<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Tuần : 20 Tiết 73, 74 <b> </b>
Ngày dạy: 27,31/12/2014

<b>BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN</b>

(Trích “ Dế Mèn phiêu lưu kí” - Tơ Hoài)

<i><b>1.MỤC TIÊU:</b></i>

<i>1.1.Kiến thức</i>:

- HĐ 1: HS biết sơ giản về tác giả, tác phẩm

Nhân vật, sự kiện trong đoạn trích: Dế Mèn là một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ nhưng tính
tình bồng bột và kiêu ngạo.

- HĐ 2: HS hiểu được nội dung, ý nghĩa bài học đường đời đầu tiên; HS thấy được những
đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của bài văn.

<i>1.2.Kĩ năng:</i>

-HĐ 1: Thực hiện thành thạo kĩ năng đọc truyện đồng thoại, đọc lời đối thoại phù hợp với
tính cách các nhân vật tả vật.

-HĐ 2: Thực hiện được kĩ năng phân tích các nhân vật trong đoạn trích.

-HĐ 3: Rèn kĩ năng kết hợp yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả trong văn bản truyện hiện đại.
- HĐ 3: Rèn kĩ năng vận dụng các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa khi viết văn
miêu tả.

<i>1.3.Thái độ</i>:

- Có thói quen bảo vệ mơi trường

- Giáo dục HS ý thức và kĩ năng sống thân ái đoàn kết với mọi người, không kiêu căng,
ngạo mạn...

<i><b>2.NỘI DUNG HỌC TẬP</b></i>

Nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa truyện.
<i><b>3. CHUẨN BỊ:</b></i>

<i>3.1.GV:</i> Tư liệu liên quan đến bài học

<i>3.2.HS</i>: Đọc văn bản, tìm hiểu nội dung, nghệ thuật của truyện.
<i><b>4.TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP</b></i>

<i>4.1.Ổn định tổ chức và kiểm diện:</i>

6A5: ……….

<i>4.2.Kiểm tra miệng:</i>GV kiểm tra sự chuẩn bị của HS.
<i><b>Câu hỏi 1:</b></i>Em đã chuẩn bị gì cho tiết học hơm nay? (5đ)

Đáp án: Đọc, tìm hiểu nội dung, nghệ thuật của văn bản, tìm hiểu về tác giả Tơ Hoài…
<i><b>Câu hỏi 2: </b></i>Qua tìm hiểu, em biết gì về tác giả Tơ Hoài, nhân vật chính của văn bản là ai? (5đ)

Đáp án: HS trả lời, GV nhận xét, chuyển ý sang bài mới.

<i>4.3.Tiến trình bài học: </i>

Trên thế giới và cả nước ta có những nhà văn nổi tiếng gắn bó cả đời viết văn của mình cho

đề tài trẻ em – một trong những đề tài khó khăn và thú vị bậc nhất .Tơ Hoài là một tác giả
như thế.Tiết học đầu tiên của HK II chúng ta sẽ tìm hiểu ơng qua đoạn trích trong tác phẩm
“Dế Mèn phiêu lưu kí”.

<b>Hoạt động của giáo viên và học sinh</b> <b>Nội dung </b>

<b>Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn</b>
<b>bản. (15p)</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

GV hướng dẫn HS đọc:

Đọc giọng hào hứng, kiêu hãnh, to, vang, chú ý
nhấn mạnh các tính từ, động từ, miêu tảhình dáng
Dế Mèn; đến đối thoại cần chú ý :

-Giọng Mèn : trịch thượng, khó chịu
-Giọng choắt : yếu ớt, rên rẫm
-Giọng chị Cốc : đáo để, tức giận

Phần cuối đoạn cần đọc giọng chậm, buồn, sâu lắng
và có phần bi thương

GV đọc mẫu – gọi 4 hs tuần tự đọc tiếp cho đến hết

Gọi HS nhận xét.
GV nhận xét, sửa sai.

<i>?Cho biết đôi nét về tác giả, tác phẩm? </i>

Tác giả: -Tơ Hồi sinh năm 1920,tên khai sinh là
Nguyễn Sen, quê ở Cầu Giấy – Hà Nội.

-Ông là một trong những nhà văn hiện đại VN có số
lượng tác phẩm nhiều nhất hơn 150 cuốn.

