BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

………../………

BỘ NỘI VỤ

…../…..

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN ĐỨC THẮNG

BẢO ĐẢM QUYỀN CƠNG DÂN TRONG TỐ
TỤNG HÀNH CHÍNH CỦA TÕA ÁN NHÂN DÂN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Chun ngành: Luật Hiến pháp và Luật hành chính
MÃ SỐ: 8 38 01 02

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020


Luận văn được hồn thành tại:
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Thị Phƣợng

Phản biện 1: TS. Phạm Quang Huy
Phản biện 2: TS. Nguyễn Thị Tuyết Mai

Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc
sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia.
Địa điểm: Phòng họp 207, Nhà A, Phân viện Học viện
Hành chính Quốc gia tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Số: 10, Đường 3/2, Phường 12, Quận 10, Thành phố
Hồ Chí Minh
Thời gian: vào hồi 9 giờ 30 ngày 23 tháng 05 năm 2020

Có thể tìm hiểu luận văn tại: Thư viện Học viện Hành
chính Quốc gia.Hoặc trên trang Web Ban Quản lý đào tạo
sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia


LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong xu thế tồn cầu hóa hiện nay, quyền con người và bảo
đảm quyền con người đã trở thành một vấn đề thu hút sự chú ý rộng rãi
của dư luận quốc tế cũng như tại Việt Nam, bởi chiến tranh, nạn đói,
bệnh tật, thiên tai, tệ nạn xã hội.
Việc bảo đảm các quyền con người, quyền công dân phụ thuộc
vào nhiều yếu tố như: kinh tế, chính trị, văn hóa, tư tưởng.
Tuy nhiên, lý thuyết và thực tiễn tại Tòa án nhân dân TP. HCM là hai
việc khác nhau hoàn toàn, khi tác giả nghiên cứu đề tài này thì tác giả
cũng đã có tham gia thực tiễn một, vài vụ án hành chính trong giai đoạn
sơ thẩm tại Tịa án nhân dân TP.HCM thì phát hiện một số quyền của
cơng dân khơng được bảo đảm và vi phạm trong q trình tham gia vụ
án hành chính như quyền được tiếp cận chứng cứ, quyền tranh tụng.
Hầu như các vụ án hành chính khơng được bảo đảm quyền cơng dân
trong tố tụng hành chính. Từ thực tế như trên tác giả mạnh dạn cần thấy
phải chọn đề tài để nghiên cứu, đồng thời có những đề xuất giải pháp để

quyền cơng dân được đảm bảo trong tố tụng hành chính từ thực tiễn
trong q trình xét xử của Tồ án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh,
hướng đến việc Cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, rà sốt lại
tồn bộ văn bản pháp luật tố tụng hành chính để hồn thiện hệ thống
văn bản pháp luật nhằm bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng hành
chính tại Tồ án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh một cách tốt nhất là
một yêu cầu khách quan và cần thiết, có ý nghĩa cả về mặt nhận thức, lý
luận và thực tiễn.

1


2. Tình hình nghiên cứu
Trong đề tài này, tác giả đặc biệt tập trung nghiên cứu Luật tố
tụng hành chính năm 2015, nghiên cứu báo cáo của Toà án nhân dân
Thành phố Hồ Chí Minh qua các số liệu mà Toà án thụ lý, giải quyết,
đồng thời tham khảo một số bài báo gần nhất với đề tài luận văn của tác
giả, các bài viết như sau: “Những vướng mắc, bất cập luật tố tụng hành
chính 2015” bài báo của Tạp chí pháp luật Việt Nam với nội dung “Tố
tụng hành chính: Vướng mắc từ những quy định… mù mờ” và bài báo
“Bảo đảm quyền công dân trong tố tụng hành chính ở nước ta” và
tham khảo một số sách, báo về đảm bảo quyền con người trong tố tụng
hành chính đã được đăng tải trên các diễn đàn như: Tạp chí pháp luật về
quyền con người số 03/2019 (ngày 18/12/2019); Tạp chí pháp luật về
quyền con người số 02/2018 (ngày 15/08/2018).
Luận văn với đề tài “Bảo đảm quyền công dân trong tố tụng
hành chính của Tồ án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh” trên cơ sở
kế thừa và phát huy những thành cơng của các cơng trình nghiên cứu
trước đó để nghiên cứu một cách tồn diện cả về lý luận và thực tiễn
các quy định của pháp luật về bảo đảm quyền công dân trong tố tụng

hành chính nhằm đưa ra những giải pháp hiệu quả về việc bảo đảm
quyền cơng dân trong tố tụng hành chính của Tịa án nói chung và tại
Tồ án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng.
Đồng thời, luận văn sẽ tiếp tục nghiên cứu sâu rộng hơn những
vấn đề mà các cơng trình nghiên cứu đã nêu theo hướng nhằm hoàn
thiện hơn các quy định trong việc bảo đảm quyền cơng dân trong tố
tụng hành chính nước ta hiện nay.
2


