Tuần 7. Tấm Cám

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (181.21 KB, 19 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Ngày soạn: ... Ngày dạy: ...Lớp…….
Ngày dạy: ...Lớp…….
Ngày dạy: ...Lớp…….
Ngày dạy: ...Lớp…….
Tiết 21. Đọc văn

tÊm c¸m
(Truyện cổ tích)
1. Mục tiêu bài dạy:

Giúp HS

a. Kiến thức:

- Những mâu thuẫn, xung đột giữa dì ghẻ và con chồng trong gia đình phụ quyền thời cổ, giữa
thiện và ác trong xã hội. Sức sống mãnh liệt của con người và niềm tin của nhân dân.

- Kết cấu của truyện cổ tích: người nghèo khổ, bất hạnh trải qua nhiều hoạn nạn cuối cùng
được hưởng hạnh phúc. Sử dụng hợp lí, sáng tạo các yếu tố thần kì.

b. Kĩ năng:
- Tóm tắt văn bản tự sự.

- Nâng cao khả năng nhận biết và phân tích một truyện cổ tích theo đặc trưng thể loại.
- Thấy được nghệ thuật sử dụng yếu tố kỳ ảo, lối kể chuyện hấp dẫn tạo nên giá trị nghệ
thuật đặc sắc của truyện “ Tấm Cám” nói riêng và truyện cổ tích thần kỳ nói chung.

- Vận dụng những kiến thức đọc hiểu tác phẩm vào tiếng Việt và tập làm văn.
c. Thái độ:

- Båi dìng niềm tin vào sự chiến thắng của cái thiện, chính nghÜa trong cuéc sèng.

- Tích hợp kĩ năng sống trong môn Ngữ văn ở trờng THPT. Cụ thể : Tự nhật thức, xác
định giá trị của cái tốt, cái thiện và có ý thức đấu tranh bảo vệ cái tốt, cái thiện. chống lại
cái ác, cái xấu trong cuộc sống. Đánh giá khác nhau về kết thúc của câu chuyện.

* Giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực:
- Năng lực tự học.

- Năng lực giải quyết vấn đề.
- Năng lực sáng tạo.

- Năng lực giao tiếp.
- Năng lực hợp tác
- Năng lực tính tốn.

- Năng lực sử dụng ngơn ngữ.
- Năng lực quản lí bản thân.
2. Chuẩn bị của GV v HS:

a. Giáo viên:

- Sỏch giỏo khoa Ng văn 10 – tập 1. Sách giáo viên Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế dạy học
Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế bài giảng Ngữ văn 10 – tập 1.Giới thiệu giáo án Ngữ văn 10 –
tập 1.Bài tập Ngữ văn 10 – tập 1.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

+ Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam ( Nguyễn Đổng Chi).
b. Học sinh: Đọc và chuẩn bị bài theo hệ thống c©u hái SGK.
3. Tiến trình bài dạy :

* Ổn định lớp (1’)

a. Kiểm tra bài cũ (5’)

- Câu hỏi (GV lựa chọn 1 trong 2 câu hỏi)

+ Em hãy trình bày sự hiểu biết của mình về giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của đoạn
trích Ra- ma buộc tội?

+ Qua đoạn trích “ Rama buộc tội” nhân dân Ấn độ xưa quan niệm như thế nào về người
anh hùng và người phụ nữ lý tưởng? Rama ruồng bỏ Rita vì những lí do gì ?

- Đáp án - biểu điểm.
- Câu 1

+ Đoạn trích đặt nhân vật vào trong tình huống thử thách ngặt nghèo buộc phải bộc lộ rõ
bản chất

+ Vẻ đẹp của Ra-ma và Xi-ta là biểu trng cho những phẩm chất tốt đẹp của ngời ấn Độ:
trọng danh dự, dũng cảm, thông minh, giàu bản lĩnh, thủy chung và giàu tình yêu thơng.
+ Nghệ thuật

+) Ngôn ngữ: trang trọng, phong phú, biểu cảm.
+) Miêu tả tâm lí, tính cách nhân vật qua đối thoại.
+) Giàu kịch tính.

+) KÕt hỵp u tè hiện thực và kì ảo.
- Cõu 2

- Ngi anh hựng lý tưởng ngoài tài năng và sức mạnh ra phải đặt danh dự lên trên hết,
không thể để kẻ khác xem thường, xúc phạm đến danh dự của mình.

