l-#r'

HOÀNG THỊ PHƯƠNG

vệ SINH
o

NHÀ XUẤT BẢN ĐAI HOC s ư PHAM



P G S T S HỒNG THI PHƯƠNG

GIÁO TRÌNH

VỆ SINH TRỀ EM
■

(Dùng cho sinh viên ngành Sưpham Mẩm non)

(In lần thư mươi mõi}

NHÀ XU Ấ T BẨN ĐAI HOC

sư

PH AM


S ố 2 6 1 5 /2 0 0 6 /Q T G

M ã s ố 01 01 5 7 0 ! 1001 ĐH2013


M ỤC LỤ C
•

■

Trang
L ơi nót đ ầ u

.

5

Chương I ĐĨI TƯƠNG. NHÍỀM vu VA PHƯƠNG PHAP NGHIÊN c ứ u

CỦA VẺ SINH TRẺ EM

7

1 ĐÔI tương va nhiêm vu của Vê sinh trẻ em

7

2 Những cơ sở khoa hoc của Vê sinh trẻ em

9

3 Cac phương pháp nghiên cứu của Vê sinh trẻ em


14

4 S ơ lươc về qua tnnh chằm sóc va giao duc trẻ em

16

Câu hỏi va bai tâp

Chương II NHỮNG KIÊN THỨC c ơ BẢN VỀ VÉ SINH HOC

22

23

1 Vi sinh vât

23

2 Dich tễ hoc va miên dich hoc

29

3 Ki sinh trùng

34

Chương III CAC GIAI ĐOAN LƯAĨUỔl s ư c KHOẺ

VASƯPHÁTTRIỂNTHỂCHÂTCỦATRẺ EM


37

1 C ac giai đoan lứa tuổi

37

2 Sức khoẻ va sư phat triển thể chất của trẻ em

43

Câu hỏi va bai tầp

46

Chương IV VÊ SINH CAC c ơ QUAN VA HÊ c ơ QUAN

47

1 Vê sinh hê thần kinh

47

2 Vê sinh da

70

4 Vê sinh cơ quan hơ hâp

77


5 Vê S(nh cơ quan tiêu hố va sinh duc tiêl niêu

78

Câu hỏt va bai táp

80

Chương V Tổ CHƯC VÊ SINH TRONG GIAO DUC THỂ CHÂT

81

1 Vê sinh trong quá ínnh tổ chức cho trẻ luyên tâp

81

2 Giao duc tư thê cho trẻ em

82


3

R e n lu y ê n c ơ th ể c h o trẻ e m b ằ n g c a c y ế u tô tư n h iê n

86

Câu hỏi V8 bai iãp


102

Chương VI Tổ CHƯC VÊ SINH QUẦN AO CHO TRẺ EM

103

1 Khái niêm "Vé smh quần áo"

103

2 C a c yêu cầu đôi VỚI viêc vê sinh quẩn ao cho trẻ em

.

10 3

3 Tổ diứ c vê sinh quần ao uho trẻ cac lứa tuổi

104

Cãu hỏi va bai lắp

.

106

Chương VII GIÁO DUC THỎI QUEN vê SINH CHO TRẺ MẦM NON

107


1 Khái niêm‘Thói quen vê sinh"

107

2 NƠI dung giáo duc thói quen vê sinh cho trẻ mầm non
3 Phương phap va hình thức Qiáo duc thói quen vê sinh cho trẻ

.
.

108
110

4 Đ ánh gia thói quen vê sinh củ a trẻ em

115

Câu hỏi va bai tâp

117

Chương VIII Tổ CHỨC VÊ SINH MÔI TRƯƠNG

118

1 Vê sinh khơng khí

118

2


12 3

V ê sin h n ư á c

3 V ê sinh măt đât

.

127

4 V ê sinh trương mầm non

128

Câu hỏi va bài (ắp

132

Tài (lêu tham k h ả o

Phu l u c ........................................ ..................................

-

,

133

135



LỜI NĨI ĐẦU

“Vê

sinh trẻ em ” Id m ơ t m ô ii lio c n g h iê n cứu ảnh h ư ở n g c ủ a rnói liirờ n g b ê n

n g od i đến sư phát tu ể n và tra n g thái sứ c k h o ẻ củ a tic e m
iư ổ i,

D ư a v à o đ ãc đ iểm lứa

Vé sinh trẻ em đã x â y d im g })ẽ th ố n g c á c b iên pháp n hằm củ n g c ô sứ c k h o ẻ

c ủ a tré , p h át tiic n c ơ thể ch ú n g m ô t cá ch to àn đ iê n , câ n đ ố i và tổ ch ứ c g iá o d u c tiẻ
h o p lí M u c đ ích trén sẽ đat đ u ơ c chủ ỵéu n hờ vào q u á tiìn h tổ ch ứ c c u ô c s ố n g tiẻ
m ó i c á c h đ ú n g đ án , phù hoíp VỚI đ ăc đ iểm lứ a tuổi và đ iề ii k iê n cửa g ia đình và
trư ờng m ẩ m non
H iê n nay, sư phát tn ể n m an h m ẽ củ a k h o a h o c k ĩ tiiu ât, sư b ù n g n ổ th ô n g tin
ỉà iĩi c h o c o n người vừa đươc Ihừa hườiig m ă t tích c ư c vừa phải đ ố i diòn v ớ i m ă t tráj

c ủ a nó íà su ơ nhiẻm m õi trưởĩìg, biốn đỏng tiêu cư c của x ã h ói, bêtih tât

D o vây,

viẽc nghiên cứu dnh hưởng của mòi tiường bên ngoài đèn sư phát tiiển và trang
thái sức k h o é củ a con ngưịi nói chung, u ẻ em nói liêng càng tiớ nên cấp thiêl hơn
b ao g iờ hết
G iá o irìn h “ V ẽ Sính trẻ

v ân đ ể c ó h ê n

lâp tru n g v à o VIÔC n g h iê n cứ u vá giiii q u y ê t c á c

qudĩì d ếii v iê c b ả o vê và cú n o c ố sứ c k h o é CỈUI írẻ !ứrf tu ố) m ầ m

n o n (lừ 0 đ ế n 6 tu ố o

N ó tra n g bi c h o sin h v iên nliữ ng l í lu â n c ơ bản vè vê sin h

iré mám non, hướng dẫn cho ho k ĩ năng chăiĩi sóc Iiẻ, cách thức tổ chức Vd đánh
g iá h iê u qiu i g iá o d u c trẻ

T â t c ả c á c v ấn đ ề n à y đ ều đ ư ơ c n g h iê c cứ u v à g iả i

q u y ê t dư a trê n tư tư ởng k h o d h o c củ a c

M á c - L ê n u i v ề sư th ố n g nhrit c ủ a c á c c ơ

q u an tio n g c ơ th ế VỚI in ô i tiư ờ n g bên n s o à i, vê va] t i ò q u y ê r đ in h cìid v ếu t ố x ã
h ó i và h o a t đ ò n g c ủ a hê th ân k in h cấp c a o đ ố i vó( sư p h át tu ể n c ơ Ihể H ơii nữ a,
v iêc đ án h g iá m ỗ i y èu tố c ủ a m ô 1 tiư ờ n g bôn n g o à i đ ư ơ c x á c d in h bở i ảnh h ư ở n g

củ a nó đên qu á trinh phát tn ế n và Iiđng thái sứ c k h o ẻ c ủ a irẻ BỚI VI, sứ c k h o ẻ ,
k h á n ă n g là m VIôc v à lu ổ i Iho củ a co n n g u ờ i phu ih u ồ c rất n h iều vào lia n g th á i
sứ c k h o e củ a h o lú c n h ỏ VÓI ý n g h ía đ ó , b ơ m ơ n

Vé sinh tré em cò n thdm g ja

v ào v iè c g id i q u y ê l hàng ỉo a l vấn đè c ó tính c ỉìá i vẻ sin h x ã h ỏ i đã đuưc x á c đ in !i

n o n g H iê n p h áp nư ớc u - đ ó Jà q u y ên đ ư ơ c b á o vè sứ c k h o ẻ c ủ a m ỗ i c ô n g d ân

V iê [ Ndiĩi
D o su th ay đối c ơ th ể tic tro n g 6 năm dầu c ủ a c u ô c đời d iỗn ra lâ l nhdnh và
I.ÌC d ô n g củ a m ó i tiirờ ng (tư n h icn và x ã h ô i) dến Iiê b iê n đ ô n g k h õ )ì2 n g ìm g , đd
c â y ra n b ữ n c k h ó khàn nbất đinlì c h o VJCC n « h ién cím và g iả i nuyẽi c á c vấn clê


chăm sóc và giáo duc ưẻ nhỏ Vì vây, m ăc dù đã tham khảo nhicu lài liêu trong và
n g o à i nư ớc, câp hcrp c ấ c k ế t q u ả n g h iê n CÚM và k m h tig h iôm tliưc tiẽn , g iá o trìn h
k h ó trấnh k h ỏ i nhữ ng th iếii s ó t nhất đ jn h , râ t m o n g n h ân đ ư ơ c nbữtig ý k iên đ ó iìg
g ó p cù a b an đ o c đ ể g iá o trình ngày c à n g đ ư ơ c h o àn th iên hơn, góp phẩn tích cư c
v ào q trình ch àm s ó c và g )á o duc irẻ m ầ m non
T á c g iả


CHƯƠNG I

ĐỐI TƯỢNG, NHIỆM vụ VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU CỦA VỆ SINH TRỀ EM

1.