3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
- Mục đích: Đề xuất một số giải pháp bảo đảm quyền cơng dân
trong tố tụng hành chính hiện nay nhằm sửa đổi, bổ sung luật tố tụng
hành chính.
- Nhiệm vụ:
+ Làm rõ cơ sở lý luận và pháp lý về bảo đảm quyền cơng dân
trong tố tụng hành chính.
+ Phân tích, đánh giá thực trạng về bảo đảm quyền công dân trong tố
tụng hành chính hiện nay tại Tịa án nhân dân Tp.Hồ Chí Minh.
+ Đề xuất phương hướng và giải pháp bảo đảm quyền cơng dân
trong tố tụng hành chính.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn:
- Đối tượng nghiên cứu là hoạt động bảo đảm quyền cơng dân
trong tố tụng hành chính hiện nay qua thực tiễn của Toà án Nhân
dân TP. HCM..
+ Về nội dung: Bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng hành
chính của Tồ án nhân dân TP. HCM.
+ Khơng gian: Tại Tịa án nhân dân TP. HCM. Thời gian: Bảo
đảm quyền công dân trong tố tụng hành chính được giới hạn từ 2015
đến năm 2019.

5. Phƣơng pháp luận và phuơng pháp nghiên cứu
- Phương pháp luận: Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận
Chủ nghĩa duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của triết học Mác – Leenin;
quan điểm của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh.

- Các phương pháp nghiên cứu cụ thể:

3


+ Phương pháp phân tích và tổng hợp
+ Phương pháp so sánh
+ Phương pháp thống kê, phương pháp khát quát
+Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Về mặt lý luận: Kết quả nghiên cứu của Luận văn sẽ góp phần
làm rõ những vấn đề cơ bản để bảo đảm quyền công dân trong tố tụng
hành chính của Tồ án nhân dân TP. HCM nhằm chỉ ra những hạn chế,
những khó khăn trong việc bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng hành
chính và đưa ra phương hướng và giải pháp bảo đảm bảo vệ tốt quyền
của công dân trong tố tụng hành chính.
Về mặt thực tiễn: Luận văn sau khi được nghiệm thu sẽ là tài
liệu tham khảo cho Toà án nhân dân TP. HCM, mà cụ thể là Tồ Hành
chính Tồ án nhân dân TP. HCM. Với những ý kiến đóng góp của tác
giả về phương hướng và giải pháp bảo đảm quyền cơng dân trong tố
tụng hành chính, phần nào đã góp ý kiến vào dự luật sắp tới liên quan
đến Luật Tố tụng hành chính.
Kết cấu của luận văn:
Ngồi phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo,
nội dung Luận văn gồm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý về bảo đảm quyền cơng dân trong
tố tụng hành chính của Tịa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh.

Chương 2: Thực trạng bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng
hành chính của Tịa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp bảo đảm quyền công dân
trong tố tụng hành chính tại Tịa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh

4


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN
CƠNG DÂNTRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH CỦA TÕA ÁN
NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
1.1. Khái quát về bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng
hành chính của Tồ án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
1.1.1 Khái niệm về bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng
hành chính của Tồ án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
Khái niệm về tố tụng hành chính
Có thể khái qt rằng, Tố tụng hành chính là tồn bộ hoạt động
của Tịa án, Viện kiểm sát, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố
tụng, của cá nhân, của cơ quan Nhà nước và tổ chức có quyền và nghĩa
vụ liên quan trong việc giải quyết vụ án hành chính, cũng như trình tự
do pháp luật quy định đối với việc khởi kiện, thụ lý, giải, quyết vụ án
hành chính và thi hành bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành
chính được giải quyết bởi Tịa hành chính nằm trong hệ thống Tòa án
nhân dân theo một cơ chế riêng được điều chỉnh bởi ngành luật Tố tụng
hành chính.
Khái niệm bảo đảm quyền công dân trong tố tụng hành chính