- Người phụ nữ lý tưởng phải thủy chung, đức hạnh

- Rama ruồng bỏ Rita vì những lí do danh dự và lịng ghen tng của người chồn

* Giới thiệu bài :

Nguyễn Khoa Điểm – Nhà thơ của “ Đất nước” đã viết những câu thơ rất xúc động như
sau:

Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật
Biết bao nhiêu hạnh phúc có trên đời
Dẫu phải khi cay đắng dập vùi

Rằng cơ Tấm cũng về làm hồng hậu
Cây khế chua có đại bang đến đậu
Chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta
Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa

Hoa của đất, người trồng cây dựng của…

( Đất nước, trích trường ca “Mặt đường khát vọng”)

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

dân gian dù được lưu truyền trong quần chúng nhưng cũng ẩn chứa những đặc trưng nghệ
thuật rất đặc thù. Hôm nay, cô cùng các em sẽ đi tìm hiểu một văn bản truyện cổ tích rất
quen thuộc – truyện cổ tích " Tấm cám" , để các em có thể khám phá được những đặc điểm
tiêu biểu nhất trong nội dung và nghệ thuật của thể loại tác phẩm này.

Có lẽ ko một ngời Việt Nam nào lại ko biết, ko từng đợc nghe kể truyện cổ tích Tấm
Cám. Câu chuyện đó đã đợc chuyển thể nhiều lần thành các vở chèo, cải lơng, nhạc kịch,

đồng thời cũng là nguồn đề tài cho thơ ca, nhạc, họa. Việc đọc- hiểu văn bản tác phẩm này
một lần nữa giúp chúng ta nhận thức đợc giá trị t tởng nghệ thuật của nó sâu sắc hơn.

Có một nhà thơ đã viết:

ở mỗi bài học hôm nay
 Có buổi tra đầy nắng

Cánh cò ngang qua quÃng vắng.

Cô Tấm têm trầu trong ngày hội làng ta.
Cô Tấm hoá bà hoàng.

Chân vẫn lấm bùn đầu làng ngõ xóm

Cụ Tấm đã đi vào đời sống văn hoá, cùng với suy nghĩ và cảm thông chia sẻ của ngời
Việt với cha ơng mình. Để góp phần thấy đợc điều đó, chúng ta cùng tìm hiểu truyện “Tấm
Cám”.

b. Bài mới ( 42’)

Hoạt động của GV Hoạt động của hs Nội dung ghi bảng
GV hướng dẫn HS đọc

phần tiểu dẫn trong sách
giáo khoa và vận dụng
những kiến thức của HS
về thể loại truyện cổ tích
qua bài “ Khái quát về
văn học dân gian Việt

Nam” đã được học
? " Tấm cám" là một 
truyện cổ tích tiêu biểu, 
em hãy cho biết thế nào 
là truyện cổ tích? Hãy kể
tên một số truyện cổ tích
Việt Nam và thế giới mà 
em biết?

GV gợi ý giúp HS nhớ
những truyện cổ tích tiêu
biểu nhất của Việt Nam
và nước ngồi.

- HS trả lời, có bổ sung.
Khái niệm truyện cổ tích :
- Truyện cổ tích là tác phẩm
tự sự bằng văn xi mà cốt
truyện và hình tượng được
hư cấu có chủ định, kể về số
phận con người bình thường
trong xã hội, thể hiện tinh
thần nhân đạo và lạc quan
của nhân dân lao động.
- Một số truyện cổ tích Việt
Nam quen thuộc : Thạch
Sanh, Sọ Dừa, Em bé thơng
minh…

I. Tìm hiểu chung

1. Tìm hiểu chung về thể loại 
truyện cổ tích và " Tấm cám"

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

? Truyện cổ tích được
chia làm mấy loại?
truyện cổ tích? "Tấm
cám" thuộc loại nào?
GV thuyết trình trước
lớp những đặc điểm cơ
bản và những ví dụ minh
họa cho những tiểu loại
truyện cổ tích cho HS có
những hiểu biết tồn
diện về những tiểu loại
này:

- Truyện cổ tích lồi vật
là những truyện kể chủ
yếu giải thích theo cách
dân gian về đặc điểm và
quan hệ của các con vật
trong thế giới lồi vật.
(Vd: Quạ và cơng, Trí
khơn của ta đây, Con thỏ
thơng minh…)

