MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN KIỂM
TOÁN CHU TRÌNH HÀNG TỒN KHO TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO
TÀI CHÍNH DO CÔNG TY DỊCH VỤ TƯ VẤN TÀI CHÍNH KẾ TOÁN
VÀ KIỂM TOÁN THỰC HIỆN.
I. NHẬN XÉT CÔNG TÁC KIỂM TOÁN CHU TRÌNH HÀNG TỒN KHO DO AASC
THỰC HIỆN.
1. Một số nhận xét về hoạt động kiểm toán của Công ty Dịch vụ Tư vấn
Tài chính, Kế toán và Kiểm toán.
Hoạt động kiểm toán ở nước ta tuy mới ra đời song cũng đã phần nào hình
thành trong nhận thức của mọi người về bản chất của hoạt động kiểm toán cũng
như vai trò của nó đối với nền kinh tế thị trường. Với sự nỗ lực của chính mình và
kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực kiểm toán AASC đã thực hiện hàng ngàn
cuộc kiểm toán với chất lượng cao cho các khách hàng hoạt động trong mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội, đã và đang khẳng định uy tín của mình trên thị trường
kiểm toán mới mẻ ở Việt Nam.
Để đạt được những thành công đó, AASC đã tận dụng tối đa những lợi thế
của mình trong đó đầu tiên phải kể đến là sự lãnh đạo của Ban giám đốc Công ty.
Ban giám đốc của AASC đều là những người có kinh nghiệm và trình độ chuyên
môn, hoạt động nhiều năm trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán. Năng động trong
khai thác thị trường, chủ động tham gia trực tiếp vào giai đoạn lập kế hoạch chiến
lược và lên kế hoạch kiểm toán cho các phòng nghiệp vụ. Định kỳ, Ban giám đốc
thực hiện trao đổi, đánh giá kết quả hoạt động và giải quyết những vướng mắc
trong quá trình thực hiện cung cấp dịch vụ tại các phòng nghiệp vụ.
Thứ hai, đóng góp vào thành công chung của AASC không thể không kể tới
đội ngũ nhân viên. Có thể nói AASC có đội ngũ nhân viên vừa mạnh về số lượng
và chất lượng, trẻ, năng động có kiến thức và kỹ năng chuyên môn, sáng tạo trong
công việc. Hàng năm nhân viên của Công ty đều được đào tạo, bồi dưỡng cập nhật
kiến thức mới nhằm nâng cao trình độ chuyên môn qua các khoá tập huấn. Mặt
khác, mỗi nhân viên của AASC đều nhận thức được trách nhiệm và nhiệm vụ của
mình trong công việc cũng như trong nỗ lực nâng cao chất lượng dịch vụ và uy tín
của Công ty.

Tiếp theo phải nói tới nỗ lực của Công ty trong việc xây dựng cho mình các
chương trình, phương pháp kiểm toán chất lương, hiệu quả. Với trình độ chuyên
môn, sự vận dụng sáng tạo của kiểm toán viên trong hoạt động thực tiễn, kết hợp
với các chuẩn mực kiểm toán, Công ty đã xây dựng cho mình một quy trình kiểm
toán chuẩn, lấy đây là nền tảng cho kiểm toán Báo cáo tài chính. Quy trình kiểm
toán chuẩn này được kiểm toán viên vận dụng sáng tạo, linh hoạt trong thực tiễn
kiểm toán nhằm tối đa hiệu quả kiểm toán. Nhờ đó AASC đã tạo được một vị thế
quan trọng trên thị trường kiểm toán Việt Nam.
Tuy nhiên, hiện nay AASC cũng như các công ty kiểm toán độc lập khác ở
Việt Nam đang vấp phải không ít khó khăn khiến cho hoạt động kiểm toán chưa
thực sự xứng đáng với tầm quan trọng của nó. Mới chỉ hoạt động trong lĩnh vực
kiểm toán hơn 10 năm, nhưng hiện nay AASC đã và đang chịu sự cạnh tranh gay
gắt của các công ty kiểm toán hoạt động ở nước ta, đặc biệt là các công ty kiểm
toán nước ngoài có nhiều thuận lợi về quy mô, kinh nghiệm hoạt động.
Cho đến nay, hoạt động kiểm toán vẫn còn mới mẻ ở nước ta, đa số các nhà
quản lý, các công ty chỉ biết đến kiểm toán ở khía cạnh kiểm tra kế toán mà chưa
hiểu hết được bản chất cũng như lợi ích mà kiểm toán đem lại. Nhiều đơn vị thực
hiện kiểm toán chỉ để đối phó hay theo yêu cầu của cấp trên mà không xuất phát từ
nhu cầu thực tế của bản thân đơn vị. Từ đó nảy sinh thái độ dè dặt, thiếu hợp tác
của khách hàng. Khách hàng vẫn chưa thực sự tin tưởng vào chất lượng của kiểm
toán.
Với AASC, từ thực tiễn kiểm toán Công ty đã tổng kết và xây dựng cho mình
quy chình kiểm toán cũng như các chương trình kiểm toán đặc thù nhằm nâng cao
chất lượng cuộc kiểm toán. Tuy nhiên các quy trình, chương trình kiểm toán đang
trong giai đoạn hoàn thiện do đó vẫn còn nhiều bất cập trong thực hiện.
Mặt khác, hiện nay lĩnh vực kiểm toán vẫn chưa có được vị trí pháp lý sứng
đáng với vai trò của nó. Các kết quả kiểm toán ở nước ta chưa thực sự được chú ý
và tôn trọng. Điều đó được thể hiện rất rõ trong thực tế, có nhiều trường hợp kết
quả kiểm tra của các cơ quan tài chính mà chủ yếu là cơ quan thuế không nhất trí
với kết quả kiểm toán. Sự thiếu thống nhất đó đã gây ra không ít khó khăn cho

