NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ VỀ KIỂM TOÁN CHU TRÌNH BÁN HÀNG
THU TIỀN TẠI CÔNG TY A&C CHI NHÁNH HÀ NỘI
3.1 Nhận xét, đánh giá
3.1.1 Đánh giá về tổ chức bộ máy kiểm toán
Các phòng ban trong công ty được tổ chức chặt chẽ phối hợp hoạt động
nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Mô hình quản lý tập trung từ trên xuống dưới thuận
tiện cho việc phân công công việc trong từng cuộc kiểm toán cụ thể, phù hợp
với khả năng của từng người, đồng thời Công ty cũng có thể kiểm soát được
chất lượng công việc do họ thực hiện.
Ban Giám đốc: chịu trách nhiệm điều hành, chỉ đạo mọi hoạt động của chi
nhánh đồng thời chịu trách nhiệm trước khách hàng về Báo cáo kiểm toán do
công ty phát hành.
Thực hiện công việc kiểm toán của chi nhánh Công ty A&C tại Hà Nội do
4 phòng nghiệp vụ là phòng nghiệp vụ 1, 2, 3, 4 được tổ chức chặt chẽ thuận lợi
cho hoạt động kinh doanh của công ty.
Phòng nghiệp vụ 3 (phòng nghiệp vụ kiểm toán XDCB), phòng nghiệp vụ
kiểm toán BCTC (phòng 1, 2, 4): hoạt động kiểm toán BCTC là hoạt động chủ
yếu của công ty do đó số lượng kiểm toán viên cũng như số lượng phòng nghiệp
vụ cũng chiếm phần lớn trong tổng số phòng của công ty. Việc chia thành các
phòng ban cụ thể thuận lợi cho việc thực hiện công việc kiểm toán tại các khách
hàng khác nhau, từng phòng ban được chuyên môn hoá nên nâng cao được chất
lượng hoạt động kiểm toán mà công ty thực hiện.
Công việc tư vấn - kiểm soát chất lượng của hoạt động kiểm toán do bộ
phận tư vấn - kiểm soát chất lượng thực hiện. Nhờ bộ phận này mà các Báo cáo
kiểm toán của công ty được kiểm tra chặt chẽ trước khi trình Giám đốc xem xét,
ký phát hành.
Tuy nhiên việc phân chia thành nhiều phòng ban cũng gây những khó khăn
nhất định trong công tác quản lý của công ty như chi phí phát sinh cao hơn so
với việc Công ty chỉ có một hoặc hai phòng ban, cơ chế quản lý cũng phức tạp
hơn đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa trưởng nhóm kiểm toán, trưởng phòng
nghiệp vụ, phó Giám đốc và Giám đốc.

3.1.2 Đánh giá về tổ chức công tác kiểm toán (quy trình kiểm toán)
Giai đoạn khảo sát và chấp nhận khách hàng
Giai đoạn này giúp công ty có những khái quát sơ bộ về tình hình hoạt
động kinh doanh cũng như hệ thống kế toán, hệ thống kiểm soát nội bộ của
khách hàng có tồn tại hay không, hoặc nếu tồn tại thì hoạt động có hiệu quả
không. Dựa trên những khảo sát ban đầu nhân viên khảo sát của công ty sẽ tính
toán mức phí và trình Giám đốc ký duyệt. Việc tính toán mức phí dựa trên thực
tế tìm hiểu được sẽ giúp công ty đưa ra mức phí phù hợp với công việc kiểm
toán mà mình sẽ thực hiện đồng thời tạo thuận lợi giữa công ty và khách hàng
trong việc ký kết hợp đồng. Nhưng mức phí được ấn định ngay từ đầu sẽ có thể
ảnh hưởng đến chất lượng cũng như thời gian của cuộc kiểm toán. Công ty cần
xác định mức phí một cách chính xác và phải thống nhất với khách hàng ngay
từ đầu, nếu có chi phí phát sinh cần giải trình chi tiết để đạt được sự thoả thuận
với khách hàng.
Sau khi ký hợp đồng Giám đốc phân công công việc cho từng phòng
nghiệp vụ, trưởng các phòng phân công lại cho từng nhóm kiểm toán thực hiện.
Việc phân công theo hệ thống từ trên xuống dưới sẽ nâng cao tinh thần trách
nhiệm đối và hiệu quả đối với công việc của từng bộ phận. Công tác khen
thưởng kỷ luật cũng được đánh giá dựa trên kết quả hoạt động mà từng bộ phận
đã làm được.
Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán
Việc lập kế hoạch kiếm toán giúp kiểm toán viên và khách hàng chủ động
cả về thời gian và tài liệu chuẩn bị cho cuộc kiểm toán.
Đối với những khách hàng mà công ty đã kiểm toán năm trước, việc xem
xét Hồ sơ kiểm toán chung và Hồ sơ kiểm toán năm giúp kiểm toán viên định
hình những nhận định chung về hiệu quả của hệ thống kế toán, hệ thống kiểm
soát nội bộ của khách hàng, từ đó xác định mức độ trọng yếu của từng phần
hành rồi phân bổ cho từng khoản mục trên Bảng cân đối kế toán.
Đối với những khách hàng mà công ty kiểm toán lần đầu thì kiểm toán
viên sẽ dựa vào kết quả kiểm toán năm trước của công ty khác. Nhưng kiểm