- Truyện cổ tích sinh
hoạt: là những truyện 
phản ánh sinh hoạt đời

thường, gần gũi với
người bình dân, phản
ánh hiện thực, đề cao
đạo đức, lí trí sáng suốt
và tinh thần thực tế của
nhân dân (Vd: Làm theo
vợ dặn, cái cân thủy
ngân, thằng ngốc, em bé
thơng minh…)

- Truyện cổ tích thần kỳ:
Là những truyện kể chủ
yếu phản ánh ước mơ,

- Truyện cổ tích nước ngồi:
Cơ bé lọ lem( Pháp), Truyện
cổ Grim ( Đức), Công chúa
và hạt đậu, Con mèo đi hia
( Đan mạch)……

Phân loại truyện cổ tích :
- Truyện cổ tích được chia
làm 3 loại:

+ Truyện cổ tích lồi vật.
+ Truyện cổ tích sinh hoạt
+ Truyện cổ tích thần kỳ
- " Tấm cám" thuộc loại
truyện cổ tích thần kỳ

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

nguyện vọng, lý tưởng
xã hội của nhân dân
thông qua chiến thắng tất
yếu của cái đẹp, cái
thiện. Yếu tố kì ảo tham
gia như một phần không
thể thiếu trong cốt truyện
( Vd: Thạch Sanh, Lọ
nước thần, Cây tre trăm
đốt…)

- Yêu cầu: đọc diễn cảm,
thâm trầm, nhẹ nhàng,
thay đổi ngữ điệu theo
diễn biến câu chuyện.

- HS kể lại chuyện, bám sát
các ý chính của câu chuyện:
+ Ngày xửa, ngày xưa có cô
Tấm hiền lành, xinh đẹp,
mồ côi cha mẹ từ nhỏ, phải
sống với dì ghẻ và Cám – cơ
em cùng cha khác mẹ.

+ Tấm luôn bị mẹ con Cám
ghen ghét và ngược đãi.
Một lần đi hớt tép Tấm bị
Cám lừa lấy hết tép, Bụt
hiện lên khun Tấm ni
chú cá bống cịn sót lại. Biết

Tấm nuôi cá bống, mẹ con
Cám lừa bắt bống ăn thịt.
Ngày hội, mẹ con Cám trộn
thóc lẫn gạo bắt Tấm nhặt,
không cho đi xem hôi. Bụt
hiện lên giúp Tấm làm việc
và biến chỗ xương của bống
thành quần áo đẹp cho Tấm
đi hội

+ Tấm đi xem hội đến chỗ
lội, đánh rơi chiếc giầy
xuống nước. Nhờ chiếc
giầy, Tấm được làm vợ vua.
+ Tấm về giỗ cha, bị mẹ con
Cám hại chết và đưa Cám
thế chỗ Tấm trong cung
vua.

+ Tấm chết hóa thành chim
vàng anh, cây xoan đào, con

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

? Nhan đề “ Tấm Cám”
có ý nghĩa gì?

GV gợi ý: Vận dụng
những quan niệm của
nhân dân vào việc gọi
tên nhân vật, nhan đề đó
bản thân nói đến nhân

vật nào.

? theo em bố cục tác
phẩm có thể chia thành
mấy phần?nội dung của
từng phần?

GV: Như vậy xoay
quanh cuộc đời nhân vật
Tấm, tác giả dân gian đã
xây dựng nên nhiều tình
tiết li kì và hấp dẫn với
mục đích cuối cùng là trả
lại sự cơng bằng cho xã
hội nói chung và cho
nhân dân lao động nói
chung.

Sau đây chúng ta sẽ
đi tìm hiểu nội dung cụ

ác trên khung cửi và khi
thành quả thị thì được một
bà lão đem về

+ Mỗi khi bà lão đi vắng,
Tấm hiện ra don dẹp nhà
cửa. Sau đó bà lão phát hiện
ra Tấm.

+ Một hôm nhà vua đi qua,
ghé vào quán nước của bà
cụ. Nhận ra Tấm qua miếng
trầu, đem Tấm về cung.
+ Tấm hạnh phúc bên vua
còn mẹ con Cám bị chết.
- Ý nghĩa nhan đề “ Tấm
Cám”

+ Cách gọi dân dã, gợi thân
phận.

+ Thể hiện xung đột chính
của tác phẩm.

+ Thể hiện nhân cách chưa
toàn vẹn.

- Truyện “ Tấm Cám” có
thể bố cục thành 3 phần:
+ Mở truyện: Ngày xa.. việc
nặng - Giới thiệu các nhân
vật chính và hoàn cảnh
truyện.

