naøo ? Gợi ý: Phản ứng của Hoàng ra sao? Caûm xuùc cuûa. I.Giới. thieäu : - Taùc giaû : SGK - Thể loại :hồi ký - Xuất xứ : Chương IV của “Những ngày thơ ấu”. II.Tìm. hieåu vaên baûn : 1/ Boá cuïc : 2 phaàn - Đoạn 1 :“Tôi đã … hỏi đến chứ ?” Cuộc đối thoại với người cô - Đoạn 2 : phần còn lại . Nieàm vui gaëp laïi meï. 2/ Tìm hieåu noäi dung vaø ngheä thuaät :. Ý1: Hoàn cảnh bé Hồng : - Đáng thương Ý2:Tình yêu của Hồng đối với me:ï * Khi đối thoại với người cô. -Người cô: Cười hỏi … muốn vào chơi với mẹ khôn? Mợ mày phát tài lắm…thăm em bé chứ Laïnh luøng, nham hieåm, khoâ heùo tình maùu muû .. Hồng … cúi đầu không đáp , im lặng, khóc mắt cay, nước mắt ròng ròng, cười dài trong tieáng khoùc …quyeát voà ngay…caén…nhai nghieán…kyø. Lop8.net. Nguyên Hồng lớn lên trong một xóm lao động nghèo. Ông có một tuổi thơ đầy cay ñaéng. Nhaân vaät “toâi” chính là tác giả đang trực tiếp bộc loä caûm xuùc cuûa mình. Theo boá cuïc treân, noåi baät hai tình huoáng cuûa nhaân vaät bé Hồng với 2 người phụ nữ: + Cuộc đối thoại với người cô: bộc lộ tâm địa người cô độc ác, tâm trạng đau đớn luoân muoán baûo veä meï cuûa Hoàng. + Cuộc gặp gỡ với mẹ, bộc loä caûm xuùc haïnh phuùc Hồng là đứa mồ côi cha lại xa mẹ. Hồng sống nhờ họ hàng bên nội – trực tiếp là người cô. Cười hỏi; cười nửa miệng, thăm dò, cố ý đụng đến nỗi nhớ thương mẹ của Hồng, laøm ra veû quan taâm nhöng thực chất là gieo rắc nỗi hoài nghi, ruồng rẫy mẹ Hoàng, raèng meï Hoàng khoâng thöông con, xaáu xa  Hoàng nhaän ra ngay những rắp tâm tanh bẩn cuûa coâ. Sau lời hỏi thứ 2, Hồng đau đớn nhưng thông minh phản ứng lại. Sau lời thứ 3 của cô, Hồng.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Hồng qua từng lời của nát vụng . ngừoi cô? Bộc lộ tình cảm, Lời văn dồn dập, các tính cách gì ở Hồng ? động từ mạnh trường nghĩa hành động Thoâng minh, nhaïy caûm, - Chuyển: Với tình yêu luôn tin yêu và bảo vệ mẹ. vaø nieàm tin aáy khi gaëp meï Hồng đã nhận được niềm sung sướng hạnh phúc lớn lao. 6.Hoàng gaëp laïi meï trong hoàn cảnh nào ? (Gợi ý: ngày giỗ đầu – tan trường về đầy người – Hồng thoáng thấy người * Khi gặp lại mẹ : gioáng meï ) Thoáng thấy …bối rối…òa Cảm xúc của Hồng như khóc…nức nở …lăn vào lòng thế nào ?(từ nào mô tả mẹ, áp mặt… caûm xuùc doàn daäp coù cuøng nghĩa ?)Khi chợt gặp mẹ ?. 7.Hình ảnh của người mẹ được tác giả so sánh bằng hình aûnh gì ?Vaø beù Hoàng được so sánh với hình ảnh gì ?được trong lòng mẹ, cảm giác ra sao ?(những từ cùng trường nghĩa về mẹ) Ngheä thuaät? 8.Trong lòng mẹ, Hồng đã coù suy nghó gì ? (Được hưởng hạnh phúc lớn lao, Hồng có nhớ gì về lời người cô không?) 9.Có người cho rằng Nguyeân Hoàng laø nhaø vaên của phụ nữ và nhi đồng ?Em hieåu nhö theá naøo? Chứng minh qua đoạn trích. (Thaûo luaän) 10.Trắc nghiệm: Đoạn “tôi ngồi … lạ thường”diễn đạt: a-Mieâu taû – bieåu caûm b-Tự sự – Miêu tả. -So sánh mẹ như dòng nước maét trong suoát, con nhö khách bộ hành giữa sa mạc. Những trường nghĩa sát hợp, trữ tình . Sung sướng, hạnh phúc tột độ. Tình mẫu tử thiêng liêng .. Lop8.net. phẫn uất, nức nở, căm tức toät cuøng chæ muoán nghieàn nát vụn những điều cô đang nói – Hồng là đứa bé yeâu vaø tin me.