Tố tụng hành chính nói riêng, bảo đảm quyền cơng dân trong
TTHC là bảo đảm quyền công dân trong hoạt động tư pháp, là việc Nhà
nước thiết lập các điều kiện, cơ chế pháp lý - tổ chức cần thiết nhằm ghi
nhận, tôn trọng và thực hiện các quyền công dân trong q trình giải
quyết các khiếu kiện hành chính bằng con đường tố tụng, thông qua
hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân, theo một cơ chế riêng và được
điều chỉnh bởi ngành luật tố tụng hành chính.
5


Vì vậy, bảo đảm quyền cơng dân trong TTHC cịn được hiểu là
bảo đảm dân chủ, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước,
cũng là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cơng dân trong tố tụng
hành chính.
1.1.2 Ngun tắc bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng hành
chính của Tồ án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
Một trong những chức năng quan trọng và là tiêu chí đánh giá mức độ
dân chủ của một Nhà nước, đó là việc tơn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền
công dân. Đảng và Nhà nước ta chủ trương xây dựng Nhà nước pháp
quyền của dân, do dân và vì dân thì vấn đề bảo đảm quyền cơng dân
phải được chú trọng hàng đầu, đặc biệt là trong các quan hệ tố tụng nói
chung và tố tụng hành chính nói riêng.
Trong TTHC, ngun tắc hiến định đã được Luật TTHC 2015
cụ thể hóa tại Điều 23 đó là nguyên tắc: “Thẩm phán, Hội thẩm nhân
dân xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật”, theo đó, trong quá trình
xét xử, Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân không bị ảnh hưởng bởi bất
cứ cơ quan, tổ chức hay cá nhân nào, việc ra phán quyết về tính hợp
pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính chỉ trên cơ sở quy
định của pháp luật.
Ngoài ra, quyền cơng dân cịn được bảo đảm trong q trình tố

tụng hành chính, quy định cụ thể tại các Điều 5,7,8,9,17,18,19,20,21,28
Luật TTHC 2015.
1.1.3 Ý nghĩa bảo đảm quyền công dân trong tố tụng hành
chính của Tồ án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh

6


Thứ nhất, bảo đảm quyền công dân trong tố tụng hành chính
góp phần bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân trong xây
dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, hoạt động theo Hiến pháp
và pháp luật.
Thứ hai, bảo đảm quyền công dân trong TTHC trong nhà nước
pháp quyền XHCN góp phần thực hiện trách nhiệm của Nhà nước trước
công dân.
Thứ ba, bảo đảm quyền công dân trong TTHC thì cần tăng
cường cơ chế kiểm sát, giám sát của Tịa Hành chính đối với các cơ
quan hành chính nhà nước thơng qua hoạt động xét xử.
Thứ tư, bảo đảm quyền cơng dân trong TTHC góp phần đấu
tranh phòng chống quan liêu, tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động của
bộ máy nhà nước, của cán bộ, công chức.
Thứ năm, bảo đảm quyền cơng dân trong TTHC góp phần
nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý hành chính nhà nước.
Thứ sáu, bảo đảm quyền công dân trong TTHC là cơ chế bảo
đảm quyền công dân hữu hiệu nhất.
Thứ bảy, nâng cao hiệu quả của công tác thi hành án hành
chính là bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng hành chính.
1.2. Phƣơng thức bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng
hành chính của Tồ án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh.
1.2.1. Bảo đảm quyền cơng dân trong Hiến pháp và pháp

luật tố tụng hành chính
Hiến pháp và pháp luật là cơ sở, căn cứ pháp lý để cơng dân
thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình trong các quan hệ xã hội,
trong đó có quan hệ hành chính.
7


Chúng ta có thể thấy rằng, đối tượng khởi kiện và thẩm quyền
thụ lý của Tòa án ngày càng mở rộng, đã đáp ứng đầy đủ các yêu cầu
khởi kiện của công dân, giải quyết những vướng mắc để bảo đảm quyền
công dân được coi trọng một cách tuyệt đối, càng thể hiện tầm quan
trọng của quyền công dân trong đời sống xã hội, cũng như sức ảnh
hưởng của công dân trong sự nghiệp phát triển nước nhà.
1.2.2 Bảo đảm quyền cơng dân thơng qua tổ chức bộ máy
Tồ hành chính Tồ án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
Với tư cách là chủ thể, là thiết chế đặc biệt, quan trọng thực
hiện chức năng xét xử, Tịa hành chính đảm bảo, bảo vệ quyền và lợi
ích của cơng dân, góp phần tích cực vào việc củng cố pháp chế, trật tự
pháp luật và là công cụ hữu hiệu nhằm bảo đảm kỷ luật, kỷ cương trong
quản lý nhà nước. Điều 2 khoản 1 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2014
đã xác định vị trí, vai trị của Tịa án nhân dân, nói chung, tịa hành
chính nói riêng trong việc thực hiện chức năng tư pháp đó “Tồ án
nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam, thực hiện quyền tư pháp.
Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ cơng lý, bảo vệ quyền con
người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của
Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”