-Ngoài “Dế mèn phiêu lưu kí” Tơ Hồi cịn viết rất
nhiều truyện thiếu nhi đặc sắc khác: Võ sĩ bọ ngựa,
Đàn chim gáy, cá đi ăn thề… Đồng thời viết nhiều
truyện cho người lớn về các đề tài miền núi và Hà
Nội: Vợ chồng A Phủ, Miền Tây, Cát bụi chân ai, …
Tác phẩm:

-“Dế mèn phiêu lưu kí” là tác phẩm nổi tiếng đầu
tiên của Tơ Hồi, được ơng sáng tác năm 21 tuổi
-Là một trong những tác phẩm văn học được in lại
nhiều lần, được chuyển thể thành phim hoạt hình,
múa rối, được các khán giả, độc giả các lứa tuổi
trong và ngoài nước hết sức hâm mộ.

Lưu ý HS một số từ khó SGK

<b>Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu VB.</b>
<b>(25 p)</b>

<i>?Truyện được kể bằng lời của nhân vật nào?</i>

- Nhân vật chính (Dế Mèn).

<i>?Cách lựa chọn vai kể như vậy có tác dụng gì? </i>

-Cách lựa chọn vai kể như vậy có nhiều tác dụng: tạo
nên sự thân mật gần gũi giữa người kể, bạn đọc; dễ
biểu hiện tâm trạng, ý nghĩa, thái độ của nhân vật đối
với những gì xảy ra xung quanh và đối với chính
mình.

<i>?Bài văn có thể chia làm mấy đoạn? Nội dung chính</i>
<i>của mỗi đoạn?</i>

-Hai đoạn:

+ Đoạn 1: Từ đầu… “thiên hạ rồi”: Miêu tả vẻ đẹp

<b>2.Chú thích: </b>

a. Tác giả, tác phẩm:

- Tơ Hoài (1920), tên thất là Nguyễn Sen,
quê Hà Nội; Ơng là nhà văn hiện đại Việt
Nam có số lượng tác phẩm nhiều nhất

hơn 150 cuốn.

-Văn bản “Bài học đường đời đầu tiên”
trích từ tập “Dế Mèn phiêu lưu kí” _tác

phẩm nổi tiếng đầu tiên của Tơ Hồi

b.Từ khó: sgk

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

cường tráng của Dế Mèn.

+ Đoạn 2: Còn lại: Bài học đường đời đầu tiên của Dế
Mèn.

<b>Gọi HS đọc đoạn 1.</b>

<i>?Nêu các chi tiết miêu tả ngoại hình và hành động</i>
<i>của Dế Mèn? Nhận xét về hình dáng và hành động</i>
<i>đó?</i>

<i>?Thay thế một số từ ấy bằng những từ đồng nghĩa</i>
<i>hoặc gần nghĩa rồi rút ra nhận xét vế cách dùng từ</i>
<i>của tác giả?</i>

- Cường tráng: rất khoẻ mạnh.
- Mẫm bóng: mập và bóng lộn.

- Trịnh trọng và khoan thai: nghiêm trang và chậm
rãi.



Chọn lọc kĩ càng, rất sáng tạo.

<i><b>Giáo dục học sinh ý thức lựa chọn từ ngữ khi viết</b></i>
<i><b>văn giúp tạo sắc thái biểu cảm.</b></i>

<i>?Nhận xét về trình tự và cách miêu tả trong đoạn</i>
<i>văn (tả cái gì trước, tả cái gì sau)?</i>

- Tả hình dáng của Dế Mèn trước rồi mới tả hành
động của Dế Mèn sau.

- Lần lượt miêu tả từng bộ phận cơ thể của Dế Mèn,
gắn liền miêu tả hình dáng với hành động khiến hành
động Dế Mèn hiện lên mỗi lúc một rõ nét thêm.

<i>?Tìm những tính từ miêu tả về tính cách Dế Mèn</i>
<i>trong đoạn văn?</i>

- Bướng, tợn, cà khịa với mọi người.
- Quát mấy chị Cào Cào

- Đá ghẹo anh Gọng Vó

<i>?Nhận xét về tính cách của Dế Mèn trong đoạn văn</i>
<i>này?</i>

<i><b>Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh</b>: </i>Khơng nên có
tính cách bướng bỉnh, ngông nghênh mà phải biết
khiêm tốn, sống đoàn kết và hòa đồng với mọi
người.

