Giáo án Ngữ văn 8 - Bài 21 - Năm học 2009-2010

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngày soạn :11/01/2010 Ngày dạy :20/01/2010 Baøi 21 - Tieát 85. Vaên baûn. NGAÉM TRAÊNG (Moonlight ). Hoà Chí Minh A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: -Kiến thức : Cảm nhận được tình yêu thiên nhiên đặc biệt sâu sắc của Bác Hồ, dù trong hoàn cảnh tù ngục. Người vẫn mở hồn ra tìm đến giao hoà với vầng trăng ngoài trời -Thái độ : Thấy được sức hấp dẫn nghệ thuật của bài thơ.. B. PHÖÔNG PHAÙP - Dieãn giaûng – Phaùt vaán - Thảo luận – Quy nạp kiến thức. C. TIEÁN TRÌNH DAÏY VAØ HOÏC 1. OÅN ÑÒNH - KIEÅM TRA BAØI CUÕ: - Phân tích để làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ “Tức Cảnh Pác – Bó”. 2. VAØO BAØI Từ việc kiểm tra bài cũ, gv có thể dẫn vào bài mới: Bài thơ “Tức cảnh Pác Bó” thể hiện lòng yêu thiên nhiên, phong thái ung dung, tinh thần lạc quan của Bác. Nhân cách cao qúy ấy được thể hiện trong suốt quảng đường hoạt động cách mạng của Người. Nhất là trong khoảng thời gian bị Tưởng Giới Thạch giam cầm ở Trung Quốc. Hôm nay chúng ta sẽ học bài thơ “Vọng Nguyệt” để hiểu thêm về những nét đẹp trong tâm hồn Bác. 3. HOẠT ĐỘNG DẠY VAØ HỌC. HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VAØ TRÒ Gọi hs đọc phần chú thích. GHI BAÛNG I. ĐỌC VAØ TÌM HIEÅU CHUÙ THÍCH: 1) Taùc Giaû: Hoà Chí Minh.. 2) Taùc Phaåm:. - Nêu xuất xứ bài thơ?. - Xuất xứ : Trích trong taäp “Nhaät Kí Trong Tuø”, goàm 133 baøi, phaàn lớn viết bằng chữ Hán.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - Em hãy nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ?. * Hoạt Động 1:. - Bài thơ được sáng tác trong khoảng thời gian Bác bị chính quyeàn Tưởng Giới Thạch bắt giam ở Quaûng Taây, Trung Quoác (8/1942 – 9/1943). - Thể loại: Thất ngôn tứ tuyệt.. II. ĐỌC - HIỂU VAÊN BAÛN:. Gọi hs đọc văn bản (phiên âm, dịch nghĩa và bản dịch thơ) Gv có thể dùng dụng cụ học tập, treo bàng nguyên tác bằng chữ Hán lên bảng để hs quan sát. Gv kiểm tra phần đọc giải nghĩa chữ Hán của hs. Dựa vào bảng dịch nghĩa, dịch từng chữ để hs hiểu nội dung bài thơ. Vừa dịch nghĩa, gv vừa so sánh đối chiếu, bảng phiên âm với bản dịch thơ: - nại nhược hà? / Khó hững hờ -> nại nhược hà: câu hỏi tu từ -> sự xốn xang, bối rối của chủ thể trữ tình -> khó hững hờ -> mất đi sự rung cảm mạnh mẽ, chỉ còn lại sự hờ hững, bình thản của thể trữ tình - Hai câu sau của bản phiên âm có kết cấu đăng đối: đối trong từng câu và đối hai câu với nhau trăng, thi gia / nguyệt, giữa là nhà tù (song) minh nguyeät / thi gia Hai câu dịch thơ làm mất đi cấu trúc đăng đối -> giảm sức truyền cảm Sau khi hs đã hiểu rõ ý nghĩa của các bản phiên âm, bản dịch, Gv phân tích vaên baûn Tựa bài “Vọng Nguyệt” là ngắm trăng. Ngươi xưa thường ngắm trăng thưởng nguyệt, đây là thú vui tao nhã của những bậc tao nhân mặc khách, vui cùng gió trăng mây nước. - Em hãy cho biết Bác ngắm trăng trong một hoàn cảnh như thế Trong tù không rượu nào? ( Cảnh tù đày, bác ngắm trăng trong nhà tù). cuõng khoâng hoa - Tại sao Bác lại viết “Trong tù không rượu cũng không hoa”? Thi nhân xưa gặp cảnh trăng đẹp thường đem rượu uống trước hoa để thưởng trăng, có