ï Không đợi con trai viết thư, khoâng caàn coâ em choàng nhắn, mẹ Hồng đã về đúng ngày giỗ đầu của chồng – Meï Hoàng khoâng queân tình nghĩa và trách nhiệm với con – Trở về đàng hoàng ...caàm noùn vaãy keùo tay toâi lên xe...xoa đầu... đem rất nhieàu quaø baùnh. Mới thấy thoáng bóng mẹ Hồng đã bối rối chạy theorồi được ngồi bên mẹ, được khoùc oøa leân cho tan ñi bao tủi hờn, nhớ nhung và Hồng sung sướng tự hào về mẹ, được tận hưởng tình yeâu cuûa me.ï Nguyên Hồng đã vẽ 1 bức tranh traøn ngaäp aùnh saùng, đường nét, âm thanh & höông thôm ... cuûa moät theá giới của mẹ và con trữ tình baèng chính kyû nieäm tuoåi thô cuûa mình. Trong đoạn trích những nhóm từ cùng trùng nghĩa sử dụng rất sát hợp với bố cuïc caùc phaàn – Nhaân vaät và tâm trạng được khắc họa rõ nét chân thực và sinh động..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> c-Biểu cảm – Tự sự d-Nghò luaän – Bieåu caûm Ngheä thuaät noåi baät trong III.Toång keát : đoạn trích? NT:Thể hồi ký chân thực, lời văn giàu cảm xúc trữ Đoạn trích đã ca ngợi điều tình. gì? ND : Baøi ca chaân thaønh & cảm động về tình mẫu tử thieâng lieâng, loøng meï dòu eâm vaø tình con chaùy boûng.. 4. Củng cố : Tóm tắt giá trị nội dung & nghệ thuật của đoạn trích 5. Daën doø : Chuaån bò baøi 2. . Tieát 7. TRƯỜNG TỪ VỰNG. I. MUÏC ÑÍCH YEÂU CAÀU: II.TIEÁN TRÌNH GIAÛNG DAÏY: 1. Ổn định: Tổ trưởng báo cáo việc chuẩn bị. 2. Kieåm tra baøi cuõ : - Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ là gì ? Cho một ví dụ. - Điền từ bà con, chú ruột vào đoạn văn sau : “Nam học tập đạt thành tích xuất sắc…..…....trong họ, nhất là …........Nam - người đã giúp đỡ em rất nhiều trong học tập – rất tự hào phấn khởi.” 3. Bài mới : a) Vaøo baøi : Các hoạt động của GV và HS GV trình bày giáo cụ( Đoạn văn trích “ Những ngày thơ ấu” của Nguyên Hồng.) H. Các tư ø in đậm có nét chung gì về nghĩa? (Chỉ bộ phận của cơ thể con người ) GV : Trường từ vựng _ ngữ nghĩa, trường nghĩa, trường từ vựng cùng chỉ chung một khái niệm. Cơ sở hình thành trường từ vựng là đặc điểm chung veà nghóa. Khoâng coù ñaëc ñieåm chung veà nghĩa, không có trường . H. Trường từ vựng là gì ? Học sinh hình thành ghi nhớ, giáo viên bổ. Lop8.net. Phaàn ghi baûng I/ Tìm hieåu baøi : 1/ Thế nào là trường từ vựng ? VD:mặt, mắt, da, gò má, đùi, đầu, caùnh tay, mieäng : chæ boä phaän cô theå con người ..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Các hoạt động của GV và HS. Phaàn ghi baûng. sung, goïi hoïc sinh nhaéc laïi, giaùo vieân ghi baûng . HS đọc VDa (lưu ý) H. Qua trường từ vựng “mắt” em rút ra điểm löu yù gì ? GV ghi baûng. H. Lập danh sách từ loại những trường từ vựng về “mắt” Danh từ : Con ngươi, lông mày … Động từ : nhìn trông … Tính từ : lờ đờ, toét … GV keát luaän, ghi baûng . HS đọc VDc (lưu ý) H. Vì sao chỉ có một từ “ngọt” mà có cả trường mùi vị, trường âm thanh, trường thời tiết(từ “ngọt” là từ nhiều nghĩa) GV keát luaän _ ghi baûng HS đọc VDd (lưu ý). H. Tác giả đã chuyển các từ in đậm từ trường vựng nào sang trường từ vựng nào?(người -> thú vật) H. Chuyển như thế để làm gì ?(nhân hóa : tăng thêm tính nghệ thuật của ngôn từ và khả năng diễn đạt). HS nhaéc laïi 4 ñieàu löu yù GV cho học sinh làm bài tập 1,2,3,5 ở lớp, bài tập 4,6,7 làm ở nhà . Đọc BT1, tìm yêu cầu (HS làm miệng). Ghi nhớ : Sách Ngữ văn tập I trang 21.. 