Đôi tượng và nhiêm vu của Vẽ smh trẻ em

í, 1 Đối tương của Vê sinh ừẻ em
Y h o c hiẽn đai có hai nhièm vu ch ín h , sầ n bó m ât chièi và có h ên quan m ơi
c á c h hữu c o VỚI nhau Id chữA bênh và dư phịng Y h o c chữ a bênh có ch ứ c năng
p hát h ian , chẩn đ oán , và điều tri bênh, han c h ế tử vong, biến chứng, phuc hồi sức
k h o ẻ Vd k h à năng la o đông sau khi bi bơnh Y h o c dư phịng thưc hiêii phương

ch ảm “ phịíig bênh hơn chữa b ên h ”, hướng CỚI VIẽc quan tâm đến co n người và
sức khoẻ cú a ho nhãra kéo dài lu ổ i tho, góp phần tăng năng xuất la o đơng x ã hơi
Y hoc dư phịng thể hièn tính tích cư c trong VIêc b ảo vê sức khoẻ ch o co n người,
k h ôn g đơi m<1c bênh mới chữa, m à !im Id nguyên nhân gây bên h và taj nan ư on g
c á c hoat đông Vd sinh hoat hằng ngày củd con người D o đó, vièc giải quyết bênh
tât và tai nan có hiêu qu ả cao , có ý n g h ĩa km h t ế lớ n , tiết kiêm đươc cõ n g sức,
tiề n cỉid c ủ a nhân đán và đ ó cũng là quan đ iểm c ủ a nền y h o c x ã h ơ i chí) nghĩd -

lấy y hoc du phịng làm m iic tiêu chính tio n g viêc chăm só c, b áo vê sức khoẻ ch o
nhán dán
Y h o c dư p h ò n g dưa trên thành um c ủ a nhtều b ô m ô n k h o a h o c k h á c tihau như

giái phẫu h oc, 5>mh lí h oc, vê smh hoc

Trong đó, giải phẫu hoc là khoa hoc về

cáu tao và quy luât phái triển của c ơ th ẻ sống lành m anh, nghiên cứu những quy
lu ãl đó trong m ơ ì h ê n hê giữ a ch ứ c náng cù a c á c c ơ quan trong c ơ th ể VỚI n iỏ i

ừuờng xung quanh Sinh lí hoc là khoa h o c vé cá c chức năiig củ a c á c c ơ quan, c á c
h ê c ư quan v à c ơ th ế n ó i ch u n g , n g liiên cứ u nhữ ng quy lu â t làm c ơ s ở c h o c á c qu á

trình sống củ a c ơ thể V ơ sinh hoc là k h o a hoc nghiên cứu vê sư ảnh hưởng củ a
c á c đ iếu k ièn số n g đ ến sứ c k ìio ẻ co n n gư ờ i, nghiỏn cứu nhữtig biên pháp nhăm

ngăn ngừa c á c diổu kiên bât lơ) cho con ngườ) và tao điều kiẻn để g jữ gìn sức khoẻ
cho ho
V ê smh Irẻ em Id m ôt phần quan tion g của vè smh hoc V ì vây, dưa trên khái
nicm “ Vỏ Sinh h o e”, có Ihể x á c đinh khái


“ V è smh trẻ e m " như saư

Vê SI/ĨỈI ỉìể e m là khoa ho( vêíỉiili hưởng Lấa tái yếu rơ hén ngồi àừh iư plìảt
t ììể n

v à h a n g t ì ìú ì i i H

k h o ẻ c ủ a t ìé ’ e rìì

N ó !ì(>hiên í ứ i i r ih ữ / ìg h iê n p h á p n h ă m


c íw g í ố ì ứ c

k h o è ( ủ ư tì ẻ , p h á t tì l ể ỉ i ( ơ í h ế m ơ t c ứ ( Ì! l o à ì i ( h ê n , ( â n ( ỉ ố ! v a t ố i h u (

g i ả o d u c t! ẻ h ơ Ị? ỉ í

C á c y ếu lố ảnh hư ởng đến sứ c khoẻ c o n n g ư ờ i c ó th ế c h ia th ằ n h ba n h ó m

y êu

tồ' d i tiu y ề n , m ơ i tiư ị iig tư n h iên , m ơ i trư ờng x ã h ó i
D í tíu ỵ ề r. c ó ảnh h ư ớ n g Ỉớỉ Cdu tu íc , chvvc n ă n g tâm - s in h lí c ơ th ể N hiév.
c á thể c ó tín h di tru y ền rõ l ẽ l D ư a vào n h ữ n g q u y lu ât di tiu y ề n , n s u ờ i ta đã x â y
d ư ng m ồ h ìn h phát tr iể n c ơ th ể và m ơ h ìn h p h á t tn ể n b ê n h tâ t v à từ đ ó , c ó c á c
b iê n pháp p h ò n g trán h c á c b ê n h ídt h o ă c c ả i rao nó N h ữ n g tá c đ ô n g từ b ê n n g o à i
c ó thể làm th a y đ ố i đ ã c tín h tín h di tru y ên

T u y n h iẻn , sư b ỉế n đ ẩi đ ó x ả y ra


tương đ ố í ch âm

Những biến đổ) của m ơi tnrờiig iư nhiên cũ n g ảnh hưỏrng tới sức kh oẻ COĨI
n gư ờ i M ô i trưcmg tư nhiồn b a o gổm đất, n ư ớ c, k h ơ n g k h í, á n h s á n g , k h í h â u , th ời
tiế t

K h i k lií h â u , th ờ i tiết th ay đ ổ i, tỉ lê m ắ c b ê n h cũ n g ứidy đ ổ i C ó n h ữ ìig b ên h

g àp nhiều v à o m ù a đ ô n g , trấ i Idi, có b ê n h la i g ă p n h iềii v à o m ù a hè

Cũng có

mhững b ên h b v ù n g n ày d iễ n b ỉế n năng, n h ư n g k h j ch u y ển Sdng v ù n g k h á c th i d iễn

biến nhe hơn

T ấ t c ả những đjéu đó có hên quan

IỚJ

VIéc p h ò n s ch ống bên h tàt và

b ả o vê sứ c k h o ẻ c iio c o n ngư ời
M ô i trường x ã h ô j b a o g ồ m

c h ế đ ơ c h ín h t n , sư p h át trxển k in ỉi tế, đ iều kiên

ỉao đông sản xuất, smh hoat, nhà ờ, tiên nghi di lai, hoàn cánh chiến tranh Vd iiOd
bìtứí, sư phát triển d án số , phân b ơ dAn cư , trìn h đ ó k h o a h o c


k ĩ th u â t

N g o à i Id,

c á c yếu tố k h á c như táp q u á n , lối so n g (à n u ố n g , VUI ch ữ (, g ú i trí, p hong tu c , tơn
g iá o

) đêu c ó ảnh h ư ờ n g trư c tiếp h o ã c g iá n tiêp tới sức k h o ẻ c o n người
ĐỐI VỚI trẻ e m , quá trìn h phát tn ển củ a c ơ th ể từ k h i c ò n tỉ o n g b u n g m e đên

k h i tiư ó a g th àn h trảj q u a n h ữ n g g ia i đoan n h ấ t đ in h và ch iu ả n h hư ởng c ủ a c á c tác
đ ô n g k h á c nhau cú a CÁC yếu t ố n ó i crên T ro n g đ ó , c á c y êu tơ c ó ảnh h ư ở n g tiư c
tiếp đến sứ c k h o ẻ và sư phát tn ể n thể c h ấ t c ủ a trẻ là tu ổ i, tìn h trạn g tliể c h ấ t Vd
tjn h thần củ a c á c bà m e k h i m a n g th ai, m ô i trư ờng số n g củ a í i ẻ n h ỏ , c h ẻ đ ô d jn h
dưỡng c ủ a ch ú n g , sư c h ă m s ó c sứ c k iìo ẻ, đ iều k iê n g iá o d u c, VUI c h ơ i, g iả i trí, s jn h
h o a t vê sm h c á n h ân

D o đ ó, V ê sinh trẻ e m c ẩ n phdi n g h iê n cứ u c á c b iê n pháp

nhầtxi k h ắ c p h u c nhĩtng ảnh hưởiig xâb củ a m ô i trường và phát triổn c á c yếu t ố c ó ikih
hưởng tích cư c đẽn sức k h o ẻ và sư phát ti tển củ a trẻ
T ấ t c ả c á c y ếu tố trên đều íà đối lu ơng cù a V ẽ su ih ư ỏ em

1.2. Nhiêm vu của Vê smh trẻ em
Đ ể đdt đư ơc ra u c đ íc h b ả o vô v à củ n g c ố sứ c k h o ẻ củ a íiẻ , phát in ể n c ơ th ế
m ó t cá ch toàn d iê n và câ n đ ố i, vê sinh trẻ e m c ầ n p h ải g iẳ i q u y ế t nhữ ng n h iê m vu
cu t}>ể sau đ ây

B



- N ghién cứu đũc đtểm p h á t ĩitén c ãa í ì ẻ ở n k

!>iai doan lứ a ỉu ẩ i đ ã c điổm

sirih lí, bénli lí, qu y luâi phái iriỏn Ihể chât củ a tiẻ ở c á c gjai đoan lứa iLiổi

T ừ đó,

s ẽ đ ư a ra c á c b iê n pháp ch ă m s ó c và g iá o d u c trẻ phù hơp

- N ghiên cúli những ÍII iíìiỉL L ơ h á ì i về vê òìtìh hot
m iễ n d ic h h o c , k í sin h trCmg

VI sinh vâl, dich tễ hoc,

T iê n c ơ sở c á c k iê n Ihứ c này, sẽ x á c đ in h c á c b iê n

p h á p p h ò n g c h ô n g b ê n h c h o trẻ em ờ c á c lứ a tuối Vd 11 o n g c á c m ô i trư ờng số n g
k h á c nhau
- N ^h Jèn cứ u

vê Mìih £ út í ơ quun \>a h ê i ơ lịìian ( tiu ( o ỉh ể vê ốinh hé thần

k in h , vẽ sin h d a, vê htiih mãL, vè sinh c ơ q u an hò hấp và iio n g , vẽ sinh c ơ q u an liêu
h o á và b ài n ế t
- N g h iên cứ ii nhữ ng c ơ sỡ I'ê

ịinh tì ong ni di (õng t ìẻ nhó nhu cầ u clinh


d ư ỡ n g củ a trẻ n h ỏ , tổ ch ứ c đ m h dưỡiig hơp lí c h o tiẻ ỏ c á c lứ a tu ổi, vê sin h thưc
p h ẩm

- N ghiên cứu vân đề vê Xinh /;ớ/7.ẹ g iủ o duc th ể í hất. b ao gồm vê binh trong
q u á tiìn b tổ c h ứ c c h o trẻ lu y ên tâp. g iá o d u c tư th ế c h o trẻ và rèn lu y ên c ơ th ể c h o
trẻ b à n g c á c y ế u tố tư nhiôn (rèn iu yẽn b ằ n g k h ô n g k h í, rèn ]iivồn bằn g n ư ớ c, rèn
lu y é n bằn g á n h n ắ n g m ảt trờ o
- N ghiên cứ u

vê sinh quần á o < ho n ẻ em iàm rõ khái n icm vê sm h quần Ao,

n h iìiìg yêu cầ u vê vê sm h quần á o và tổ ch ứ c vê sin h quẩn á o c h o trẻ ở c á c lứd tuổi
- N g h iên cứ u v iê c

giáo chií vê iiìỉh (h o tìẻ e m g iá o du c ih ó i quen vê sin h c h o

tré e m , tu y ên Iru y ền g iá o du c vê sin h trong g ia đình và n h à tiư ờ n g
~ N g h iên cứ u vấn đề

vê sình mơt tỉ ườìig vê sm h k h ơ n g k h í, vê sm h n ư ớ c, vê

s m h m ãt đ ất, v ê sm h trường m ầ m non

2.