hoa, có rượu thì sự thưởng trăng mới thật mười phần thuù vò, mó maõn. Gọi hs đọc câu thơ thứ hai của bản phiên âm cùng với bản dịch thơ, so sánh cụm từ nại nhược hà / khó hững hờ. Cảnh đẹp đêm nay khó - Câu thơ thứ hai thể hiện tâm trạng gì của Bác? hững hờ; Xốn xang, bối rối -> đứng trước đêm trăng đẹp mà không có rượu, có hoa để thưởng ngoạn lại bị giam cầm, người tù cảm thấy bứt rứt, xốn xang -> thể hiện tâm hồn nghệ sĩ đích thực của Bác -> Tâm hồn rung động - Hai câu thơ đầu thể hiện nét đẹp gì trong tâm hồn của Bác trước mãnh liệt của người tù trước cảnh trăng đẹp. cảnh trăng đẹp? Trước cảnh đẹp như thế, dù đang là người tù, người chiến sĩ cách mạng ấy vẫn là con người yêu thiên nhiên một cách say mê và hồn. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> nhiên, quên đi cả những gian nan khổ cực của chốn lao lung. Goïi hs đọc hai caâu thô. cuoái. * Hoạt động 3: - Em hãy so sánh hai câu thơ cuối của bản phiên âm với bản dịch thô? Gv cho Hs quan saùt baøi thô (baûn phieân aâm vaø baûn phieân dòch thô) + Bản phiên âm: có cấu trúc đăng đối: sự sắp xếp các từ: nhân, nguyệt; nguyệt thi gia tạo sự cân xứng nhau trong từng câu (chữ song đứng giữa, vaø cuûa caëp caâu 3 &4) + Bản dịch thơ: mất đi sự đối - Sự sắp xếp như vậy và đặt hai câu dưới dạng đối nhau có hiệu quả ngheä thuaät nhö theá naøo? Cấu trúc đối thể hiện mối giao hoà giữa người và trăng. Với tựa đề “Vọng Nguyệt” và việc sử dụng hình ảnh nhân hoá -> giữa người và trăng còn có sự chủ động tìm đến nhau, thường trực hướng về nhau. - Bài thơ toát lên vẻ đẹp gì trong tâm hồn của Bác? Một sức mạnh tinh thần kì diệu, Bài thơ giúp ta có cái nhìn hai phía. Phía này là nhà tù đen tối, là hiện thực tàn bạo, còn ngoài kia là trăng thơ mộng, là thế giới của cái đẹp, bầu trời tự do. Là lãng mạn say người. Ở giữa là song sắt nhà tù trở nên bất lực, vô nghĩa trước những tâm hồn tri âm, tri kỉ tìm đến với nhau. Bài thơ vừa thể hiện tình yêu thiên nhiên sâu sắc, mạnh mẽ vừa thể hiện tinh thần “thép”, một phong thái ung dung , vượt lên mọi hoàn cảnh baát chaáp moïi hieåm nguy.. Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ, Trăng nhòm khe cửa ngaém nhaø thô.. -> Sự giao hoà gắn bó giữa người và trăng -> hai người bạn tri âm, tri kæ.. -> Tình yeâu thieân nhieân, phong thái ung dung, sự tự do nội tại -> bản lĩnh phi thường của người chiến sĩ.. * Hoạt động 4: Toång keát giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô. - Em haõy neâu gía trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô? Thể thơ tứ tuyệt giản dị mà hàm súc, sự sắp xếp các từ, ngữ & các câu theo cấu trúc đăêng đối -> tâm hồn nghệ sĩ, một nhân cách lớn, vừa rất nghệ sĩ, vừa có bản lĩnh phi thường của người chiến sĩ vĩ đại. Bài thơ vừa mang đậm màu sắc cổ điển nhưng rất hiện đại Gọi học sinh đọc ghi nhớ. * Hoạt Động 5: Luyện tập Hs thảo luận và đọc những bài viết về trăng của Bác đã học ở chương trình lớp 7. Sưu tầm những bài thơ viết về trăng khác trong tập “Nhaät kí trong tuø”.. 4. Cuûng coá: - Hình ảnh nào trong bài thơ đem đến cho em sự thú vị? Vì sao?. 5. Daën doø: - Hoïc thuoäc baøi thô. - Soạn bài mới. Lop8.net. III. GHI NHỚ (Sgk).