+ Thân truyện: Mét h«m…
vỊ cung - DiƠn biÕn c©u
chun.

+ KÕt truyÖn: TÊm trë lại

thành ngời.

3. Nhan v b cc
a. Nhan đề:

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

thể của tác phẩm

Qua những hiểu biết của
bản thân và qua phần tìm
hiểu trong sách giao
khoa ở nhà. Các em hãy
cho biết :

? Các nhân vật được
giới thiệu như thế nào
trong tác phẩm?

? Theo em trong tác
phẩm ta thấy nổi lên
những mâu thuẫn giữa
các nhân vật nào?

Và mâu thuẫn nào
là mâu thuẫn chủ yếu? vì
sao?

GV cho HS tự do phát
biểu từ đó khái quát
thành đáp án chính xác
nhất: Mâu thuẫn cơ bản

là mâu thuẫn giữa Tấm
và Cám nhưng một cách
khái quát nhất đó là mâu
thuẫn giữa Tấm và mẹ
con Cám

? Mâu thuẫn giữa Tấm
và mẹ con Cám được
triển khai theo hướng
nào? Hãy kể tóm tắt sự
phát triển của mâu thuẫn
đó?

Gợi ý: Chú ý đến những
biểu hiện của mâu thuẫn

- Hs trả lời theo ý hiểu
+ Tấm: mồ côi, phải làm
lụng vất vả, hiền lành, chịu
khó

+ Mẹ con Cám: lười biếng,
tham lam, độc ác xấu xa, tàn
nhẫn.

- Căn cứ vào quan hệ gia
đình, có 2 mâu thuẫn chủ
yếu:

- Tấm – Cám ( hai chị em

cùng cha khác mẹ)

- Tấm - mẹ Cám ( con
chồng – dì ghẻ)

=> Mâu thuẫn giữa Tấm
-Cám là mâu thuẫn chủ yếu,
xun suốt tồn truyện.
=> Mâu thuẫn dì ghẻ- con
chồng bổ sung và không
liên tục.

Mâu thuẫn khái quát : Tấm
- Mẹ con Cám

Mâu thuẫn phát triển từ
thấp đến cao và trở thành
xung đột gay gắt, qua 2
chặng:

Chặng 1: từ đầu ¸ Tấm đi
xem hội: Mâu thuẫn xoay
quanh những hơn thua về

II. Phân tích tác phẩm:

1. Nhân vật và mâu thuẫn chủ
yếu:

a. Nhân vật:

+ Tấm: ,hiền lành, chịu khó

+ Mẹ con Cám: lười biếng, tham
lam, độc ác, tàn nhẫn.

b. Mâu thuẫn – xung đột

+ TÊm >< Cám (hai chị em cùng
cha khác mẹ, cùng thế hệ)*

+ Tấm >< Dì ghẻ (dì ghẻ và con
chồng)

=> xung t gay gắt

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

và chỉ ra mức độ của
mâu thuẫn theo từng
chặng?

GV : Một trong những
đặc trưng cơ bản của
truyện cổ tích là mượn
những thân phận, hoàn
cảnh cụ thể của nhân vật
để thể hiện những vấn đề
chung mang tính xã hội
đặc biệt khi xã hội đã bắt
đầu có sự phân hóa giai
câp.

? Mâu thuẫn giữa Tấm
và mẹ con Cám phản ánh
những mối xung đột
nào trong gia đình và
trong xã hội?

- Hướng giải quyết
chung cho những truyện
cổ tích là gì?

GV thuyết trình: Truyện 
đã xây dựng được hai
tuyến nhân vật cực tuyến
( cực tốt – cực xấu) tác
động mạnh mẽ vào tâm
thức người đọc tạo nên
một xúc cảm mạnh mẽ.
Những ấn tượng này hun
đúc tinh thần đấu tranh
chống lại cái ác, cái xấu
trong xã hội.

vật chất, sự bắt ép làm việc
cực nhọc và sự ghanh ghét
nhỏ mọn của mẹ con Cám.

Tấm chỉ biết khóc,
nhận thua thiệt về mình
Chặng 2: Tấm làm vợ vua

¸ Cuối truyện: Mâu thuẫn
biến thành xung đột một
mất một cịn, Tấm đã đứng
lên đấu tranh cho hạnh phúc
của mình

* Bản chất và ý nghĩa xã hội
của mâu thuẫn :

- Phản ánh mâu thuẫn
trong gia đình phụ quyền
phong kiến: Dì ghẻ - con
chồng.

