ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

ĐOÀN THUÝ QUỲNH

NGHIÊN CỨU DỊCH THUẬT CA TỪ
TRONG BÀI HÁT TIẾNG ANH (CHỦ ĐỀ TÌNH YÊU)
GIAI ĐOẠN 1980-2000 SANG TIẾNG VIỆT

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC

HÀ NỘI - 2020


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------------------

ĐOÀN THUÝ QUỲNH

NGHIÊN CỨU DỊCH THUẬT CA TỪ
TRONG BÀI HÁT TIẾNG ANH (CHỦ ĐỀ TÌNH YÊU)
GIAI ĐOẠN 1980-2000 SANG TIẾNG VIỆT
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học so sánh - đối chiếu
Mã số: 62 22 02 41
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
1. PGS.TS. NGUYỄN THỊ PHƢƠNG THUỲ
2. PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐẠT

HÀ NỘI - 2020



LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của tơi. Các số liệu,
kết quả đƣợc trình bày trong luận án này là trung thực, không trùng lặp
và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án

Đồn Th Quỳnh


LỜI CẢM ƠN
Trƣớc hết, tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị
Phƣơng Thuỳ và PGS.TS. Nguyễn Hữu Đạt – hai nhà khoa học đã tận tình
hƣớng dẫn, chỉ bảo, nhận xét giúp đỡ cho tôi những ý kiến quý báu trong suốt
thời gian học tập và hồn thành luận án.
Tơi khơng bao giờ qn ơn các các thầy cô trong Khoa Ngôn ngữ học
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn - Đại học Quốc gia Hà Nội,
các chuyên gia về lĩnh vực ngoại ngữ, ngôn ngữ học ở Việt Nam, những
ngƣời đã cho tơi những kiến thức chun mơn trong q trình học tập và
nghiên cứu luận án.
Tôi cũng xin cám ơn Ban Chủ nhiệm Khoa Ngôn ngữ học, Ban Chủ
nhiệm Khoa Tiếng Anh, Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn - Đại
học Quốc gia Hà Nội, Trƣờng Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội
đã tạo điều kiện tốt nhất cho tơi trong q trình học tập và nghiên cứu luận án.
Sau cùng, tôi xin cảm ơn gia đình đã ln bên tơi, bạn bè đã ln ủng

hộ tơi, đồng nghiệp đã ln khích lệ tơi trong thời gian qua.

Tác giả luận án

Đoàn Thuý Quỳnh


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...............................................................................................
LỜI CẢM ƠN .....................................................................................................
MỤC LỤC ......................................................................................................... 1
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT......................................... 3
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ 4
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ........................................................................... 5
MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 6
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 6
2. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................. 7
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 8
4. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................... 9
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án ..................................................... 10
6. Bố cục luận án ............................................................................................. 11
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
THUYẾT ....................................................................................................... 12
1.1.

Tổng quan những tài liệu liên quan đến tình hình nghiên cứu.......... 12

1.1.1.

Tình hình nghiên cứu ca từ trên thế giới .................................... 12


1.1.2.

Tình hình nghiên cứu ca từ ở Việt Nam ..................................... 19

1.2.

Cơ sở lý thuyết .................................................................................. 25

1.2.1.

Lý thuyết về dịch thuật và quan niệm về dịch ca từ ................... 25

1.2.2.

Lý thuyết về ca từ ....................................................................... 41

1.3.

Tiểu kết .............................................................................................. 57

Chƣơng 2. DỊCH NGỮ NGHĨA - NGỮ DỤNG TRONG DỊCH THUẬT CA
TỪ TIẾNG ANH SANG TIẾNG VIỆT ......................................................... 59
2.1.

Các loại từ, ngữ, câu đƣợc dịch ngữ nghĩa - ngữ dụng trong dịch

thuật ca từ tiếng Anh sang tiếng Việt .......................................................... 59
2.1.1.


Dịch ngữ nghĩa - ngữ dụng các từ xƣng hô ................................ 60

1


2.1.2.

Dịch ngữ nghĩa - ngữ dụng các tiêu đề....................................... 74

2.1.3.

Dịch ngữ nghĩa - ngữ dụng các câu ............................................ 81

2.1.4.

Nhận xét chung ........................................................................... 93

2.2.

Vận dụng kết quả dịch ngữ nghĩa - ngữ dụng vào việc phân loại các

bản dịch ........................................................................................................ 97
2.2.1.

Bản dịch nghĩa ............................................................................ 98

2.2.2.

Bản dịch sao phỏng .................................................................. 101


2.3.

Tiểu kết ............................................................................................ 102

Chƣơng 3. CHUYỂN DỊCH CÁC KIỂU TỔ HỢP CẤU TRÚC NGÔN NGỮ
TRONG CA TỪ TIẾNG ANH SANG TIẾNG VIỆT .................................. 105
3.1.

Khảo sát các kiểu cấu trúc ngôn ngữ trong ca từ tiếng Anh và tiếng

Việt

......................................................................................................... 105

3.2.

Chuyển dịch các kiểu cấu trúc ngôn ngữ trong ca từ tiếng Anh sang

tiếng Việt.................................................................................................... 107
3.2.1.

Chuyển dịch cấu trúc đảo ......................................................... 107

3.2.2.

Chuyển dịch cấu trúc tu từ........................................................ 119

3.2.3.

Chuyển dịch cấu trúc hài âm .................................................... 140


3.3.

Nhận xét chung ................................................................................ 152

3.4.