<span class='text_page_counter'>(4)</span> NGUYEN VAN THANH GIAO VIEN NGU VAN CHU VAN AN. Ngày dạy :20/01/2010. Đi Đường. Đây là bài tự học có hướng dẫn, Gv cần giải nghĩa những từ ngữ chữ Hán để học sinh nắm vững nội dung bài thơ. Bài thơ có kết cấu chuẩn mực của một bài tứ tuyệt Hai câu thơ đầu: Đi đường mới biết gian lao Nuùi cao roài laïi nuùi cao traäp truøng -> Bằng cách dùng những điệp từ: tẩu lộ, trùng san (ở bản phiên âm) -> nỗi gian lao vất vả của người đi đường. Đó là sự suy ngẫm thấm thía rút ra từ thực tế biết bao cuộc đi đường chuyển lao đầy khổ ải “dầm mưa dãi nắng, trèo núi qua truông” của chính Bác trong những lần bị giải đi liên miên. Câu thứ ba: Núi cao lên đến tận cùng Câu chuyển: nếu hai câu trên là núi non trùng điệp, là gian lao chồng chất thì ở câu này, tất cả đều vượt qua, mặc dù cứ núi tiếp núi nhưng có lúc cũng lên đến tận cùng, đến đỉnh cao nhất. Câu thơ thứ tư: Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non. -> Đường đi khó khăn thì việc đến đích, việc đứng trên đỉnh cao vòi vọi chiến thắng là niềm vui sướng đặc biệt, là phần thưởng qúy giá dành cho người đi đường sau bao nhiêu gian lao. Hai câu thơ sau cũng ngụ ý niềm hạnh phúc lớn lao của người chiến sĩ cách mạng sau khi trải qua biết bao nhiêu gian khổ hy sinh và thấp thoáng hình ảnh con người vươn tới đỉnh cao thắng lợi với tư thế làm chủ thế giới. Hệ thống câu hỏi gợi mở cho hs: 1. Haõy neâu noäi dung chính cuûa baøi thô? 2. Câu thơ đầu và câu thơ thứ hai nói lên nỗi gian nan vất vả của ai? 3. Các điệp từ: tẩu lộ, trùng san được sử dụng trong hai câu thơ đầu nhằm nhấn mạnh điều gì? 4. Hai câu thơ sau có hai lớp nghĩa, em hãy cho biết đó là những nghĩa nào? 5. Em có nhận xét gì về sự chuyển ý giữa hai câu đầu và hai câu sau? 6. Bài thơ gợi cho em suy nghĩ gì về thái độ con người trước con đường đời đầy khó khăn thử thách? 7. So sánh cách sử dụng thể thơ của bản phiên âm và bản dịch thơ? Việc thay đổi thể thơ có làm thay đổi ý nghĩa bài thơ?. Cuûng coá: Daën doø: -. Hoïc thuoäc loøng hai baøi thô (baûn phieân aâm vaø baûn dòch thô). Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> -. Soạn bài: Câu cảm thán. Baøi 21 - Tieát 86.  Ngày soạn :18/01/2010  Ngày dạy : 21/01/2010. Caâu caûm thaùn (Question exclamation ) A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giuùp hoïc sinh: - Kiến thức : Củng cố và nâng cao kiến thức về câu cảm thán đã học ở tiểu học. - Kỷ năng :Nắm vững đặc điểm và chức năng của loại câu này.. B. PHÖÔNG PHAÙP -. Nêu vấn đề - Quy nạp kiến thức. C. TIEÁN TRÌNH DAÏY VAØ HOÏC: 1. OÅn ñònh 2. Kieåm tra baøi cuõ: Câu cầu khiến là gì? Nêu đặc điểm và chức năng của câu khiến? ( coù theå cho hs laøm baøi vieát 15 phuùt veà caâu nghi vaán vaø caâu caàu khieán). 3. Vaøo baøi: Keå moät caâu chuyeän, keát thuùc baèng moät caâu……………..…. 