<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Tuần: 21- Tiết 77
Ngày dạy: 7/01/2015
<i><b>1.MỤC TIÊU:</b></i>

<i>1.1.Kiến thức: </i>

- HĐ 1: HS biết: sơ giản về tác giả và tác phẩm “Đất rừng phương Nam”

- HĐ 2: Cảm nhận được sự phong phú và độc đáo của thiên nhiên và cuộc sống con người ở
một vùng đất phương Nam của tổ quốc.

HS hiểu, nắm được tác dụng của nghệ thuật miêu tả sông nước.
- HĐ 3: Biết những con sông ở Tây Ninh

<i>1.2.Kĩ năng:</i>

- HĐ 1: Thực hiện thành thạo kĩ năng đọc diễn cảm phù hợp nội dung văn bản.

-HĐ 2: Thực hiện được kĩ năng nhận diện văn bản truyện hiện đại có yếu tố miêu tả kết hợp
thuyết minh.

- Thực hiện thành thạo kĩ năng nhận biết các biện pháp nghệ thuật sử dụng trong văn bản
- HĐ 3: Thực hiện được kĩ năng vận dụng chúng khi làm văn miêu tả thiên nhiên.

<i>1.3. Thái độ</i> :

- Có thói quen quan sát, so sánh khi viết văn miêu tả

- Giáo dục cho học sinh ý thức học tập nghệ thuật miêu tả đặc sắc của tác giả và
tình cảm u thương, gắn bó q hương.

- Giáo dục HS ý thức bảo vệ môi trường thiên nhiên.
<i><b>2. NỘI DUNG HỌC TẬP</b></i>

- Thiên nhiên và hoạt động của con người ở vùng sơng nước Cà Mau, tình cảm của tác giả
đối với quê hương.

- Nghệ thuật miêu tả cảnh độc đáo của tác giả
<i><b>3.CHUẨN Bị:</b></i>

<i>3.1.Giáo viên: Tranh ảnh về sông nước Cà Mau.</i>

<i>3.2.Học sinh: Đọc văn bản, tìm hiểu về tác giả, phong cảnh, con người ở sông nước Cà Mau.</i>
<i><b>4.TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP</b><b> : </b></i>

<i>4.1.Ổn định tổ chức và kiểm diện:</i>

Giáo viên kiểm diện: 6A5: ...
<i>4.2.Kiểm tra miệng:</i>

<i><b>Câu 1: Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn là gì? (8 đ)</b></i>

Đáp án: Khinh thường Dế Choắt, trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt.



Ở đời mà có thói hung hăng, bậy bạ, có óc mà khơng biết nghĩ sớm muộn rồi cũng mang vạ
vào mình.

<i><b>Câu 2: Em hãy cho biết văn bản “Sông nước Cà Mau” là tác phẩm của ai? (2đ)</b></i>
Đáp án: Đoàn Giỏi

<i>4.3.Tiến trình bài học:</i>

Có lẽ , nhắc đến bộ phim “Đất Phương Nam”thì các em ở đây ai cũng biết. Đó là bộ phim nhiều
tập rất hay đã để lại trong lòng khán giảnhiều ấn tượng sâu sắc. Bộ phim được chuyển thể từ
tác phẩm văn học “Đất rừng Phương Nam” của Đoàn Giỏi. “Sơng nước Cà Mau” là đoạn trích
từ chương XVIII trong truyện “Đất rừng Phương Nam” mà chúng ta sẽ học hôm nay.

<b>HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS</b> <b>NỘI DUNG </b>

<b>Hoạt động 1: (10P)</b> <b>I. Đọc – hiểu văn bản:</b>

<b>SÔNG NƯỚC CÀ MAU</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc: giọng hâm hở,
liệt kê, giới thiệu, nhấn mạnh các tên riêng.

-Đoạn đầu đọc chậm, giọng miên man, đều đều,
càng về sau, tốc độ đọc càng nhanh dần lân, đến
đoạn tả chợ, đọc giọng vui, linh hoạt.

Giáo viên đọc mẫu, gọi học sinh đọc, kể
Nhận xét, sửa sai.

