..

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THU TRANG

QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN
THEO HƯỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC
Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC VÀ TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐIỀN CƠNG
THÀNH PHỐ NG BÍ TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THU TRANG

QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN
THEO HƯỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC
Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC VÀ TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐIỀN CƠNG
THÀNH PHỐ NG BÍ TỈNH QUẢNG NINH
Chun ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Tuyết Hạnh

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu,
kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được ai cơng bố
trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Quảng Ninh, tháng 8 năm 2014
Tác giả luận văn

Nguyễn Thu Trang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

i

/>

LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành và trân trọng nhất, tác giả luận văn xin bày tỏ
lòng biết ơn sâu sắc đến:
- Phòng sau Đại học Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên.
- Các Thầy, Cô giáo đã tham gia giảng dạy, quản lý và giúp đỡ lớp học
trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.

- TS. Nguyễn Thị Tuyết Hạnh - Người hướng dẫn khoa học đã tận
tình giúp đỡ, chỉ bảo ân cần, hướng dẫn tác giả hoàn thành việc nghiên cứu
luận văn này.
- Ban Lãnh đạo, các bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đã quan tâm, chia
sẻ động viên, khích lệ và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và
nghiên cứu.
Mặc dù tác giả đã hết sức cố gắng trong học tập và đặc biệt trong quá
trình thực hiện luận văn, song chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi những
thiếu sót. Tác giả kính mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý của q thầy, cơ giáo
và các bạn đồng nghiệp.

Quảng Ninh, tháng 8 năm 2014
Tác giả luận văn

Nguyễn Thu Trang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ii

/>

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... ii
MỤC LỤC ......................................................................................................... iii
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ........................................................... iv
DANH MỤC BẢNG .......................................................................................... v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................. 3
4. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ..................................................................................... 4
6. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. 4
7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 4
8. Cấu trúc của luận văn .................................................................................. 5
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ
CHUYÊN MÔN THEO HƢỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC
Ở CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ .......................................................... 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 6
1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài .......................................................... 8
1.2.1. Quản lý .................................................................................................. 8
1.2.2. Quản lý giáo dục, Quản lý trường học .................................................. 9
1.2.3. Tổ chuyên môn, sinh hoạt TCM, sinh hoạt tổ chuyên môn theo
hướng nghiên cứu bài học ............................................................................. 12
1.2.4. Quản lý sinh hoạt TCM theo định hướng nghiên cứu bài học ............ 14
1.3. Yêu cầu và nội dung của quản lý sinh hoạt TCM theo hướng nghiên
cứu bài học ở cấp THCS .................................................................................... 15
1.3.1. Yêu cầu quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn ở cấp THCS ..................... 15
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iii

/>

1.3.2. Đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học ... 18
1.3.3. Nội dung quản lý sinh hoạt TCM theo hướng nghiên cứu bài học ..... 22
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đổi mới sinh hoạt TCM theo hướng
nghiên cứu bài học ở cấp THCS ........................................................................ 27

Kết luận chương 1.............................................................................................. 31
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN
MÔN THEO HƢỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Ở CẤP
THCS TRƢỜNG TH&THCS ĐIỀN CÔNG THÀNH PHỐ
NG BÍ , TỈNH QUẢNG NINH ................................................. 33
2.1. Khái qt về xã Điền Cơng, Thành phố ng Bí và trường TH &
THCS Điền Công............................................................................................... 33
2.1.1. Khái quát về xã Điền Công ................................................................. 33
2.1.2. Khái quát về trừơng TH&THCS Điền Công ......................................... 34
2.2. Hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn ở cấp THCS tại trường TH&THCS
Điền Cơng thành phố ng Bí , tỉnh Quảng Ninh ............................................ 38
2.3. Thực trạng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu
bài học ở cấp THCS thuộc trường TH & THCS Điền Công ............................. 42
2.3.1. Nhận thức của CBQL, GV ở trường TH&THCS Điền Công về
sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học ở cấp THCS
thuộc trường TH & THCS Điền cơng ........................................................... 42
2.3.2. Quản lí kế hoạch sinh hoạt tổ chuyên môn cấp THCS theo hướng
nghiên cứu bài học ở trường TH & THCS Điền Công ................................. 44
2.3.3. Thực trạng quản lí việc đổi mới SHTCM theo hướng nghiên cứu
bài học cấp THCS ở trường TH & THCS Điền Công .................................. 48
2.3.4. Thực trạng chỉ đạo sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên
cứu bài học ở cấp THCS trường TH & THCS Điền Cơng............................ 50