Những cơ sỏ khoa học của Vê sinh trẻ em
Đ ể g iáỉ q u y ê t c á c tihiồm vu tiếti, V é siiìli ti'é e n i đã dưa (tỗii lỉiàiih iưu nghièti

CÚHI c ủ a c á c b ô m ô n k h o a h o c c ó lièn quan


2.H C ơ sở phương pháp ỉuản của Vệ sinh trẻ em
Đ ể đinh hướng ch o VIôc nghiên cứu quá tiìn h chăm só c và g iá o duc trẻ em , bô
m ử n “ V ê sin b trẻ e m ” đã dưa Ivén quan đ iểm duy vât về sư h ìn h thành co n người

và m ới quan hê củ a con người VỚI ri tiưừng sống lY o n ạ đó, những luân điểm

C]ujin trong như bit thông nhấi giữa các cơ quan rrong cư thể và !>iữa cơ thể VỚI mô)
tam iìg, vai trị cử a c á c đ iểiỉ k iê n \ã ỉìơt đơ'ĩ vớỉ Sír phát tn c ii c o n ngư ờ i

có ý

rig íiĩa đdc b iẽ t q u a n tio n g đ ơ ì VỚI VICC g iái q u y ê t c á c n h iồ m vu n g h iên cứ u cú a “ V ê

s ia ti Irẻ em ”

9


a ) S ư th ốn g n h ất h o ííỉ đ ơ n g củ a c á c

Lơ

q u a n tì o n g < ơ ỉlie va giTia <ÍT th ê’ vớì

mơi tiườỉig
Q u an m ém du y Vdt vê c á c h n hìn vũ tru c h o răn g , th iên n hiẽn là n iỏ t k liị i

thống nhất, trong (ỉó, lât cà inoi sư viêc đều hên hê chăt chẽ VỚI nhau và ảnh hương
lẫn nhau T io n g thiên nhiên không hể c ó sư tình la i, nik liá i 1

thay đổi S ư số n g là m ôt k iểu vàn ch u y ể n c ủ a vàt ch ấ t

C h iín g ta só n g tio n g m ị i

tìn h Ih é, m ơt hồn cản h lu òn lu ôn th ay đ ổ i M ỗ i lú c , tro n g đòi sống c íia ch ú n g la ,
c ó b iế t b a o là ảnh h ư ở n g , là k ích th ích b ê n n g o à i đưa dến như Iiéng đ ô n g , án h
sá n g , g ió , k lìí hàu , tlìời tiế t

Đ ơ n g vát m à k h ô n g c ó m ơ i tiirờ iìơ số n g thì k h ơ n g

sống đươc C ơ Ihế đỏng vât ch ỉ chiu đưng và phản ứng m ôt cá ch bình thường VỚI
tất c á m o i k íc h th íc h , tio n g m ô t giớ i han n à o đó m à th ơ i N ếu k íc h ih íc h q u á m ứ c,
c ơ th ể sẽ phản ứ ng la i b ằ n g m ơ t q u á trìn h b ê n li l í
P h át tn ể n q u an đ iể m du y vât này, ĩ M

Sêchên ôp ,

P a p lô p và c á c h o c trò c ủ a

h o đã đưa ra q u an [Uêm c h o rằng, c ơ th ế là m ô t k h ố i th ố n g n h ấ t, Iio n g đ ó , m o i b ơ
p h ân c ó liê n q u an m â t th iế t VỚI nhau và to à n b ô c ơ th ể Ih ố n g n h á t VỚI n g o d i cả n h
N h ấn m an h ý n g h ĩa c ủ a m ơ ỉ tixtịmg, h o đ ã c h ỉ rõ lằ n g , tro n g đinh n g h ĩíi v ề sin h
v â t, m à k h ỏ n g n ó ỉ đến m ô ỉ trư ờng số n g c ủ a n ó là ch ư a đủ K h i m ôi I tư ờ n g th a y

đổi, thì c ơ thể phdi có nỉmng thay đổi, những phản ứng cho phù hơp VỚI sư thđ ổ i c ù a m ỏ i trư ờng, nếu k liô n g c ơ th ể s ẽ k h ô n g tổ n Cai đ ư ơ c K hd năng n ày cLÌa c ơ
thể g o i Id sư th ích íighi - đ á y là m ót q u y lu â t c ơ b ả n c ủ a sit số n g
N hư vây, c ơ thổ đ ô n g v ầt, cũ n g như c o n n g ư ờ i, m u ố n binh lốn và phát iriế n
phải c ó m ô i trư ờng M ỏ i ti ưèfng xu n g q u an h lu ô n Ihdy đ ổ i và đưa đến c ơ th ể ch ú n g

ta vơ vàn k ích thích. C ơ thể m uốn th ích ứng VỚI m ôi turờng để sinh ĩồn và phái
triển phải c ó đò k h á n ả n g thu nhân tất c ả c á c k íc h th íc h đ ó , phân líc h n ó và c ó
n hữ ng p h ản ím g k ip íh ờ i T u y n h iên , từng c ơ q u an liê n g lẻ k h ô n g th ể ỉà m đ ư ơc
v iê c này, n ó cẩ n c ó sư th am g ia th ố n g n h ấ t c ủ a to à n b ô c ơ th ể dưới sư c h ỉ đ a o c ù a
h ê thần k in h

M ỗ i k h i c ó sư b iến d ổ i c ủ a m ố i tiư èíiìg, c á c b ố phẳn c ả m thu thu

n h ân c á c k íc h th ích đó đưa v ề đai n ã o ổ đây, d iễ n ra q u á trìn h phân tíc h tổ n g hơ p ,
rồ i tru yền m ê n h lê n h phản ứ ng V í du m ô t n g o n lửd c h a m v ào lay , tay ta c o Idi Su
c o ]ai đó k h ơ n g p íiài Id m ơ t đ ơng tá c tư phát củ a tdy, m à là sư thi hành m ê n h lônh
c ủ a đ ai n ão

Như vây, c ơ thô hoat đông trong m ôi trường củ a n ó VỚI m ót cơ cấu tổ chức
h o à n ch ỉn h

M ỗà b ô phản k h ô n g th ể th ư c h iê n đ ư ơ c c h ứ c phản củ a nó n ế u k hông

n h ấ n đ ư ơ c m ô t m ên h lê n h từ trưng ư ơng th ầ n k in h , ỉà nơi x ử li m oi k ích th ích từ
m ó i trường
C ơ th ể m u ố n lio a t đ ô n g và phát in ể n đ ư ơ c, k h ò n g n hữ ng c á c bô p liân tro n g cr/
t h ể p h ả i t h ố n g n h ấ t VỚI n h a u , m à g i ữ a c á c b ô p h â n c ủ a c ơ I h ể VÓI n g o a i c ả n h c ũ n è

10


phải th ố n g n h ất VỚI nhau H ay nói cá ch khác, c ơ thể phải thích ứng m au le VỚI n g o ai
cản h , phải làm th ế n à o để b ê n tiong c ơ thể luôn phù hơp VỚI yêu cầu củ a ngoai cảnh
T ừ k h i ra đỜ!, đứa trẻ đã ở tro n g m ỏ i tiư ờ n g s ố n g m ớ i, VỚI nhữ ng đ iều k iê n

số n g hoàn toàn k h ác x a so VỚI môi tiường sống tio n g bung m e C ơ thế tiẻ nhân tác
đ ô n g c ủ a m ô i tiư ờ ỉig b ê n ngồi Ih ơ n g q u a c á c c ơ quan c ả m g iá c và hê thần k in h
cú a n ó T ừ đ ó , c ơ th ể tiẻ tỉêp nhân đ ư ơ c tât c ả m o i b iên đổi x ả y ra ở b ê n tro n g và

bên ngoài, và phản ứng lai mơt cách tích cưc VỚI những biến đổi đó, làm thay đổi
quan hê của cơ thể VỚI môi trường
H ê th ầ n k in h tliố n g n h ấ t hoat đ ô n g củ a c ấ c c ơ quan k h á c nhau Iron g c ơ thể v à
đ iê u ch ỉn h h o a t đ ô n g củ a ch ú n g , làm c h o hodt đ ô n g củ a c á c c ơ quan tro n g c ơ th ể
th íc h n g h i VỚI n hữ ng điều k iên thay đ ổ i củd m ô i u ư ờ n g b ê n n g o à i tro n g từ ng thời
đ iể m riê n g rẽ, c ũ n g như tro n g su ôt c u ỏ c đời

T u y n h iên , đ ối VỚI Iiẻ ở lứa tuổi m ầm n on, hê thần k m h nÓ! liê n g , c á c hê c ơ
q u a n Iro n g c ơ th ể n ó i ch u n g ch ư a h o à n th iên về cấ u rao v à ch ứ c n ă n g
k h ả n ă n g h o a t đ ô n g c ủ a h ê th ần k in h irẻ c ò n k é m

D o vây,

N h ữ n g tá c đ ô n g c ủ a m ô i

trư ờ n g b ê n n g o à i k h ơ n g th ích h o p c ó th ể ảnh hư ờ n g đ ến h o a t đ ơ n g b ìn h th ư ờ n g
c ủ a h ê th ầ n k in h ở trẻ n h ỏ , làm k ìm h ã m sư p h á t tn ể n h o ă c là m

lo a n c h ứ c

n â n g c ủ a n ó Đ ồ n g th ờ i, k in h n g h iê m số n g c ủ a trẻ c ò n ít, c h o n ê n c á c n h à g iá o
đ iic c ẩ n là m d ễ qud Irìn h Ih ích n g h i c ủ a tiẻ b ằ n g c á c b iê n p h á p c h ã m s ó c Vd g iá o

d u c phù hơp VỚI k h ả n àng cúa trẻ nhỏ

N ghĩd là , cần phải cả i tao m ơi trường

bống th ích hơp VỚI k h ả n ă n g c ủ a trẻ v à tdo điêu k iê n c h o trẻ c ó th ể c h ủ đ ô n g
tro n g v iê c th íc h n g h i VỚI m ô i trường
Ỉ?J Vc/ỉ

t! ị quan iìong c ủa cỉìềti kiên x ã hơi âối VĨJ sư Ị?húr tì lểri t ơ th ể

Q u an đ iể m c ú a M á c về bản ch ấ t x ã h ôi củ a c o n n g ư ờ i ra đ ờ i đã là m đ ả o lô n tât
c ả nỉiừ ng quan n iê m v ê c o n người trư ớ c đó và là tư urởng c h ỉ đ ao sư n g h iên cứ u ,
hod! đ ô iig t ủ a c á c Iilùi k h o a lio c tu n lu ên , x ã h ồ i, tio n g đó c ó g iá o d u c T iê p thu tất
c ả c á c q u an đ iểra du y v â l củ a nhân ỉo a i vê c o n ngư ời v à b ả n ch ấ t n g ư ờ i, c

M ác

k h ẳ n g đ in h rà n g , c o n ngư ời là m ô t th ư c th ể tu n h iê n , m ô t th ư c thổ sin h vât do quá
trìn h b iế n đ ổ i củ a h o à ii cả n h iư n h iên và h o àn c ả n h x ã h ô i ta o rd K h i n ó i “ h o àn
c ả n h tao ra c o n n g ư ờ i” c ó n g h ĩa là c ầ n phdi thừa nhân c o n ngư ời là k h á c h th ể c ủ a
h o à n cả n h th ay đ ổ !
h ô i”