4. Hoạt động dạy và học:. HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VAØ TRÒ. GHI BAÛNG. Hoạt động 1:. I. ÑAËC ÑIEÅM VAØ CHỨC NĂNG: Ví duï: a, b ,. Gọi học sinh đọc các ví dụ trong sách, gv ghi lên bảng - Haõy xaùc ñònh caâu caûm thaùn trong caùc ví duï treân? - Dấu hiệu hình thức nào cho biết đó là câu cảm thán? Có những từ: ôi, than ôi, hỡi ôi - Câu cảm thán dùng để làm gì? - Các em đã học câu nghi vấn, câu cầu khiến cũng có chức năng bộc loä caûm xuùc. Vaäy muoán phaân bieät caâu nghi vaán vaø caâu caûm thaùn, ta caàn dựa vào đâu? Dựa vào các từ ngữ cảm thán: - Nhận xét về cấu trúc cú pháp của những từ ngữ cảm thán dùng trong caùc ví duï treân? Có khi tách thành một câu đặc biệt; có khi kết hợp với các yếu tố khác laøm thaønh caâu. - Khi viết đơn từ, biên bản hợp đồng hay trình bày kết qủa một bài toán, em có dùng câu cảm thán không? Vì sao? Không, vì những loại văn bản trên là những văn bản hành chính, văn bản khoa học chỉ sử dụng ngôn ngữ tư duy Logic, thuần túy trí tuệ nên Lop8.net. Caâu caûm thaùn:. - Hỡi ơi lão Hạc! - Than oâi! -> Bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói / viết -> Thể hiện bằng các từ ngữ cảm thán: ôi, than ôi, chao (ôi), trời ơi, thay, bieát bao, bieát chừng nào….

<span class='text_page_counter'>(6)</span> không thích hợp với việc sử dụng những yếu tố ngôn ngữ biểu lộ cảm xúc. - Cảm thán thường sử dụng nhiều ở loại văn bản nào? Vaên baûn ngheä thuaät, trong giao tieáp haøng ngaøy. Gọi hs đọc ghi nhớ. 2ø. GHI NHỚ: SGK * Hoạt động 2:. II. LUYEÄN TAÄP. 1. Caùc caâu caûm thaùn: a) Than oâi! Lo thay! Nguy thay! b) Hởi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! c) Chao oâi……mình thoâi. 2. Đặt câu: gọi hs tự đặt câu, sử dụng những từ ngữ cảm thán xiết bao, biết chừng nào…… 3. Gọi hs nhắc lại bài cũ và biết cách phân biệt các loại câu đã học.. 4. Cuûng coá: Gv cho hai caâu: hs thaûo luaän 1)Có biết bao nhiêu người ra đi mãi mãi không về 2)Chuyến đi này đông đúc biết bao! Xác định kiểu câu trong hai ví dụ trên, và giải thích ý nghĩa của từ biết bao trong mỗi câu.. 5. Daën doø: -. Hoïc baøi Soạn “ Câu trần thuật Vieát baøi TLV soá 4 ------ ------------- ---------------------------------------------------------------------------------------------. Ngày soạn : 22/01/2010Ngày dạy : 23/01/2010. Tieát 87,88. Vieát baøi vieát soá 4 A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: -. Giuùp hoïc sinh: Rèn kỉ năng thực hành về văn bản thuyết minh.. B.PHÖÔNG PHAÙP: C.TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC. Đề bài: học sinh chuẩn bị kiểu bài này để ra đề 1. 2. 3. 4.. tö lieäu cho boán kieåu baøi vaên thuyeát minh, giaùo vieân choïn moät trong boán Giới thiệu một loài hoa hay một loài cây. Giới thiệu một trò chơi mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam Giới thiệu một danh lam thắng cảnh của quê hương em Giới thiệu một đồ dùng, một thí nghiệm.