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iv

/>

2.3.5. Thực trạng công tác kiểm tra đánh giá sinh hoạt tổ chuyên môn

cấp THCS theo hướng nghiên cứu bài học ở trường TH & THCS
Điền Công ..................................................................................................... 52
2.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến sinh hoạt tổ chuyên môn cấp THCS theo
hướng nghiên cứu bài học ở trường TH & THCS Điền Công .......................... 55
2.5. Đánh giá chung về thực trạng sinh hoạt TCM và QL sinh hoạt
TCM theo hướng ngiên cứu bài học ở cấp THCS thuộc trường
TH&THCS Điền Công ..................................................................................... 57
Kết luận chương 2.............................................................................................. 61
Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN
THEO HƢỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Ở CẤP THCS
TRƢỜNG TH &THCSĐIỀN CÔNG - THÀNH PHỐ NG
BÍ - TỈNH QUẢNG NINH .............................................................. 63
3.1. Các nguyên tắc đề xuất các biện pháp sinh hoạt tổ chuyên môn cấp
THCS theo hướng nghiên cứu bài học ở trường TH & THCS Điền công ........ 63
3.1.1. Nguyên tắc tính khoa học .................................................................... 63
3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống ........................................................................ 63
3.1.3. Đảm bảo tính tồn diện........................................................................ 64
3.1.4. Đảm bảo tính khả thi ........................................................................... 64
3.1.5. Đảm bảo tính kế thừa........................................................................... 64
3.2. Hệ thống biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn cấp THCS theo
hướng nghiên cứu bài học ở trường TH & THCS Điền Công. ......................... 65
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức và trình độ chun mơn cho đội
ngũ cán bộ , giáo viên trong nhà trường về đổi mới sinh hoạt của tổ
chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học ................................................. 65
3.2.2. Biện pháp 2: Hỗ trợ các GV khác trong tổ trong việc thực hiện
SHTCM theo NCBH ..................................................................................... 66

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

v


/>

3.2.3. Biện pháp 3: Tham mưu với PGD, các cán bộ quản lý của nhà
trường về những hỗ trợ cần thiết trong quá trình SHTCM theo hướng
NCBH ............................................................................................................ 67
3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường hoạt động giám sát thực hiện kế hoạch
quản lý đổi mới sinh hoạt của tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu
bài học ........................................................................................................... 68
3.2.5. Biện pháp 5: Đầu tư kinh phí hợp lý cho quản lý đổi mới sinh hoạt
của tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học ...................................... 69
3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ............. 70
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 77
1. Kết luận .......................................................................................................... 77
2. Khuyến nghị................................................................................................... 77
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 79
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

vi

/>

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
BGH

: Ban giám hiệu

BP


: Biện pháp

GD&ĐT

: Giáo dục và đào tạo

GV

: Giáo viên

NCBH

: Nghiên cứu bài học

SHTCM

: Sinh hoạt tổ chuyên môn

TCM

: Tổ chuyên môn

TCM

: Tổ chuyên môn

TH&THCS : Tiểu học và Trung học cơ sở
THCS


: Trung học cơ sở

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iv

/>

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Số học sinh theo học tại trường trong 3 năm học gần đây của trường
TH&THCS Điền công ................................................................................ 34
Bảng 2.2: Thống kê số liệu chất lượng hai mặt giáo dục trong 3 năm học gần đây của
trường TH&THCS Điền công .................................................................... 36
Bảng 2.3: Thống kê số học sinh giỏi trong 3 năm học gần đây của trường TH&THCS
Điền cơng ................................................................................................... 36
Bảng 2.4: Thành tích trong hoạt động TDTT trong 3 năm học gần đây của trường
TH&THCS Điền công ................................................................................ 37
Bảng 2.5: Thống kê số học sinh lưu ban, bỏ học và hồn thành chương trình
TH,THCS trong 3 năm học gần đây của trường TH & THCS Điền Công 38
Bảng 2.6: Nhận thức của CBQL, GV ở trường TH&THCS Điền Công về sinh hoạt tổ
chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học ở cấp THCS thuộc trường TH
& THCS Điền công .................................................................................... 43
Bảng 2.7: Thực trạng quản lý, chỉ đạo thực hiện kế hoạch SHCM theo hướng nghiên
cứu bài học của cấp THCS trường TH & THCS Điền Cơng ..................... 46
Bảng 2.8: Thực trạng quản lí việc đổi mới SHTCM theo hướng nghiên cứu bài học
cấp THCS ở trường TH & THCS Điền Công ............................................ 48
Bảng 2.9: Thực trạng cơng tác chỉ đạo quản lí SHTCM cấp THCS theo hướng nghiên
cứu bài học ở trường TH & THCS Điền Công .......................................... 50
Bảng 2.10: Thực trạng công tác kiểm tra đánh giá sinh hoạt tổ chuyên môn cấp THCS
theo hướng nghiên cứu bài học ở trường TH & THCS Điền Công ........... 53

Bảng 2.11: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình sinh hoạt tổ chuyên môn cấp
THCS theo hướng nghiên cứu bài học ở trường TH & THCS Điền Công 55
Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết ....................................................... 71
Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm mức độ khả thi của biện pháp .................................. 72
Bảng 3.3: Thứ bậc các biện pháp đề xuất về tính cần thiết và tính khả thi ................. 73

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

v

/>

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước ta đang bước vào một kỉ nguyên mới, kỉ nguyên đánh dấu một
thời kì cả dân tộc đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hoá nhằm thực hiện mục
tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Giáo dục và
đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp
phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hoá và con người Việt
Nam. Phát triển giáo dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ
là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư cho phát triển.