S o n g “bàn c h ấ t co n ngư ời là tổ n g h o à c á c m ố i quan h ê x ã

V ì vây, c á c y ế u tố x ã h ô i, c á c q u an h ê x ã h ô i là y ế u tô ch i p h ố i, n h ân tô'

q u y ế t đuih qu á trìn h hìn h th àiih bản c h â t c o n n g ư ờ i
M ăt kh ác, c

M á c lai k h ắ n g đ in h , h o àn cả n h ta o ra c o n ngư ời Iro n g ch ừ n g

m ư c c o n ngư ời ta o ra h o àn cả n h , n g h ĩa là cá i h o àn c ả n h ta o l a co n n g ư ờ i â y cũ n g

c h ín h d o c o n ng ư ờ i đã ta o Id R õ là n g , c o n ngư ời k h ô n g n hữ ng là sả n phẩn c ủ a x ã
h ơ i m à c ị n lích c ư c c ả i ta o hồn cả n h v à h o àn th iên b ản th â n v ề m o i m ă t V ì vây,

11


co n ngư ời vCta là k h á ch th ẻ, vừa là ch ủ th ể c ủ a q u á tt'm h ph ái ti lến tu n h ié n , x ã h ô u
g iố n g n ò i và m ỗi cá thể T h e o c

M á c , tio n g q u á tiìn h h ìn h ihàn h nhân c< ith , điều

k iê n q u y ế t đ in h là hodi đ ó n g Ilurc tiễ ĩi, h o at đ ơ n g la o đ ó n g và liodi đ ó n g xã liỏ i.
H o at đ ồ n g lao đ ô iig và x ã liôi vừa là đ iều k iẽ n để hình thàiih n h ân cd ch vCiíi là
thư ớc đ o. đ ánh g iá tính chủ ih ể củd m ỗ i c á nhân
L u ãn dè cù a M á c về bản c h ấ l x ã h ô i c ủ a c o n ngư ờ i là c o s ờ đế các. nhà g iá o
du c hiểu rõ b án ch ấ t, đ ô n g lư c, CÁC q u y lu d l củ d q u á Irinh g id o duc> díiy lìo c M á c
đã vũ tia n g c h o nhAn lo ai vũ k h í iư tư ởng, g ]ả i p h ó n g COII n g ư ỡ i và ý thức co n
người ra k h ỏ i sư tió ỉ b u ô c củ a th ế g iớ í q u a n , n h â n sm h quan duy lâ m , siêu h ìn h đ ê
co n ngư ời vươn lén làm ch ủ x ã liô i, là m ch ủ tro n g q u á trình p h át m e n c ủ a m ỗ i c á

thể VỚI tư cách là chủ Ihể tích cưc của hồn cảnh sống
Sư phái triển Ih ể c h ấ t, tìn h tran g sức k h o ẻ c ủ a c o n n g ư ịì phvi ih u ô c rát n h iều
vào c á c đ iêu k iê n x ã h ô i như m ứ c số n g , đ iề u k iê n sin h h o a t, la o đ ô n g , vê sinh
và đ ăc b iê t là đ iều k iên g iá o d u c

ĐỐI VỚI trẻ nhỏ, c á c điêu kiên x ã hơi cà n g c ó ý n gh ĩa q iu n tronơ đối VỚI sư
p h át tn ể n c ơ chể c ủ a ch ú n g D o c á c c ơ q u a n và h ê c ơ q u an tio a g c ơ tliể trẻ đ an g
phát triển và ch ư a h oàn th iên , tiẻ c ầ n đ ư ơ c ta o đ iêu k iẽ n lố t tihải về d m h dư ỡng,
sm h h o at VÀ vé sin h c á tihán, g iá o d u c

Đ ổ n g lliờ i, th ón g q u a v iê c :ố c h ứ c c á c

h o at đ ó n g vừa sứ c, hấp d ẫn c h o trẻ tio n g q u á tiìn h bống, trẻ đ ư ơ c h a à m ìn h vào
niỜJ trườiìg tư n h iẽ n , x ã hôi dể dần táp ià m ch ủ c u ò c s ố n e , Kỉtii ch ù q irìn h phái

tnển của chính bàn Ihân VỚI tư cách là chủ thể tícli cưc của hoàn cảnh sống

2 2. C ơ s ớ tự nhiên của Vê sinh trẻ em
C á c k ết q u ả n g h iê n cứu vê g lả i phẫu và s in h lí lứ a tuổi là c ơ sở qudn tio n g dổ
n g h iê n cú tt và g i.ỉi q u y ế l c á c vấn đé c ủ a vô sin h tiẻ e m

G u ìa trẽ e m và ngư ời lớn

c ó sư k h á c b iê t v ề cấ u ta o v à c h ứ c n ă n g c ủ a t t o g c ơ q u a n n ê n g b jê t tio n g c ơ Ih ể

N hững đ ă c đ iểm dó Ihdy d ổ i

ở c á c g iã i đođn ỉứd lu ổ i S ư hiểu b iế t vê đdC d iển i g jả i

phẫu và sin h lí lứ a tu ổ i rất q u an tio n g đối VỚI c á c n h à g iá o du c BỞI v ì, v iè c b á o vô
sứ c k h o ẻ , tổ c h ứ c c á c h o a t đ ồ n g c ủ a trỏ hcfp lí, h o à n th iên su p h át triển ih ế c h ấ t ch ỉ
c ó đ ư ơ c VỚI n h ũ n g k iến thức ch ín h x á c v ề c ấ u ta o v à ch ứ c n ă n g c ơ thể, đ ă c tiư n g
ch o m ô t lứ a tuổi cu thể nào đó m à th ơi C h ín h vì Ih ê m à nhà g iá o d u c h o c nồn bối
N K

C ru p xcaid đã n ó t “ Đ ié u đầu tiè n m à n h à g iá o d u c c ầ n phái b iè t là cấ u Ido Vd

đời số n g th ân th ể c o n n g ư ờ i - đ ó là g ỉả i phẫu v à s in h l í h o c vẻ th ân tli 2 c o n ngư ời
và s ư p h á ỉ tn ể n c ủ a nó T h iê u đ iêu đ ó, k h ơ n g Ih ể là nhd g ú o d u c. khòrig ihổ làm
ch o đứa trẻ phát In ể n m ô t c á c h đ iin s đắn đ ư ơ c ” '*’

in N K Crupxcai.i
12

Tuyển uĨỊxái tác phẩm su phíiiìi T ủ p M iy ‘^9 1'i

V í du
*

N ếu hiểu lõ đ ã c đ iếm p h át in ể n c ơ quan tiêu h o á c ủ a n ẻ ở c á c gidi đ o an lứa

tuổi sẽ c ó c ơ s ở đ ế x á c đ in h phư ơng p h áp tổ c h ứ c bữ a ăn hơp lí c h o trẻ , ta o đ iêu
kiẽn c h o hê tiêu h o á phát rn cn tố l và tăn g cư ờ n g tid n g th ái ch u n g củ a c ơ th ế

- ĐỐI VỚI trẻ bú m e (tuvớc 1 tuối), Iliức (in duy nhât phù hop VỚI trẻ là sữa m e
và c ó b iê n pháp tố ch ứ c c h o t jẻ ăn b ổ su n g k ip Ihờ i v à o th án g th ứ 4 tiở ỉê n
- ĐỐI VỚI t jẻ iLỸa lu ối nhà trẻ (1 - 3 tu ố i) ditd tiê n m ứ c đ ô u ư ờ n g thành c ủ a hê
tiẽu h o á (sư phát Iiiể ti lă n g sữ a, sư p h ái iric n c ủ a m e n tiêu h o á ngày c à n g tă n g và
su tiết d ich tâp tiu n g hơn
trong giđi đ o an n à y
V d y.

) c ó thể th ư c h iên su luân ch u y ể n c h ế đô ăn n h iều lầ n

từ ãn bôt đ ến ăn c h á o iồ i ăn cơ m n á t, cơ m thuờiig

M a c dù

sư lu ân ch u y ể n c h ế đ ô ăn c h o Irẻ phải ticn h àn h th ân tro n g , từ từ dưa trê n k h ả

nồng tiếp n h ân thứ c ãn Ihưc tế c u a c ơ th ể u ìn g tic (c á c c á c h c h ế b iê n m ớ i, v :ê c b ổ
sung c á c íliư c p h ẩm m ớ i, lư ơng !h ứ c ãrỉ đira vào c ơ th ể írc m ổ i bữtì

)

- Đ ơ i vớỉ trẻ lứa íuổi mẳii g iá o (3 - 6 tuổi) cùng VỚI ịir hồn thiên dần củ a hê
tiéu h o ấ . c ó th ể tổ c h ứ c bữa ăn c h o tró VỚI c á c lo a i th ư c phẩm p hong phú hơĩi
nhăm đảm b á o c u n g cấp c á c c h ấ t cẩ n th iê t c h o c ơ thể liẻ , c h ế b iến thức ăn đa d an g
đc ta o la sư n g o n m ié n g ở tiẻ N h ờ đ ó , c o Ihể tiổ đ a t đư ơ c sư tă n g tiư ở n g v à phát
tn ển tơ t

2.3. C ơ s ở tâm !í va giáo ơuc của Vê Sinh trẻ em
V ê sin h liẻ em nlid( Ihiér phải dưa (lê n c á c kôt q u ả n g h iê n cứư vế lả m l í h o c và
g iáo du c h o c
V iê c ch ă m s ó c sức k h o ẻ c h o trc k h ô n g những cầ n có c á c k iến th ứ c về đdC
đ icin cấu la o và c h ứ c n ă n g h o a i đ ỏ n g củ a c á c c ơ q u an tio n g c ơ thể, m à c ò n phái
hiẽii đưoo đ ă c đ iể m tâm lí củ a iré ở lứa tiiổ j n à y C h ú n g ta b iế t lă n g , c á c c ơ qu an
trong t o th ể trẻ h o at d ô n g Ih ố n g nhấi dư ói sư cỉiẻu k h iể n cù a hê thần k m h , tio n g
klii đ ó , những tá c đ ò n g về tám l í Id! c ó ánh hương đ án g k c đ èn h lêu q u á hoai đ ơ n g
cù a n ó D o vây, h iê u q u ả c á c hodt đ ô n g c ù a (rỏ sẽ thâp n ếu v iê c lổ ch ứ c n ó k h ơ n g

ptiù hofp VỚI đ ăc điếni tâm ỉ í củ a trẻ (đ ăc biêt là trdng thái xú c cảm , tình c ả m ở
trc) N g ư ơ c ]di, h iê u q u ả hoat đ ô n g c ủ a trẻ sẽ c a o n êu V íêc tổ ch ứ c c á c h o at đ ô n g
phù hơp VỚI đ ă c đ iổin tàm lí c ủ a írẻ, ta o ia sư hứng th ú , phấn k h ờ i ớ tiẻ , làm tích
cu c h o á h o at đ ô n g cù a c á c tế b à o thần k in h , tă n g cu ờ n g h o a i dò n ạ c ủ a n ó T ro n g
trườiig hơp J>ày, VIéc đ iéii k lu ển

cỉiữ hè ỉh ần k ín h sẽ nhanh hơn, n h a y h ơ n , tiê i

k ièm hơn và h iê u q u á hơn
N hững h iể u b ié t vê tâm lí trẻ c ị n ta o đ iều k iê n c h o g iá o v iên c ó th ể tổ ch ứ c

các hoat đơng gỉúp trẻ thích nghi dân VỚI mơi tiường tư nhiên, xã hởi xung quanh
N hữ ng ảnh hư ớng xấu c ủ a m ô i trườiig b ê n n g o à i sẽ g iả iĩi đi tio n g d iêu k iê n tiẻ