- Phản ánh mâu thuẫn
căn bản trong xã hội: Cái
thiện – cái ác

® xung đột thiện ác được
tác giả truyện cổ tích giải
quyết theo hướng thiện
thắng ác.

+ Chặng 2: Tấm đấu tranh cho
hạnh phúc của mình

* Bản chất và ý nghĩa xã hội của
mâu thuẫn :

- Mâu thuẫn: Dì ghẻ - con chồng.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

c. Củng cố, luyện tập: (1’)

- Truyện cổ tích có ba loại: cổ tích về lồi vật, cổ tích thần kì, cổ tích sinh hoạt.
- Tấm Cám thuộc loại truyện cổ tích thần kì.

- Hiểu được ý nghĩa của những mâu thuẫn, xung đột trong truyện và sự biến hóa của Tấm.
- Nắm được đặc trưng cơ bản của truyện cổ tích thần kì qua một truyện cụ thể.

- Những mâu thuẫn, xung đột giữa dì ghẻ và con chồng trong gia đình phụ quyền thời cổ, giữa
thiện và ác trong xã hội.

d. Híng dẫn HS học bài và chuẩn bị bài mới (1)
- Chuẩn bị bài mới: Tấm Cám (Tiết 2)

* Rút kinh nghiệm sau giờ dạy:

...
...

Ngày soạn: ... Ngày dạy: ...Lớp…….
Ngày dạy: ...Lớp…….
Ngày dạy: ...Lớp…….
Ngày dạy: ...Lớp…….
Tiết 22. Đọc văn

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

1. Mục tiêu bài dạy: 
Giúp HS

a. Kiến thức:

b. Kĩ năng:
- Tóm tắt văn bản tự sự.

- Vận dụng những kiến thức đọc hiểu tác phẩm vào tiếng Việt và tập làm văn.
c. Thái độ:

- Båi dìng niỊm tin vào sự chiến thắng của cái thiện, chính nghĩa trong cuéc sèng.

* Giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực:
- Năng lực tự học.

- Năng lực giải quyết vấn đề.
- Năng lực sáng tạo.

- Năng lực giao tiếp.
- Năng lực hợp tác
- Năng lực tính tốn.

- Năng lực sử dụng ngơn ngữ.
- Năng lực quản lí bản thân.
2. Chuẩn bị của GV và HS:

a. Giáo viên:

- Sỏch giỏo khoa Ng vn 10 – tập 1. Sách giáo viên Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế dạy học
Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế bài giảng Ngữ văn 10 – tập 1.Giới thiệu giáo án Ngữ văn 10 –
tập 1.Bài tập Ngữ văn 10 – tập 1.

- Tài liệu tham khảo : những sách vở liên quan đến truyện cổ tích nói chung và “ Tấm
Cám” nói riêng

+ Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam ( Nguyễn Đổng Chi).
b. Học sinh: Đọc và chuẩn bị bài theo hệ thống câu hỏi SGK.
3. Tiến trình bài dạy :

* Ổn định lớp (1’)
a. Kiểm tra bài cũ (5’)

- Câu hỏi (GV lựa chọn 1 trong 2 câu hỏi)
Đáp án - biểu điểm.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Tiết trớc chúng ta đã tìm hiểu về thân phận của Tấm là một cô gái chăm chỉ hiền lành nhân
hậu ln ln bị mẹ con nhà Cám tìm cách hãm hại. Vậy Tấm đã làm gì để giành lại hạnh
phúc của mình? Cơ và các em sẽ cung tìm hiểu tiếp...

b. Bài mới ( 42’)
Hoạt động

của GV

Hoạt động của hs Nội dung ghi bảng

GV: Trong
dân gian ta
từ lâu đã có
câu:

Mấy
đời bánh
đúc có
xương
Mấy
đời dì ghẻ
lại thương
con chồng

Ta sẽ

thấy sự

nghiệt ngã

trong quan
hệ dì ghẻ
-con chồng
một cách cụ
thể nhất
trong mối
quan hệ giữa
Tấm và mẹ
con Cám.
Quá trình
vươn lên đấu
tranh của
Tấm trải qua
hai chặng

? Hãy trình
bày sự bất
cơng và cay
nghiệt trong
mối quan hệ

Bảng đối sánh
Sự

kiện
trong
gia
đình

Tấm Mẹ con Cám

I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích tác phẩm
1. Nhân vật và mâu
thuẫn chủ yếu:

2. Quá trình vươn lên
đấu tranh của Tấm:

a. Tấm trước khi vào
cung làm hoàng hậu:

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

dì ghẻ - con
chồng trong
tác phẩm?
GV tổ chức
cho HS tiến
hành thảo
luận và làm
việc theo
nhóm.