.
01
t
, là tổ
chức quan trọng và nòng cốt trong các nhà trường . Bởi lẽ hoạt động chủ yếu
của nhà trường là hoạt động chuyên môn, tổ chuyên môn là đơn vị cơ sở gắn bó
với người giáo viên giảng dạy. Ở đây diễn ra mọi hoạt động có liên quan đến
nghề nghiệp của người giáo viên. Tổ chuyên môn cũng là nơi người giáo viên

có thể chia sẻ mọi tâm tư, nguyện vọng cũng như những vấn đề có liên quan
đến nghề nghiệp, đời sống vật chất và tinh thần của mình. Sinh hoạt của tổ
chun mơn trong nhà trường có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất
lượng đội ngũ giáo viên- lực lượng quyết định chất lượng giáo dục. Thông qua
quản lý sinh hoạt của tổ chuyên môn để người hiệu trưởng quản lý các mặt
chuyên môn, nghiệp vụ, việc thực hiện chương trình, kế hoạch giảng dạy, năng
lực sư phạm của giáo viên trong phạm vi từng tổ chun mơn… qua đó quản lý
hoạt động chun mơn cũng như các mặt hoạt động khác của nhà trường. Việc
nâng cao chất lượng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn của hiệu trưởng sẽ phát
huy được năng lực sáng tạo của giáo viên trong tập thể sư phạm, tạo ra sự đồn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>1


kết nội bộ, rèn luyện khả năng quản lý, điều hành hoạt động của tổ trưởng
chuyên môn đồng thời tạo động lực để giáo viên phát huy nhiều sáng kiến kinh
nghiệm trong bộ mơn của mình. Ngồi ra, thơng qua sinh hoạt tổ chuyên môn
giáo viên được bồi dưỡng thường xuyên qua các hoạt động dự giờ, sinh hoạt
chuyên đề, thao giảng, hội giảng, hội thi giáo viên giỏi, học sinh giỏi để nâng
cao chất lượng dạy và học của trường. Do đó, quản lí hoạt động sinh hoạt tổ
chun môn là nhiệm vụ hàng đầu, là trọng tâm trong q trình quản lí của
người hiệu trưởng.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay vấn đề quản lý sinh hoạt tổ chuyên mơn của
ở các nhà trường phổ thơng vẫn cịn nhiều bất cập, chưa mang lại hiệu quả,
chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. Vì vậy nếu hoạt động sinh hoạt
tổ chun mơn có nề nếp, có chất lượng sẽ giúp hiệu trưởng lập ra trật tự, kỷ
cương nề nếp của nhà trường, nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục phù
hợp với quan điểm đổi mới của ngành, của Đảng và Nhà nước đáp ứng mục
tiêu đào tạo con người phát triển toàn diện. Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn
cũng cần được đổi mới để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo

đáp ứng yêu cầu giai đoạn phát triển mới của đất nước. Nghị quyết Hội nghị
Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã
đưa ra quan điểm chỉ đạo “…Trong quá trình đổi mới, cần kế thừa, phát huy
những thành tựu, phát triển những nhân tố mới, tiếp thu có chọn lọc những
kinh nghiệm của thế giới; kiên quyết chấn chỉnh những nhận thức, việc làm
lệch lạc. Đổi mới phải đảm bảo tính hệ thống, tầm nhìn dài hạn, phù hợp với
từng loại đối tượng và cấp học; các giải pháp phải đồng bộ, khả thi, có trọng
tâm, trọng điểm, lộ trình, bước đi phù hợp…”
Trường TH&THCS Điền Cơng là một trường liên cấp thuộc Thành phố
ng Bí tỉnh Quảng Ninh, cơ sở hạ tầng của nhà trườn
quản lý hoạt sinh hoạt tổ chuyên môn là hết sức cần thiết và cấp bách để nâng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

2

/>

cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Vì vậy đổi mới quản lý sinh hoạt tổ
chuyên môn đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục luôn là vấn đề cần được quan
tâm. Sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học là một hình thức
mới, mang lại hiệu quả cao trong hoạt động chuyên môn ở các nhà trường phổ
thông. Đây được coi là một hướng đi đúng trong công tác chuyên môn của nhà
trường trên con đường hướng tới mục tiêu đạt trường chuẩn quốc gia giai đoạn
2.
“Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học ở trường
TH&THCS Điền Công Thành phố ng Bí tỉnh Quảng Ninh” làm luận văn
tốt nghiệp khóa học.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu để đề xuất biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo
hướng nghiên cứu bài học nhằm nâng cao