13


cả m Ihấy th o ả i m á i. dễ c h iu , h o a t đ ô n s m ô i c á c h tích c ư c và tư n g u y ê n N girơ c Idi,
ảnh hưcíng x ấ u củ a m ô i tiirờ n g sẽ tăng lê n nếu tiẻ k h ô n g đươc th o ả i lĩiá ỉ hay k lió
ch iư , bi é p b u ô c v à k h ơ n g tíc h c ư c tham g ia v à o c á c h o a t đ ô n g n h ă m củ n g c ố sứ c
k h o ẻ của ĩrẻ
Q uá tiìn h g iá o du c th ói quen vẽ sm h c h o trẻ và VIÔC Uiyên tiu y ề n g iá o du c vê
sin h ch o phu hu ynh

cũ n g đò) hòi c á c nhà g iá o du c cấ n n ắm đ ư ơ c những k iê n

th ứ c v ề g iá o d u c h o c n h ư c á c q u a n đ iể m , n g u y ê n tắ c c h u n g v ề g iá o d u c t iẻ e m , c á c

phương pháp, phưcmg tiê n , đ iều k iê n g iá o du c trỏ
ĐỐI VỚI trẻ m ầ m n o n , b ê n ca n h nhu cầ u đ ư ơ c y ê u thư ơng, ch ă m sóc v à g iú p đ ỡ
từ phía ag ư ờ i lớ n , trẻ cũ n g cầ n và c ó nhu c ầ u h iểu b iế t, k h ám p h á , th am g ia v ào
c á c hoat đ ô n g vừa sứ c để củ n g c ố sức k h o è c ủ a ch Ún í n h it vé sin h cá n h ố n , la o
đ ò n g trưc n h â t, ỉa o đ ó n g n g o à i trờ i, rèn lu y ên sứ c k h o ẻ

N èu c ó đ ư ơ c những k iế n

th ứ c về g iá o du c h o c , ngư ời lóni c ó Ihể tao m ơ i trư ờng c h o tiổ h o a t đ ỏ n g ,

i>ử du ng

c á c biôn pháp g iá o d u c phù hơp, lô ỉ cu ố n trẻ th a m g ia tíc h cư c v à o c á c h o at dơng
tao đièu k iên ch o trẻ tích lu ỹ km h nghi Ồm, hìiih thành k ĩ năng và thái đ ơ tícii cư c đ ối
Viẽc d iă m lo sứ c k h o ẻ c h o b ảii thản
N g o ài ra, vê sin h tiẻ e m c ò n dưa tièn th à n h tưu c ỉia c á c k h o a h o c k h á c n h ư y
h o e , đ ich tễ h o c

N hững k iế n ứ iứ c này

Vd c ơ s ở để v ach ra b iê n p h á p p hòng b ên h

ch o trẻ, ta o ra n h ữ n g đ iều k ỉê n th u ân Iơi đ ể b ả o vê v à củ n g c ố bức k h o ẻ c ủ a trẻ,
đ ãc b iê t là p hòng c h ố n g nhữ ng b ê n h n h iễm k h u ẩ n c ũ n g như n h ữ n g sai lê ch vê
ch ứ c năng

3.

Các phương pháp nghỉên cứu của Vệ sinh trẻ em
Trong quá trình nghiên cứii của m ình, V ê sinh tiẻ em đã ívir dung cá c phương

pháp nghi ôn cứ ii cu thể sa u '

3 1 Phương pháp đtêu tra
Phư ơng p h áp này đươc sỉt d u iis nhằm p h á t b)ô n ih ư c iid iig g iá o ciuc Ih ế c h á i,
sư phát tn ể n c ơ th ể, tia n g th á i sứ c khoẻ c ủ a trẻ cm Vd n g u y ên n h ân c ủ a Unrc ira n g
T rên c ơ sở đ ó, c ó th ể đưa la nhữ ng k iến ngh] k h o a h o c , n hằm th ú c đ ẩy nhữ ng y ếu
tố tích cư c, k h ắ c p h u c và han c h ế những y ếu t ố tiêu c ư c , g ó p p hần nâng c a o h ỉêu
q u à g iáo d u c trẻ C ó tí\ể sủ d u ng h a i phương p h áp d jé u tia

ư Điều tia tổng qiúii
T io n g cù n g m ò l ih ờ i g ia n tjế n hành k h ả o s á t h à n g lo a t tiẻ ờ c á c khu v u c, đ ia
phương đ ã c h o n , th u ô c c á c lứ a tu ổ i Sau đ ó , dư a v à o c á c n êu c h í k h ả o sá t, sẽ tiế n
hàn h phân lo a i tỉẻ v à th ố n g k ê th eo í,ù'ng đơ tu ổ i

14


P h ư ơ n g pháp n à y c ó ưu đ iểm ỉ à c h o k ê t q u á n h an h , k h ơ n g đ ị i h ỏ i th ờ i g ia n dài
th e o dõi su phát triể n củ a tiẻ T uy n h iên , đổ nhũTig n h ân x é t, k ế t q u ả đ ư ơ c x ử l í
b ằ n g phư ơng pháp to á n thống k ê c ó đủ đ ô tin cẴy, cầ n tiến h à n h k h ả o bál n h iều tiẻ

b Đìêi^ ÍÌO c á t h ể
T iế n h àn h ch o n m ô t s ố đôi tư ơng cù n g đô tu ổi và th eo d õ i th eo từng m ố c Ihời
g ia ii quy đ in h

P hư ơng pháp n ày c ó ưu đ iểm là c h o phép td c ó Ih ể th e o d õ i m ô t

c á c h sm h đ ơ n g q trìn h p hát tu ổ n củ a trỏ T u y n lu ê n , v iê c sử d u n g p hư ơng pháp
n à y đòi h ỏ i phải tuân thủ m ồ t s ố y êu cẩu như x á c đm h m ẫu đ iêu tra , x â y dưng c á c
tiêu c h í đ iêu tra, đảm b ả o yôu cầ u tố i th iểu v é s ố lư ơ n g đ iêu lid

3.2 Phương pháp thut nghiêm
C ó Ihơ sử dung h a! p hư ơng pháp

ơ Thưc nghiêm tu nhiên
P hư ơng pháp n à y dù ng đ ể n g h iên CÚII ảnh hư ởng c á c y ếu tố củd m ô i tiư ờ n g
b ê n ngoài đến c ơ th ể tiẻ rro n g c á c tiư ờ n g hơp cu thể D ư a trên c á c k ế t q u ả thu
đ ư ơ c sau Ih ư c n g h iô m c ó Ih ể chu ẩn h o á đ jcu k iê n s ố n g củ a trẻ Đ â y Id phương pháp
ch ín h dùng đ ể nghiên cứu c á c vân đ ề v ê sinh, ch ă m s ó c trẻ em

h Thưc nghiêm kiểm tì a
L à phưcíng pháp h ỗ liơ , nhằm là m chúilT x á c h o ã c b ổ su n g th êm s ố liê u c h o
phương p háp trên Phưcm g p háp n ày đ ò i h ỏ i p h ả i tu ân th eo n h ữ n g đ iều k iê n n g h iê n
cú ti tương đ ố i ngăt n g h ò o

ch o n đối tư ơng n g h iên cứ u , thời g ia n , đ ia đ iể m , đ iều

k iê n n g h iê n cứ u

3 3 Phương pháp thông kê
Đ ư ơ c sử dung như m ỏ t p hư ơng pháp h ỗ Irơ đổ xủ lí c á c kốr q u ả n g h iê n cứ u sau
đ iều tra và tio n g q u á tù n h th ư c n g h iê m

N g o ài ja , c ó Ihể sú du ng n ó như phư ơng

pháp n g h iên cứ u ch ủ y êu khi nghi ôn cứii nhữ ng ch u y ể n b iên v ề tran g th ái sứ c k h o ẻ
và sư phát ín ể n Ihc chAt củ d liẻ ở c á c lứa tiiổi k h á c nhau , Iro n g c á c g ia i đ o a n h c h

sử khác nhdu

3 4 Phương pháp tổng kết ktnh nghiêm
N liầm tổ n g kêt nhữ ng k in h nghiêm vê v iêc ch ă m s ó c và g iá o d u c vê sư ih ch o trẻ
T io n g q u á trình n g h iê n cứ ii, c ó th ể sử du ng đ ồ n g tliời n h iều p hư ơng pháp
ngliiÊn cứ ii S o n g , tu ỳ th u ô c v ào tìm g vấn đề cu th ể , c ó th ể d iO ii c á c p hư ơng pháp
n g h iê n cứ u c h ín h v à c á c p hư ơng pháp h ỗ tiơ k h á c

15

4

Sd iươc về quá trinh chăm sóc và giáo dục trẻ em

4 1 Tỉnh hmh chăm sóc va giáo duc trẻ em trên thếgỊỚí
T ừ lâu , v iê c c h ă m lo và b ả o VỂ sứ c k h o ẻ liẻ e m là m ố i q u an tAm c ỉia c ả c ơ n g
đ ó n g qvỉốc t ế và m ỗ i nư ớ c trén thê g ỉố i

S o n g v ân đ ề ư o n g tà m m à th ế giớ i q u a n

tàm và m ỗi quốc gia đã đốt lên VI trí ưu tiên hàng đầu Id đảm bào VIẾC thưc hiên
“ Q u ỵ ẻn Irẻ e m " D o vây, x e m x é t sư ra đ ò i và tiiể n k h a j thưc h ié n

“ Q iiy ê n trẻ c m ”

sẽ thây rõ b ứ c tran h th ế g iớ i về v iê c ch ă m s ó c và g iá o d u c t jé e m

a Sư ì (I đờì c ủu Cơng ưỚL về "Quyền tì ẻ em ”
V ấ n đ ề quyén trẻ em đươc đăt ra sau C h iến tian h thê giới lần thứ nhất ( ! 9 ) 4