Và tại Khoản 7 Điều 2 Luật tổ chức Tòa án nhân dân 2014
cũng khẳng định: “ Trong quá trình xét xử vụ án, Tịa án phát hiện và

kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung hoặc
hủy bỏ văn bản pháp luật trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc
hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội để bảo đảm
quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức; cơ quan có
8


thẩm quyền có trách nhiệm trả lời Tịa án kết quả xử lý văn bản pháp
luật bị kiến nghị theo quy định của pháp luật làm cơ sở để Tòa án giải
quyết vụ án.”.
1.2.3 Bảo đảm quyền công dân qua cơ chế giám sát, kiểm tra
Vị trí, vai trị của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hành
chính được quy định cụ thể tại Điều 25 Luật TTHC 2015. Theo đó,
Viện kiểm sát có nhiệm vụ quyền hạn sau:
“1. Viện kiểm sát kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố
tụng hành chính nhằm bảo đảm cho việc giải quyết vụ án hành chính
kịp thời, đúng pháp luật…..
Ngồi cơ quan Viện kiểm sát thì cịn một bộ phận cũng được
tham gia phiên tịa hành chính đó là kiểm tra viên.
Tất cả những cơ quan trên đều là những cơ quan thực hiện
quyền giám sát, kiểm tra hoạt động tố tụng hành chính, và có những
điều luật cơng khai, ràng buộc, nhiệm vụ và quyền hạn riêng, nhưng
cũng liên kết nhau để đảm bảo quyền công dân được thực thi đúng pháp
luật.
1.3. Điều kiện bảo đảm quyền công dân trong tố tụng hành
chính về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội khác
1.3.1. Điều kiện bảo đảm quyền công dân trong tố tụng hành
chính về chính trị
Sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta nhằm mục tiêu
giành và bảo vệ độc lập dân tộc, đem lại tự do, hạnh phúc cho nhân dân. Để

đạt mục tiêu đó, việc xây dựng cơ sở chính trị, pháp lý bảo đảm

quyền làm chủ của nhân dân giữ một vị trí đặc biệt quan trọng. Bởi lẽ,
chỉ có trên cơ sở một chế độ chính trị - xã hội đặt lợi ích của nhân dân
9


lao động và của cả dân tộc lên trên hết, với một Nhà nước pháp quyền,
thì quyền làm chủ nhà nước và xã hội của người dân mới được bảo đảm
vững chắc.
1.3.2. Điều kiện bảo đảm quyền công dân trong tố tụng hành
chính về kinh tế
Để bảo đảm quyền con người, quyền công dân, trong Hiến pháp
2013 đã và đang được thực hiện trong thực tế theo phương hướng đổi mới
mơ hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước trên cơ sở tiếp tục hoàn thiện, phát triển thể chế kinh
tế thị trường định hướng XHCN, phát triển kinh tế tri thức, phát huy vai trò
quốc sách hàng đầu của giáo dục – đào tạo, khoa học – công nghệ và xây
dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ nhằm phát triển nhanh, bền vững trong hội
nhập quốc tế.

1.3.3. Điều kiện bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng hành
chính về văn hoá - xã hội, phong tục tập quán
Muốn bảo đảm quyền công dân trong TTHC, về mặt xã hội,
Nhà nước phải kiềm chế không can thiệp, kể cả trực tiếp và gián tiếp,
vào việc thừa nhận, bảo vệ, bảo đảm thực hiện và thúc đẩy các quyền
con người, quyền công dân đã được ghi nhận trong Hiến pháp và pháp
luật.
Tóm lại, bảo đảm cho việc thực hiện QCD phụ thuộc nhiều vào
các yếu tố như: cơ sở chính trị, kinh tế, văn hoá - xã hội, lịch sử, truyền

thống... cùng với những khả năng cụ thể của mỗi cá nhân công dân.
Việc xem xét mối quan hệ giữa các bảo đảm này nhằm thấy được vai
trò, mức độ và những ảnh hưởng qua lại giữa chúng tới việc thực hiện
quyền công dân.