ủ

ế

ọ
, qua đó nâng cao năng lực chun mơn cho đội ngũ
giáo viên góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trường TH &THCS Điền
Công, thành phố ng Bí, tỉnh Quảng Ninh
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn trong trường phổ thông
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài
học ở trường TH &THCS Điền Cơng thành phố ng Bí tỉnh Quảng Ninh.
4. Phạm vi nghiên cứu
Trường TH và THCS Điền Công là trường liên cấp tiểu học và THCS.
Do đặc thù từng cấp học khác nhau, với giới hạn thời gian và điều kiện nghiên
cứu, trong khuôn khổ luận văn tác giả chỉ nghiên cứu để đề xuất biện pháp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

3

/>

quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học ở cấp THCS
thuộc trường TH&THCS Điền Công .
Các số liệu thực tế được lấy trong 3 năm học trở lại đây.
5. Giả thuyết khoa học

Sinh hoạt Tổ chuyên môn ở cấp THCS thuộc trường TH&THCS Điền
công đã có những đổi mới nhất định nhưng vẫn cịn mang nhiều tính hành
chính. Nếu tiến hành các biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo
hướng nghiên cứu bài học một cách khoa học, linh hoạt, sáng tạo và phù hợp
với thực tế thực hiện đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn hiện nay sẽ nâng cao
chất lượng đội ngũ giáo viên và chất lượng dạy học ở trường TH&THCS Điền
Công, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn cấp
THCS theo hướng nghiên cứu bài học .
- Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo
hướng nghiên cứu bài học ở cấp THCS thuộc trường TH&THCS Điền Cơng
thành phố ng Bí tỉnh Quảng Ninh.
- Đề xuất các biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng
nghiên cứu bài học thuộc cấp THCS tại trường TH&THCS Điền Cơng thành
phố ng Bí tỉnh Quảng Ninh.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Bao gồm các phương pháp phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hoá,
khái quát hoá các tài liệu lý luận, các cơng trình nghiên cứu có liên quan để xây
dựng cơ sở lý luận của đổi mới quản lý sinh hoạt chuyên môn theo hướng
nghiên cứu bài học ở trường phổ thơng .
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

4

/>

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Gồm các phương pháp:

- Phương pháp điều tra bằng phiếu và phỏng vấn trực tiếp một số cán bộ
quản lý, giáo viên về những vấn đề liên quan đến quản lý sinh hoạt tổ chuyên
môn theo hướng nghiên cứu bài học thuộc cấp THCS tại trường TH&THCS
Điền Công.
- Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia về một số vấn đề khoa
học liên quan đến vấn đề nghiên cứu và khảo nghiệm tính phù hợp, khả thi của
các biện pháp quản lý được đề xuất
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: tổng kết kinh nghiệm quản lý
trong thực tiễn từ các nhà trường đã triển khai đổi mới sinh hoạt chuyên môn
theo hướng nghiên cứu bài học để đề xuất các biện pháp quản lý đổi mới sinh
hoạt tổ chuyên môn ở trường TH & THCS Điền Công phù hợp với điều kiện
thực tế của nhà trường.
7.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng PP thống kê toán học để xử lý các số liệu khảo sát nhằm đưa ra
được minh chứng và những nhận xét đánh giá khoa học.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu và phần Kết luận - khuyến nghị, nội dung của Luận
văn được thực hiện trong 3 chương:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng
nghiên cứu bài học ở cấp THCS
Chƣơng 2. Thực trạng việc quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng
nghiên cứu bài học ở cấp THCS trường TH&THCS Điền Cơng thành phố ng
Bí, tỉnh Quảng Ninh.
Chƣơng 3. Biện pháp quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng
nghiên cứu bài học ở cấp THCS trường TH&THCS Điền Cơng thành phố
ng Bí, tỉnh Quảng Ninh.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

5


/>

Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN
THEO HƢỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Ở CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
* Ở nước ngồi
TCM là đơn vị cơ sở gắn bó với người GV giảng dạy. Ở đây diễn ra mọi
hoạt động có liên quan đến tồn bộ hoạt động nghề nghiệp của người GV, là một
bộ phận không thể thiếu trong mỗi nhà trường và là nơi bồi dưỡng chuyên mơn
nghiệp vụ của GV trong nhà trường. Vì thế, cơng tác quản lý sinh hoạt TCM đang
đặc biệt được quan tâm.
SHTCM theo hướng nghiên cứu bài học cho đến nay, vẫn phổ biến ở
nhiều trường tại Nhật Bản và được xem như hình thức chủ yếu để phát triển
năng lực chuyên môn của GV tại trường. Thuật ngữ “Nghiên cứu bài học”có
nguồn gốc trong lịch sử giáo dục Nhật Bản, từ thời Meiji (1868 -1912), như
một biện pháp để nâng cao năng lực nghề nghiệp của giáo viên thông qua
nghiên cứu cải tiến các hoạt động dạy học ở từng bài học cụ thể.
Hình thức này cũng đã được nhiều nước trên thế giới áp dung như Mỹ,
Đức, Úc, Trung Quốc, Hồng Kong, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan, Indonesia…
Và đây cũng là một chủ đề giáo dục được quan tâm trên thế giới.
* Ở Việt Nam
Từ đầu năm 2009, NCBH cũng đã được vận dụng ở Việt Nam nhưng cịn
ít và rải rác. Bộ GD&ĐT và JICA (Tổ chức phát triển hợp tác quốc tế của Nhật
Bản) cũng đã triển khai dự án về “Tăng cường bồi dưỡng GV theo cụm trường
và quản lý nhà trường ở Việt Nam 2006- 2007”. Đây là một trong những
nghiên cứu vận dụng NCBH.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