-

1 9 1 8 ) VỚI v iê c th àn h ỉâ p c ấ c tổ ch ứ c cứu trơ t i ẻ e m ở A n h v à T h u y Đ iế n
V ă n k iê n q u ố c t ế đầu n ê n về q u y ền t i ẻ em là .T u y ê n n g ô n G iơ n e v ơ vê q u y ề n
trẻ em (n ă m 1 9 2 4 ) d o H iê p h ô i q u ố c t ế c á c q u ỹ c ú ii t i ơ trẻ e m khởi th ả o dưa trốn
c ơ s ở h iê n ch ư ơ n g về q u y ề n tiẻ em n ăm 1 9 2 3 K ể từ đ ó , q u y ề n trẻ e tn đ ã tiờ th àn h
m ô t k h á i n iê m d u ơ c k h ẳ n g đ m h và th ừ a n h ân
N gày 2 0 / 1 1 / 1 9 5 9 , Đ di H ô i đ ồ n g L H Q đã th ô n g q u a m ó t b á n lu y ên n g ô n k h á c
về q u y ề n tré e m Đ ó là T u y ê n n g ô n về q u y ển trẻ e m VỚI 10 d iể m c ó n ỏi d u n g tiê n

bô hơn VỚI tinh thần c ơ bản là “L o à i người phải dành ch o trẻ em những gì tốt đep
nh ất m à m ìn h c ó ”
T io n g thời g ia n q u a, trèn cliế g iớ i đã c ó hcfn 8 0 văn k ié n q u ơ c tế ít n h iều để
c à p đến vấn d ể trẻ e m n h ư tu y ên b ố v ề v iê c b ả o v ẽ phu n ữ v à ti ẻ em tio n g trircíng
hcfp kJiẩn cấ p h o á c c ó x u n g d ôt vũ tra n g , tu y ê n b fi về c á c n g u y ên tắ c p háp ]í c ó
h ê n quan đến b ả o h ô và p hú c lơ i c h o trẻ e m , n h ữ n g q u y tắ c tố i thiểu p h ổ b iể n c ủ a
L H Q về v iê c áp dung p háp lu â l đối VỚI VI th àn h n iê n
Đ ể ta o điều k iê n c h o tiẻ em u ê n th ế g iớ i th ư c sư đ ư ơ c hư ờng c á c q u y ề n củ a
ch ú n g , n g à y 2 0 / ] 1 /1 9 8 9 Đ a i H ôi đ ồ n g L H Q đã th ô n g q u a C ô n g ước v ề q u y ê n Iiẻ
em

Đ ế n n g ày 2 6 / 1 / 1 9 9 0 , c ô n g ư ớ c đd đ ư ỡ c m ớ ra c h o c á c nưỚL k í C ơ iig ư ớ c c ó

h iêu lư c sau k h i đ ã c ó 2 0 n ư ớ c g ia n h ảp và p hê ch u ẩ n ( 2 / 9 / 1 9 9 0 )
C ô n g ư ớc v ề q u y ê n tĩ ẻ e m Id “ lu â t c ứ n g ” m a n g tín h pháp lí. là a g b u ơ c , đ ị i hỏi
c á c q u ố c g ia th ành v iên ( c á c nư ớ c đã g ia n h âp v à phô ch u ẩ n ) p h ài có n g h ĩa vu ih ư c
h iê n VỚI 5 4 đ iều k h o ản th ấm đươm sâu să c tín h n h ân v ă n , C ô n g u ớc về q u y ề n Irỏ
em là v ăn bản q u ố c t ế đ ầu tiê n đề câ p đến to à n d iê n và x á c đ m h vể m ă t pháp l í c á c
q u y ển trẻ em Ih e o hưóíng tfến b ơ , trên c ơ s ở th ừ a n h â n trỏ em c ó q u y ổn d ư ơ c ch ă m
s ó c , b ả o vê và g iú p đ ỡ đ ã c b iồ t
C á c tư tư ởng c h ỉ đdo cù a C ô n g ước Id lodi n g ư ờ t phái d à n h ch o t t c em nhữ ng
g ì tốt dep nh ất m à m ìn h c ó , nhữ ng Ịơ i ích củ a trc cm phải đ ư ơ c qudn tà m đẩu u ên ,
phài ch ú ý và m i íiè n trẻ em iro n g m o i vấn đ ề c ó liè ii qudn

16


C á c d iều k h o ản c ủ a C ô n g ư ớ c đ ư ơ c x â y dưng irê n c ơ sở k h ô n g phân b ỉê t đ ối
x ử v à áp d u n g tất c ả c h o ttỏ em (k liá c nhau v ề ch ủ n g tô c , m à u d a, g iớ i tín h , n g ơ n
n g ữ , tô n g iá o , quan đ iể m ch ín h t i i, q u ố c g ia , dân tồ c , tà i sả n , k h u y ế t tât, x u ấ t thân

g ia đ ìn h

) T ron g p ham VI C ô n g ư ớc, trẻ cm là n hữ ng n g iiờ i d ư óì 18 lu ổ i

T ro n g C ô n g u ớc th ể h iẽn lõ b a lo a i q u y ền c ơ b ẳ n c ủ a trẻ em
T liứ n h ấ t, quyền đươí đáp ứng những nhu cầu LO h ảìì c ó h o tên c ó q u ố c tic h ,
đ ư ơ c c h ă m só c sức k h ỏ e , đ ư ơ c h o c tâp , VUI c h ơ i, c h ă m s ó c v à g iú p đ ỡ đdC b iê t kiu
b i t à n t â { h a y m ơ CƠI

T liứ h a i,

quyềìì đuơL hâo vê như k h ô n g b i b ó c lô t, la m d u n g về k in h tê, lìn h

d u c, k h ơ n g bi huy đ ô n g th am g ia c h iê n tran h , k h ô n g b i c á c h li k h ị í c h a m e k h ô n g
b i đ ố i x ử là n tê , tra tấn dã m an
T h ứ bd, q u y ền đ ư ơ c th am g ia b àn b a c n hữ ng vấn đề c ó Iiê n q u an Vd tô n tio n g
ý k iế n
C á c q u y ền trẻ e m đ ư ơ c x â y ditng Irên c ơ s ở

tô n tro n g p h ẩ m g iá c á nhán và

quyền cơng dân, chăm sóc, giúp đỡ đăc biêt VỚI tiẻ em, bảo vê gid đình - nhóm xã
h ơ i và m ơ i trường tư n h iên c h o sư p h át tn ể n và c u ô c s ố n g h a n h p hú c củd ti ẻ e m ,
sư q u an tâm h àn g đ ầu đ ên lơi ích tố t n h ấ t củ a trẻ e m , v ai tiò quan tro n g c ủ a c á c
tru y ền th ố n g v à c á c g iá tii văn h ó a Iro n g v iê c b ả o vê và p h át Iriể n u ẻ e m , v ai trò
củ a &ư h ơ p tá c q u ô c t ế tro n g v ié c cả i th iên đ ờ i số n g c ủ a t iè c m

h T ổ chức tiìển khai viêc th hìêĩì “Qun í ì ẻ em "
*
Đối vm Nhà ỉiìiớí đ ể triển k h a i C ô n g ư ớ c v ê q u y ề n tiẻ e m , c á c q u ố c g ia

p h ải th ư c h iê n c á c q u y ê n đ ư ơ c th ừ a n h ân tro n g C ô n g ư ớ c b ằ n g m o i b iê n pháp
- Đ ả m b ả o liiât trẻ em ở c á c q u ố c g ia
- Đ ư a vân đ ề v ề q u y ề n t i c e m v ào chucỉiig trìn h g iả n g d ay v à h o c tâp m ô t c á c h
phù hơp tio n g n hà frư ờng

- C á c phương tiên ihông tin đai ch ú n g phản án h , tô' cá o những n ư ờ n g hcfp VI
phdm q u y ê n (rỏ em và nêu g ư ơ n g tốt v ề b ả o v ê, c h ă m s ó c , g iá o d u c 11 ẻ e m

- G iú p đỡ gia đình thưc hiên trách nhiêm b ả o vê, nuôi dưỡng Vđ phát lỉiể n tJẻ
e n i, đ ẳ m b ả o c h o trẻ cm k h ô n g b i c á c h h k h ỏ i c h a m c , g ìả i q u y ế t n h an h c h ó n g
v iê c x u â i n h âp cả n h c h o tỉ ẻ h o ă c g ia đ ìn h vì m u c đ ích đ o à n tu g ja đ ìn h , n g à n ngừ a
và g iả i q u y ơ t VIƠC b ă t c ó c h o ã c c ẩ m g iữ trẻ c m ở n ư ớ c ngOdi
C á(

tổ ihứ( phi íhm ìì phủ

- T ổ ch ứ c O i'ỹ N h i đ ổ n g L iê n hơp q u ố c (U N I C E P ) th ành ]â p năm 1 9 4 6 Đ â y
là m ô l tổ ch ứ c c h u y ê n m ô n th u ô c L iê n hơ p q u ố c , đ ã đ ư ơ c g iả i ư iư ở ng N ơ b e l vì
h ị a b ìn h ( 1 9 9 5 ) do n hữ ng th ành tích tro n g c ơ n g tá c trẻ e m và h ò a b ìn h th ố g iớ i
HiỄn ridy, tổ ch ú c n ày đ
2aGTVSTE

17


 u , Á , M ỹ v ớ ỉ c á c đ iều kiôn d ư ơ c nhản v ièn trơ là tỉ lè tử vong cù a trẻ em dưới 5
tu ổ i c a o , thu nh âp q u ố c dàn th eo đầu ngư ờ i tháp, dân s ố tiẻ em đông C á c lĩn h virc
đ ư ơc im tiên n h â n v iên t iơ là

sứ c k h ỏ e , n ư ớ c sa cli, k è h o a ch hóa g ia đ ìn h , giAo

d u c, cứu trơ k h ẩ n c á p , d m h d u ỡ n g tiẻ em
- L ỉê n m in h C ứu t i ơ trẻ em q u ố c tê (ÍS C A ) - điôu p h ố i hoat đ ô n g củ a c á c lổ
ch ứ c phi ch ín h p hủ , tư n g u y ên đ an g h o a t đ ô n g ờ hàn g c h u c nước tiôn Ih ế g jớ i
T ổ ch ứ c Cứu trơ trè em T lu iv Đ iế n (R a đ a B d in e n ) ì à m ơ t Iron g c á c tổ ch ứ c
này. h o a! đ ò n g tích circ tio n g su ố t 7 0 năm CỊiia ( 1 9 1 9 ) đ ể b ảo vê và Ihưc Iiiẽn

quyền trẻ em H iên tai, R ad a Batiien đd Iham ơia tícii cư c vào VIƠC tổ chứ c H ôi
n g h i C ấp c a o th ế g iớ i vê q u y ề n irẻ em hop n g à y 2 9 /3 đ ến 3 0 /3 ở M ỹ H ỏ i n g h i đã
th ô n g q u a tu yên b ố về sư s ố n g c ò n , b ả o v ê và phát triển trẻ em và k ế h o a ch h ành
đ ô n g n h ăm th ư c h iê n c á c tu y ên b ố tiê n tro n g những n ăm 1 9 9 0
T u y ên b ố v ề sư số n g c ò n , b ả o vè và p hát tn ể n tiẻ em g ồ m 2 5 diồu, nêu bât
n hữ iig th á ch th ứ c v à n h ièm \ai c ủ a th ê giớ i đối vófi tjè c m c ũ n g nh ư ca m k êt ờ m ứ c
c a o nhài vế tư ơng la i, hanh phúc củ a liẻ em th ể lilên q u a ch ư ơ n g riình 10 điểni b à o
vê q u y ền trẻ em và c ả i ih iê n đ ờ i s ó n g trc cm
K ế h o ach h à n h đ ô n g cu ih ể g ô m 3 5 đjớrn, nêu lõ Liách n h iêm củ a th ế g iớ i
tro n g v iê c ch ă m s ó c v à b ả o vê tiẻ em

từ vấn đê y tế, d in h dưỡng, vai trò c ù a phu

n ữ , sứ c k h ỏ e n g ư ờ i m e tro n g k ê h o a c h h ó a g ia đ ìn li, vai tiị g ia đình đói VỚI trách
n h iê ỉn g iá o d u c t i ẻ e m , n h ấ t là trẻ em g ă p h o à n cản}i đ ãc b iê t k h ó khăn
N s o à i ra, H ô i n g h i Cdp c a o th ế g iớ i v ề trẻ em c ò n đ ề l a 2 6 m u c nêu hỗ tr ơ để
th ư c h iên trên c á c lĩn h vưc sứ c k h ỏ e v à g iá o d u c plni nữ, d in h dưỡng, sức k h ỏ e trỏ
e m , nư ớc Sdch, v ê sin h , g iá o d u c c ơ sở , gid o đuc trỏ em tio n g nhũTig hồn cản h
k h ó kh ăn v à thưc liiêrì C ơ n g ước về q u y ển irc etn

