tiet 124 nghia tuong minh va ham y

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (151.41 KB, 3 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Ngày soạn 7 tháng 3 năm 2013
Tiết 124: nghĩa tờng minh và hàm ý
A. mức độ cần đạt :

- HiÓu thÕ nµo lµ nghÜa têng minh vµ hµm ý. Häc sinh biÕt nhËn diƯn néi dung cua hµm ý (tõ
nghÜa tờng minh) từ một số câu văn, đoạn văn.

1. KiÕn thøc :

- Kh¸i niƯm nghÜa tờng minh và hàm ý.

- Tác dụng của việc tạo hàm ý trong giao tiếp hàng ngày.
 2. Kĩ năng :

- Nhn bit c nghĩa tờng minh và hàm ý trong câu
- Giải đoán đợc hàm ý trong văn cảnh cụ thể.

- Sử dụng hàm ý sao cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
 3. Thái độ : có ý thức sử dụng hàm ý trong giao tip hng ngy.
B..Chun b:

- Giáo viên: Thiết kế bài giảng - Tài liệu tham khảo - bảng phụ
- Một số bài tập kỹ năng Ngữ văn 9.

C.hot ng lờn lp :
 * ổn định tổ chức :

* Bài cũ: GV cho tình huống: Theo em, cách hỏi giờ ở t/h 1 và t/h2 có giống nhau không?

Tình hng 1 T×nh hng 2

Sắp đến giờ vào lớp, cơ giáo hỏi một bạn HS :
 - My gi ri em?

-> cô giáo muèn hái giê b¹n häc sinh.

Nam đi học muộn, đến sân trờng gặp cô giáo 
chủ nhiệm, cô hỏi:

- MÊy giê råi em?

-> Cô giáo muốn nhắc nhở việc Nam đi học 
muén.

GV:Cùng một câu hỏi nhng trongnhững t/h khác nhau có thể có những cách hiểu khác nhau ->
đó chính là nghĩa tờng minh và hàm ý, để rõ...-> tiết 124.

* Bµi míi :

Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt

GV chiếu vd: HS đọc

GV cho Hs thảo luận câu hỏi:

? Qua câu Trời ơi, chỉ còn có 5 phút, em
hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì?

? Theo em, có phải ai cũng hiểu theo cách
này không?

? Vỡ sao anh thanh niờn khụng nói thẳng
điều đó với ơng hoạ sĩ và cơ gái?

GV: Anh thanh niên hốt hoảng vì sự gặp gỡ
sắp kÕt thóc,ý suy ra kh«ng chØ dùa vào
câu chữ mà còn dựa vào hoàn cảnh gấp
rút của cuộc chia tay ( dựa vào diễn biến s
việc).

VD:

- Có nhiều cách hiểu:

Cách 1: thời gian còn 5 phút nữa là phải chia tay
-> đây là cách hiĨu ai cịng biÕt -> c¸ch hiĨu phỉ
biÕn.

C¸ch 2:

- Tiếc q khơng cịn đủ thời gian để trị chuyện,
tâm tỡnh.

- Thế là tôi lại phải lủi thủi một mình.

- giá mà 2 ngời ở lại thêm một ít thời gian nữa thì
hay biết mấy...

- Không, vì đây không phải là cách hiểu phổ biến
nên không phải ai cũng hiểu nh thÕ.

- Anh rất tiếc vì t/gian cịn lại q ngắn nhng anh
khơng muốn nói thẳng điều đó có thể anh ngại
ngùng vì che dấu t/cảm của mình.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

? Qua các cách hiểu trên , cách hiểu nào
đ-ợc diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu,
cách hiểu nào không đợc diễn đạt bằng từ
ngữ trực tiếp trong câu?

? Theo em, c©u “ å! Cô còn quên chiếc
khăn mùi soa đây này?có ẩn ý gì không?
=> GV chiếu:

? Qua tìm hiểu Vd em hÃy phân biệt nghÜa
têng minh vµ hµm ý?

Cho Hs lÊy VD?

=> GV chiÕu nd bài tập

? GV phát phiếu học tập cho HS làm bài
2,3 / sgk.