6


/>

Nhiều trường cũng đã áp dụng hình thức NCBH vào SHTCM. Năm
2007- 2009 Đại học Cần Thơ và Đại học Bang Michi-gan, Hoa Kỳ đã tiến
hành một nghiên cứu nhằm vận dụng mơ hình NCBH vào thực tiễn lớp cấp
Tiểu học và THCS ở vùng khó khăn và đã thu được kết quả đáng quan tâm.
Tại Việt Nam, nói đến NCBH thì có một số các bài viết trên tạp chí giáo
dục và tạp chí khoa học giáo dục có thể kể đến một số bài viết sau:
- Phạm Đức Bách (2010), Một số hình thức sinh hoạt chun mơn ở
trường trung học cơ sở nhằm góp phần đổi mới phương pháp dạy học, Tạp chí
Giáo dục Số 235 tr. 58-59
- Đặng Thị Hồng Doan (2011), "Bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV
tiểu học qua "NCBH”", Tạp chí Giáo dục Số 268 tr. 32-33.
- Hồng Tấn Bình Long (2013), Vấn đề đổi mới sinh hoạt chuyên môn
dựa trên NCBH
- Vũ Thị Sơn (2011), ”Đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo hướng xây
dựng văn hóa học tập ở nhà trường thơng qua "NCBH"”, Tạp chí Giáo dục Số
269 tr. 20-23.
Và một số bài viết khác. Các bài viết này đã đề cập đến lý thuyết của
NCBH (khái niệm NCBH, các bước triển khai NCBH, những lợi ích của
NCBH và một số khó khăn khi tiến hành nghiên cứu bài học). Tuy nhiên, chưa
có bài viết nào đánh giá về thực trạng quản lý SHTCM theo NCBH trong các
nhà trường hiện nay.
Về đề tài nghiên cứu về công tác quản lý sinh hoạt TCM trong nhà
trường phổ thơng, có thể kể đến một số đề tài như:
- Nguyễn Minh Đăng (2012), Biện pháp quản lý TCM của HT trường
THPT huyện Tam Dương tỉnh Vĩnh Phúc, Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục
- Bùi Đức Tấn (2011), Quản lý hoạt động TCM của HT các trường THPT
thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai, Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>7


- Phạm Khánh Tường (2003), Một số biện pháp quản lý chuyên môn của
HT đối với GV mới vào nghề của một số trường THPT ở Hải Phòng Luận văn
thạc sĩ khoa học giáo dục
- Nguyễn Hữu Hòa (2009), Một số biện pháp quản lý hoạt động TCM
của HT các trường THPT thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, Luận văn thạc sĩ
khoa học giáo dục
Mỗi đề tài lại đi sâu nghiên cứu một phạm vi, nhưng hầu hết các đề tài
nghiên cứu nói trên chỉ đề cập đến vấn đề nâng cao hiệu quả quản lý TCM của
HT và TTCM theo hình thức trun thống mà chưa có đề tài nào nghiên cứu
SHTCM theo hướng NCBH.
Trong đề tài này, tác giả hệ thống hóa lý luận và nghiên cứu thực trạng
để có thể đề xuất các biện pháp quản lý sinh hoạt TCM theo hướng NCBH của
TTCM trong trường THCS.
1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài
1.2.1. Quản lý
Trong bất kì cơng việc và lĩnh vực nào trong xã hội thì vai trị của người
quản lý cũng được đặt lên hàng đầu. Quản lý vừa là một nghệ thuật, vừa là một
khoa học
Vậy quản lý là gì? Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về quản lý nhưng
chưa có một định nghĩa thống nhất:
Theo Henrry Fayol (1886-1925) là người đầu tiên tiếp cận quản lý theo
quy trình và là người có tầm ảnh hưởng to lớn trong lịch sử tư tưởng quản lý từ
thời kì cận- hiện đại tới nay, quan niệm rẳng “Quản lý là một tiến trình bao
gồm tất cả các khâu: lập kế hoạch, tổ chức, phân công, điều khiển và giám sát
các nỗ lực của cá nhân, bộ phận và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực vật chất
khác của tổ chức để đạt được mục tiêu đề ra”