2/ Löu yù : -Một trường từ vựng có thể bao gồm nhiều trường từ vựng nhỏ hơn .. -Một trường từ vựng có thể bao gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.. -Do hiện tượng nhiều nghĩa một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau .. -Trong văn, thơ, chuyện, trường từ vựng để tăng tính nghệ thuật của ngôn từ .. II/ Luyeän taäp : BT1/ Tìm các từ thuộc trường từ vựng “người ruột thịt” trong văn bản “Trong loøng meï” cuûa Nguyeân Hoàng: Cậu, mợ, con, em : người ruột thịt . BT2/ Đặt tên trường từ vựng : a) Dụng cụ đánh bắt thủy sản b) Dụng cụ để đựng. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Các hoạt động của GV và HS Học sinh thảo luận BT5 ( gợi ý: SGV trang 21) GV cheùp laïi, ghi baûng. Phaàn ghi baûng c) Hoạt động của chân d) Traïng thaùi taâm lyù e) Tính caùch f) Dụng cụ để viết BT3/ Xác định trường từ vựng - Trường từ vựng “thái độ” BT4/ Veà nhaø BT5/ BT6/ Veà nhaø BT7/ Veà nhaø. Trường từ vựng là gì ? Cho ví dụ . 4/Củng cố : -Sửa lại chỗ sai trong câu sau đây: “Dịp hè vừa qua, em được cùng ba mẹ đi thăm ông bà nội, ông bà ngoại, chú, cậu và một khu di tích lịch sử”(không dùng trường từ vựng) Caâu hoûi traéc nghieäm: Câu: “Em đã làm được nhiều bài : toán, ngữ văn và bài tập ở nhà” a) Khoâng coù ñieåm naøo sai. b) Sai veà nghóa. c) Loãi loâ gích. d) Lỗi lô gích liên quan trường từ vựng . 5/Daën doø : Hoïc baøi. Laøm baøi taäp nhaø. Xem trước “ Bố cục của văn bản”, trả lời các câu hỏi 1,2,3,4 trang 24 vaø 1,2,3,4,5 trang 25.. . Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Tieát 8. BOÁ CUÏC CUÛA VAÊN BAÛN. I. MUÏC ÑÍCH YEÂU CAÀU: II.TIEÁN TRÌNH GIAÛNG DAÏY: 1/ Ổn định : Tổ trưởng báo cáo. 2/ Bài cũ : Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản? Làm thế nào để đảm bảo tính thống nhất đó? 3/ Bài mới : a. Vào bài: Ở lớp 7, các em đã học bố cục và mạch lạc trong văn bản. Các em nắm được văn bản gồm 3 phần: Mở bài, thân bài, Kết luận và chức năng nhiệm vụ của chúng. Bài học hôm nay nhằm ôn lại kiến thức đã học đồng thời đi sâu hơn tìm hiểu cách sắp xếp tổ chức nội dung phần Thaân baøi- Phaàn chính cuûa vaên baûn. Các hoạt động của GV và HS. Phaàn ghi baûng. * Đọc văn bản “Người thầy đạo đức “ I. Tìm hiểu bài 1. Boá cuïc cuûa vaên baûn trang … Văn bản : Người thầy đạo cao đức trọng Hỏi : Chủ đề văn bản là gì ? ( Người thầy a. Mở bài Nêu ra chủ đề: Thầy giáo giỏi, không đạo đức trang ..) màng danh lợi, tính tình cứng cỏi. Hoûi : Vaên baûn coù maáy phaàn ? (3) Neâu nhiệm vụ của phần mở bài? (Giới thiệu chủ b. Thaân baøi đề: Thầy đạo cao đức trọng: Thầy giáo giỏi, Trình bày các khía cạnh của chủ đề : tính tình cứng cỏi, không màng danh lợi) Thầy giáo giỏi, không màng danh lợi Hỏi : Phần thân bài có mấy đoạn? (2) Nêu tính tình cứng cỏi. nhiệm vụ của từng đoạn? (Thầy giáo giỏi, tính tình cứng cỏi, không màng danh lợi) Hỏi : Nhiệm vụ của 2 đoạn này có phù hợp chủ đề không? Phân tích ? Giaùo vieân cho hoïc sinh phaân tích -> choát laïi (Thaày giaùo gioûi -> nhieàu hoïc troø -> hoïc troø laøm quan) Hỏi : Cuối cùng văn bản kết thúc về chủ đề người thầy đạo cao đức trọng như thế nào?( Qua đời mọi người thương nhớ, lập đền thờ ở văn miếu) Hoûi : Boá cuïc vaên baûn laø gì? Văn bản thường có bố cục mấy phần? Haõy keå ra. Học sinh hình thành ghi nhớ 1, 2 trang 25. Lop8.net. c. Keát baøi: Tổng kết chủ đề: Thương tiếc lập đền thờ thầy giáo đạo cao đức trọng.. Ghi nhớ 1,2 sách Ngữ văn 8 tập 1 trang 25. 