toán viên sẽ đưa ra ý kiến là chỉ chịu trách nhiệm về kết quả kiểm toán năm nay
và hoàn toàn không chịu trách nhiệm về kết quả kiểm toán năm trước. Những ý
kiến nêu rõ như trên sẽ giúp kiểm toán viên cũng như công ty không làm ảnh
hưởng đến mối quan hệ giữa công ty và khách hàng. Nhưng nếu khách hàng
không tạo điều kiện hoặc không cung cấp đủ tài liệu theo yêu cầu của kiểm toán
viên thì công việc kiểm toán sẽ phức tạp và khó khăn hơn nhiều, gây trở ngại
cho quá trình đưa ra Báo cáo kiểm toán.
Giai đoạn thực hiện kiểm toán tại khách hàng
Kiểm toán viên thực hiện các công việc theo sự phân công của nhóm
trưởng. Việc quy định cụ thể từng phần hành cho kiểm toán viên nâng cao trách
nhiệm của từng người đối với công việc mình thực hiện, từ đó có thể cải thiện
được hiệu quả công việc. Bên cạnh đó, sau khi kiểm toán viên thực hiện xong
phần việc của mình trưởng nhóm cũng phải kiểm tra lại rồi mới tổng hợp và lên
Báo cáo. Trước khi Báo cáo được đưa cho khách hàng, kiểm toán viên điều
hành kiểm tra lại một lần nữa. Báo cáo được kiểm tra nhiều lần sẽ giảm thiểu
những sai sót xảy ra, chất lượng uy tín của công ty được đảm bảo.
Nhóm kiểm toán họp với ban Giám đốc, phòng kế toán và đại diện các
phòng ban chức năng của khách hàng để báo cáo kết quả kiểm toán, đề xuất sửa
đổi, điều chỉnh những vấn đề mà kiểm toán viên phát hiện được, chính điều này
giúp khách hàng có thể hoàn thiện hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội
bộ, xem xét lại những Bảng khai tài chính trước khi công bố ra bên ngoài.
Giai đoạn tổng hợp, lập Báo cáo kiểm toán.
Giai đoạn này được thực hiện tại công ty nên thông tin về tình hình kinh
doanh của khách hàng được tuyệt đối giữ bí mật. Đây cũng là một yếu tố để
nâng cao uy tín của công ty.
Báo cáo kiểm toán do trưởng nhóm lập, nếu kiểm toán viên điều hành
không phát hiện có sai sót gì thì sẽ được chuyển tiếp cho bộ phận Kiểm soát
chất lượng. Bộ phận này sẽ chịu trách nhiệm trước ban Giám đốc nếu có bất
kỳ kiến nghị nào của khách hàng. Chính vì phải chịu trách nhiệm nên hoạt
động kiểm soát sẽ được thực hiện một cách cẩn thận, tỉ mỉ với tinh thần cao

nhất.
Ban Giám đốc soát xét lại Báo cáo kiểm toán một lần nữa rồi mới gửi cho
khách hàng. Sau đó nhóm trưởng lập Phiếu lấy ý kiến và gửi cho khách hàng
đính kèm theo Báo cáo. Công việc này thể hiện sự tôn trọng của công ty cũng
như lấy ý kiến của khách hàng về kết quả của những công việc mà công ty đã
thực hiện. Nếu khách hàng đồng ý, nhóm trưởng lập Phiếu yêu cầu phát hành,
trình Giám đốc ký duyệt rồi chuyển cho bộ phận Quản trị Tổng hợp để phát
hành Báo cáo.
Quy trình kiểm toán của Công ty A&C chi nhánh Hà Nội được thực hiện
một cách chặt chẽ, phối hợp hoạt động hài hoà từ trên xuống dưới nhưng không
hề cứng nhắc mà được kiểm toán viên vận dụng linh hoạt, phù hợp với số lượng
nhân viên và điều kiện hoạt động trong chi nhánh. Chính nhờ sự lãnh đạo tốt
của ban Giám đốc nên tình hình kinh doanh của chi nhánh ngày càng thu được
những kết quả đáng kể.
3.1.3 Đánh giá về quy trình kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền
Qua thời gian thực tập tại Công ty A&C, em nhận thấy quy trình kiểm toán
chu trình bán hàng – thu tiền của Công ty đạt được những ưu điểm như:
Chu trình bán hàng – thu tiền là một trong những chu trình quan trọng nhất
trong một cuộc kiểm toán do đó chu trình này thường do kiểm toán viên có trình
độ, kinh nghiệm làm việc lâu năm thực hiện. Kiểm toán viên được phân công
kiểm toán chu trình này phối hợp với kiểm toán viên thực hiện những chu trình,
khoản mục khác để có đầy đủ căn cứ chứng minh cho kết luận mà kiểm toán
viên đưa ra.
Quá trình kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng và doanh thu bán
hàng, cung cấp dịch vụ được kiểm toán viên tiến hành đầy đủ phù hợp với
chương trình kiểm toán đã xây dựng, đảm bảo không có sai sót trọng yếu xảy ra.
Giấy tờ làm việc ghi chép tương đối đầy đủ những phát hiện của kiểm toán viên
và được đánh tham chiếu một cách hệ thống thống nhất trong toàn Công ty, vừa
tiện cho trưởng nhóm tập hợp ý kiến để đưa ra kết luận kiểm toán vừa tiện cho
người kiểm tra.