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
8

/>

Stephan Robbins quan niệm “Quản lý là tiến trình hoạch định, tổ chức,
lãnh đạo và kiểm soát những hành động của các thành viên trong tổ chức và sử
dụng tất cả các nguồn lực khác của tổ chức nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra”
Theo C.Mác “Quản lý là loại lao động sẽ điều khiển mọi quá trình lao
động phát triển xã hội”; “ Bất cứ lao động xã hội hay cộng đồng trực tiếp nào
được thực hiện ở quy mơ tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ
đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện chức năng chung phát
sinh từ toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của những khí quan độc
lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình, cịn một dàn nhạc
cần phải có một nhạc trưởng”
Tác giả Bùi Minh Hiền cho rằng “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có
hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra”[17]
Quản lý q trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến
tập thể người lao động nói chung nhằm thực hiện các mục tiêu dự kiến.
Quản lý là quá trình tiến hành những hoạt động, khai thác, lựa chọn, tổ
chức và thực hiện các nguồn lực, các tác động của chủ thể quản lý theo kế
hoạch chủ động và phù hợp với quy luật khách quan để gây ảnh hưởng đến đối
tượng quản lý nhằm tạo ra sự thay đổi hay tạo ra hiêu quả cần thiết vì sự tồn tại,
ổn định và phát triển của tổ chức trong một môi trường biến động.
Trong luận văn này chúng tôi sử dụng khái niệm của tác giả Bùi Minh Hiền.
1.2.2. Quản lý giáo dục, Quản lý trường học
1.2.2.1. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là một bộ phận quan trọng của quản lý xã hội. Theo
nghĩa rộng quản lý giáo dục là quản lý mọi hoạt động giáo dục trong xã hội.
Q trình đó bao gồm các hoạt động giáo dục hoặc có tính giáo dục của bộ máy

nhà nước, của các tổ chức xã hội, của hệ thống giáo dục quốc dân, của gia
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>9


đình... Theo nghĩa hẹp thì quản lý giáo dục là những tác động có mục đích, có
hệ thống, có khoa học, có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý là
quá trình dạy và học diễn ra ở các cơ sở giáo dục. Về khái niệm quản lý giáo
dục thì các nhà quản lý giáo dục đã có các quan niệm như sau:
Nhà nghiên cứu giáo dục M.I.Konzacov định nghĩa như sau: "Quản lý
giáo dục là tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và có hướng đích của
chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của hệ thống nhằm
mục đích đảm bảo việc hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ trên cơ sở nhận
thức và vận dụng những quy luật của quá trình giáo dục, của sự phát triển thể
lực và tâm lý trẻ em" [27, tr.10].
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang định nghĩa: "Quản lý giáo dục là hệ thống
những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý
nhằm làm cho hệ thống vận hành theo đường lối nguyên lý giáo dục của Đảng,
thực hiện các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam mà tiêu điểm
hội tụ là quá trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa giáo dục tới mục tiêu dự
kiến, tiến lên trạng thái mới về chất" [34, tr.35].
Những khái niệm trên tuy có những điểm khác nhau, nhưng vẫn có thể
tìm ra những điểm đồng nhất. QLGD theo cách định nghĩa nào cũng đều hướng
tới mục tiêu giáo dục. QLGD theo nghĩa rộng (vĩ mô) là quản lý mọi hoạt động
liên quan đến giáo dục trong xã hội bao gồm HĐGD của bộ máy nhà nước, của
các tổ chức xã hội, của hệ thống giáo dục quốc dân, của gia đình. QLGD theo
nghĩa hẹp (vi mơ) là những tác động có mục đích, có hệ thống, có khoa học, có
ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đưa HĐGD của nhà
trường đạt hiệu quả cao nhất. Trong luận văn này tác giả sử dụng khái niệm
QLGD theo tiếp cận vi mơ.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

10

/>

1.2.2.2. Quản lý nhà trường
Trường học là một cơ sở, một tổ chức giáo dục, nơi cụ thể hoá đường lối,
tư tưởng, chính sách, mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục... Do đó nhà
trường thực sự cần được quản lý, chỉ đạo. Vậy quản lý nhà trường là gì? Có rất
nhiều khái niệm về quản lý nhà trường.
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: "Quản lý nhà trường là quản lý hệ
thống xã hội chuyên biệt, hệ thống này đòi hỏi những tác động có ý thức, có kế
hoạch và hướng đích của chủ thể quản lý lên tất cả các mặt của đời sống nhà
trường để đảm bảo sự vận hành tối ưu xã hội - kinh tế và tổ chức sư phạm của
quá trình dạy học và giáo dục thế hệ đang lớn lên" [34, tr.94].
Quản lý nhà trường là quản lý toàn diện mọi hoạt động, mọi nguồn
lực của nhà nước (nhân lực, vật lực, tài lực), trong đó, quản lý hoạt động
dạy học trong nhà trường là hoạt động cơ bản. Do vậy, tác giả Konzacov
định nghĩa: “Quản lý nhà trường là quản lý hoạt động dạy và học, tức là
làm sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác để dần dần
tiến tới mục tiêu giáo dục”
Tác giả Phạm Minh Hạc định nghĩa: “Quản lý nhà trường, quản lý
giáo dục là tổ chức hoạt động dạy học... Có tổ chức được hoạt động dạy
học, thực hiện được các tính chất của nhà trường phổ thông Việt Nam xã
hội chủ nghĩa mới quản lý được giáo dục, tức là cụ thể hoá đường lối giáo
dục của Đảng và biến đổi đường lối đó thành hiện thực, đáp ứng yêu cầu
của nhân dân, của đất nước” [15, tr.12].
Từ những định nghĩa trên ta có thể khái quát, quản lý nhà trường là
những tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đối với các