10


Tiểu kết chƣơng 1
Nội dung chính của Chương 1 đã giải quyết được vấn đề sau:
Thứ nhất, Luận văn tập trung vào phân tích khái niệm, nguyên
tắc, ý nghĩa về bảo đảm quyền cơng dân trong tố hành chính của Tồ án
nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh là để bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của tổ chức và công dân trước sự xâm hại của hoạt động của cơ
quan nhà nước.
Thứ hai, Luận văn cũng phân tích rõ các phương thức bảo đảm
quyền công dân trong tố tụng hành chính của Tồ án nhân dân Thành
phố Hồ Chí Minh như: bảo đảm quyền cơng dân được ghi nhận trong
Hiến pháp và trong Luật tố tụng hành chính, về tổ chức bộ máy hoạt
động của Toà án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, về hoạt động giám
sát, kiểm sát của Cơ quan Viện Kiểm Sát để bảo đảm quyền cơng dân
trong tố tụng hành chính, làm rõ các điều kiện bảo đảm quyền công dân
trong tố tụng hành chính về các lĩnh vực như: chính trị, kinh tế, văn hoá
- xã hội, phong tục tập quán

11


CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG BẢO ĐẢM QUYỀN CÔNG DÂN TRONG

TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH CỦA TÕA ÁN NHÂN DÂN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
2.1. Tổ chức và hoạt động của Tịa hành chính cũng nhƣ ý
thức, năng lực của công dân Thành phố Hồ chí Minh trong việc bảo
đảm quyền cơng dân trong tố tụng hành chính
2.1.1 Về tổ chức Tịa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
Theo Khoản 1 Điều 2 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2014, “Tòa
án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp”. Cũng theo Điều 3 Luật Tổ chức
Tòa án nhân dân 2014 thì hệ thống tịa án gồm: Tịa án nhân dân tối
cao; Tòa án nhân dân cấp cao; Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương; Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc
tỉnh và tương đương; Tòa án quân sự.
Như vậy, Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh là cơ quan
xét xử cấp Tỉnh, Thành phố trực thuộc trung uơng.
2.1.2 Về nhiệm vụ, quyền hạn của Tịa án hành chính Thành
phố Hồ Chí Minh trong việc bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng
hành chính
Căn cứ Điều 37 Luật Tổ chức tịa án nhân dân 2014, Điều 32
Luật tố tụng hành chính 2015, Tịa hành chính Thành phố Hồ Chí Minh
có nhiệm vụ xét xử các vụ khiếu kiện sau đây:
- Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của bộ, cơ
quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn
phòng Quốc hội….
12


2.1.3. Ý thức và năng lực tự bảo đảm quyền của cơng dân TP
Hồ Chí Minh trong tố tụng hành chính.
Theo nghiên cứu cho thấy, hiện nay trình độ và nhận thức (ý thức)

của cơng dân tại Tp. Hồ Chí Minh về pháp luật, về các quyết định hành
chính, hành vi hành chính trong quản lý nhà nước của cán bộ công chức
tương đối tốt hơn so với các tỉnh thành khác.
2.2. Thực trạng bảo đảm quyền công dân trong tố tụng hành
chính tại Tịa án nhân dân TP. HCM
2.2.1 Thực trạng bảo đảm quyền công dân trong các vụ án hành
chính ở Thành phố Hồ Chí Minh
Khiếu kiện là hiện tượng tất yếu khách quan nảy sinh trong quá
trình quản lý nhà nước trên tất cả các mặt của đời sống xã hội. Q trình
quản lý nhà nước khơng thể tránh khỏi tình trạng sẽ có những vi phạm pháp
luật xâm phạm đến lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ
quan, tổ chức và cá nhân. số lượng cụ thể:
Thứ tự/vụ

2015

2016

2017

2018

2019

134

316

711


943

1145

185

165

149

127

125

Khiếu kiện
Sơ Thẩm
Khiếu kiện
Phúc Thẩm

Nguồn: Báo cáo số liệu vụ án hành chính thụ lý của Tồ án nhân dân
TP. HCM
Cơng tác thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
cịn nhiều hạn chế cần khắc phục, trong đó phải kể đến các vụ án liên

13


quan đến quyền cơng dân: cịn có trường hợp xác định sai đối tượng,
thời hiệu khởi kiện vụ án hành chính; việc trả lại đơn khởi kiện trong
một số trường hợp chưa chính xác.