khách hàng và ngay cả công ty.
Ngoài ra, môi trường pháp lý cho hoạt động kiểm toán vẫn chưa ổn định. Các
chuẩn mực kiểm toán đang trong quá trình xây dựng và hoàn thiện, các nghị định,
thông tư về chế độ kế toán chưa rõ ràng cũng là những khó khăn cho các kiểm toán
viên trong quá trình thực hiện kiểm toán.
2. Những nhận xét về công tác kiểm toán chu trình hàng tồn kho do
AASC thực hiện.
Nhìn chung, quá trình kiểm toán Báo cáo tài chính nói chung và kiểm toán
khoản mục hàng tồn kho nói riêng từ khâu lập kế hoạch kiểm toán đến phát hành
báo cáo kiểm toán đã được AASC tuân thủ khá chặt chẽ các chuẩn mực kiểm toán
và kế toán Việt nam, chuẩn mực kiểm toán quốc tế được thừa nhận, chương trình
kiểm toán chung của công ty. Điều này được thể hiện rất rõ ràng trong từng bước
công việc của cuộc kiểm toán.

Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán.
Nhận thức rõ việc lập kế hoạch kiểm toán sẽ hỗ trợ đắc lực cho việc thực hiện
kiểm toán có hiệu quả, giảm thiểu được chi phí và nâng cao được chất lượng của
cuộc kiểm toán nên đối với mỗi khách hàng, trước khi thực hiện kiểm toán AASC
đều lập kế hoạch chung cho cuộc kiểm toán và cụ thể cho từng phần hành.
Đối với chu trình hàng tồn kho, trước khi thực hiện kiểm toán kiểm toán viên
của Công ty luôn tuân thủ các bước công việc để lập kế hoạch từ tìm hiểu về hàng
tồn kho của khách hàng, tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ đối với hàng tồn kho,
đánh giá tính trọng yếu rủi ro...và lập kế hoạch cụ thể để thực hiện kiểm toán.
Việc tìm hiểu về hàng tồn kho và hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng
đối với hàng tồn kho được các kiểm toán viên thực hiện thông qua trao quan sát,
trao đổi với khách hàng, ngoài ra AASC cũng đã thiết kế hệ thống các bảng câu hỏi
tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ trong đó có thiết kế riêng cho chu trình hàng
tồn kho. Tuy đây chỉ là những câu hỏi khái quát nhưng đã góp phần nâng cao độ
chính xác và tin cậy cho kiểm toán viên khi đưa ra ý kiến về hệ thống kiểm soát
nội bộ của khách hàng.

Bên cạnh đó, Công ty AASC đã xây dựng được một mô hình đánh giá mức
trọng yếu khá đầy đủ và hợp lý. Tuy vẫn còn ở bước thử nghiệm ban đầu và còn
dựa nhiều vào kinh nghiệm của kiểm toán viên nhưng mô hình này đã là căn cứ
đảm bảo định hướng cho công việc của kiểm toán viên cũng như việc thiết lập các
bút toán điều chỉnh.