Tiểu kết ............................................................................................ 153

KẾT LUẬN ................................................................................................... 156
DANH MỤC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CĨ LIÊN QUAN TỚI LUẬN ÁN
CỦA TÁC GIẢ ............................................................................................. 160
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 162
PHỤ LỤC .................................................................................................................1

2


DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

BL

=

Bảo lƣu

DNN

=


Dịch ngữ nghĩa

DND

=

Dịch ngữ dụng

DT

=

Danh từ

ĐT

=

Động từ

Đa

=

Đại từ

NDT

=


Ngữ danh từ

NĐT

=

Ngữ động từ

NTT

=

Ngữ tính từ

TT

=

Tính từ

Tr.T

=

Trạng từ

TTTP

=


Trật tự từ phức

TXH

=

Từ xƣng hơ

+

=

Chi tiết dịch giữ lại thông tin

-

=

Chi tiết dịch không giữ lại thông tin

3


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Bảng so sánh từ xƣng hô ở bản gốc và bản dịch ............................ 62
Bảng 2.2: Bảng thống kê số lƣợt từ xƣng hô .................................................. 62
Bảng 2.3: Bảng tỷ lệ phân bố các từ xƣng hô ................................................. 64
Bảng 2.4: Bảng thống kê kết quả dịch tiêu đề ................................................ 74
Bảng 2.5: Bảng trình bày cách dịch tiêu đề .................................................... 75
Bảng 2.6: Bảng thống kê kết quả dịch câu...................................................... 81

Bảng 2.7: Bảng trình bày cách dịch câu.......................................................... 81
Bảng 3.1: Bảng thống kê kết quả chuyển dịch cấu trúc đảo ......................... 113
Bảng 3.2: Bảng thống kê kết quả chuyển dịch cấu trúc tu từ ....................... 131
Bảng 3.3: Bảng thống kê kết quả chuyển dịch cấu trúc hài âm .................... 146

4


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Biểu đồ trình bày chiến lƣợc dịch từ xƣng hô ............................ 63
Biểu đồ 2.2: Biểu đồ trình bày chiến lƣợc dịch tiêu đề .................................. 75
Biểu đồ 2.3: Biểu đồ trình bày chiến lƣợc dịch câu hát .................................. 82
Biểu đồ 2.4: Biểu đồ xếp loại bản dịch ........................................................... 98
Biểu đồ 3.1: Biểu đồ thống kê số lƣợng cấu trúc ngôn ngữ ......................... 106

5


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Các bài hát tiếng Anh, đặc biệt là các bài hát tiếng Anh giai đoạn 19802000 về chủ đề tình u đƣợc đơng đảo ngƣời nghe nhạc u thích bởi vì ca
từ của các bài hát này thể hiện chức năng biểu cảm mạnh mẽ, mang những
đặc điểm của ngôn ngữ nghệ thuật, hấp dẫn ngƣời nghe nhạc. Đây là những
bài hát mà chất liệu ngơn ngữ trong ca từ có chức năng thơng tin, phản ánh
những giá trị về văn hố, ngơn ngữ truyền thống của những nƣớc sử dụng
tiếng Anh là tiếng mẹ đẻ, cụ thể là nƣớc Anh và nƣớc Mỹ. Có thể nói, mỗi bài
hát là một câu chuyện, một thơng điệp cảm động và đầy ý nghĩa. Chính vì thế,
những bài hát này còn đƣợc vận dụng để giảng dạy tiếng Anh nhƣ là sự bổ
sung những kiến thức về ngơn ngữ và văn hố.
Những bản dịch của các bài hát tiếng Anh giai đoạn 1980-2000 về chủ

đề tình u cũng đƣợc đơng đảo ngƣời Việt đón nhận. Những nhạc sĩ tiêu
biểu dịch lời Việt cho những bài hát tiếng Anh giai đoạn này gồm Phạm Duy,
Lê Hựu Hà, Nguyễn Hồng Đơ, Quốc Bảo, Anh Bằng, Trƣờng Kỳ…. Những
nhạc phẩm của họ đã thu hút đại bộ phận ngƣời nghe trong nƣớc và đồng bào
ở hải ngoại bởi phần chất liệu ngôn ngữ trong bản dịch vừa mang giá trị ngữ
nghĩa của bản gốc để truyền tải thông điệp tới ngƣời nghe nhạc vừa mang đặc
trƣng phong cách của ngôn ngữ nghệ thuật. Khi xem xét bản dịch của các bài
hát, ca từ là một phần vô cùng quan trọng. Muốn cảm nhận đƣợc bài hát theo
chiều sâu thì ngƣời nghe nhạc phải hiểu đƣợc nội dung và ý nghĩa đƣợc
truyền tải trong ca từ. Vì thế, Dƣơng Viết Á đã nhận xét “ca từ sẽ mở cửa cho
hình tượng âm nhạc đi thẳng vào đáy lòng người thưởng thức” [1, tr.38], cịn
Ngơ Tự Lập cho rằng “khơng hiểu ca từ có thể nói đó là một sự lãng phí tài
ngun văn hố” [33, tr.209].
Có thể nói, dịch thuật ca từ là một vấn đề thời sự không chỉ của ngành

6


âm nhạc mà cịn cả của ngành ngơn ngữ học. Việc dịch bài hát từ ngôn ngữ
này sang ngôn ngữ khác đƣợc thực hiện và phổ biến từ nhiều năm nay, nhƣng
nghiên cứu dịch thuật ca từ mới chỉ đƣợc quan tâm ở một vài thập kỷ gần đây.
Trên thế giới cũng nhƣ ở Việt Nam, việc dịch bài hát từ ngơn ngữ này sang
ngơn ngữ khác cịn rất nhiều điều phải nghiên cứu một cách khoa học, phải
dựa trên cơ sở lý luận vững chắc, có tiêu chí rõ ràng để có thể giúp dịch giả
cung cấp cho ngƣời tiếp nhận bản dịch nâng cao sự hiểu biết của mình về
cơng việc dịch thuật cũng nhƣ dịch bài hát, biết thƣởng thức và đánh giá bản
dịch một cách khách quan hơn, đúng đắn hơn. Cho đến nay, trên thế giới và ở
Việt Nam vẫn chƣa có cơng trình nghiên cứu nào nghiên cứu về dịch thuật ca
từ trong bài hát tiếng Anh (chủ đề tình yêu) giai đoạn 1980-2000 sang tiếng
Việt. Đây chính là lý do chúng tơi lựa chọn đề tài “Nghiên cứu dịch thuật ca