2.2.2 Thực trạng bảo đảm quyền cơng dân của Tịa hành
chính nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
Kết quả từ năm 2015 - 2019 Toà án nhân dân TP Hồ Chí Minh
đã giải quyết theo thủ tục tố tụng Sơ thẩm với số liệu như sau:
Thứ tự

CŨ

MỚI

THỤ

GIẢI

CÒN

LÝ

QUYẾT

LẠI

2015

25

109

134


42

92

2016

92

224

316

60

256

2017

256

455

711

163

548

2018


548

395

943

273

670

2019

670

475

1145

313

832

Nguồn: Báo cáo số liệu vụ án hành chính thụ lý và giải quyết của Tồ
án nhân dân TP. Hồ Chí Minh
Thực trạng các vụ án hành chính từ thực tiễn Toà án TP.HCM
tăng đều trong các năm, nhưng việc xét xử, giải quyết còn hạn chế.
Kết quả từ năm 2015 - 2019 Tồ án nhân dân TP Hồ Chí Minh
đã giải quyết theo thủ tục tố tụng Phúc thẩm với số liệu như sau:
Thứ tự


CŨ

MỚI

THỤ LÝ

GIẢI QUYẾT

2015

41

144

185

107

14

CÒN
LẠI

78


2016

78


87

165

101

64

2017

64

85

149

79

70

2018

70

57

127

71


56

2019

56

69

125

79

46

Nguồn: Báo cáo số liệu vụ án hành chính phúc thẩm thụ lý và giải
quyết của Toà án nhân dân TP. HCM
- Các quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu kiện
ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, mà
cụ thể các vụ án hành chính thường liên quan đến lĩnh vực quản lý đất
đai là chủ yếu và chiếm hơn 70% các vụ án hành chính, được thể hiện
qua số liệu sau đây:

Thứ tự

Sơ

Phúc

thẩm


thẩm

Vụ án tồn đọng
Sơ thẩm

Phúc
Thẩm

2015

70

130

41

48

2016

230

95

206

31

2017


622

81

503

44

2018

711

72

554

33

2019

747

75

559

46

15


Ghi chú

Chưa tính số
liệu đình chỉ
Chưa tính số
liệu đình chỉ
Chưa tính số
liệu đình chỉ
Chưa tính số
liệu đình chỉ
Chưa tính số
liệu đình chỉ


Ghi chú: Việc đình chỉ vụ án hành chính phúc thẩm về đất đai hầu
như là rất ít, mỗi năm đình chỉ tối đa khơng q 04 vụ án tại Toà án
nhân dân TP.HCM.
2.3. Đánh giá chung về bảo đảm quyền cơng dân của Tịa
hành chính Thành phố Hồ Chí Minh.
2.3.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân
Đến nay sau hơn 15 năm thành lập và đi vào hoạt động, Tịa
hành chính TP. HCM đã khẳng định được vị trí của mình trong đời sống
xã hội là thiết chế cơ bản bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công
dân và là công cụ không thể thiếu trong công cuộc đổi mới đất nước,
xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Kết quả giải quyết các vụ án hành chính của Tịa án nhân dân
TP.HCM ngày càng được giải quyết và gỡ rối đã khẳng định vai trị to
lớn của q trình giải quyết khiếu kiện hành chính bằng con đường tư
pháp, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, bảo đảm quyền
công dân được tốt hơn.

2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trên
Trong hoạt động bảo đảm quyền công dân của Tịa Hành chính
TP. HCM, bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn giải quyết các vụ
án hành chính của Tòa án đã chỉ ra cho thấy nhiều hạn chế, bất cập gây
ảnh hưởng tới quyền công dân.
Từ những số liệu Tồ án hành chính TP. HCM thụ lý và đưa ra
xét xử vụ án hành chính thì hiện nay khó khăn, hạn chế trong việc đưa
ra xét xử vụ án hành chính.

16


Chính vì những hạn chế trên đã dẫn đến nhiều sai sót trong q
trình tố tụng như:
Sai sót về pháp luật tố tụng (hình thức)
Sai sót về pháp luật nội dung:
Về nguyên nhân của những hạn chế nêu trên
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hạn chế của hoạt động xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính nhằm bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng
hành chính. Sau đây, tác giả xin chỉ ra một số nguyên nhân chính:
Thứ nhất, những cản trở từ quy định của pháp luật
Việc ban hành Luật TTHC 2015 đã khắc phục được những bất
cập, vướng mắc của Luật TTHC 2010 có thể kể đến về thủ tục giải
quyết các vụ án hành chính.
Thứ hai, sự hạn chế trong nhận thức của công dân.
Trong tâm lý và truyền thống của người dân Việt Nam thì chưa
có thói quen giải quyết tranh chấp bằng con đường Tịa án. Đồng thời,
đối với người dân thì lĩnh vực tố tụng hành chính cịn mới, người dân
thường ở vị thế yếu hơn do là đối tượng “bị quản lý”, còn e ngại khi
khởi kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà

nước và người có thẩm quyền.
Thứ ba, nguyên nhân từ đội ngũ Thẩm phán
Một số Thẩm phán của Tịa án các cấp do khơng áp dụng triệt
để, chính xác quy trình của việc áp dụng pháp luật như không xác minh,
thu thập đầy đủ tài liệu, chứng cứ và khơng phân tích đánh giá khách
quan, tồn diện các tình tiết của vụ án hành chính nên khi xét xử đã ban
hành các bản án hành chính khơng phản ánh đúng bản chất của vụ việc.

17


Tiểu kết chƣơng 2
Nội dung chính của Chương 2 đã giải quyết được vấn đề sau:
Thứ nhất, Luận văn đã thống kê, nêu ra các yếu tố ảnh hưởng
đến bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng hành chính của Toà án nhân
dân TP. HCM giai đoạn hiện nay về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội
và trình độ nhận thức của con người.
Thứ hai, Luận văn chỉ ra nguyên nhân dẫn đến những thực
trạng nêu trên từ nhiều lý do: các quyền cơng dân trong tố tụng hành
chính chưa được thực hiện một các quán triệt, lỗ hổng của pháp luật,
hoặc thiếu hụt đội ngũ Thẩm phán và cán bộ Tòa án, Viện kiểm sát
tham gia xét xử vụ án hành chính có nghiệp vụ, chun mơn vững vàng
.

18


CHƢƠNG 3
PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM QUYỀN CÔNG
DÂN TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH TẠI TÕA ÁN NHÂN

DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
3.1 Phương hướng bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng
hành chính của Tịa án
3.1.1 Đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật
Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật
về tiếp công dân, khiếu kiện, đất đai… bằng nhiều nội dung, hình thức
phong phú, đa dạng phù hợp với các tầng lớp nhân dân trên địa bàn,
như tuyên truyền trên các ứng dụng công nghệ thông tin, phương tiện
thông tin đại chúng, thơng qua các loại hình văn hóa truyền thống, văn
hóa quần chúng, các loại hình nghệ thuật, sinh hoạt cộng đồng, thơng
qua việc tổ chức thi tìm hiểu pháp luật, sinh hoạt của các loại hình câu
lạc bộ
3.1.2 Tăng cường hoạt động giám sát của các cơ quan, tổ
chức và nhân dân trong hoạt động tố tụng hành chính của Tịa án
Để hạn chế và tránh tình trạng “nể nang”, “ngại va chạm” trong
hoạt động tố tụng hành chính cịn tồn tại khá phổ biến như hiện nay cần
tăng cường hoạt động giám sát của các cơ quan, tổ chức, cá nhân đặc
biệt là các cơ quan báo chí truyền thơng nhằm phát huy dân chủ xã hội
chủ nghĩa và đồng hành cùng quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng.
3.1.3 Bảo đảm việc tranh tụng trong tố tụng hành chính
Điều này nhằm đảm bảo cho đương sự quyền và nghĩa vụ
chứng minh để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước Tịa.

19


Trong tố tụng hành chính, Cơ quan nhà nước có điều kiện thu
thập, bổ sung chứng cứ để bảo vệ quyết định, hành vi hành chính của
mình. Cơ quan nhà nước có nhiều lợi thế khi tranh tụng
3.2. Giải pháp bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng hành

chính của Tóa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
3.2.1. Sửa đổi, bổ sung hệ thống pháp luật về quyền công dân
và pháp luật về tố tụng hành chính
- Tiếp tục hồn thiện pháp luật Tố tụng hành chính theo hướng
bảo đảm tốt hơn quyền công dân của người khởi kiện
- Ðổi mới mơ hình đối thoại trong giải quyết tranh chấp khiếu
kiện hành chính là yêu cầu tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết
tranh chấp trong xã hội.
- Việc hồn thiện pháp luật hành chính ở nước ta thường diễn
ra một cách cục bộ, đôi khi chỉ là việc loại bỏ, sửa chữa một vài quy
phạm nhỏ hay một vài văn bản quy phạm pháp luật mà chưa có cách
nhìn tổng qt, hệ thống, chưa giải quyết được cái cốt lõi, cái gốc của
vấn đề .
- Về cơ chế ủy quyền trong Tố tụng hành chính.
3.2.2. Nâng cao chất lượng giải quyết các vụ án của thẩm
phán tòa hành chính Tịa án nhân dân TP HCM
Để giải quyết tốt các vụ khiếu kiện hành chính có xu hướng
ngày càng tăng, cần đẩy mạnh việc bổ sung, kiện toàn đội ngũ Thẩm
phán hành chính các cấp, tiếp tục đẩy mạnh công tác đào tạo nghiệp vụ
xét xử.
Để Thẩm phán yên tâm về cuộc sống cá nhân, đủ niềm tin, nghị
lực, ý chí để giữ gìn phẩm chất đạo đức, kiên định thực hiện quyền tư
20