? Tìm câu chứa hàm ý vµ cho biÕt néi dung
hµm ý?

=>BtËp nhanh: Thi ai nhanh hơn.
Gv chiếu thể lệ cuộc thi

=>GV: chiếu phần lu ý:

GV nói: Lời nói có hàmý là lời nói mà xét
theo câu chữ ngời nói đã cố tình vi phạm 1
hoặc hơn một phơng châm hội thoại nào
đó.

=> GV chiếu phần ghi nhớ HS đọc.

-> NghÜa têng minh.

- Cách 2:không đợc diễn đạt bằng từ ngữ trực tiếp
trong câu -> Hàm ý.

- Khơng, có hàm ý mà chỉ diễn đạt sự việc thông
báo cho cô kĩ s bỏ quên chiếc khăn mùi soa. nghĩa
này thông báo trực tiếp bằng từ ngữ trong lời
nói.-> Nghĩa tng minh.

I. Phân biệt nghĩa tờng minh và hàm ý:

Nghĩa têng minh Hµm ý

Giống đều là phần thơng báo của ngời nói gửi
đến ngời nghe.

Khác Là phần thơng báo
đợc diễn đạt trực
tiếp bằng từ ngữ
trong câu

Là phần thông báo
không đợc diễn đạt
bằng từ ngữ trực
tiếp trong câu 
VD:

- Bây giờ là 11 giờ.-> hiện tại bây giờ là 11 giờ.
- Bây giờ đã 11 giờ.-> đã muộn.

- B©y giê mới 11 giờ.-> còn sớm.

a, Tuổi già cần nớc chè: ở Lào Cai đi sớm quá.
-> Ông hoạ sĩ già cha kịp uống nớc.

b, Cơm chín rồi!
->Ông vô ăn cơm.
1. Muốn mợn cái bút.

A. Bút của mình hỏng rồi ( cậu còn có cái biút nào
nữa không?)

B. May quá tớ có mang thêm một cái đây này.
2. Muốn ăn ỉi.

A. Những quả ổi trơngngon cha kìa!
B. Cành cây cao quá không với đợc.
3. Muốn bật quạt điện.

A. Trêi nãng quá.
B. Mất điện rồi.

* L u ý:

- Ngời có năng lực thì có thể đoán ra hàm ý trong
lời nãi cã chøa hµm ý.

- Ngời nói ln ln có thể chối bỏ rằng họ không
thông báo hàm ý nào đó trong lời nói của mình,
tức là ngờinói có thể khơng chịu trách nhiệm về
hàm ý chứa trong lời nói của chính họ.

VD: Một chàng trai tự giới thiệu với cô gái trong
cuộc liên hoan: tôi là Nam, kĩ sự xây dựng, năm
nay 26 tuổi, cha có vợ.Cơ gái lập tức sẽ nghi ngờ
anh ta có ý đồ gì đó vì những thơngtin cung cấp
nhiều hơn địi hỏi trong hồn cảnh ấy.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

II. LuyÖn tËp:

1. a. Câu: Nhà hoạ sĩ tặc lỡi đứng dậy -> cho thấy nhà hoạ sĩcha muốn đứng dậy.

b. - Mặt đỏ ửng: ngợng Cô gái đang bối rối đến vụng về vì
- nhận lại chiếc khăn : không tránh đợc. -> ngợng , ý cô muốn để lại chiếc khăn làm
- quay vội đi: quá ngợng kỉ niệm, nhng anh TN thật thà gọi cô trả
lại.

2. Bài tập làm thêm: Tìm hàm ý trong truyện cười dân gian sau:
Xin nước lạnh

Chủ nhà dọn cơm đãi khách, mang thiếu một đôi đũa. Ai nấy đều cầm đũa mời nhau, cịn
người khách khơng có đũa đứng dậy nói với chủ nhà rằng:

- Cho tôi xin một chén nước lạnh.
Chủ nhà hỏi:

- Hả, để làm gì vậy?

- Để rửa tay cho sạch mà bốc đồ ăn.