Tuần 2. Tự tình (bài II)

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (129.6 KB, 5 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tuần: 25
Tiết PPCT: 89

TỪ ẤY
(Tố Hữu)
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

1. Về kiến thức

- Niềm vui và nhận thức mới về lẽ sống, sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm,…của người thanh
niên khi giác ngộ lí tưởng cộng sản.

- Nghệ thuật diễn tả tâm trạng.
2.Về kĩ năng

- Phân tích một bài thơ trữ tình theo đặc trưng thể loại.
3. Về thái độ: Hình thành lí tưởng sống đẹp và có ích.
B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. GV: Projector

2. HS: Bảng phụ, bài soạn.
C. PHƯƠNG PHÁP

-Phát vấn, gợi mở, thuyết giảng, thảo luận nhóm, động não, trình bày 1 phút…

- Tích hợp những kĩ năng sống cơ bản:Tự nhận thức: xác định giá trị bản thân về một cuộc
sống có lí tưởng đúng đắn, gắn bó, hịa nhập với mọi người; Giao tiếp: Trình bày suy nghĩ, ý tưởng
về tiếng hát sôi nổi, tràn đầy lí tưởng, niềm vui, tinh thần lạc quan của người thanh niên lần đầu
được đón nhận ánh sáng của lí tưởng Đảng; Tư duy sáng tạo: phân tích, bình luận về quan niệm
sống đúng đắn, cao đẹp của người thanh niên CM.

D.TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC
1. Kiểm tra bài cũ (4p)

Bức tranh thiên nhiên và bức tranh đời sống trong bài “Chiều tối” (Hồ Chí Minh)?
2. Bài mới

* Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới (1p)

Trong VHVN, Tố Hữu được coi là lá cờ đầu của thơ ca CM. Từ ấy là tập thơ đầu tay đánh
dấu điểm bừng sáng của hồn thơ và lí tưởng CM của Tố Hữu. Bài thơ Từ ấy có ý nghĩa mở đầu và
cũng có ý nghĩa như là tuyên ngôn về lẽ sống của người chiến sĩ cách mạng và tuyên ngôn nghệ
thuật của một nhà thơ. Ta đi vào tìm hiểu bài thơ để hiểu rõ điều đó.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRỊ NỘI DUNG CHÍNH

*Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu chung
(10p)

-GV: Nêu những nét chính về cuộc đời và sự
nghiệp sáng tác của Tố Hữu?

-HS: Trả lời.

*GV liên hệ: “Năm hai mươi của thế kỉ hai
mươi/ Tôi sinh ra nhưng chưa được làm
người” (Tố Hữu): ý thức sự tồn tại vô nghĩa
của cá nhân khi vận mệnh dân tộc lâm nguy
và sự bế tắc trong lí tưởng của chàng thanh
niên Nguyễn Kim Thành.

-GV:Nội dung của tập thơ Từ ấy?
-HS: Trả lời.

I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả

- Tố Hữu (1920-2002), tên khai sinh Nguyễn Kim
Thành. Quê: Phù Lai, Quảng Thọ, Quảng Điền,
TT-Huế

- Năm 1938, 18 tuổi được kết nạp vào ĐCS. Từ đó,
sự nghiệp thơ ca gắn liền với sự nghiệp cách mạng.

2. Tập thơ “Từ ấy”

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

-GV: Hãy xác định hoàn cảnh sáng tác của
bài thơ? Vị trí của bài thơ trong sự nghiệp
cách mạng cũng như sự nghiệp sáng tác của
nhà thơ?

-HS: Trả lời.

-GV:Xác định bố cục bài thơ? Nêu nội dung
từng phần?

-HS: Trả lời.

*Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết
văn bản (25p)

-GV: Gọi 1-2 HS đọc văn bản.

-HS: Đọc (giọng hăm hở, đầy nhiệt huyết)
GV: Hướng dẫn HS thảo luận những câu
hỏi sau: (Kĩ năng giao tiếp+ Tư duy sáng
tạo)

GV giảng nâng cao: Khi chưa giác ngộ lí
tưởng CM, TH ln băn khoăn tìm hướng đi,
lẽ sống cho mình:

-“Bâng khng đứng giữa hai dịng nước
Chọn một dịng hay để nước trơi xi”
-“Đâu những ngày xưa tôi nhớ tôi
Băn khoăn đi kiếm lẽ yêu đời
Vẩn vơ theo mãi vịng quanh quẩn
Muốn thốt than ơi chẳng bước rời” 
 (Nhớ đồng)

- Xác định cảm hứng chủ đạo của bài thơ? 
-“Từ ấy” là thời điểm nào? Nó có ý nghĩa
ntn đối với cuộc đời Tố Hữu? (*Gợi ý: là
mốc thời gian đặc biệt quan trọng khi nhà
thơ giác ngộ lí tưởng CM)

-Tố Hữu đã dùng những hình ảnh nào để chỉ
lý tưởng và biểu hiện niềm vui sướng, say mê
khi giác ngộ lý tưởng CS?(*Gợi ý: Nắng hạ,
mặt trời chân lí, hồn tơi là một vường hoa
lá...