từ trong bài hát tiếng Anh (chủ đề tình yêu) giai đoạn 1980-2000 sang tiếng
Việt”.
Đề tài này có những đóng góp thiết thực, cung cấp tƣ liệu và phƣơng
pháp trong việc nghiên cứu, cảm thụ các bài hát tiếng Anh qua bản dịch tiếng
Việt. Ngồi ra, các kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả dạy và
học tiếng Anh, nhất là mơn dịch thuật song ngữ.
2. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận án là làm rõ các khả năng, các chiến
lƣợc sử dụng để dịch ca từ của bài hát tiếng Anh giai đoạn 1980-2000 sang ca
từ tiếng Việt đã đƣợc thực hiện nhƣ thế nào và trong phạm vi đối tƣợng đƣợc
khảo sát, cơng việc đó đã đạt đƣợc những kết quả nhƣ thế nào. Qua các kết
quả khảo sát, luận án sẽ nêu những đề xuất về phƣơng pháp dịch bài hát,
phƣơng pháp dạy và học môn dịch thuật trong dạy và học tiếng Anh.
Để thực hiện đƣợc mục đích trên, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án là:
- Tổng quan tình hình nghiên cứu về ca từ và dịch thuật ca từ trên thế giới
và ở Việt Nam, trình bày cơ sở lý thuyết liên quan tới đề tài luận án.

7


- Khảo sát, miêu tả và phân tích các đặc điểm ngữ nghĩa - ngữ dụng của ca
từ trong bài hát tiếng Anh và bản dịch tiếng Việt ở nhóm từ xƣng hô, tiêu đề
và các câu tiêu biểu. Trên cơ sở đó, chúng tơi vận dụng kết quả dịch thuật vào
việc phân loại các bản dịch bài hát.
- Khảo sát, miêu tả và phân tích những đặc điểm của các kiểu tổ hợp cấu
trúc ngôn ngữ (cấu trúc đảo, cấu trúc tu từ, cấu trúc hài âm) của ca từ trong
bản gốc, sau đó so sánh với các đặc điểm cấu trúc tƣơng ứng của ca từ ở bản
dịch, để xem bản dịch giữ lại các đặc điểm cấu trúc đó nhƣ thế nào.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài này là dịch thuật1 ca từ các bài hát

tiếng Anh giai đoạn 1980-2000 về chủ đề tình yêu sang tiếng Việt (các bản
dịch tiếng Việt cũng phải là các ca từ tƣơng ứng, để hát).
Phạm vi nghiên cứu của luận án này là các chiến lƣợc, phƣơng pháp
dịch ca từ, các kết quả dịch ca từ về mặt ngữ nghĩa - ngữ dụng và cách chuyển
dịch các kiểu tổ hợp cấu trúc ngôn ngữ trong ca từ.
Ngữ liệu nghiên cứu của luận án gồm 54 bài hát tiếng Anh và 54 bản
dịch tiếng Việt tƣơng ứng (có lời dịch tƣơng đƣơng về mặt ngữ nghĩa so với
bản gốc tiếng Anh). Chúng tôi không nghiên cứu những bài hát mà ca từ (lời)
tiếng Việt của nó đƣợc phóng tác theo ca từ tiếng Anh tƣơng ứng hoặc đặt lời
Việt khác, chỉ hát theo nhạc của bài hát tiếng Anh. Ca từ đƣợc chúng tôi
nghiên cứu là ca từ của bài hát tiếng Anh phổ biến ở giai đoạn 1980-2000 về
chủ đề tình yêu của những tác giả và nhóm nhạc nổi tiếng thế giới nhƣ The
Beatles, Eric Clapton, Paul McCarney, Pierre Cour, Barry Gibb, Bee Gees,
Elvis Presley, Carl Sigman, Paul Simon … Các ca từ này đƣợc các nhạc sĩ
ngƣời Việt nhƣ Phạm Duy, Lê Hựu Hà, Nguyễn Duy Biên, Duy Quang, Đỗ
Bảo, Anh Bằng, Trƣờng Kỳ, Nguyễn Hồng Đơ… dịch.
Giai đoạn 1980-2000 là giai đoạn mà các bài hát tiếng Anh và bản dịch
1

dịch thuật (hiểu theo nghĩa danh từ của từ này)

8


tiếng Việt đƣợc phổ biến, chào đón tại Việt Nam. Đây là giai đoạn đánh dấu
sự hội nhập, đổi mới của đất nƣớc ở mọi khía cạnh xã hội. Trong giai đoạn
này, có những bài hát, bản dịch phục vụ nhu cầu đổi mới, nhu cầu cuộc sống,
nhu cầu học tập.
Chủ đề tình yêu là chủ đề gồm nhiều nội dung: tình yêu đất nƣớc, tình
yêu gia đình, tình yêu thiên nhiên, tình u đơi lứa …, nhƣng trong luận án

này chúng tôi khảo sát các bài hát và bản dịch thuộc chủ đề tình u đơi lứa.
Nguồn ngữ liệu nghiên cứu của luận án là 54 bài hát tiếng Anh giai
đoạn 1980-2000 về chủ đề tình yêu đƣợc chọn lọc từ các ấn bản Luyện nghe
tiếng nh qua 100 ca h c được yêu th ch nh t, tập 1, 2, Nhà xuất bản Đại
học Quốc gia Hà Nội do Nguyễn Thu Huyền chủ biên (12 bài hát), Tuyển tập
những ca khúc tiếng Anh b t hủ, Nhà xuất bản Mũi Cà Mau do Thu Hƣơng –
Trang Uyên tuyển chọn (25 bài hát), và bốn ấn bản

c tiếng nh qua những

ca h c n i tiếng, tập 1,2,3,4, Nhà xuất bản Đại học Phƣơng Đông do Thu
Hƣơng tuyển chọn (17 bài hát). Nguồn ngữ liệu tiếng Việt để so sánh là 54
bản dịch của những bài hát này, đƣợc lấy từ trang web có uy tín:
lyric.karaoke.com/Album/nhac_ngoai_loi_viet (14 bản dịch), hopamviet.vn
truy cập ngày 28/6/2017 (33 bản dịch), nguyenhoangdo.com (6 bản dịch), và
Dịch và dịch ca từ (1 bản dịch), mỗi bản dịch có ghi tên cụ thể ngƣời dịch2.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện luận án này, chúng tôi sử dụng phƣơng pháp miêu tả ngôn
ngữ học, phƣơng pháp so sánh đối chiếu và các khái niệm của nghiên cứu
dịch thuật. Cụ thể là chúng tôi sẽ miêu tả, phân tích, đối chiếu, làm rõ: các ca
từ đã đƣợc dịch bằng những chiến lƣợc dịch thuật nào, đem lại hiệu quả dịch
thuật nhƣ thế nào. Bên cạnh đó phƣơng pháp phân tích diễn ngơn, thủ pháp
phân tích từ vựng ngữ nghĩa và một số thao tác phân tích định lƣợng cũng sẽ
2