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Riêng đề bài giới thiệu một thắng cảnh của quê hương em, giáo viên có thể để học sinh chuẩn bị để thuyết trình một tiết dạy chương trình địa phương sắp tới.. Ngày soạn :23/01/2010 ngày dạy :27/01/2010 Tieát 89. Caâu traàn thuaät A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giuùp hoïc sinh: - Hiểu rõ đặc điểm của câu trần thuật. Phân biệt câu trần thuật với các kiểu câu khác. - Nắm vững chức năng của loại câu này. Biết sử dụng câu trần thuật phù hợp với tình huống giao tieáp B. PHÖÔNG PHAÙP: - Nêu vấn đề – quy nạp kiến thức.. C. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC. 1. OÅn ñònh 2. Kieåm tra baøi cuõ: - Câu cảm thán là gì? Nêu đặc điểm và chức năng chính của câu cảm thán? 3. Vaøo baøi: Các em đã học ba kiểu câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán. Hôm nay, chúng ta tìm hiểu thêm về câu trần thuật. Đây là kiểu câu cơ bản được dùng phổ biến nhất trong tình huống giao tiếp.. 3. Hoạt động dạy và học:. HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VAØ TRÒ. GHI BAÛNG I. ÑAËC ÑIEÅM CHỨC NĂNG.  Hoạt động 1:. Gv gọi hs đọc các đoạn trích trong sgk. VAØ. 1. Ví duï: - Các câu trong những đoạn trích trên có dấu hiệu đặc trưng -> a) Trình bày những suy nghĩ của người viết. như những câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán hay không? b) Keå, thoâng baùo Khoâng c) mieâu taû - Các câu này dùng để làm gì? Gv tổng kết phần ghi nhớ thứ nhất Đây là chức năng chính của câu trần thuật. Gv đưa ra một số câu trần thuật có chức năng khác để hs nhận diện d) Tôi yêu cầu anh ra khỏi ñaây ngay. Đ) (Cháu) mời bà xơi cơm g) Tôi xin hứa với anh là ngày mai tôi đến sớm h) Tớ cấm cậu nói ra chuyeän aáy. i) Mình hoûi caäu huùt thuoác coù. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> lợi gì ở chỗ nào Những câu này có chức năng đề nghị, yêu cầu, bộc lộ cảm xúc. Thông thường chúng có cấu trúc Ngôi thứ nhất + cám ơn Mời Hứa Chúc mừng Bảo đảm Hoûi Những câu biểu thị một hành động bằng chính việc phát ra câu đó > câu trần thuật ngôn hành. - Câu trần thuật thường kết thúc bằng mấy hình thức? Gv tổng kết đặc điểm và chức năng của câu trần thuật. Gọi hs đọc ghi nhớ. * Hoạt động 2:. 2. Ghi nhớ :sgk II. LUYEÄN TAÄP. Luyeän taäp: 1.a) Cả ba câu 1, 2, 3 là câu trần thuật, trong đó câu 1: kể; câu 2&3: biểu lộ tình cảm, cảm xúc. b) Câu 1: câu cảm thán. Câu 2&3: câu trần thuật: vừa trình bày suy nghĩ vừa bộc lộ cảm xúc. c) Câu 1: trần thuật dùng để kể; câu 2: cảm thán; câu 3 &4: câu trần thuật: biểu lộ tình cảm, cảm ôn. 2. Đối thủ lương tiêu nại nhược hà? -> câu hỏi Cảnh đẹp đêm nay khó hửng hờ -> Câu trần thuật Ý nghĩa: Đêm trăng đẹp đã gây sự xúc động mãnh liệt cho nhà thơ, khiến nhà thơ muốn làm một điều gì đó. 3. a) Caâu caàu khieán b) Caâu nghi vaán c) Caâu traàn thuaät, ngoân haønh 4. a) caâu traàn thuaät -> yeâu caàu b) caâu traàn thuaät -> 5. Đặt câu: hs tự làm. 4 Cuûng coá: - Oân bốn kiểu câu: nhận biết đặc điểm của chức năng.. 5.Daën doø: -. Hoïc baøi Laøm baøi taäp Soạn bài: “ Chiếu dời đô”. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span>