Gợi ý: Bám
sát vào
những hành
đơng và sự
đối xử giữa
các tuyến

nhân vật

? Qua sự đối
sánh của
những hành
động trên đã
nói gì về con
người của
Tấm và mẹ
con Cám ?
GV:

- Tấm là cơ
gái thảo
hiền, ngoan
ngỗn, chân
thật, cả tin
và có phần

Đi bắt
cá
Cá
bống
Đi
xem
hội

- Chăm chỉ bắt cá
- Bị lừa mất hết cá
- Khóc

- Ni cá bống

- Bị bắt đi chăn trâu
ở đồng xa

- Bị mất cá ® Khóc
- Chơn xương cá đầu
giường

- Nhặt thóc lẫn gạo
- Bụt giúp: quần áo
đẹp ® Đi xem hội ®
Rơi giày ® Thử giày
® hồng hậu

- Lười biếng
- Ăn trộm cá của
Tấm

- Tranh mất yếm
đỏ.

- Rình trộm cá
- Lừa Tấm, bắt
cá giết thịt.

- Trộn thóc lẫn
gạo bắt Tấm
nhặt

- Sắm sửa quần
áo đi hội

- Thử giày ®
khơng được ®
bẽ bàng

=> Tấm: Cô gái bất hạnh, bị hắt hủi, thụ động,
chăm chỉ, ngoan hiền nhưng cũng rất có khát khao
được yên vui, hạnh phúc.

Ở giai đoạn này Tấm chưa có ý thức đấu
tranh chống lại cái ác

- Mẹ con Cám: Độc ác, xảo quyệt, lười nhác, tham
lam, dối trá.

Mẹ con Cám là hiện thân của cái ác, cướp
đoạt của Tấm cả vật chất và tinh thần.

+ Vật chất: lao động quần quật suốt ngày, trút giỏ
cá, bắt bống ăn thịt.

+ Tinh thần: giành chiếc yếm đỏ, không cho xem
hội, khinh miệt khi thử giày.

- Nuôi bống: bị giết thịt
- Xem hội: nhặt thóc lẫn
gạo

=> Khóc - Bụt giúp
=> Hồng hậu

- Tấm: bất hạnh, chăm
chỉ, ngoan hiền, khát
khao hạnh phúc.

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

yếu đuối đã
để lại ấn
tượng khó
phai và biểu
cảm trong
lòng bạn
đọc.

- Mẹ con
Cám cay
nghiệt và
độc ác gợi
lên sự phản
cảm gây nên
sự phẫn nộ,
căm giận,

đáng bị

trừng trị
? Bụt có vai
trị gì?

? Con đờng
tiến hóa của
Tấm ra sao?

? Mâu thuẫn
giữa Cám và
Tấm đợc thể
hiện ra sao?

- Nhân vật Bụt đóng vai trị là yếu tố thần kì, hiện
ra kịp thời trợ giúp tìm cách giải quyết khó khăn,
bế tắc của nhân vật bất hạnh. Đó là nét đặc biệt
hấp dẫn của loại truyện này.

- Đó là con đờng dẫn đến hạnh phúc của Tấm. Cá
bống để Tấm làm bạn, đàn chim sẻ đến giúp Tấm
để Tấm đi hội làng, chiếc giày là chiếc cầu nối,
dẫn đến gặp vua và trở thành hồng hậu.

- Từ cơ gái mồ cơi Tấm trở thành hồng hậu. Hạnh
phúc ấy chỉ có đợc ở con ngời ở hiền gặp lành. Mặt
khác, trở thành hoàng hậu là ớc mơ, khát vọng của
ngời lao động bị dố nộn ỏp bc.

- Mâu thuẫn Tấm - Cám và dì ghẻ không những
không giảm mà còn ngày một phát triển, ngày một
căng thẳng gay gắt quyết liệt.

=> õy khụng cịn là mâu thuần gia đình mà phát

triển thành mâu thuẫn giữa cái ác và cái thiện trong
xã hội: mẹ con Cám tìm đủ mọi cách và nhiều lần
truy đuổi hòng tiêu diệt bằng đợc Tấm để độc
chiếm ngơi hồng hậu.