Tuy nhiên bên cạnh những ưu điểm trên quy trình kiểm toán của Công ty
cũng có những hạn chế nhất định như:
Khách hàng của Công ty là đa dạng, loại hình kinh doanh mỗi doanh
nghiệp là khác nhau nhưng Công ty chưa có những lưu ý về quá trình kiểm toán
chu trình bán hàng – thu tiền đối với từng loại hình kinh doanh đặc thù, ví dụ
như đối với doanh nghiệp sản xuất nhiều mặt hàng khác nhau thì kiểm toán viên
phải kiểm toán doanh thu của từng loại mặt hàng, sai phạm dễ xảy ra là việc
phản ánh nhầm doanh thu của mặt hàng này vào tài khoản doanh thu của mặt
hàng khác. Vì vậy kiểm toán viên phải đặc biệt lưu ý đến mục tiêu phân loại và
trình bày.
Đối với chương trình kiểm toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
kiểm toán viên lập bảng tổng hợp chi phí sản xuất kinh doanh theo yếu tố dựa
trên kết quả kiểm toán của những kiểm toán viên khác. Kết quả của bảng này sẽ
sai nếu kết quả kiểm toán các khoản mục có liên quan là không đúng do sự
không đồng đều về trình độ của kiểm toán viên trong nhóm kiểm toán. Khi đó
trưởng nhóm kiểm toán phải tiến hành tìm hiểu nguyên nhân chênh lệch và đưa
ra hướng khắc phục, có thể sẽ phải kiểm toán lại khoản mục đó, như vậy sẽ rất
mất thời gian, kéo dài cuộc kiểm toán.
3.2 Sự cần thiết phải hoàn thiện quy trình kiểm toán chu trình bán hàng –
thu tiền.
Chu trình bán hàng – thu tiền là chu trình có liên quan đến nhiều khoản
mục khác nhau như phải thu khách hàng, dự phòng phải thu khó đòi, doanh thu
bán hàng và cung cấp dịch vụ, giảm giá hàng bán, chiết khấu thương mại, chiết
khấu thanh toán…việc hoàn thiện chu trình này tương ứng với việc hoàn thiện
quy trình kiểm toán các khoản mục tương ứng. Những khoản mục này lại liên
quan đến những chu trình khác như chu trình hàng tồn kho do vậy hoàn thiện
chu trình bán hàng – thu tiền đồng nghĩa với việc hoàn thiện chương trình kiểm
toán mà Công ty đã xây dựng.
Chu trình bán hàng – thu tiền không những đánh giá hiệu quả của quá trình
sản xuất mà còn đánh giá hiệu quả của toàn bộ quá trình sản xuất kinh doanh

của doanh nghiệp chính vì vậy hoàn thiện quy trình kiểm toán chu trình bán
hàng – thu tiền góp phần quan trọng trong việc phản ánh trung thực tình hình
kinh doanh của mỗi doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp khắc phục những yếu
kém trong công tác kế toán hay những yếu kém trong hệ thống kiểm toán nội bộ
của doanh nghiệp. Đồng thời kiểm toán chu trình này cũng góp phần minh bạch
hoá nến tài chính của nước nhà.
Hoàn thiện quy trình kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền để quy trình
kiểm toán của Công ty phù hợp với Chuẩn mực kiểm toán, kế toán do Bộ Tài
chính ban hành, nâng cao chất lượng của cuộc kiểm toán. Từ đó nâng cao uy tín
của Công ty trong lĩnh vực kiểm toán và tư vấn tài chính, mở rộng thị trường
của Công ty, không chỉ kiểm toán cho các doanh nghiệp ở trong nước mà còn
kiểm toán cho các doanh nghiệp ở nước ngoài.
Hoàn thiện quy trình kiểm toán bán hàng – thu tiền góp phần hoàn thiện
quy trình kiểm toán của Công ty, đây là công việc cần đặc biệt chú trọng và phải
được coi là một mục tiêu trong quá trình mở rộng quy mô hoạt động nếu một
Công ty muốn tồn tại và phát triển trong cơ chế thị trường và sức cạnh tranh của
các Công ty khác như hiện nay.
3.3 Những kiến nghị nhằm hoàn thiện