Xem phụ lục số 1: Danh sách các bài hát bản gốc, bản dịch, tên tác giả, nguồn tƣ liệu
(trang 1-6)

9



đƣợc áp dụng trong trƣờng hợp và mức độ thích hợp.
Phương pháp miêu tả ngôn ngữ h c: Đây là phƣơng pháp đƣợc áp dụng
để phân tích và miêu tả những đặc điểm của ca từ bản gốc và cách dịch ca từ
tiếng Anh sang bản dịch tiếng Việt, để đánh giá mức độ chính xác về từ ngữ
nói chung và về từng ý nghĩa của nó.
Phương pháp so sánh đối chiếu: Trong khi nghiên cứu các phƣơng
pháp dịch ca từ, luận án sử dụng phƣơng pháp so sánh đối chiếu để đối chiếu
mặt ngữ nghĩa, mặt cấu trúc của các kiểu tổ hợp cấu trúc ngôn ngữ ở ca từ bản
gốc với bản dịch để phát hiện và làm rõ những vấn đề thuộc về lý luận và thực
tiễn của việc dịch ca từ.
Phương pháp phân tích diễn ngơn: Bài hát là một diễn ngôn nên luận
án sử dụng phƣơng pháp phân tích diễn ngơn để tìm hiểu các yếu tố (tiêu đề,
từ ngữ, câu hát) và các mối liên hệ của các yếu tố, sự tƣơng tác qua lại giữa
các yếu tố đó để nắm đƣợc ý tƣởng chung của tồn bộ bài hát.
Thủ pháp phân tích từ vựng ngữ nghĩa: đƣợc dùng để phân tích phần
lời của các bài hát nhằm tìm ra đặc điểm về nghĩa và đặc điểm cấu trúc ca từ.
Thủ pháp thống kê: đƣợc sử dụng để thống kê các phƣơng tiện ngôn
ngữ: số lƣợng tiêu đề bài hát, đoạn, câu, từ xƣng hô, cấu trúc đảo, cấu trúc tu
từ và cấu trúc hài âm trong ca từ bản gốc và bản dịch để tính tỉ lệ phần trăm
tƣơng ứng. Kết quả thống kê đƣợc dùng làm căn cứ cho việc phân tích, nhận
xét, đánh giá mang tính định tính.
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
Về ý nghĩa lý luận: Các kết quả nghiên cứu của luận án góp phần củng
cố và bổ sung thêm một số vấn đề về lý thuyết và phƣơng pháp dịch thuật ca
từ, dịch thuật ngơn ngữ nghệ thuật. Ngồi ra, luận án sẽ góp phần thúc đẩy
việc nghiên cứu lý thuyết dịch thuật những văn bản nghệ thuật (bài hát) nƣớc
ngoài.
Về ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận án là tài liệu tham


10


khảo cho những ngƣời nghiên cứu về dịch thuật, dịch ca từ và dịch thơ từ
tiếng nƣớc ngoài. Ngoài ra, luận án cịn là tài liệu tham khảo hữu ích cho việc
dạy, học môn dịch thuật trong dạy và học Anh ngữ hiện đại.
6. Bố cục luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, phần nội
dung luận án có 03 chƣơng:
- Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết
Trong chƣơng này, luận án trình bày tổng quan về tình hình nghiên cứu
ca từ và dịch thuật ca từ trên thế giới và ở Việt Nam và các cơ sở lý thuyết
liên quan tới luận án.
- Chƣơng 2: Dịch ngữ nghĩa - ngữ dụng trong dịch thuật ca từ tiếng Anh
sang tiếng Việt
Trong chƣơng này, luận án nghiên cứu cách dịch ca từ từ bản gốc tiếng
Anh sang bản dịch tiếng Việt (chủ đề tình yêu) về mặt ngữ nghĩa - ngữ dụng
qua việc sử dụng nhóm từ xƣng hơ, tiêu đề và các câu tiêu biểu của một số ca
từ nổi tiếng nhất nhằm đƣa ra những đơn vị tƣơng đƣơng về dịch thuật có giá
trị, để đƣa ra căn cứ khoa học về dịch lời bài hát và áp dụng vào việc dạy học
môn dịch thuật tiếng Anh.
- Chƣơng 3: Chuyển dịch các kiểu tổ hợp cấu trúc ngôn ngữ trong ca từ
tiếng Anh sang tiếng Việt
Đây là chƣơng tập trung khảo sát, thống kê, phân loại, mô tả các kiểu tổ
hợp cấu ngôn ngữ đặc trƣng của ngôn ngữ ca từ gồm cấu trúc đảo, cấu trúc tu
từ, cấu trúc hài âm trong bản gốc và cấu trúc tƣơng ứng trong bản dịch, tiến
hành đối chiếu các loại cấu trúc này giữa bản gốc với bản dịch, để xem bản
dịch giữ lại các đặc điểm cấu trúc nhƣ thế nào.

