bài 24 lượm ngữ văn 6 ngô thị hồng tươi thư viện giáo án điện tử

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (114.04 KB, 8 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Ngày dạy:
Tiết: 99 + 100

TÊN BÀI DẠY: LƯỢM ( Tố Hữu)

Hướng dẫn đọc thêm: MƯA ( Trần Đăng Khoa)

A. Mục tiêu bài học

_ Kiến thức: Cảm nhận được vẻ đẹp hồn nhiên, vui tươi, trong sáng và sự hi sinh cao
đẹp của nhân vật Lượm.

Nắm được nghệ thuật miêu tả nhân vật kết hợp với kể và biểu hiện cảm
xúc.

_ Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc hiểu, nắm được thể thơ bốn chữ, nghệ thuật kể và tả trong
bài thơ có yếu tố tự sự.

B. Đồ dùng – phương tiện

_ Đồ dùng: SGK, giáo án, SGV,...
_ Phương tiện: máy chiếu

C. Tiến trình tổ chức các hoạt động
1. Ổn định

2. Kiểm tra bài cũ (mở 2 miếng ghép)
Câu 1: Đọc thuộc lòng 6 khổ thơ đầu?

Câu 2: Cho biết phương thức biểu đạt của bài thơ?

Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt

* Hoạt động 1: Tìm hiểu
chung về tác giả, tác phẩm.
* Chiếu ảnh tác giả Tố Hữu
? Dựa vào chú thích SGK, trình
bày đơi nét về tác giả Tố Hữu.

HS trả lời

I. Đọc – tìm hiểu chung

1. Tác giả, tác phẩm
a) Tác giả

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

* Chiếu hình ảnh các tập thơ
? Em hãy cho biết, bài thơ ra
đời trong hoàn cảnh nào? In
trong tập thơ nào?

? Bài thơ được viết theo thể thơ
và phương thức biểu đạt nào?

* GV hướng dẫn cách đọc:
+ đoạn đầu và điệp khúc cuối:
giọng vui tươi, sôi nổi.

+ đoạn đối thoại giữa 2 chú
cháu: giọng hồn nhiên, ngây
thơ.

+ đoạn Lượm hi sinh: giọng
đọc chậm, ngậm ngùi, xót
thương.

? HS đọc chú thích 1, 4,6,7,9.
? Dựa vào câu hỏi 1 SGK, em
hãy chia bố cục bài thơ và nêu
nội dung từng phần?

HS trả lời

_Quê quán: Thừa Thiên – Huế
_ Nhà cách mạng, người mở đầu
cho thơ ca cách mạng Việt nam
hiện đại

_ Các tập thơ tiêu biểu: Từ ấy,
Ra trận, Máu và hoa, Việt Bắc,..
b) Tác phẩm

* Hoàn cảnh sáng tác

_ Năm 1949, trong thời kì kháng

chiến chống thực dân Pháp.
_ In trong tập thơ Việt Bắc.
* Thể thơ và phương thức biểu
đạt

_ Thể thơ: 4 chữ

_ Phương thức biểu đạt: trữ tình
kết hợp với miêu tả, tự sự và
biểu cảm.

2. Đọc, hiểu chú thích, bố cục
* Đọc:

* Giải thích từ khó
* Bố cục: 3 phần
Phần 1: 5 khổ thơ đầu

-> Hình ảnh Lượm trong lần
gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu.
Phần 2: 7 khổ tiếp

-> Câu chuyện về chuyến đi
liên lạc cuối cùng và sự hi sinh
của Lượm.

Phần 3: 2 khổ cuối

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

* Hoạt động 2: Tìm hiểu văn 
bản

GV: Tác giả và chú bé Lượm
có cuộc gặp gỡ tình cờ không
hẹn trước

? Vậy, cuộc gặp gỡ này diễn ra
trong hoàn cảnh nào?

? Em hiểu “ngày Huế đổ máu”
là ngày như thế nào?

GV: “Ngày Huế đổ máu” ->
cách nói hình ảnh này đã sử
dụng biện pháp tu từ Hoán dụ
(các em sẽ được học ở bài sau).
* Thảo luận theo nhóm bàn
? Trong cuộc gặp gỡ đó hình
ảnh Lượm được miêu tả như
thế nào qua cái nhìn của người
kể ( hình dáng, trang phục, cử
chỉ, lời nói).

GV: Trang phục thể hiện tính
chất cơng việc làm liên lạc của
chú bé Lượm. Và Lượm còn
nhỏ tuổi nên cái xắc đeo bên
mình chỉ “xinh xinh” với chiếc
mũ ca nơ đội lệch rất hiên
ngang, hiếu động. Lượm khiến
ta liên tưởng đến hình ảnh của

các anh vệ quốc qn thơng
minh, dũng cảm.