- Cịn Tấm cơ cũng dần trởng thành hơn. Thực tế
khốc liệt cũng thay đổi tính nết và cách nói năng,
ứng xử của cô. Sau mỗi lần bị giết, bị chết, bị chặt,
bị đốt, Tấm đều khơng chết, đều tìm cách hố thân
sang kiếp khác, vật khác, đều tìm cách mắng rủa,
tố cáo tội ác cớp chồng giết chị của Cám.

- Con đường hạnh phúc
của Tấm:

+ Cá bống: bạn

+ Chim sẻ: giúp T đi
hội làng

+ Chiếc giày: gặp vua
=> Ở hiền gặp lành
b. Tấm vào cung và
hóa thân:

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

? Tấm đã trải
qua mấy lần
hóa thân?
Hãy chỉ ra sự
phát triển tự

giác của

Tấm để

chống lại cái

ác qua

những lần
hóa thân đó?

- Tấm đã trải qua 4 lần hóa thân để trở lại cuộc
sống con người:

Tấm
trở
thành
hoàng
hậu

Tấm Mẹ con Cám

- Về giỗ cha, trèo
cau, ngã chết đuối

- Hóa thành chim
vàng anh → hót
mắng Cám: “Phơi áo
chồng ta, phơi lao
phơi sào, chớ phơi

bờ rào, rách áo
chồng tao. Chim
vàng anh bị giết.
- Lông chim biến
thành 2 cây xoan đào,
cành lá xòa xuống
che bóng mát cho vua
- Xoan bị chặt, đóng
khung cửi. Tiếng cót
két của con ác trên
khung cửi: “ Cót ca
cót két, lấy tranh
chồng chị, chị khoét
mắt cho”. Khung cửi
bị đốt.

- Từ đống tro mọc lên
cây thị. Tấm từ quả
thi bước ra, xinh đẹp
hơn trước

- Gặp vua, vua nhận
ra, trở về cung

- Bày mưu chặt
gốc cau giết
Tấm

- Đưa Cám thế
chân Tấm trong

cung

- Giết chim, cho
mèo ăn thịt, vứt
lông chim ra
vườn

- sai chặt xoan
làm khung cửi
- Đốt khung cửi,
đổ tro bên lề
đường xa hoàng
cung

- Muốn xinh đẹp
như Tấm

- Chết

- Ý nghĩa những lần hóa thân:

- Giỗ cha: bị giết
=> chim vàng anh

- Chim vàng anh bị giết
=> Cây xoan đào

- Cây xoan đào: khung
cửi => bị đốt

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

? Hãy chỉ ra
ý nghĩa qua
những lần
hóa thân của
nhân vật
Tấm?

? Tấm đã
trừng phạt
mẹ con Cám
như thế nào?
GV: Tác
phẩm kết
thúc bằng cái
chết đau đớn
của mẹ con
Cám, Tấm
được trở lại
vị trí xứng
đáng của
mình. Nhưng
xung quanh
sự trả thù
của Tấm có
nhiều ý kiến
khác nhau.
? Em có suy
nghĩ như thế
nào về sự

+

Chứng minh sức sống mãnh liệt của Tấm, không
thể bị đè nén mãi, Tấm đã đấu tranh để giành lại
cuộc sống

+ Thể hiện triết lí: “ở hiền gặp lành” trong quan
niệm của nhân dân

+ Thể hiện ước mơ của người lao động về 1 xã
hội cơng bằng, cơng lí được thực hiện: Người lao
động chăm chỉ hiền lành sẽ được hưởng hạnh
phúc.

Tấm phải sống để hởng hạnh phúc, để
trừng trị những kẻ thù độc ác, mẹ con Cám nhất
định phải đền tội.

- Tấm sai Cám đào hố thật sâu và ngối dưới rồi
gọi người đem nước sôi giội xuống hồ. Cám chết
cịng queo. Mụ dì ghẻ uất q, chết theo.

- Quan điểm của dân gian về cái ác: Cái ác phải
diệt trừ tận gốc, phải bị xóa bỏ triệt để

- Cuối truyện Tấm đã nhân danh cái thiện trừng
phạt cái ác.

Tấm là nhân vật văn học do nhân dân lao
động sáng tạo để thực hiện quan niệm, thái độ của
mình về cuộc sống. T tởng cốt lõi mà dân gian
muốn gửi đến ngời nghe (đọc) là: Thiện luôn thắng

ác, “ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác”.