nguồn lực trong và ngoài nhà trường (nhân lực, vật lực, tài lực) nhằm thúc đẩy
tất cả các hoạt động của nhà trường theo nguyên lý giáo dục, đưa nhà trường
thực hiện được các mục tiêu đã đề ra .
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

11

/>

1.2.3. Tổ chuyên môn, sinh hoạt TCM, sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng
nghiên cứu bài học
1.2.3.1. Tổ chuyên môn
Tại Điều 16 điều lệ trường trung học quy định “HT, các Phó HT, GV,
viên chức làm cơng tác thư viện, thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư
vấn cho HS của trường trung học được tổ chức thành TCM theo mơn học,
nhóm mơn học hoặc nhóm các hoạt động của từng cấp học THCS, THPT.
Mỗi TCM có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ đạo của HT,
do HT bổ nhiệm trên cơ sở giới thiệu của TCM và giao nhiệm vụ vào đầu
năm học” [13, tr. 9]
Từ phân tích trên, có thể hiểu “TCM là một bộ phận của một nhà trường,
gồm mơt nhóm GV (từ 3 người trở lên) cùng giảng dạy về một mơn học hay một
nhóm mơn học hay một nhóm viên chức làm cơng tác thư viện, thiết bị giáo
dục, tư vấn học đường… được tổ chức lại để cùng nhau thực hiện các nhiệm
vụ”. Để đáp ứng yêu cầu quản lý, mỗi TCM thường có tổ trưởng và từ 1-2 tổ
phó bổ nhiệm vào đầu năm học.
1.2.3.2. Sinh hoạt tổ chuyên môn
Là một hoạt động của tổ chuyên môn nhằm bồi dưỡng chuyên môn,
nghiệp vụ, năng lực sư phạm cho GV, góp phần tháo gỡ những khó khăn trong
quá trình giảng dạy và thực hiện nhiệm vụ. Nội dung SHTCM là những vấn đề
về thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục HS, thực hiện các văn bản chỉ

đạo, thực thi nhiệm vụ năm học và các yêu cầu mang tính thức tiễn được mang
ra thảo luận, phân tích dưới nhiều góc độ và rút ra những kết luận sư phạm,
những biện pháp khả thi có thể vận dụng vào thực tiễn, từ đó nâng cao trình độ
chun mơn nghiệp vụ của GV. Sinh hoạt chun mơn nhằm góp phần bồi
dưỡng GV theo Chuẩn nghề nghiệp GV [24, tr. 33]
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>12


Theo tác giả Vũ Thị Sơn thì “ SHTCM là hình thức hoạt động chung
của tập thể sư phạm trong một trường, một tổ bộ môn (hoặc khối) để GV
trao đổi, học tập, bồi dưỡng và thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn nhằm
nâng cao năng lực nghề nghiệp của GV cũng như chất lượng dạy học c ủa
nhà trường” [35; tr. 20]
Trong luận văn này tác giả dùng theo khái niệm của Vũ Thị Sơn.
1.2.3.3. Sinh hoạt TCM theo định hướng nghiên cứu bài học
Thuật ngữ “Nghiên cứu bài học” có nguồn gốc trong lịch sử giáo dục
Nhật Bản, từ thời Meiji (1868- 1912). NCBH như một biện pháp để nâng cao
năng lực nghề nghiệp của GV thông qua nghiên cứu, cải tiến các hoạt động
dạy học các bài học cụ thể, qua đó nâng cao chất lượng học của HS. Cho đến
nay NCBH được xem như một mô hình và cách tiếp cần nghề nghiệp của
GV và vẫn được sử dụng rộng rãi tại các trường học của Nhật Bản.
Hình thức này đã được áp dụng trên nhiều nước, bước đầu đã được áp
dụng ở Việt Nam và đã chứng minh được tính khả thi của nó trong việc bồi
dưỡng và phát triển năng lực chuyên môn của GV so với các phương pháp
truyền thống khác [12, tr. 38]
Các tài liệu đã công bố nghiên cứu về NCBH cho thấy khái niệm NCBH
được hiểu khá thống nhất “NCBH được xem như một cách tiếp cận hay một mơ
hình phát triển năng lực nghề nghiệp của GV theo trường, cụm trường (hay
quận/ huyện) thơng qua q trình hợp tác giữa các GV (có thể phối hợp với các