<i>?Dựa vào chú thích dấu sao (sgk/20) em hãy giới</i>
<i>thiệu vài nét về nhà văn Đoàn Giỏi?</i>

-> Đoàn Giỏi (1925-1989),quê ở Tiền Giang. Ông
viết văn từ thời kháng chiến chống thực dân Pháp
(1946-1954)

<i>? Tác phẩm“Đất rừng phương Nam”được sáng tác</i>
<i>vào năm mấy?Nội dung của nó?</i>

-> -“Đất rừng phương Nam”(1957)

-Là truyện dài nổi tiếng nhất của Đoàn Giỏi kể
về quãng đời lưu lạc của bé An –nhân vật chính –
tại vùng đất rừng U Minh ,miền Tay Nam Bộ trong
nhũng năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
- Là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của
văn học thiếu nhi nước ta. Từ khi ra mắt bạn đọc
(1957), nó đã có sức hấp dẫn lâu bền với nhiều thế
hệ bạn đọc nhỏ tuổi cho đến tận ngày nay. Bộ
phim “Đất Phương Nam” (kịch bản phim có cải
tiến ít nhiều nên có chỗ khơng hồn tồn như trong
truyện)

<i>? Bài văn “Sơng nước Cà Mau” được trích từ </i>
<i>chương mấy của tác phẩm “Đất rừng phương </i>
<i>Nam”?</i>

*Giải thích từ khó: Mái giầm; nói trại; trấn; cút
(sgk/21)

<b>Hoạt động 2: Phân tích văn bản. (20P)</b>

<i>?Bài văn miêu tả cảnh gì? Theo trình tự như thế</i>
<i>nào?</i>

-Miêu tả cảnh quan sông nước vùng Cà Mau ở cực
Nam của Tổ quốc.

Trình tự miêu tả là đi từ những ấn tượng chung về
thiên nhiên vùng đất Cà Mau rồi tập trung miêu tả và
thuyết minh về các kênh rạch sơng ngịi với cảnh vật
hai bên bờ, cuối cùng là cảnh chợ Năm Căn họp
ngay trên mặt sơng.

<i>?Dựa vào trình tự miêu tả, em hãy tìm bố cục của</i>
<i>bài văn?</i>

*3 phần:

- Phần 1: Từ đầu… “màu xanh đơn điệu”: Ấn tượng

1. Đọc-kể

2. Chú thích:

<b>a.</b>Tác giả, tác phẩm:

- Đồn Giỏi (1925-1989), q ở Tiền
Giang.

-“Sơng nước Cà Mau” là đoạn trích từ
chương XVIII trong truyện “Đất rừng
Phương Nam”(1957)

<i><b>b.Giải nghĩa từ: sgk/21</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

ban đầu về toàn cảnh.

- Phần 2: “Từ khi”… “khói sóng ban mai”: Cảnh
kênh rạch sơng ngịi.

- Phần 3: Cịn lại: Cảnh chợ Năm Căn.

<i>?Hãy hình dung vị trí quan sát của người miêu tả. Vị</i>
<i>trí ấy có thuận lợi gì cho việc quan sát và miêu tả?</i>

- Người miêu tả ở vị trí: trên con thuyền xi theo
các kênh rạch vùng Cà Mau đổ ra sông Năm Căn rồi
dừng lại ở chợ Năm Căn



miêu tả cảnh quan vùng rộng lớn theo một trình tự
thiên nhiên hợp lí.

<i>?Trong đoạn văn (Từ đầu…”màu xanh đơn điệu”)</i>
<i>tác giả đã tả ấn tượng ban đầu bao trùm về sông</i>
<i>nước vùng Cà Mau. Ấn tượng ấy như thế nào và</i>
<i>được cảm nhận qua những giác quan nào?</i>

- Tác giả đã tập trung miêu tả khung cảnh thiên
nhiên qua sự cảm nhận của thị giác và thính giác -hai
cơ quan có khả năng nắm bắt nhanh, nhạy nhất các
đặc điểm của đối tượng (đặc biệt là cảm giác về màu
xanh bao trùm và tiếng rì rào bất tận của rừng cây,

sóng, gió).

<i>?Em hình dung như thế nào về cảnh sông nước Cà</i>
<i>Mau qua ấn tượng ban đầu của tác giả?</i>

<i>?Khi miêu tả tác giả đã dùng nghệ thuật gì?</i>

<i>?Em cảm nhận được thiên nhiên nơi đây như thế</i>
<i>nào?</i>

Giới thiệu với HS tranh về sơng ngịi, kênh rạch ở
Cà Mau.

<i>?Em có nhận xét gì về cách đặt tên cho các dịng</i>
<i>sơng, con kênh ở vùng Cà Mau?</i>

-Không phải bằng những danh từ mĩ lệ mà cứ theo
đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên, rất dân
dã, mộc mạc, theo lối dân gian.

<i>?Những địa danh này gợi ra những đặc điểm gì về</i>
<i>thiên nhiên vùng Cà Mau?</i>

-Thiên nhiên ở đây còn rất tự nhiên, hoang dã, phong
phú.

<i>?Mơi trường thiên nhiên này có lợi ích gì cho cuộc</i>
<i>sống của chúng ta?</i>

-Giúp cân bằng sinh thái, khơng khí trong lành,

cung cấp nguồn ô xi quý giá…

<i>?Theo em, trước những cảnh thiên nhiên hoang dã</i>
<i>như vậy chúng ta phải làm gì?</i>

-Phải có ý thức bảo vệ mơi trường tự nhiên, bởi vì
bảo vệ mơi trường là bảo vệ chính cuộc sống của
chúng ta.