11



Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
THUYẾT
Chƣơng 1 của luận án trình bày tổng quan về tình hình nghiên cứu ca từ
trên thế giới và ở Việt Nam từ các góc độ: sáng tác, âm nhạc, ngôn ngữ học
và dịch thuật ca từ. Luận án làm rõ lý thuyết về dịch thuật (quan niệm về dịch
thuật, tƣơng đƣơng dịch thuật, các biện pháp và chiến lƣợc dịch thuật), quan
niệm dịch ca từ và đƣa ra khung lý thuyết nghiên cứu. Luận án cũng sẽ làm rõ
lý thuyết về ca từ, tìm hiểu và làm rõ các quan niệm về ca từ, chức năng của
ca từ, các kiểu tổ hợp cấu trúc ngôn ngữ của ca từ và một số khái niệm liên
quan.
1.1. Tổng quan những tài liệu liên quan đến tình hình nghiên cứu
1.1.1. Tình hình nghiên cứu ca từ trên thế giới
Ca từ nói chung từ lâu đã là đối tƣợng nghiên cứu của nhiều nhà nghiên
cứu trên thế giới. Các tác giả đã đứng trên nhiều bình diện khác nhau để khảo
sát ca từ theo nhiều góc độ khác nhau. Muốn thực hiện đƣợc nghiên cứu dịch
thuật ca từ thì cần xem xét ca từ đã đƣợc nghiên cứu ở một số góc độ. Những
cơng trình nghiên cứu này cho đến nay chủ yếu tập trung vào các góc độ
chính: sáng tác, ngơn ngữ học và dịch thuật ca từ, trong đó đã có một vài
nghiên cứu rất gần với hƣớng nghiên cứu của luận án.
1.1.1.1. Tình hình nghiên cứu ca từ ở góc độ sáng tác
Về ca từ theo góc độ sáng tác, chúng tơi thấy có hai ấn phẩm khá thú vị
và đặc biệt. Trƣớc hết, đó là cuốn “New definition of lyric, theory, technology,
and culture”3 của Mark Jeffreys (1998). Đây là cuốn sách trình bày những nội
dung cơ bản về định nghĩa ca từ, viết lời từ lý thuyết đến thực hành, các yếu
tố văn hoá ảnh hƣởng tới nghệ thuật viết lời. Cuốn sách có đóng góp thiết
thực giúp các tác giả viết lời bài hát hay dịch một bài hát cần phải chú ý tới
3


Định nghĩa mới về lời bài hát, lý thuyết, kỹ thuật viết lời và văn hoá

12


yếu tố văn hoá đi kèm 71. Cuốn sách thứ hai là “The Arts of Writing Great
Lyrics”4 của Pamela Phillips Oland (2001). Đây là cuốn sách đặc biệt nhấn
mạnh về tầm quan trọng của từ ngữ trong bài hát, nghệ thuật để viết lời ca
hay. Ngay ở phần mở đầu cuốn sách, độc giả đã thấy ngay khẩu hiệu “nếu bạn
khơng viết lời ca, bạn sẽ khơng có bài hát”. Cuốn sách gồm 255 trang gói gọn
tồn bộ các gợi ý, các thủ thuật, phong cách viết nên ca từ 88. Cuốn sách
không những giúp các tác giả sáng tác bài hát mà còn giúp các dịch giả bài
hát cần chú ý tới yếu tố nghệ thuật trong lời ca để có một tác phẩm có giá trị.
Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu ca từ ở góc độ sáng tác trên thế
giới xuất hiện chƣa nhiều nhƣng những nghiên cứu này góp một phần khơng
nhỏ cho luận án tìm hiểu cách thức mà các tác giả viết ca từ, tìm hiểu cách mà
tác giả thể hiện những đặc điểm văn hố, nghệ thuật trong ca từ, từ đó phân
tích ca từ ở phƣơng diện ngữ nghĩa - ngữ dụng để làm cơ sở cho phân tích
cách dịch thuật ca từ trong luận án.
1.1.1.2. Tình hình nghiên cứu ca từ ở góc độ ngơn ngữ học
Nghiên cứu ca từ ở góc độ ngơn ngữ học đƣợc nhiều học giả trên thế
giới quan tâm, từ những cơng trình nghiên cứu cơ bản cho tới những cơng
trình nghiên cứu chun sâu về ngữ nghĩa. Những nghiên cứu ca từ ở gó độ
ngơn ngữ học chủ yếu là các nghiên cứu về nghĩa biểu hiện và nghĩa ẩn dụ
của lời ca. Tiêu biểu là các nghiên cứu sau đây:
Năm 2008, Travis K. Lacy nghiên cứu đề tài về nhạc Funk với tựa đề
“Funk is its on reward: An analysis of selected lyrics in popular Funk music
of the 1970s”5. Cơng trình nghiên cứu này nói về tác động của lời ca trong đời
sống chính trị, xã hội. Nghiên cứu đã cho thấy nhạc funk nổi tiếng là tiếng nói
xã hội và chính trị của ngƣời Mỹ gốc Phi trong thời đại của những năm bảy

4

Nghệ thuật viết lời ca lý tƣởng
Phân tích ca từ nhạc Funk: Phân tích các bản ca từ có chọn lọc trong các tác phẩm nhạc
Funk nổi tiếng của những năm 1970s
5

13


mƣơi. Lời ca đã nói lên những áp lực xã hội của thời đại gây bất bình cho
ngƣời Mỹ gốc Phi thời đó và kể những câu chuyện về lịch sử của họ 101.
Nghiên cứu về nhạc funk cung cấp một cái nhìn mới về các sự kiện hình
thành nên thực tế xã hội của ngƣời Mỹ gốc Phi ở những năm bảy mƣơi.
Janne Harpela (2015) với đề tài “Love, Kylie or Metaphors of Love in
the Lyrics of Kylie Minogue”6 đã khảo sát 33/200 bài hát của Kylie Minogue
để nghiên cứu những hình ảnh ẩn dụ ý niệm về tình yêu: ẩn dụ định hƣớng, ẩn
dụ cấu trúc và ẩn dụ bản thể học. Những chuỗi ẩn dụ trong ca từ của Kylie
Minogue đã tạo nên một phong cách nhạc nhẹ mới lạ, độc đáo bởi chiều sâu
của chất liệu ngôn ngữ trong ca từ 68.
Anna Johansson (2016) với tác phẩm “Conceptual Metaphors in Lyrics
by Leonard Cohen”7 đã tìm và phân tích các ẩn dụ ý niệm trong ca từ ở ba bài
hát: A Thousand Kissed Deep, Here It Is và Boogie Street từ tuyển tập Ten
New Songs (2001) của Leonard Cohen. Tác giả sử dụng khung lý thuyết ẩn dụ
ý niệm để miêu tả, phân tích các ẩn dụ ý niệm trong phần lời bài hát. Kết quả
phân tích cho thấy các ẩn dụ ý niệm gồm tình yêu, cuộc sống và cái chết. Ý
niệm cái chết trong bài hát phản ánh bƣớc đƣờng cùng, sự sụp đổ của con
ngƣời và cái chết đƣợc thể hiện bằng hình ảnh bóng đêm 72.
Năm 2017, một nghiên cứu về ngữ nghĩa của lời ca là nghiên cứu của
Dwiki Rifardi với đề tài “Study of Lexical meaning on Bob Marley‟s songs”8.