4 2 Tỉnh hinh chăm sóc va giáo duc trẻ em ở Vìét Nam
V ic t N am là m ô t tro n g c á c q u ố c g ia dã t]iam g ia ííc h cư c Víìo q u á tiìiih sodii

th ảo C ô n g ư ớ c ( 1 9 7 9 -

1 9 8 9 ) và là n ư ớ c thứ hai tiên th ế g iớ i và nuớc đầu liê n ờ

ch âu Á đ ă phê ch u ẩ n C ô n g ước (k h ô n g b á o lu ii) ( 2 0 / 2 / ỉ 9 9 0 ) C ơ n g uớc v ó ì nỏi
dung tiến b ô và n h â n đ a o , phìi hưp VỚI tiu y è ii thống đ ao !í lố l dep củ a dân lô c V iô l
N am tro n g v iê c b ả o vê và ch ă m só c u ẻ CĨĨI, cũ iìg nhu phù hơp VỚI H iến p h áp \'A
c á c ỉu ât c ó Ííẽn q u a n đêti trẻ em Sau khi phê cỉu iiĩi C ò n g ước, N Jià nuức ta đd tiến
hành nhiều hành đ ơ n g tluếr thưc, kip íhịì đổ triếri klìiii C ơ n g ư ớc
- N gày 5 / 3 / 1 9 9 1 , N h à nư ớc ta đ ã k í “ T u y ê n hò thê g iớ i vé sư số n g c ò n b ả o vê
v à p hát tu ổ n trẻ c i ĩ i ” d o H ó i n g h i cấ p c a o th ê g iớ i th ô n g qud Đ ể thưc hiiêti tu yên
b ố tiê n , N h à n ư ớ c đ ã đ ề la ch ư ơ n g trìn h hành đ ơ n g q u ố c g ia \ ỚI n ô i dung
+ M ờ c á c đơt tu y ên tru y ên phổ b iế n tớ i m oi ngư ờ i vô nôi dung cơ b ả n củd

18

2b GTVSTE


C ô n g ư ớc v c q u y ền Iiẻ c r a , T u y ê n bô v à ch ư ơ n g Irìn h h à n h đ ơ n g c ủ a H ô i n g h i c ấ p
Cdo th ế giỚẮ về u ẻ em , C hươiig tiình hành đơng q u ố c g ia củ a V iê t N am , L u â t b ả o vơ
ch ám só c, g iá o du c irc em , L u â t phổ câp g iá o duc tiểu h o c

+ B ố irí nguồn ngân sách quốc g ia hơp ií Vd ưu tiên ch o chưoỉng tiìn h hành
đ ơ n g vì I iẻ cm
- N g à y 1 6 /8 / 1 9 9 1 , N h à n ư ớ c b an h àn h L u ât b ả o v ê , c h ă m s ó c v à g iá o d u c trẻ
CIĨÌ L u â t Iiẻ c m la đời nhăm th ay thê pháp lênh (d o N h à n ư ớ c V iê l N a m b an h àn h
n g à y 2 1/i 1 /1 9 7 9 ) , đ ã huy đ ô n g đư ơ c sứ c m an h rổ n g h ơ p c ủ a g ia đ ìn h , n h à liư ờ n g
và x ã hôi Iio n g v iêc ch ă m só c b ả o vê và g iá o du c n ẻ e m

4.3. Chiên lươc chăm sóc sút khoẻ ban đẩu cho trẻ em
T iẻ e m c h iê m tỉ lê lớ n trong dân s ố th ê g iớ i, tro n g đ ó , tỉ lê irẻ e m đ ă c b iê t c a o

ở c á c n ư ớ c k ém và đ an g p h át ti lển (dân s ố t jẻ e m ở c á c n ư ớ c n ày là 1 0 3 tiiê u tro n g
s ố 1 2 7 tn ê u tiẻ e m ra đ ờ i h à n g n ăm (c h iê m 8 5 % ) ) T ỉ l ê trẻ em dưới 5 tu ổ i tử v o n g
là 1 2 % ( 1 9 8 9 ) T ỉ lê n ày đ ã c b iê t c a o ở c á c n ư ớ c ch ư a p h á i tn ể n (c h iế m 1 0 ,4 triòu
tio n g s ố 1 0 ,7 tiiê u tiẻ h à n g năm tử v on g tiôn th ế g ió i)
T rẻ e m th ư ờng m ă c nhiồu lo a i bônh k h á c n h au , d d c b iê t trẻ h a y m ắ c c á c b ê n h
tru yên n h iễm {đ ư ờ n g h ô h ấp , Uêu h o á , đư ờng m á u , d a v à m ê m m a c ) , c á c b ê n h
n h iễm k h u ẩn (tỉôu ch ả y , v iêm p h ổ i), c á c b ên h su y d in h d ư ỡ iig , CÒI x ư ơ n g

Tuy

n h iên , đ a s ố c á c b ê n h n ày có Ih ể p hòng v à ch ữ a k h ỏ i đ ư ơ c b ã n g c á c b iê n p h áp đofn
g iả n , l ẻ ĩiề n và c ó h iêu q u ả
D o vây, tổ c h ứ c Q u ỹ N h i đ ồ n g L ia n h o p q u ố c ( U N I C E P ) đã đề x ư ớ n g ch ư ơ n g
trìn h c h ã iĩi s ó c sứ c k h o ẻ b a n đầu ( C S S K B Đ ) c h o trẻ e m

M u c đ ích , n ơ j d u n g cu th ể

c ủ a m ỗ i ch ư ơ n g tiìn h n h ư bau

a Giám sát 'ỈKphát tì lển ( ủa tì ẻ em (Gì owth morntormng)
Miu đích l l i e o d õ i tìn h tia n g sứ c k h o ẻ ch u n g c ú \ t r é e m h à n g th á n g , h à n g
n ă jĩi, phát hiôn k ịp thời b ê n h su y d in h đ ư ỡ ng đổ c ó b iệ n p h áp c h ă m s ó c v à đ iêu tn
th ích h ơ p , p h át hiên tìn h tran g m â t n ư ớ c

ờ c á c b ê n h tiô u ch á y , b ên h n h iễ m trù n g

đ ể bù n ư ớ c k ip ihời

C á í h n êh h à n h

- T h e o d õ i đinh kì câ n năng củ a t j ẻ dưới 5 tu ổ i ( ỉ lh á n g /1 lần c h o tiẻ d ư ới 1
tu ổ i, 3 th á n g /1 lầ n c h o trẻ lừ 2 - 5 lu ổi b à n g c á c h câ n c h o t i ẻ ) và gh) v à o “ b iể u đ ồ
tăn g liu ở iig c ủ a trẻ c m ”
- C á c h g h i tiô n b iể u đ ô x á c dinh câ n năng c ủ a trẻ íiơ n biổu đ ồ (là đ iể m g ia o
nhau g jữ a c á c đ ư ờ ng d ó n g từ thời điểra câ n h à n g th á n g s o n g s o n g với tru c tu n g và

đương dóng từ chí sơ cân nãng song song VỚI triic hồnh), nối các điểm cân nãng
trêii b iể u đồ VỚI nhau ta đươc đưcỉng biếu d iẽn sức k lio ẻ c ủ a trẻ

19


- C á c h đ o c b iể u đổ nếu đư ờng b iể u diổn sứ c k h o ẻ củ a irẻ đi lẽn ( tiẻ tãn g củ ii)
là tiẻ c ó sứ c k h o ẻ tố i, nằm n g a n g {trẻ k h ò n g tán g c â n ) là dâu h iêu n g u y h iểm và đi
x u ố n g (trẻ su t c â n ) là rất n g u y h iểm
- T rê n b iể u đ ồ c ị n c ó c á c đư ờng g iớ i h an , nếu đ ư ờ ng b iổ u cliễn c â n n ă n g năm
dưới đư òn g g iớ i han là tiẻ đ an g b i su y dinh dư ỡng ở m ồ t tio n g c á c m ứ c đ ô I , l ỉ ,
III C ần phát h ]ên sófm c á c tình trdng trên để c ó b iê n pháp đ iêu lii k ip Ih ờ i c h o h ố

h Bù nước bãtig đường nliêng (O ial I eliycỉi otaỉioiì)
M đ k h n h an h c h ó n g bù n ư ớ c đè pliuc hổi lư ơ n g n u ớ c đã m dt tio n g c ơ Ihề'
m õ t c á c h an to à n , n g ă n ngừ a rố i lo an điốn giAi, tăn g sứ c đề k h á n g c ơ th ể

Các h tiên hành
~ C ho trẻ uông tất c ả cá c loai nước vô tỉù n g v à b ổ duỡng đôi VỚI c ơ thế khi

phát h iên la tìn h tran g m ấ t n ư ớ c ờ trẻ e m , th u c h iên c h ế đ ô ản lỏ n g VỚ! c á c loai

ỉhứ c ăn đirơc c h ế b iến k l, d c tiẽu
- C h o trẻ u ôtig d u iig d ich O ie s o l (sĩói 2 7 ,5 g d m )

đủnhan h c h ó n g

phuc hỏi

lươiig n ư ớ c tro n g c ơ thể đã m ât
+ D u n g d ich O re s o l c ó các. th àn h p hần N a C l ( 3 ,5 g ) và N aH C O ^ ( 2 .5 g ), K C l