2. Caùch boá trí saép xeáp noäi dung phaàn thaân baøi cuûa vaên baûn : Vaên baûn “ Trong loøng meï” cuûa Nguyeân.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Các hoạt động của GV và HS. Phaàn ghi baûng. * Hướng dẫn học sinh thực hành văn bản “Trong loøng meï’ - Hoïc sinh thaûo luaän 4 caâu trong SGK. - Giaùo vieân cho hoïc sinh trình baøy trước lớp sau đó giáo viên tổng kết. Hỏi : Trình tự này có làm nổi bật diễn biến tâm trạng bé Hồng trong đoạn trích không? Nổi bật như thế nào? (Yêu mẹ, tin tưởng, tự haøo, haïnh phuùc). Từ các bài tập trên và bằng những hiểu biết cuûa mình, haõy cho bieát caùch saép xeáp noäi dung phaàn thaân baøi cuûa vaên baûn? Học sinh hình thành ghi nhớ 3 trang 25. * Học sinh đọc bài tập 1a Hỏi : Văn bản thuộc phương thức biểu đạt gì?(Biểu cảm) Thể loại gì? ( Tả cảnh) Tả theo trình tự nào? Đọc bài tập 1b Hoûi : Caùch saép xeáp yù BT1a coù khaùc gì BT1b không ? (BT1b Ý sắp xếp theo thứ tự thời gian:Về chiều – Lúc hoàng hôn ) * Hoïc sinh thaûo luaän BT 1c Hỏi : Văn bản thuộc phương thức biểu đạt gì?( Nghị luận chứng minh) Hỏi : Nêu chủ đề? Chủ đề ở câu nào ? Hỏi : Luận điểm của văn bản được chứng minh bởi những luận cứ nào? (Truyện Hai Bà Trưng, Phù Đổng Thiên Vương) Hỏi : Trong luận cứ 2, các em so sánh với văn bản Thánh Gióng học ở lớp 6 có gì khaùc? ( Khoâng bò thöông -> cheát ) Hỏi : Mục đích sự sáng tạo đó có tác dụng gì đối với luận điểm?(Tô đậm tính tưởng tượng, hư cấu ). Lop8.net. Hoàng  Khi nói chuyện với bà cô : - Nhaän ra baø coâ coá tình bòa ñaët - Căm ghét những cổ tục - Kính yeâu meï  Khi thaáy meï - Khaùt khao tình caûm cuûa meï  Khi ngoài trong loøng meï - Cảm giác sung sướng ấm áp, hạnh phuùc - Muoán beù laïi - Queân baø coâ noùi gì  Trình bày theo hướng diễn biến tâm traïng. Ghi nhớ 3 sách Ngữ văn 8 tập 1 trang 25. I. Luyeän taäp: Baøi taäp 1: Phaân tích caùch trình baøy yù a. Trình bày ý theo thứ tự không gian: nhìn xa- đến gần – đến tận nơi – đi xa daàn b. Trình bày ý theo thứ tự thời gian: về chiều – lúc hoàng hôn .. c. Hai luận cứ được sắp xếp từ sự thật đến tưởng tượng. Baøi taäp 2, 3 : Veà nhaø.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> a.. b.. 1). 4/ Cuûng coá : Đọc lại ghi nhớ Laøm baøi taäp Hải Âu là dấu hiệu của điềm lành. Ai đã từng lênh đênh trên biển cả nhiều ngày, đã bị cái bồng bềnh của biển cả làm say … mà thấy những cánh Hải Âu, lòng lại không bừng hy vọng. Bọn chúng báo hiệu sự bình an, báo trước bến cảng hồ hởi, báo trước sự sum hợp gia đình sau những ngày cách biệt đăng đẳng. Hải Âu là bạn bè của người đi biển. Chúng báo trước cho họ những cơn bão. Lúc trời sắp nổi bão, chúng càng bay nhiều vờn sát ngọn sóng hơn và về tổ muộn hơn, chúng cần kiếm mồi cho lũ con ăn trong nhiều ngày, chờ khi biển lặng. (Vuõ Huøng) Cho biết trật tự đoạn văn trên. a. Đúng ; b. Sai Giaùo vieân giaûi thích theâm. 5/ Daën doø : Xem lại bài, học ghi nhớ(Xem lại bài “Bố cục trong Văn bản” Sách Ngữ văn 7 tập. -. Xem trước bài 3(Đọc tiểu thuyết ‘Tắt đèn” Ngô Tất Tố – Tóm tắt -Đọc đoạn tríchTrả lời câu hỏi ) . Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span>