Nghiên cứu này đã trình bày tổng quan về ngữ nghĩa học và tập trung đi sâu
khai thác ý nghĩa từ vựng và ý nghĩa ngữ cảnh trong phần lời của 5 bài hát
đƣợc chọn lọc từ các albulm khác nhau của nhóm nhạc Bob Marley với mục
đích cung cấp cách hiểu chính xác về lời bài hát 93.
Cũng vào năm 2017, Wiji Lestari với đề tài “Metaphors in the song
6

Ẩn dụ của tình yêu trong ca từ Kylie Minogue
Ẩn dụ trong ca từ của Leonard Cohen
8
Nghiên cứu về ý nghĩa từ vựng của phần chất liệu ngôn ngữ trong các ca khúc của Bob
Marley
7

14


lyrics of Green Day”9 đã nghiên cứu phân tích các loại biểu hiện ẩn dụ trong
phần lời các bài hát của Green Day, để tìm hiểu ý nghĩa của ẩn dụ mà nhạc sĩ
sử dụng. Nghiên cứu đã cho thấy ẩn dụ bản thể học là loại ẩn dụ đƣợc sử dụng
thƣờng xuyên nhất 79.
Lydia Ankuno (2018) và nhóm nghiên cứu có đề tài “The object of love
is food Conceptual Metaphor in Selected Dholuo Benga Music of 1970s and
2000s”10 đã tiến hành nghiên cứu ca từ của hai nghệ sĩ ở hai giai đoạn khác
nhau - Ochieng Kabaselleh (1970s) và Atomi Sifa (2000s). Nhóm tác giả này
đã làm rõ những điểm giống và khác biệt về biểu tƣợng mang tính ẩn dụ ý
niệm tình yêu là thực phẩm ở giai đoạn những năm 1970 và giai đoạn những
năm 2000. Các tác giả đã chỉ ra rằng, tuy ở hai giai đoạn khác nhau nhƣng cả
hai nghệ sĩ đều xem những ngƣời yêu nhau nhƣ những món ăn ngon bao gồm:
kẹo, đƣờng, sữa, mật ong. Trong đó, ẩn dụ ý niệm tình u là thực phẩm cũng

có sự khác biệt, đó là khác biệt về phong cách dùng ngôn ngữ, cụ thể là sự
khác biệt trong các thuật ngữ đƣợc sử dụng liên quan đến đồ ngọt. Ví dụ, khi
nói về đồ ngọt, Atomi Sifa (2000) dùng đích danh món đồ ngọt (Patco và Big
G), trái lại Ochieng Kabaselleh (1970) sử dụng thuật ngữ chung (ngọt ngào)
55.
Những nghiên cứu về ca từ theo hƣớng ngữ nghĩa của các nhà nghiên
cứu trên thế giới nêu trên là cơ sở để luận án tham khảo và đƣa ra những phân
tích các đặc điểm về nghĩa trong ca từ bài hát tiếng Anh một cách chi tiết, để
từ đó có cơ sở cho việc phân tích cách dịch ca từ - phân tích việc dịch ca từ từ
tiếng Anh sang tiếng Việt ở phƣơng diện ngữ nghĩa - ngữ dụng.
1.1.1.3. Tình hình nghiên cứu dịch thuật ca từ
Những nghiên cứu về dịch thuật ca từ rất gần với hƣớng nghiên cứu của
9

Ẩn dụ trong ca từ của Green Day
Ẩn dụ ý niệm tình yêu là thực phẩm trong ca từ âm nhạc Benga Dholuo giai đoạn những
năm 1970 - 2000
10

15


luận án đƣợc khá nhiều học giả trên thế giới quan tâm, tiêu biểu phải kể đến
các nghiên cứu của Low, Franzon và những học giả đã ứng dụng các thành
quả nghiên cứu của các học giả trên nhƣ Damla Kaleg, Nantaporn Sangroj,
Chrisna Leni và Athriyana Santye Pattiwael.
Low (2005) trong bài nghiên cứu “The Pentathlon Approach to
Translating Songs”11 đã áp dụng khung lý thuyết hệ thống của các nhà hình
thức Nga từ những năm 1920 vào lý luận dịch bài hát để đƣa ra mơ hình dịch
bài hát. Ơng đề xuất ba biện pháp dịch bài hát (dịch nghĩa, dịch sao phỏng và

dịch thay thế) và đặc biệt nhấn mạnh nguyên lý Pentathlon trong dịch bài hát
(bảo tồn giai điệu, nội dung, ngữ pháp, nhịp điệu và vần điệu). Theo Nguyên
lý Pentathlon, nếu ngƣời dịch muốn có một bản dịch với mục tiêu có thể hát
đƣợc thì họ cần phải phối hợp đƣợc 5 yếu tố khi chuyển dịch là giai điệu, nội
dung, độ tự nhiên, nhịp điệu và vần điệu, trong đó yếu tố giai điệu của văn
bản gốc là quan trọng hơn cả và cần đƣợc đảm bảo. Các yếu tố cịn lại có
chức năng phối hợp với nhau và các yếu tố này hoàn toàn đƣợc điều chỉnh bởi
dịch giả để tạo thành một bản dịch thành công 81. Nghiên cứu của Low là
một điểm sáng trong nghiên cứu về dịch ca từ. Tuy nhiên, chúng tôi chƣa
đồng tình với ơng khi ơng quan niệm về bản dịch thay thế. Ông cho rằng bản
dịch thay thế là bản dịch khơng có bất kỳ đặc điểm ngữ nghĩa nào liên quan
đến bản gốc. Quan niệm này chƣa thoả đáng vì một văn bản khơng có điểm
giống nhau về mặt ngữ nghĩa so với bản gốc không đƣợc gọi là bản dịch
(chúng tôi sẽ đề cập ở mục 1.2.1.2 Quan niệm về dịch ca từ).
Franzon (2008) với cơng trình “Choices in Song Translation:
Singability in print, Subtitles and Sung Performances”12 đã kế thừa mơ hình
dịch bài hát của Low (2005) cùng các nguyên lý đi kèm và đề ra những biện
pháp dịch bài hát riêng và cụ thể hơn. Ông coi mỗi bài hát là một sản phẩm
11
12