<i><b>TIẾT 74</b></i>

<b>Hoạt động 2: (tt) (30p)</b>

<i>?Tìm những chi tiết miêu tả hình ảnh và tính nết Dế</i>
<i>Choắt ?</i>

- Như gã nghiện thuốc phiện.

- Cánh ngắn ngủn, râu một mẩu, mặt mũi ngẩn ngơ.
- Hơi như cú mèo.

- Có lớn mà khơng có khơn.

<i>?Nhận xét về thái độ của Dế Mèn đối với Dế </i>
<i>Choắt (biểu hiện qua lời kể, cách xưng hơ, giọng</i>
<i>điệu)?</i>

a.<i>Hình dáng:</i>

<i>-</i>Đơi càng mẫm bóng.
<i>-</i>Những cái vuốt nhọn hoắt.
<i>-</i>Cái đầu nổi từng tảng rất bướng.
<i>-</i>Hai cái răng đen nhánh nhai ngoàm
ngoạp như hai lưỡi liềm máy

<i>-</i>Sợi râu dài và uống cong.
 Vẻ đẹp cường tráng.
<i><b>b.</b>Hành động</i>:

Đạp phanh phách, vũ phành phạch, trịnh
trọng vuốt râu.

 Hoạt động mạnh mẽ.

<i>c.Tính cách:</i>

<i>-</i>Bướng, tợn, cà khịa với mọi người
<i>-</i>Quát mấy chị Cào Cào

<i>-</i>Đá gẹo anh Gọng Vó

Kiêu căng, tự phụ, hung hăng, hống
hách, xốc nổi.

<i><b>2.Bài học đường đời đầu tiên của Dế</b></i>
<i><b>Mèn:</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i>?Thái độ đó đã tơ đậm thêm tính cách gì của Dế</i>
<i>Mèn?</i>

-Kiêu căng, ngạo mạn.

<i>?Mang tính kiêu căng vào đời, Dế Mèn đã gây ra</i>
<i>những chuyện gì để phải ân hận suốt đời?</i>

HS trả lời, GV nhận xét.

<i><b>Giáo dục HS:</b></i> Ở đời mà có tính hung hăng bậy bạ sẽ
khơng những mang vạ cho người mà cịn mang vạ
cho mình; cần tránh xa thói hư ấy!

<i>?Vì sao Dế Mèn dám gây sự với Cốc to lớn hơn</i>
<i>mình?</i>

<i>-</i>Muốn ra oai với Dế Choắt, muốn chứng tỏ mình sắp
đứng đầu thiên hạ.

<i>?Việc Dế Mèn dám gây sự với Cốc có phải là </i>
<i>hành động dũng cảm khơng? Vì sao?</i>

-Khơng dũng cảm mà ngơng cuồng vì nó sẽ gây ra
hậu quả nghiêm trọng với Dế Choắt.

<b>HS thảo luận nhóm 5’:</b>

<i>Nêu diễn biến tâm lí và thái độ của Dế Mèn trong</i>
<i>việc trêu Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt? </i>

HS trình bày, GV nhận xét, chốt ý.

<i>?Theo em sự ăn năn, hối lỗi của Dế Mèn có cần thiết</i>
<i>khơng? Có thể tha thứ khơng? Vì sao?</i>

- Cần, vì kẻ biết lỗi sẽ tránh được lỗi. Khó tha thứ vì
sự hối lỗi không cứu được người đã chết.

<i>?Qua sự việc ấy, Dế Mèn đã rút ra bài học đường đời</i>
<i>đầu tiên cho mình. Bài học ấy là gì?</i>

HS trả lời,GV nhận xét.

<i>?Hình ảnh những con vật được miêu tả trong </i>
<i>truyện có giống với chúng trong thực tế khơng? Có</i>

<i>điểm nào của con người được gắn cho chúng?</i>

- Khơng giống thực tế vì chúng đã được nhân hoá,
được gán những điểm của con người. Dế Mèn kiêu
căng nhưng biết hối lỗi. Dế Choắt yếu đuối nhưng biết
tha thứ. Cốc tự ái, nóng nảy.