( l,5 g ) , G lu côza (2 0 g ) Cần phd 1 gói O icso l VỚI 1 lít nước vô Iiùng ch o tiẻ uống
th eo nhu cầ u trong n g à y C á c trường hơp m ất » ư ớ c n h iê u nên đưa l i ẻ đôn c á c c ơ S.Ớ
y tê k jp thời

+ C ó thể tư tao ra “N ước uống đc phuc hồi lương lu tớ c” bằng c á c nguyên UêLi
c ó sẵn trong g ia đ ìn h như
D ù n g 6 b á t n ư ớ c ( 1 ,2 lít) , 1 n ắm g a o

(w 8 0 g a m ), 1 n h ú m m u ố i ( « 3 ,5 g a m )

đun 5 phút đư ơc 1 lít n ư ớ c c h á o m u ố i th ay

O re s o l

c Nuôĩ con băng sr4u me (Bteai,ỉfeedỉriỊị)
Mm đ k h C u ng cấ p đủ c h ấ t d m h dư ỡng c ẩ n tiu êr c h o tiẻ sơ sin h , g iú p c ơ Ihế
có khả năng miễn dich đối VỚI các bệnh tất, tiết kiệm c6ng sức và Iiôn của cho gia
đtnh và đ em la i !ơ i ích c h o ngưcíi m e sau k h i sin h

Cát h ĩiến bành

T h ư c hiôn c h ế đô ân u ô n g hơp lí c h o người m e ti o n g th ờ i kì c ó thdi v à c h o co n
bú, đảm b ả o c h ế đô n g h ỉ n g ơ i v à q u an tâm đến đ ị i s ơ n g tin h thần c h o người m c
C á c h c h o trẻ bú m c T i c c ầ n đươc bú m c n g a y sau k h i đươc binh la c à n g sóiì"!
càn g tố t, c h o trẻ bú m e th eo nhu c ầ u , từ llìíín e th ứ 4 - 5 có ih ế c h o tié ăn b ổ su n g ,
khi trc bi tiôu cỉiả y vẫn c h o Iiẻ bú sữ a m e b ìn h th ư ờ n g , nếu (rẻ k h ô n g bú trưo tiép
được nên c h o trẻ ưốno bàn g th ìa , n êu sữ dung chd i cầ n đ ă c b ié t cliú ý v ấn đ ề vò

trùng chai và núm vú. khuyến khích các bà me k h ô n g nên cai sữacho con
q u á, c ó th ể c h o c o n b ú m e tố i da là từ 18 đ ên 2 4 th á n g

20

SĨĨXÌ


d Tiènt c h ín ìỊ Ị?ỉìịn(ị bảnh (ỉnvìiUỉHza(toti}

Mm đ k h Chú đ ơ n g p hịng b ên h ch o trè em c ó hiẻu q u ả và ÍI lố n k ém
CĨL h nên bàu lì
- Đ ư a V a c x ĩỉí vào c ơ thể đ c k ích !h íc h c o th ể Sinh ja k h án g íb ê ch ố n g bênh
Đ ể tiêni ch ủ n g

có hiơ ii qud cần tiẽin ch ú n g g ây m iẻm d ich c a bản ch o tié tron g

n ảm đầu, tru ớ c hết là 8 lo ai V a c x m p h ò n g c á c b ên h thường gãp ở

tiẻ n h ỏ

nhir

B a c h hổu, U ố n ván, H o gà, SỞJ, B a i !)ẽ i, L a o V iê m oan B , V iê m não
- ĐAm b ả o ch o tiẻ dưới 1 tu ổ i n êm ch ủ n g g ây m iễn d ich c ơ b ản đẩy đủ và
đúng lich
T tẻ so ‘^inh

p h ò n g L a o ( B C G j và V G B (lần 1)

T i é t i ê n l tlú n g p h ò n g V G B (lần 2 )
T iẻ 2 Ih á n g p h ò n g B H - u v - H G (lầ n 1) v à S a b in (lần 1)
T iẻ 3 th á n g p h ò n g B H - u v - H G (lổ n 2 ) và Sa bin (lần 2^
T jé 4 th á n g p hòng BM - ư v - H G (lẩ n 3 ) và S a bin (lầ n 3 )

Trẻ 9 - 11 tháng phòng SỞI
T rè 1 2 - 1 8 th án g p h ò n <4 viÊm não ()ần 1), sau 2 th á n g (lần 2 ), sau 12 th áng
(lần 3 )
- T iêm ch ủ n g n h ă c Idi c h o trẻ lớn (2 , 3 , 6 tu ố i) để củ n g c ố và tăn g cư ờ ng m iẻ n
d ich ch o t ơ Ihể khi c ó yêu cầu CỈU) V tế

e Kẽ lỉoa(. h liố qut ditih (Pưỉiiilỵ pla/JiiìiiỊỊ)
M đ k h Hd th âp ti lê tăn g dán sô , đ ảm b á o c á c đ iêu k iẽn câ n th iế ĩ để giú p
trẻ phát tn ế n tố t, 21 úp ngưcíi m e c ó điêu k jê n c h ă m só c v à day dỗ co n

Ccíclì tiến hành V'ân đ ó n g í i a đình th ư c h iên sm h đẻ có ké hoAch mỏji g ia
đình c h ỉ n ên c ó l h o ã c 2 c o n , sin h đẻ thưd, k h ô n g nên sin h Ixước 2 2 tu ổ i và sau 3 5
tu ổ i, sử d u n g c á c b iê n pháp tránh thai

/ C u n g c á'p thưc p ìu m i (h o hú me vá t ỉ è e n i ( F 00í ỉ supìenìenỉ)

Mm rlíc h Đ ảm b ả o c h ê đô dinh dưỡng hợp l í nhdt ch o tré v à b à m e tro n g thời
kì ch o co n b ú

Cứiìì tiên Ììủnh ư u liên cu tìg câ p tỉiirc phấni đầy đủ t h o bd mo trong thứt ki
có thai và đ an g ch o co n b ú , t jc đư ơc đám bdo n g u ôn sữa m e đầy đủ sau khi sinh và
dươc cu n g c â p thức ản b ổ sung kíp th ờ i, k h ô n g nên ăn kiông khi Iiẻ ố m đau, mìí
tiái ỉai cầ n tă n 2 cư ờ ng c á c cỉiâ í hổ dưỡng c h o c ư thế

lì Giáo du( iiCí k h o ẻc h o ba me (Peiììcile ediitaUoiì)
Min du h Đ ả m b á o sức k h o ẻ và nhữ ng hiếu b iê r lố i thiểii về v iê c chcim s ó c tié
ch o hà m e

C ádì tiếìì lìảiilì T u y ên tiu y ề n g iá o d u c sứ c k h o è c h o b à m e , hư ớng dẫn ch o bà
m c phương p h áp n u ô i d ay co n ih co k h o a h o c T h ư c h iê n g iá o duc sức k h o ẻ ch o bà
fỉ)c ciin g V(3fỉ m iic n êu “S ứ c k h o ẻ ch o in o j n c ư ờ i” đồn n ăm 2 0 0 0

21


CÂU H ỏ! VÀ BÀI TÂP
1.

P h ân tích đ ố j lư ơng củ a “ V ê sin h trẻ e m ”

2.

P h âu tíc h c ơ sở phư ợng pháp lu ân củ a vê sin h tiẻ em

H ãy b ê n hê VỚI thiưc tế

c h ă m s ó c và g iá o du c trẻ m ầm non h iê n nay
3.

P h ân tích tìn h hình c h ă m s ó c và g iá o clLic trẻ m ầm non tién th ế g iớ i và
tro n g nư ớ c

4.

X á c đm h th ư c tia iig v iê c tn ể n k hai c h iế n lư ơ c c h ă m s ó c sứ c k h o e b a n đẫui ch o
trẻ ở trư ờng m ầ m non

22


CHNG II

NHNG KIấN THC

1

c

BN V V SINH HC
ô

ã

Vi Sinh vt

1 1 Khái nỉêm
V i sinh vát là nhữ na sinh Viìt đơn biìo lấ t nhỏ

V i sin h vát h o c là k h o a h o c

ng h ièn cứu nlũm g VI sin h vàt c ó ÍƠI h o ã c c ó híu c h o sứ c k h o ẻ co n ngư ời, nhưtig
ch ù yõu lâp tiiin g n g h ién cứu nhữ ng VI sin h vât có hdi ch o c o n ngư ời để tìm b iêii
pháp phịng vá ch ữ a bênh

1.2 Phân loại w sinh vât
C ó nhiêu lo ai VI binh vât k h á c nhau và ch ú n g c ó k h ả n ăn g g ây b ên h k h á c
nhau, có thế xếp c á c VI biníi vàt này v ào hdi ỈOíii VI khuẩn và VI u ít '
CI V i k h u ẩ n

- K h â i niêm V j khuẩn là nhữns VI binh vâl

bào ha đẳng, khơng có nhân

điển lùiih (nhAn là m ị l phần tử A D N , là n h iễm s á c thể tiơ tiu i, k h ó n g c ó m à n g )
-

Cấn iao V i k h u án gồm c ó cá c th àn h phần í>du

Nhủỉì, là m ó! b ỏ phàn củ a lẽ' b ào , ch ứ a đưng b ô m áy d) tiu y én N hân VI k hu ẩn
k h ô n g có ra à n g , là rt: n h iễm s ă c th ể đOc n h ấl, m ô t sơ i A D N so ắn , th a m g ia vào

viêc dj truyén của Vỉ khuẩn
Nỉ^t(\èìỊ ỉirr/nẹ, ỉà dung dich [ỏng, có chứa 8 0 % íd nuớc VỚI cá c chất ỉiồ tan

k h ác (p iơ tít, ỉip ít, g lu x ứ , m u ố i k h o á n g ) và c á c k h ô n g b à o (ch ứ a lip ít, g lu cô g e n

)

Th.'tnh phần cấu tao c o bảiì cú a n g u yên iưưng là A R N ( a x it n b ô n u c le ic ) và m ô t
ddng ddc biêi cù a nó là R ib ơ s o m , có n b iẽ m vu lổ n g hơp p iõ lê m
M àtìg nguyên tỉiorig, c ó ch ứ c năng th ấ m ihcíu, ch o n io c (c h o những ch ấ t cầ n
th jèi vào lê hỉio và đưd c á c ch ái k h ó n q cá n th ici la k h ó i tế b à o ), là nơi cư tní nh iều
e n ?y m , tham g ia vào phán c h ia lé bào
V á ih , là câ u tiú c b á o vê, là khung hôn ngoÀi g iữ ch o VI khu ẩn c ó hình d an g
Iiỉiât đ in h , thíim g ia vào phân c h ia tè 'b à o
N /iư

hào, là h ìn h th ứ c đề k h án g c ủ a VI khu ẩn lio n g điếu k iê n k h ô n g th u ân lơ i

ch o đ ờ j sống cù a nó N ha b à o ch iu đươc n ó n g , tia tử n g o a i, k h ô hanh n h iều h ơ n VI

23