- Nhận xét từ ngữ, hình ảnh, bút pháp và
nghệ thuật được tác giả sử dụng trong khổ
thơ?

- Tiếng hát hân hoan nồng nhiệt của một thanh niên
trí thức khát khao lẽ sống, say mê lí tưởng, hăng hái
đấu tranh cách mạng.

3. Bài thơ “Từ ấy”

Xuất xứ: Nằm trong phần Máu lửa, thuộc tập thơ
Từ ấy, sáng tác 7/1938, đánh dấu quan trọng trong
cuộc đời Tố Hữu.

4. Bố cục

- Khổ 1: Niềm vui lớn
-Khổ 2: Lẽ sống lớn
- Khổ 3: Tình cảm lớn
II. Đọc - hiểu văn bản

1. Khổ 1: Đây là khổ thơ quan trọng của bài thơ
diễn tả niềm vui sướng, say mê khi bắt gặp lí
tưởng của Đảng của Tố Hữu

*Hai câu đầu: được viết theo bút pháp tự sự, tác
giả kể lại kỉ niệm khơng qn trong đời mình
- “Từ ấy”: là mốc thời gian đặc biệt quan trọng
trong đời CM và đời thơ của Tố Hữu, khi đó ơng

mới 18 tuổi, được giác ngộ lí tưởng CS, được kết
nạp vào ĐCS.

- Hình ảnh ẩn dụ - biểu tượng để chỉ lí tưởng
CM:

+ Nắng hạ (chứ không phải là ánh thu vàng nhẹ
hay ánh xuân dịu dàng): khẳng định lí tưởng CS
như một ngồn sáng ánh sáng rực rỡ, làm bừng sáng
tâm hồn nhà thơ.

+ Mặt trời chân lí: Nếu mặt trời của tự nhiên
thường tỏa hơi ấm, ánh sáng và sức sống thì Đảng
cũng là nguồn sáng kì diệu, tỏa ra những lí tưởng
đúng đắn, hợp lẽ phải, báo hiệu những điều tốt lành
cho cuộc sống.



cách gọi như vậy thể hiện thái độ thành kính, ân
tình của nhà thơ đối với CM.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

-Lí tưởng cách mạng đã tác động như thế nào
đối với cảm hứng sáng tạo của nhà thơ CM
Tố Hữu?

-HS: Thảo luận nhóm-Trình bày.

-GV:Khi được ánh sáng của lý tưởng soi rọi,
nhà thơ đã có những nhận thức mới về lẽ

sống như thế nào? (*Gợi ý:Cái tơi cá nhân
gắn bó hài hịa với cái ta chung của mọi
người)

*GV liên hệ mở rộng:

-“Rồi một ngày nào tôi thấy tôi
Nhẹ nhàng như con chim cà lơi
Say đồng hương nắng vui ca hát
Trên chín tầng cao bát ngát trời...”
 (Nhớ đồng)
-“Rồi xuân ấy cả nhân quần vui vẻ
Nắm tay nhau tuy khác tiếng màu da
Giẫm chân lên những núi sông chia rẽ
Và ôm nhau thân ái cùng vang ca”
 (Xuân lòng)

-GV:Tác giả đã dùng nghệ thuật, hình ảnh, từ
ngữ gì để thể hiện nhận thức mới về lẽ sống
của mình?

-HS: Trả lời.

+Bừng: chỉ ánh sáng phát ra đột ngột.

+ Chói: chỉ ánh sáng có sức xuyên mạnh. Hình ảnh
“chói qua tim” thể hiện lí tưởng CM khơng chỉ tác
động đến tới lí trí mà cịn tác động đến tình cảm của
nhà thơ.



Nhấn mạnh ánh sáng của lí tưởng CM

ánh sáng mạnh mẽ, soi thấu, mở ra trong tâm hồn
nhà thơ một chân trời mới của nhận thức, tư tưởng,
tình cảm.

*Hai câu sau: bút pháp trữ tình lãng mạnh kết
hợp vói các hình ảnh so sánh nhằm diễn tả cụ
thể niềm vui sướng vô hạn của nhà thơ

-Liên tưởng-so sánh: “hồn tôi = vườn hoa lá: đậm
hương, rộn tiếng chim”→ Thế giới tràn ngập sức
sống với hương sắc của các loài hoa, vẻ tươi xanh
của cây lá, âm thanh rộn rã tiếng chim hót, con
người tràn ngập niềm vui sống, lẽ yêu đời.