HS trả lời

Nhóm 1trả lời

Nhóm 2 trả lời

II) Tìm hiểu văn bản

1) Hình ảnh Lượm trong lần 
gặp gỡ tình cờ của hai chú
cháu

_ Hoàn cảnh: chiến tranh ở Huế
diễn ra ngày càng ác liệt.

_ “Ngày Huế đổ máu” là ngày ở
Huế bắt đầu cuộc kháng chiến
chống thực dân Pháp quay trở lại
xâm lược (năm 1947).

* Dáng điệu

Chú bé loắt choắt
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

+Dáng nhỏ nhắn, nhanh nhẹn,
tinh nghịch.

+ Sử dụng những từ láy gợi
hình.

* Trang phục
Cái xắc xinh xinh
 Ca nô đội lệch

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

? Tác giả so sánh “Lượm như
con chim chích” để nhấn mạnh 
điều gì?

GV: Chú bé loắt choắt đã vươn
mình lớn dạy trên con đường
kháng chiến rất gian nan, nguy
hiểm.

? Em hiểu “con đường vàng”
có nghĩa là gì?

GV: Có thể nói đây là đoạn thơ
thành cơng nhất trong bài vì có
tính tạo hình cao “Con đường
vàng” – con đường trong sự 
tưởng tượng của nhà thơ.
GV: Lời nói của Lượm hồn
nhiên, ngây thơ, chân thật cho

ta thấy được chú bé rất yêu
công việc kháng chiến, tự
nguyện tham gia kháng chiến
(niềm vui chung của cả thế hệ
trẻ sau CMT8)

GV chốt:

Với cách sử dụng một loạt các
từ láy gợi hình đặc sắc, hình
ảnh so sánh độc đáo và cách
gieo vần nhịp nhàng. Lượm
hiện lên thật hồn nhiên, ngộ
nghĩnh đáng u rất trẻ thơ. Lời
trị chuyện về cơng việc càng
giúp chúng ta cảm phục Lượm
hơn về tinh thần say mê, tự
nguyện tham gia kháng chiến
với một niềm tự hào to lớn.
? Em cảm nhận như thế nào về

Nhóm 3 trả lời

HS trả lời

Nhóm 4 trả lời

HS trả lời

* Cử chỉ

Huýt sáo vang
Như con chim chích
 Cười híp mí

 Rất nhanh nhẹn, hồn nhiên,
yêu đời.

_ So sánh Lượm như con chim
chích nhằm nhấn mạnh vẻ đẹp 
hồn nhiên trong sáng, vui tươi,
bé bỏng non nớt.

+ “ con đường vàng”:

.Con đường có nắng vàng, cát
vàng.

.Con đường có lúa vàng, rơm
vàng.

.Con đường tương lai tươi
sáng.

* Lời nói

Cháu đi liên lạc
Vui lắm chú à

Ở đồn Mang Cá
Thích hơn ở nhà!

 Tự nhiên, chân thật, say mê
công tác kháng chiến.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

tình cảm của tác giả thơng qua
việc khắc họa chân dung Lượm
trong 5 khổ thơ đầu?

Chuyển: Ở phần 1 chúng ta đã
thấy Lượm là một chú bé rất
hồn nhiên, trong sáng được tác
giả vơ cùng q mến. Vì sao
tác giả lại có tình cảm trân
trọng, u mến Lượm như vậy,
cơ trị chúng ta cùng chuyển
sang phần 2 của bài thơ.
GV yêu cầu HS đọc lại 7 khổ
thơ tiếp.

? Nghe tin Lượm hi sinh, cảm
xúc của tác giả được thể hiện
qua những câu thơ nào?

? Tìm những câu thơ miêu tả
cơng việc của Lượm?

? Chỉ ra nghệ thuật mà tác giả
sử dụng ở những dịng thơ này?

GV: Động từ “vụt”, tính từ
“vèo vèo” miêu tả chính xác
hành động dũng cảm của Lượm
và sự ác liệt của chiến tranh.
Với hành động nhanh, dứt
khoát, quả cảm.

Thái độ: thách thức hiểm nguy,
đặt nhiệm vụ lên trên hết.
? Sự hi sinh của Lượm được
tác giả miêu tả qua những câu

HS đọc

HS trả lời

trân trọng.

2) Câu chuyện về chuyến đi liên
lạc cuối cùng và sự hi sinh của
Lượm.

_ Khi nghe tin Lượm hi sinh, tác
giả đau đớn thốt lên:

Ra thế

Lượm ơi!...

 Câu thơ bị ngắt đơi làm 2
dịng, diễn tả sự đau xót đột ngột
của nhà thơ.

_ Công việc của Lượm:
Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề Thượng khẩn
Sợ chi hiểm nghèo?