chuyên gia giáo dục của các tổ chức giáo dục hoặc các trường đại học) trong
việc tổ chức nghiên cứu thực tiễn dạy của GV và học của HS (nhất là HS yếu)
những nội dung cụ thể trong chương trình”
Nhóm GV dạy cùng môn và cùng khối sẽ chọn ra một bài trong chương
trình có nhiều khái niệm khó cho HS khi học hoặc cho GV khi dạy để cùng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>13


nhau ngồi lại bàn luận và soạn giáo án. Sau đó GV thứ nhất dạy, các GV khác
dự giờ và ngồi lại góp ý, điều chỉnh giáo án để GV thứ hai dạy cho các GV
khác dự và sau đó cùng nhau ngồi lại để trao đổi và hoàn chỉnh giáo án. Cơng
việc mà nhóm GV này thực hiện chính là họ cùng nhau nghiên cứu, thực hành
cách dạy một bài học với mục tiêu là tìm cách dạy tốt nhất cho bài học nghiên
cứu của họ, làm thế nào để giúp HS hiểu và áp dụng kiến thức của bài học đó
một cách hiệu quả nhất. [32, tr. 25]
Theo tác giả Hồng Tấn Bình Long thì SHTCM theo hướng NCBH là:
- Là hoạt động chun mơn nhưng ở đó GV tập trung phân tích các vấn
đề liên quan đến người học (HS).
- Không tập trung vào việc đánh giá giờ học, xếp loại GV mà nhằm
khuyến khích GV tìm ra nguyên nhân tại sao HS chưa đạt kết quả như mong
muốn và có biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học, tạo cơ hội cho HS được
tham gia vào q trình học tập; giúp GV có khả năng chủ động điều chỉnh nội
dung, phương pháp dạy sao cho phù hợp với từng đối tượng HS. [24, tr. 4]
1.2.4. Quản lý sinh hoạt TCM theo định hướng nghiên cứu bài học
Từ khái niệm quản lý và khái niệm SHTCM theo hướng NCBH nói trên,
có thể nói rằng quản lý SHTCM T theo hướng NCBH chính là q trình nhà
quản lý thực hiện các chức năng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra để điều
hành sinh hoạt tổ chuyên môn theo các qui định và yêu cầu mới, ở đó GV tập
trung phân tích nhiều hơn các vấn đề liên quan đến người học (HS), không tập

trung vào việc đánh giá giờ dạy, xếp loại GV mà nhằm khuyến khích GV tìm ra
ngun nhân tại sao HS chưa đạt kết quả như mong muốn và có biện pháp để
nâng cao chất lượng dạy học, tạo cơ hội cho HS được tham gia vào q trình
học tập; giúp GV có khả năng chủ động điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy
sao cho phù hợp với từng đối tượng HS nhằm nâng cao hiệu quả học tập của
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>14


học sinh, nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên, để đạt được mục đích
cuối cùng là nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.
1.3. Yêu cầu và nội dung của quản lý sinh hoạt TCM theo hƣớng nghiên
cứu bài học ở cấp THCS
1.3.1. Yêu cầu quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn ở cấp THCS
Phải xây dựng tổ chun mơn thành tổ chức học tập
- Phải hình thành trong trường học, tổ chun mơn văn hóa học tập suốt
đời. Giúp mỗi GV phải hiểu rõ các hoạt động của nhà trường, bức tranh toàn
cảnh về nhà trường cũng như hình dung được, hiểu được cơng việc của bản
thân, của tổ chuyên môn để hoạt động theo hướng hỗ trợ và góp phần vào sự
phát triển của tồn bộ nhà trường.
- Thực hiện tốt việc chia sẻ, truyền thông, cung cấp, trao đổi thông tin
giữa các GV để mọi người có cơ hội lựa chọn những thơng tin cần thiết cho
cơng việc của mình. Tổ chức học tập, sử dụng công nghệ truyền thông, thông
tin để mọi GV được trao đổi trực tiếp và biết lắng nghe.
- Phải xây dựng văn hoá của tổ, của nhà trường với các định hướng giá
trị cụ thể để mọi người cùng hướng tới.
- Tổ trưởng phải là tấm gương về sự tự học, tự bồi dưỡng. Chia sẻ tầm
nhìn, sứ mạng, những mục tiêu và cam kết của nhà trường cũng như kế hoạch
phát triển nhà trường với GV để họ hiểu và cộng đồng trách nhiệm thực hiện.
- Phát triển các mối quan hệ theo chiều ngang để đảm bảo sự cộng tác,

hợp tác giữa các GV trong tổ và giữa tổ này với tổ khác trong thực hiện các
nhiệm vụ dạy học, giáo dục.
Cần tạo động lực làm việc cho GV
- Về nguyên tắc muốn tạo được động lực cho đội ngũ cán bộ, viên chức
của nhà trường, cần xác định và hiểu rõ các yếu tố cơ bản tạo được động lực
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>15