<b>1.Ấn tượng ban đầu về tồn cảnh sơng</b>
<b>nước Cà Mau:</b>

- Sơng ngịi, kênh rạch chi chít như
mạng nhện.

- Trời, nước, cây toàn một màu sắc
xanh.

- Tiếng rì rào bất tận của rừng cây, của
sóng, gió.

<i>* Nghệ thuật: So sánh, dùng tính từ, từ láy</i>
để miêu tả _ độc đáo.



Thiên nhiên còn hoang sơ, đầy hấp dẫn và
bí ẩn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i>Giảng thêm: thiên nhiên khắc nghiệt, thiên tai liên</i>

tiếp xảy ra cũng là do con người chúng ta khơng có ý
thức bảo vệ.

<i><b>Giáo dục học sinh ý thức bảo vệ môi trường tự</b></i>
<i><b>nhiên, bảo vệ thiên nhiên hoang dã.</b></i>

<i>Giảng thêm: Ở đoạn trích này tác giả khơng chỉ miêu</i>
tả về cảnh sơng nước Cà mau mà cịn thuyết minh,
giải thích về những địa danh.Ví dụ: gọi rạch “Mái
Giầm” vì hai bên bờ…lá xanh hình chiếc bơi chèo
nhỏ _ tích hợp sơ giảng về hai thể văn: thuyết minh,
giải thích các em sẽ được học kĩ hơn trong chương
trình 8, 9.

<b>Gọi học sinh đọc lại đoạn “thuyền chúng tơi…ban</b>
<b>mai”</b>

<i>?Tìm những chi tiết nói về sự rộng lớn và hùng vĩ</i>
<i>của dịng sơng Năm Căn và rừng đước? Tác giả</i>
<i>thành công với những nghệ thuật gì?</i>

Cho học sinh thảo luận 4’, trình bày.

Gọi học sinh nhận xét. Giáo viên nhận xét, chốt ý.

<b>Giáo dục học sinh ý thức lựa chọn từ ngữ và sử</b>
<b>dụng biện pháp tu từ phù hợp khi viết văn</b>

<i>?Trong câu “thuyền chúng tơi… xi về Năm Căn”</i>
<i>có những động từ, cụm động từ nào chỉ cùng một</i>

<i>hành động của con thuyền ?</i>

-Chèo thốt, đổ ( ra), xi (về)

<i>?Theo em có thể thay đổi trình tự của những động</i>
<i>từ trên hay khơng? Vì sao?</i>

-Khơng. Vì các động từ đó đã được sắp xếp theo
một trình tự hợp lí:

+Thốt qua: con thuyền vượt qua một nơi nguy hiểm
+Đổ ra: con thuyền từ con kênh nhỏ trơi ra dịng
sơng lớn.

+Xi về: con thuyền nhẹ nhàng xuôi theo dịng
nước về Năm Căn.

<i>?Em có nhận xét gì về việc dùng từ ngữ và sắp xếp</i>
<i>ý?</i>

-Chọn lọc từ ngữ chính xác, tinh tế, sắp xếp theo
một trình tự hợp lí.

<b>Giáo dục học sinh ý thức lựa chọn từ ngữ và biết</b>
<b>sắp xếp ý theo một trình tự hợp lí khi viết văn.</b>

<i>?Tìm trong đoạn văn những từ miêu tả màu sắc của</i>
<i>rừng đước và nhận xét về cách miêu tả màu sắc của</i>
<i>tác giả?</i>

-Tác giả đã diễn tả màu xanh của rừng đước với ba
mức độ sắc thái: màu xanh lá mạ, màu xanh rêu,
màu xanh chai lọ_ một màu xanh. Miêu tả các lớp
cây đước từ non đến già nối tiếp nhau.

<i>?Em có nhận xét gì về cách miêu tả của tác giả?</i>
-Rất độc đáo.

-Dịng sơng Năm Căn mênh mông, rộng
hơn ngàn thước.

-Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như
thác.

-Cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên
hụp xuống như người bơi ếch giữa những
đầu sóng trắng.

-Rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy
trường thành vô tận.

Rộng lớn, hùng vĩ .

<i>Nghệ thuật: dùng từ láy, hình ảnh so sánh</i>



</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>Giáo dục học sinh ý thức học tập cách miêu tả</b>
<b>đặc sắc của tác giả.</b>

Giáo viên cho học sinh xem tranh về chợ nổi Năm
Căn. Giáo viên giới thiệu sơ lược vài nét độc đáo của
chợ nổi này.