<i>?Em có biết tác phẩm nào viết về lồi vật có cách viết</i>
<i>tương tự như truyện này?</i>

- Con hổ có nghĩa, Đeo nhạc cho Mèo, Cóc kiện trời.

<i>?Nêu giá trị nghệ thuật của đoạn trích?</i>

HS trả lời, GV nhận xét, chốt ý.

không quan tâm giúp đỡ Dế Choắt.
+ Gọi Dế Choắt là “chú mày”.

+ Dưới mắt Dế Mèn, Dế Choắt yếu ớt,
xấu xí, lười nhác, đáng khinh.

- Trêu chọc chị Cốc dẫn đến cái chết của
Dế Choắt.

+ Lúc đầu huênh hoang_đắc chí khi trêu
chọc chị Cốc_sợ hãi khi nghe Cốc mổ
Choắt_hoảng hốt khi thấy Dế Choắt thoi

thóp_hối hận và xót thương khi Choắt chết.

<b>* Bài học: Tính kiêu căng của tuổi trẻ có</b>
thể làm hại người khác khiến ta phải ân
hận suốt đời

<b>3.Nghệ thuật:</b>

- Kể chuyện kết hợp với miêu tả.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Gọi HS đọc ghi nhớ SGK.

<b>Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập. (7p)</b>

GV hướng dẫn HS làm BT 1: Gọi HS đọc yêu cầu
của bài tập 1 trong vở bài tập.

<i>?Hãy thử hình dung tâm trạng của Dế Mèn sau khi</i>
<i>chôn cất Dế Choắt và viết lại đoạn văn tả lại tâm</i>
<i>trạng ấy theo lời của dế Mèn ?</i>

- Hướng dẫn HS tham khảo phần gợi ý trong sách bài
tập trang 4-5, rồi viết đoạn văn.

- Gọi 1 HS lên bảng viết, các HS khác làm bài trong
vở bài tập; nhận xét, sửa chữa, chấm điểm.

gần gũi với trẻ thơ.

- Các phép tu từ: Nhân hóa, so sánh…

- Lựa chọn lời văn giàu hình ảnh, cảm
xúc.

<b>Ghi nhớ:SGK/11</b>
<b>III. Luyện tập:</b>
1.Bài tập 1:
Viết đoạn văn:

<i>4.4.Tổng kết</i>

<b>Câu hỏi 1: </b> Em hãy tóm tắt ngắn gọn đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên”?

<b>Đáp án: </b>Dế mèn rất tự hào với vẻ đẹp cường tráng và sức khỏe của mình nên xem thường tất

cả mọi người xung quanh. Cậu khinh miệt người bạn ở gần hang gọi anh ta là Dế Choắt bởi
anh ta quá ốm yếu. Dế Mèn đã trêu chị Cốc rồi lùi vào hang sâu. Chị Cốc tưởng Dế Choắt
nên đã mổ anh ta trọng thương. Trước lúc chết Choắt khuyên Mèn nên chừa thói hung hăng
và làm gì cũng phải biết suy nghĩ . Đó là bài học đường đời đầu tiên của chú.

<b>Câu hỏi 2:Nêu nhận xét của em về nhân vật Dế Mèn? Qua đĩ, em rút ra bài học gì cho bản thân?</b>
<b> Đáp án: Dế Mèn cĩ vẻ đẹp cường tráng nhưng tính tình kiêu căng, tự phụ, hung hăng hống hách, </b>
xốc nổi…Qua bài học đầu tiên của Dế Mèn chúng ta rút ra bài học phải biết sống đồn kết với mọi

người…. đó là bài học về tình thân ái; phê phán những kẻ kiêu căng...
<i><b>GD tư tưởng cho HS.</b></i>

<i>4.5.Hướng dẫn học tập : </i>

+ Học bài, hiểu, nhớ được ý nghĩa và nghệ thuật độc đáo của truyện.
+ Làm các bài tập trong vở bài tập.

+ Tìm đọc toàn bộ truyện “Dế Mèn phiêu lưu kí”.

+ Chuẩn bị: “ Sơng nước Cà Mau”: Tìm hiểu tác giả - tác phẩm, nội dung, nghệ thuật của
truyện, trả lời các câu hỏi SGK.

</div>

<!--links-->