pháp, xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, không bị can thiệp, chi
phối, tác động bởi các quyền lực, thế lực làm ảnh hưởng đến hoạt động
của người cầm cán cân công lý .
Phát hiện và xử lý kịp thời cán bộ, cơng chức có hành vi vi
phạm pháp luật nhằm chấn chỉnh kỷ cương, kỷ luật công vụ, nâng cao

chất lượng công tác thanh, kiểm tra nghiệp vụ và thực hiện kỷ luật công
vụ của cán bộ, cơng chức Tịa Hành chính.
3.2.3. Nâng cao vai trị của các cơ quan có liên quan trong tố
tụng hành chính
Ngồi cơ quan Tồ án, cơ quan kiểm sát cũng là một trong
những cơ quan có vai trị quan trọng trong đảm bảo quyền cơng dân.
Trong vụ án hành chính, Tịa án có nhiệm vụ bảo vệ cơng lý, bảo vệ
quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo
vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá
nhân.
Việc Kiểm sát viên phát biểu ý kiến về đường lối giải quyết vụ
án sẽ góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự và người
tham gia tố tụng khác.
Đặc biệt, vai trò cực kỳ quan trọng, đó là cơ quan THADS, bởi
thi hành án là khâu cuối cùng để công lý được thực thi.
Cả 3 bộ phận (Tòa án, VKS, THADS) là một bộ ba đi chung
với nhau, phối hợp chặt chẽ với nhau để thực thi pháp luật một cách
hiệu quả và chất lượng nhất.

21


3.2.4. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động tố tụng hành
chính
Q trình quản lý hành chính nhà nước địi hỏi các cơ quan
hành chính nhà nước phải chấp hành nghiêm chỉnh, thường xuyên, đúng
đắn pháp luật để duy trì trật tự, kỷ cương, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm
quyền con người, quyền cơng dân. Trước hết, về phía Tịa án
Về phía cơ quan Viện kiểm sát
+ Kiểm sát viên cần tăng cường công tác kiểm sát là kiểm sát

việc trả lại đơn khởi kiện có đúng hay khơng, Tòa án thụ lý vụ án xác
định quan hệ pháp luật tranh chấp, đối tượng khởi kiện, tư cách người
tham gia tố tụng có đúng hay khơng để kịp thời có kiến nghị hoặc
kháng nghị khắc phục vi phạm.
+ Tại phiên tòa, Kiểm sát viên phải chú ý lắng nghe, ghi chép, theo dõi
diễn biến phiên tòa và chủ động tham gia hỏi tại phiên tòa.
3.2.5. Bảo đảm các bản án hành chính có hiệu lực pháp luật
được thi hành trong thực tế
Hoàn thiện cơ chế giám sát của Toà án nhân dân đối với các cơ
quan nhà nước, người có thẩm quyền; cần xác định rõ trách nhiệm giám
sát của Tồ Hành chính trong hoạt động xét xử đối với các cơ quan nhà
nước, người có thẩm quyền bằng cách quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền
hạn, trách nhiệm của cơ quan nhà nước và người có thẩm quyền khi
nhận được kiến nghị của Tồ Hành chính.
Tiểu kết chƣơng 3
Từ những kết quả đạt được và hạn chế đã nêu ra ở Chương 2,
qua Chương 3, tác giả đã đưa ra các đề xuất định hướng và giải pháp
bảo đảm quyền cơng dân trong tố tụng hành chính bằng việc tăng cường
22


công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; tăng cường hoạt
động giám sát của các cơ quan, tổ chức và nhân dân trong hoạt động tố
tụng hành chính của Tòa án,
Trên đây là những định hướng và giải pháp của cá nhân tác giả,
mong rằng những ý kiến nêu ra sẽ được các nhà lập pháp quan tâm và
đưa ra những quy phạm pháp luật để bảo đảm quyền cơng dân trong tố
tụng hành chính cụ thể, rõ ràng và đúng đắn để góp phần nào vào sự
nghiệp phát triển nước nhà.


23