- “HiÒn” trong quan niệm dân gian là: Đi với Bụt

- í ngha những lần hóa
thân:

+

Sức sống mãnh liệt
của Tấm

+ “ở hiền gặp lành”
+ Ước mơ về 1 xã hội
công bằng.

c. Sự trừng phạt đối
với mẹ con Cám:

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

trừng phạt
của Tấm?
Theo em
hành động
này có man
rợ và thâm
độc khơng?

GV: Truyện
cổ tích là thế
giới tưởng
tượng của
người dân

lao động
trong xã hội
có áp bức bất
cơng. Họ chỉ
còn biết gửi
gắm ước mơ
vào truyện
cổ tích. Một
cơng cụ giúp
họ gửi gắm
được khát
vọng của

mình là

những yếu tố
kì ảo. Có
người cho
rằng nếu
khơng có
Bụt hiện lên
giúp đỡ,

Tấm sẽ

không thể có
cuộc sống
hạnh phúc
được

? Những
hành động
nào của Bụt

mặc áo cà sa - Đi với ma mặc áo giấy”. Hiền
không đồng nghĩa với nhút nhát, sợ hãi, chịu khuất
phục trớc cái ác, cái xấu

- Hs lắng nghe, tiếp nhận.

* Hình ảnh Bụt, thần tiên:

- Bụt hiện lên giúp Tấm: Sai chim sẻ xuống nhặt
thóc hộ, Biến xương cá bống thành quàn áo đẹp.
Nhưng Bụt chỉ hiện lên ở phần đầu tác phẩm khi
cô Tấm đáng thương, bất hạnh, khơng có khả năng
tự giải thốt cho mình

- Giai đoạn sau của TP, Bụt khụng giỳp Tấm nữa,
Tấm chiến thắng nhờ cụng sức và sự đấu tranh của
mỡnh. Vai trò của Bụt chấm dứt khi bớc vào cuộc
đấu tranh giành lại sự sống.

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

đã giúp đỡ
Tấm? phải
chăng khơng
có Bụt, Tấm
sẽ khơng thể
có hạnh
phúc? quan

điểm của em
về ý kiến
này như thế
nào?

? Em h·y
kh¸i quát lại
giá trị ND và
NT cđa t¸c
phÈm?

thể hiện ở điểm này và đó cũng là cơ sở để dân
gian khẳng định: Chính sức sống mãnh liệt của
con ngời, của cái thiện mới là nguyên nhân quan
trọng nhất tạo nên chiến thắng cuối cùng.

- Mâu thuẫn và xung đột trong truyện Tấm Cám
phản ánh mâu thuẫn và xung đột trong gia đình
phụ quyền thời cổ (dì ghẻ - con chồng), đặc biệt là
mâu thuẫn giữa cái thiện và cái ác trong xó hội
- ý nghĩa xã hội của mâu thuẫn: tinh thần lạc quan
và nhõn đạo của nhõn dõn thể hiện trong truyện.
Chiến thắng của cái thiện trớc cái ác, cái ác trớc
sau cũng phải trả giá đích đáng, “ác giả ác báo”,
cái thiện sẽ đợc tôn vinh, “ở hiền gặp lành”.

Nghệ thuật đặc trưng của truyện cổ tích:

+ Nhiều yếu tố thần kỳ trong câu chuyện: Bụt, Gà
biết nói, 4 lần hóa thân của Tấm

+ Thể hiện kết cấu quen thuộc đã thành motip
trong truyện cổ tích: người mồ cơi, bất hạnh được
hưởng hạnh phúc, kẻ ác gặp ác.

III. Tổng kết (1’)
1. Nội dung

- Cuộc đấu tranh giữa
thiện và ác, ước mơ
thiện thắng ác

2. Nghệ thuật

- Motip, yếu tố kì ảo,
lối kể chuyện...

c. Củng cố, luyện tập: (1’)

- Tấm Cám thuộc loại truyện cổ tích thần kì.

- Những mâu thuẫn, xung đột giữa dì ghẻ và con chồng trong gia đình phụ quyền thời cổ, giữa
thiện và ác trong xã hội.

d. Híng dÉn HS häc bµi và chuẩn bị bài mới (1)

- c (k) bng ging phù hợp với đặc điểm nhân vật: Tấm hiền thục, Cám chanh