<i>?Tìm những chi tiết tiêu biểu nói về cảnh sinh hoạt</i>
<i>của chợ Năm Căn? (họp chợ vào thời gian nào? Ở</i>
<i>đâu? Mua bán những gì? Người bán hàng như thế</i>
<i>nào?)</i>

<i>?Qua những chi tiết giới thiệu trên, em có nhận xét</i>
<i>về cảnh sinh hoạt ở chợ Năm Căn như thế nào?</i>
<i>?Qua bài văn này, em cảm nhận được gì về vùng Cà</i>
<i>Mau – cực Nam của Tổ quốc?</i>

-Thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ, cảnh họp chợ trên
sông thật độc đáo.

<i>?Nêu cảm nghĩ chung của em về thiên nhiên sông</i>
<i>nước cà Mau?</i>

-Đẹp, nên thơ, độc đáo, khiến ta cảm thấy tự hào và
thêm yêu quê hương, đất nước Việt Nam của chúng
ta.

<i>? Em hãy nêu nhận xét chung về nghệ thuật được sử</i>
<i>dụng trong tồn đoạn trích?</i>

Gọi học sinh đọc ghi nhớ SGK/23

<b>Giáo dục học sinh về lòng yêu mảnh đất cực Nam,</b>

<b>yêu Tổ quốc Việt Nam, tích hợp rèn kĩ năng viết</b>
<b>văn miêu tả.</b>

<b>Hoạt động 3:Hướng dẫn học sinh luyện tập (5P)</b><i><b>.</b></i>
Hướng dẫn học sinh về nhà làm bài tập 1.

Gọi học sinh đọc yêu cầu của bài tập 2.

<i>?Ở Tây Ninh chúng ta có những con sơng nào? Em</i>
<i>có những hiểu biết gì về con sơng ấy?</i>

Sơng Vàm Cỏ Đông chảy từ biên giới Việt Nam,
Căm-pu- chia tại xã Tân Đông, Tân Châu rồi qua
các địa danh: Tân Biên, Châu Thành, Bến Cầu, Hòa
Thành, Gò Dầu, Trảng Bàng dài hơn 150 km, vì có
nhiều nhánh sơng nhỏ nên rất thuận tiện cho việc lưu
thơng hàng hóa từ nơi khác đến và ngược lại, tiêu
biểu là cảng Bến Kéo (Hòa Thành).

Yêu cầu học sinh làm bài vào VBT.

<b>3.Cảnh chợ Năm Căn:</b>

 Họp chợ vào ban đêm, trên thuyền
 Mua bán rất nhiều thứ.

 Dân cư nhiều nước tập trung bn

bán, đa dạng về màu sắc, trang phục, tiếng
nói.

 Người bán hàng rất cởi mở.

Tấp nập, đông vui, trù phú và độc

đáo.

*Nghệ thuật:

- Miêu tả từ bao quát đến cụ thể.

- Từ ngữ gợi hình, chính xác, BPTT: so
sánh…

- Sử dụng ngôn ngữ địa phương.
- Kết hợp miêu tả và thuyết minh.

<b>Ghi nhớ SGK/23</b>
<b>III. Luyện tập:</b>

Bài 2:

Sông Vàm Cỏ Đơng, sơng Sài Gịn, ( sơng
Tha La là một nhánh của sơng Sài Gịn).

<i>4.4.Tổng kết : </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Đáp án: Đoàn Giỏi (1925 -1989), quê Tiền Giang, viết văn từ thời kháng chiến chống Pháp.
<i><b>Câu 2: Qua tìm hiểu văn bản “Sơng nước Cà mau” em cảm nhận gì về vùng đất này? Tình cảm của</b></i>
em như thế nào về vùng đất cực Nam của Tổ quốc như thế nào?

Đáp án: Cảnh sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống hoang dã. Chợ Năm
căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú, độc đáo ở vùng đất tận cùng phía Nam Tổ quốc.

<i><b>Câu 3: Em học tập được điều gì ở nghệ thuật tả cảnh của nhà văn Đoàn Giỏi?</b></i>

Đáp án: Quan sát kĩ, tả chi tiết, cụ thể, chọn lọc từ ngữ, sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật để miêu
tả, làm cho bài văn miêu tả hay hơn, ấn tượng hơn…

Liên hệ giáo dục học sinh ý thức học tập nghệ thuật miêu tả của tác giả.

<i>4.5.Hướng dẫn học tập</i>

+ Đọc, tóm tắt lại nội dung văn bản: “Sông nước Cà mau”

+Nhớ những chi tiết miêu tả đặc sắc, các chi tiết sử dụng phép so sánh và hiểu ý nghĩa của
các chi tiết đó.

+ Chuẩn bị bài :“Bức tranh của em gái tơi”: Đọc, tóm tắt, tìm hiểu nội dung ý nghĩa, chú ý
nhân vật Kiều Phương và nhân vật người anh.

</div>

<!--links-->