Tiếp cận nguyên lý Pentathlon đối với việc dịch bài hát
Những yếu tố lựa chọn trong dịch bài hát: Giai điệu, tiêu đề và nội dung

16


mới (kể cả bản dịch) tồn tại trong những nền văn hoá khác nhau nên cần đƣợc
xem nhƣ một thực thể sống có dấu ấn văn hố riêng và ơng nhấn mạnh đến
tính tự nhiên (mặt cấu trúc ngơn ngữ) của bài hát, nghĩa là ông đặc biệt chú ý

tới yếu tố ngữ pháp của từ ngữ đƣợc sắp xếp trong bài hát. Sự sắp xếp trật tự
của từ ngữ phải thuận tai ngƣời nghe nhạc 64.
Cũng với hƣớng nghiên cứu trên là cơng trình của Nantaporn Sangroj
(2009) với đề tài “Strategies and Quality: Translation of Song Lyrics from
English to Thai”13 Chiến lƣợc và chất lƣợng trong việc chuyển dịch lời bài
hát từ tiếng Anh sang tiếng Thái. Cơng trình này phân tích 18 bài hát tiếng
Anh đƣợc dịch sang tiếng Thái của ba nhạc sĩ dịch giả: Varin Rungchatupat,
Neungdeaw và Jitsommanas Siwadit dựa trên khung lý thuyết dịch của
Lefevere (1992) và chiến thuật dịch văn bản nghệ thuật của Beaugrande
(1981). Kết quả cho thấy các dịch giả dịch bài hát theo xu hƣớng dịch sao
phỏng và dịch nghĩa. Kết quả còn cho thấy trong số các bản dịch của ba dịch
giả, bản dịch của Jitsommanas đƣợc coi là dễ chấp nhận nhất 95.
Damla Kaleg (2015) cũng áp dụng mô hình dịch bài hát của Low để
thực hiện đề tài “Translation and Adaptation of English Song Lyrics into
Turkish between 1965 and 1980: Analysis within the Framework of
Polysystem Theory and Song Translation Strategies”14. Nghiên cứu đã lựa
chọn 35 bài hát để phân tích ở hai cấp độ: Ở cấp độ vĩ mơ, các phân tích các
bản dịch bài hát trong khn khổ của Lý thuyết hệ thống. Ở cấp độ vi mơ,
nghiên cứu đƣợc tiến hành dựa trên các phân tích định lƣợng, sử dụng các
chiến lƣợc dịch để phân loại thành: dịch sao phỏng, dịch nghĩa và dịch thay
thế (đặt lời mới) 73. Đây là một nghiên cứu rất gần với hƣớng nghiên cứu
của luận án, tuy nhiên tác giả mới chỉ nghiên cứu cách dịch ca từ về mặt ngữ
13

Chiến lƣợc và chất lƣợng trong việc chuyển dịch lời bài hát từ tiếng Anh sang tiếng Thái
Dịch nghĩa và dịch sao phỏng ca từ trong bài hát tiếng Anh giai đoạn 1965-1980 sang
tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: Phân tích dựa trên khung lý thuyết hệ thống và các biện pháp dịch bài
hát.
14


17


nghĩa, chƣa bàn đến các đặc điểm nghệ thuật trong việc dịch ca từ.
Một nghiên cứu rất mới của Chrisna Leni & Athriyana Santye Pattiwael
(2019) về cách dịch bài hát từ tiếng Anh sang tiếng Indonesia có tựa đề
nalyzing Translation Strategies Utilized in the Translation of Song “Do You
Want to Build a Snowman?”15. Kết quả nghiên cứu cho thấy: về hình thức,
trong mỗi câu hát, ngƣời dịch có xu hƣớng dịch bằng cách thêm hoặc bớt từ,
tuy nhiên số lƣợng âm tiết trong mỗi câu hát vẫn tƣơng tự nhƣ trong bản gốc.
Về cách dịch, ngƣời dịch đã bảo đảm cách diễn đạt, ngữ nghĩa nội dung và
vần điệu 78.
Ngoài ra, trên các trang web âm nhạc của nƣớc Anh hiện có nhiều bài
viết ngắn thảo luận về ca từ. Tuy nhiên, mảng nội dung trực tiếp nghiên cứu
về lời của các bài hát tiếng Anh giai đoạn 1980-2000 dƣới góc độ ngơn ngữ
học nói chung chƣa đƣợc nghiên cứu đầy đủ hoặc cịn ít đƣợc các học giả chú
ý.
Những cơng trình nghiên cứu ca từ ở góc độ dịch thuật kể trên có đặc
điểm giống hƣớng nghiên cứu của luận án ở điểm là đều nghiên cứu về ca từ
ở hai thứ tiếng nhƣng những nghiên cứu này chỉ bàn luận ở một khía cạnh
(bàn về ngữ nghĩa trong bản dịch), chƣa có nghiên cứu nào bàn luận sâu ở
phạm vi dịch thuật ca từ ở cả mặt ngữ nghĩa - ngữ dụng và các kiểu tổ hợp
cấu trúc ngôn ngữ nhƣ hƣớng nghiên cứu của luận án.
Luận án vận dụng những nghiên cứu về dịch thuật này để (1) làm cơ sở
cho việc xử lý tƣ liệu, xác định đƣợc các văn bản là bản dịch, làm cơ sở để
chuyển dịch ca từ từ bản gốc sang bản dịch; (2) dựa trên các cơng trình về lý
thuyết dịch này, luận án đƣa ra một số tiêu chí (yếu tố) để thực hiện việc dịch
ca từ ở mặt ngữ nghĩa - ngữ dụng và cách chuyển dịch các kiểu tổ hợp cấu
trúc ngôn ngữ (cấu trúc đảo, cấu trúc tu từ và cấu trúc hài âm).
15


Phân tích các chiến lƣợc dịch đƣợc sử dụng để phân tích ca khúc Bạn có muốn xây
ngƣời tuyết?