→ Lí tưởng cách mạng khơi dậy sức sống mới, đem
lại cảm hứng sáng tạo cho hồn thơ Tố Hữu.

2. Khổ 2: Nhận thức mới về lẽ sống

-Khi được giác ngộ CM, TH khẳng định quan
niệm mới về lẽ sống: là sự gắn bó hài hịa giữa
“cái tơi” cá nhân với “cái ta” chung của mọi
người:

+ Động từ “Buộc” → ý thức tự nguyện sâu sắc,
quyết tâm cao độ vượt qua giới hạn cái tơi cá nhân

để sống chan hịa với cái ta chung của mọi người.
+ Động từ “Trang trãi” → sự trãi rộng tâm hồn tạo
khả năng đồng cảm sâu xa.

+ “Trăm nơi” (hoán dụ):chỉ mọi người sống ở khắp
nơi.

→ Quan niệm về lẽ sống mới mẻ, tiến bộ.

- Hai câu sau: Tình yêu thương con người của TH
là tình cảm hữu ái giai cấp.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

-GV: Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
của nhà thơ được thể hiện như thế nào ở khổ
3? (*Gợi ý: tự xác định mình là thành viên
của đại gia đình quần chúng)

-GV: Nhận xét về biện pháp tu từ, và nhịp
điệu của bài thơ? (Câu khẳng định+ Điệp từ+
số từ ước lệ+từ ngữ biểu cảm)

-HS: Trả lời.

-GV:Hãy phân tích những đặc sắc nghệ thuật
của bài thơ?

-HS: Trả lời.

-GV: Ý nghĩa văn bản?
-HS: Trả lời.

*Hoạt động 4: Hệ thống hóa kiến thức bài
học (4p)

-GV:Viết một đoạn văn ngắn nói lên lý tưởng
sống của bản thân trong thời đại ngày nay .
(Kĩ năng tự nhận thức)

-HS: Trả lời.

+Câu 4: “Khối đời” là hình ảnh ẩn dụ chỉ những
người đồng cảnh ngộ trong cuộc đời, đoàn kết chặt
chẽ với nhau, sát cánh chung vai “gần gũi nhau” tạo
nên sức mạnh cộng đồng “mạnh khối đời”.

=>Tóm lại, khi đặt mình giữa cuộc đời và môi
trường rộng lớn của quần chúng lao khổ, TH đã tìm
thấy niềm vui và sức mạnh mới. Qua đó, nhà thơ
cũng khẳng định mối quan hệ sâu sắc giữa cái tôi
với cái ta, giữa văn học và cuộc sống-nhất là cuộc
sống của QCND.

3.Khổ 3: Sự chuyển biến sâu sắc về tình cảm của
Tố Hữu

-Khi giác ngộ lí tưởng CM, tác giả tự xác định mình
là thành viên của đại gia đình quần chúng:

+ Cấu trúc câu khẳng định + điệp từ “là” + số từ
ước lệ “con, em, anh”→ nhấn mạnh, khẳng định

tình cảm đầm ấm, thân thiết.

-Tấm lịng đồng cảm, xót xa của TH thể hiện qua
những từ ngữ biểu cảm:

+kiếp phôi pha:những người đau khổ, bất hạnh,
người lao động vất vả nghèo khó.

+ Những em nhỏ không áo cơm, cù bất cù bơ :
những trẻ em lang thang, không nơi nương tựa.
=> Thể hiện sự xúc động chân thành và lòng căm
giận những bất công, ngang trái của xã hội cũ.
4. Nghệ thuật

-Hình ảnh tươi sáng, giàu ý nghĩa tượng trưng.
-Ngơn ngữ gợi cảm, giàu nhạc điệu.

-Giọng sảng khoái, nhịp thơ hăm hở.
5. Ý nghĩa văn bản

Niềm vui lớn, lẽ sống lớn, tình cảm lớn trong buổi
đầu bắt gặp lí tưởng cộng sản.

II.TỔNG KẾT
Ghi nhớ:SGK

RÚT KINH NGHIỆM:

………
………

………
* Hoạt động 5: Hướng dẫn học bài ở nhà và chuẩn bị bài mới (1p)

-Hướng dẫn học bài ở nhà:
+ Học thuộc lòng bài thơ.

+Theo Đặng Thai Mai, tập thơ “Từ ấy” là “bó hoa lửa lộng lẫy, nồng nàn”. Hãy tìm vẻ đẹp
đó trong bài thơ “Từ ấy”.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

+ Đọc kĩ các văn bản thơ.

</div>