_ Nghệ thuật: sử dụng động từ
mạnh “vụt qua” và câu hỏi tu từ
“sợ chi hiểm nghèo”

 Cơng việc của Lượm rất nguy
hiểm, khó khăn. Lượm rất dũng
cảm,bình tĩnh vượt qua khó khăn
đó.

_ Lượm hi sinh:

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

thơ nào?

GV: Lượm bất ngờ bị trúng
đạn, nằm trên đồng lúa. Hình
ảnh vừa hiện thực, vừa lãng
mạn. Sự hi sinh của Lượm có
vẻ thiêng liêng cao cả như một

thiên thần bé nhỏ nằm yên nghỉ
giữa cánh đồng quê hương với
lúa thơm ngào ngạt.

? Hình ảnh “Lượm nằm trên
cánh đồng lúa tay nắm chặt 
bông” gợi cho em liên tưởng 
đến điều gì?

GV: Lượm đã ngã xuống trên
chính mảnh đất q hương, tay
chú bé cịn nắm chặt bơng lúa
đã nuôi chú lớn lên từng ngày.
Mảnh đát quê hương, sản vật
quê hương dang tay đón Lượm
vào lòng một giấc ngủ dài.
? Tại sao nhà thơ lại viết những
câu thơ đặc biệt:

“Ra thế
Lượm ơi!...
Và

“Lượm ơi, cịn khơng?...”
Thành những khổ thơ riêng,
ngang hàng với những khổ thơ
4 câu thơ trước và sau đó?

GV chốt:

Tác giả hình dung cái chết của
Lượm như thiên thần bé bỏng
đi vào giác ngủ nhẹ nhàng của
tuổi thơ. Và quê hương giống
như người mẹ hiền ôm ấp
Lượm vào long. Lượm ra đi
nhưng tay em cịn níu giữ q
hương, đó là cái chết gieo mầm
cho sự sống. Linh hồn em hóa
thân vào non sông, đất nước.

HS trả lời

Thôi rồi Lượm ơi”

 Câu thơ như tiếng nấc nghẹn,
thản thốt bị gãy đôi khi nhà thơ
nhận thức về sự thật: Lượm đã hi
sinh.

“Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông”

 Cái chết cao đẹp, nhẹ nhàng
của một chú bé đã hi sinh dũng
cảm giữa tuổi thiếu niên hồn

nhiên, đầy hứa hẹn của một cuộc
đời đã được chắp cánh cùng cách
mạng.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

GV: Gọi HS đọc 2 khổ cịn lại.
? Em có nhận xét gì về việc tác
giả lặp lại khổ 2,3 ở cuối bài.
GV: Sự bất tử, vẹn nguyên của
chú bé anh dũng như Tố Hữu
đã từng viết: “Có cái chết hóa
thành bất tử”

?Em có nhận xét gì về cách
xưng hơ của tác giả với chú bé
Lượm trong bài thơ?

? Em hãy kể tên một số tấm
gương thiếu nhi Việt Nam anh
hùng trong lịch sử?

GV: Trong cuộc chiến tranh
giành độc lập và thống nhất của
dân tộc, lịch sử vẻ vang của
Đội và trong mỗi thế hệ thiếu
nhi Việt Nam mãi mãi còn ghi
danh những đội thiếu niên dũng
cảm, mưu trí làm cho quân thù
phải kinh sợ.

* Bác Hồ đã từng nói:

Tuổi nhỏ làm việc nhỏ
Tùy theo sức của mình
Để tham gia kháng chiến
Để gìn giữ hịa bình.
 Các em sé làm gì để xứng
đáng với sự hi sinh của thế hệ
cha anh.

HS trả lời

3) Hình ảnh Lượm cịn sống mãi
_ Điệp khúc lặp lại nguyên vẹn
toàn đoạn thơ khẳng định Lượm
vẫn còn sống mãi với thời gian
trong lịng tác giả và mọi người.
_ Cách xưng hơ của tác giả:
+ Chú bé là cách gọi của người
lớn, với người em trai nhỏ, quan
hệ than thiết.

+ Cháu là cách biểu lộ sự trìu
mến, tình cảm gần gũi, than thiết
như quan hệ ruột thịt.

+ Chú đồng chí nhỏ là cách gọi
vừa than thiết, trìu mến, vừa trân

trọng, ngang hàng giữa hai người
đồng chí.

_ Một số tấm gương:

+ Đội thiếu niên Tiền phong Hồ
Chí Minh

+ Đội thiếu nhi Đồng Tháp
Mười

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

* Hoạt động 3: Tổng kết

? Những nghệ thuật mà tác giả
sử dụng trong bài là gì?

? Qua nghệ thuật cho ta hiểu
thêm gì về nội dung?

* Hoạt động 4: Giao nhiệm vụ
về nhà

? Nắm chắc nội dung và nghệ
thuật của bài thơ Lượm.