18


Nhìn chung, trong những cơng trình nghiên cứu ca từ thế giới nêu trên,
có những bài có nội dung liên quan đến âm nhạc, có những bài có nội dung
liên quan đến ngơn ngữ học và có những bài liên quan đến dịch thuật. Những
nghiên cứu thuộc góc độ ngơn ngữ học và dịch thuật đƣợc chúng tơi quan tâm
cịn những nghiên cứu ca từ theo góc độ âm nhạc thì chúng tơi khơng bàn tới.
Có thể thấy rằng những nghiên cứu ca từ theo góc độ ngơn ngữ học xuất hiện
nhiều, có bề dày nghiên cứu và đang phát triển rất mạnh ở thời hiện đại, điển
hình là những nghiên cứu về ngữ nghĩa trong ca từ. Những nghiên cứu theo
hƣớng ngơn ngữ học ứng dụng trong đó có dịch thuật cũng đƣợc quan tâm
khá nhiều và là cơ sở để luận án nghiên cứu cách chuyển dịch ca từ.
1.1.2. Tình hình nghiên cứu ca từ ở Việt Nam
Những cơng trình nghiên cứu về ca từ ở Việt Nam cho đến nay cũng
chủ yếu tập trung vào các khuynh hƣớng chính: âm nhạc, ngơn ngữ học và
dịch thuật. Đây là những hƣớng nghiên cứu đặt nền móng cho nghiên cứu ca
từ của luận án.
1.1.2.1. Những nghiên cứu ca từ ở góc độ âm nhạc
Ở Việt Nam, ngƣời đi tiên phong trong nghiên cứu ca từ phải kể tới
Dƣơng Viết Á (2005) với cơng trình “ a từ trong m nhạc Việt Nam” Nxb.
m nhạc, Hà Nội. Đây là công trình nghiên cứu đề cập tới những vấn đề
chung về lí thuyết ca từ trong âm nhạc. Trong cuốn sách của mình, tác giả
trình bày các vấn đề: ca từ trong âm nhạc Việt Nam, mối quan hệ giữa ca từ
với thơ ca và âm nhạc, trong đó tác giả nói rõ vai trị, chức năng và đặc trƣng
của ca từ; hình tƣợng ca từ và các phƣơng thức xây dựng hình tƣợng ca từ;

tính khuynh hƣớng trong ca từ; tính dân tộc trong ca từ; chủ thể cảm xúc
trong ca từ; tên gọi tác phẩm; hệ thống từ ngữ đóng vai trị phụ trong ca khúc,
từ ngữ trong ca từ; và soạn lời mới theo các làn điệu dân ca. Theo tác giả “ca
hát là kết quả của một quá trình – và cũng là một tiến trình – là một sản phẩm
của trí tuệ con ngƣời mà ca từ là một bộ phận không thể thiếu trong sản phẩm

19


đó, và cơng việc soạn ca từ cũng địi hỏi sự đầu tƣ của trí tuệ” 1.
Luận án tiến sĩ của Trần Thị Ngọc Lan (2010) với tựa đề “Nâng cao
đào tạo hát tiếng Việt trong nghệ thuật hát mới” đã đi sâu nghiên cứu những
đặc trƣng cơ bản của tiếng Việt trong ngơn ngữ nói và ngơn ngữ viết, tiếng
Việt trong ca hát truyền thống và hiện đại để với mục đích giáo dục học sinh,
sinh viên thanh nhạc giữ gìn, bảo tồn, phát huy vốn nghệ thuật thơ ca truyền
thống và giúp ngƣời học thanh nhạc sửa những khuyết điểm về phát âm, biết
cách phát âm chuẩn để từ đó hát chuẩn (biết cách nhấn vào từ), biết cách nhả
chữ, biết cách đóng, mở tiếng gọn, hát rõ chữ, khơng làm biến dạng âm thanh
(“trịn vành rõ chữ”) và hát hay 32. Cùng hƣớng nghiên cứu này là nghiên
cứu chuyên sâu về phát âm, cấu tạo tiếng Việt của Võ Văn Lý (2011) với tựa
đề “Phát âm tiếng Việt trong nghệ thuật ca hát”. Luận án đã đƣa ra tiêu chí
phát âm tiếng Việt trong nghệ thuật ca hát và đề ra một số giải pháp nâng cao
chất lƣợng hát tiếng Việt cho các trƣờng đào tạo thanh nhạc 35.
Ngồi ra, có những bài viết về ca từ âm nhạc chủ yếu là những bài viết
trên các trang báo văn nghệ nhƣ “Trao đ i về thơ ph nhạc và ca từ trong ca
khúc” của giả Nguyễn Quốc Đông 18. Đây là bài viết đáng chú ý, đã nói lên
đƣợc một số quan điểm ban đầu về phổ thơ và ca từ trong các bài hát, có liên
quan tới hƣớng nghiên cứu của luận án.
Cơng trình nghiên cứu ca từ ở góc độ nghệ thuật âm nhạc tại Việt Nam
xuất hiện chƣa nhiều, nhƣng những nghiên cứu này góp một phần nhỏ cho

luận án tìm hiểu mối quan hệ giữa ca từ và âm nhạc, tìm hiểu cách thức các
nhạc sĩ xử lý ca từ trên nền nhạc, góp phần tìm hiểu về cách dịch ca từ của
luận án.
1.1.2.2. Những nghiên cứu ca từ ở góc độ ngơn ngữ học
Những cơng trình nghiên cứu ca từ ở góc độ ngôn ngữ học đƣợc khá
nhiều tác giả Việt Nam quan tâm hiện nay là cơng trình nghiên cứu của

20