Trong thực hiện kiểm toán
Từ khi chính thức cung cấp các dịch vụ kiểm toán, đến nay AASC đã thực
hiện hàng ngìn cuộc kiểm toán báo cáo tài chính cho khách hàng. Từ thực tiễn
kiểm toán, đúc rút kinh ngiệm, AASC đã xây dựng được cho mình hệ thống các
chương trình kiểm toán chung cho các cuộc kiểm toán báo cáo tài chính trong đó
có chương trình kiểm toán cho chu trình hàng tồn kho. Tạo cơ sở thuận lợi cho các
kiểm toán viên khi thực hiện kiểm toán.
Trong quá trình thực hiện kiểm toán kiểm toán viên của AASC tiến theo trình
tự tương đối chặt chẽ theo chương trình kiểm toán của công ty. Tuy nhiên luôn có
sự vận dụng sáng tạo và linh hoạt các thủ tục kiểm toán như: kết hợp nhiều phương
pháp kiểm toán, sử dụng kết hợp tổng hợp với phân tích số liệu, bằng chứng; vừa
nghiên cứu tổng quan, vừa đi sâu điều tra chọn mẫu, khai thác tối đa những biên
bản, những kết luận sẵn có đối với từng khách hàng cụ thể nhằm đưa ra kết luận
chính xác nhất về chu trình này của khách hàng.
Ngoài ra, Công ty AASC đã xây dựng được một hệ thống tham chiếu cho các
tài liệu thu thập được cũng như giấy tờ làm việc của kiểm toán viên một cách có
hệ thống, rõ ràng và khoa học thống nhất trong toàn Công ty giúp cho các kiểm
toán viên dễ dàng đối chiếu, liên kết các phần công việc đã thực hiện với nhau,
thuận lợi cho việc soát xét cũng như tra cứu.

Giai đoạn kết thúc kiểm toán.
Giai đoạn kết thúc kiểm toán cũng đối với chu trình hàng tồn kho nói riêng và
toàn bộ báo cáo tài chính nói chung cũng đều được kiểm toán viên tuân thủ chặt
chẽ theo quy trình kiểm toán chung.

Trước khi kết thúc kiểm toán và đưa ra ý kiến về chu trình hàng tồn kho, chủ
nhiệm kiểm toán hay các trưởng nhóm kiểm toán đều thực hiện việc rà soát và
đánh giá lại các bằng chứng kiểm toán cũng như xem xét các sự kiện phát sinh sau
ngày lập Bao cáo tài chính có ảnh hưởng đến kết quả kiểm toán, trường hợp cần
thiết kiểm toán viên Công ty đều thực hiện các thủ tục kiểm tra bổ sung nhằm
khẳng định chính xác mức độ tin cậy của các bằng chứng kiểm toán. Tất cả những
công việc này đều được các kiểm toán viên thực hiện vơi một thái độ thận trọng
thích đáng. Do đó các kết quả kiểm toán của công ty nói chung và cho riêng chu
trình hàng tồn kho đều có tính chính xác cao, là điều kiện thuận lợi cho việc phát
hành báo cáo kiểm toán và thư quản lý.
Qua kết quả của các cuộc kiểm toán tại AASC, cho thấy với trình độ nghề
nghiệp chuyên môn cao và sự sáng tạo của các kiểm toán viên trong hoạt động
thực tế cùng với việc áp dụng các phương pháp kiểm toán tiên tiến đã chứng tỏ
những ưu điểm trong quy trình kiểm toán báo cáo tài chính nói chung và kiểm toán
chu trình hàng tồn kho nói riêng.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện kiểm toán đối với chu trình hàng tồn kho,
Công ty cũng gặp phải những khó khăn nhất định. Xin đơn cử một số khó khăn mà
kiểm toán viên và Công ty và kiểm toán viên thường gặp trong quá trình thực hiện
kiểm toán chu trình hàng tồn kho dưới đây:
Trước hết là khó khăn cho công ty kiểm toán và các kiểm toán viên khi thực
hiện tìm hiểu khách hàng, tìm hiểu và đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của
khách hàng, khó khăn trong việc tham gia kiểm kê cuối kỳ nhất là với các khách
hàng cánh xa về vị trí địa lý.
Tiếp đến phải kể tới khó khăn trong kiểm toán số dư hàng tồn kho cho khách
hàng đầu tiên, nhất là khi kiểm toán viên được bổ nhiệm thực hiện kiểm toán sau
ngày kết thúc niên độ. Công việc xác định số dư hàng tồn kho lúc này rất khó khăn
và tốn nhiều thời gian cũng như chi phí do kiểm toán viên phải thực hiện rất nhiều
thủ tục kiểm toán bổ sung, tuy nhiên nhiều khi kết quả thu được nhiều khi không
như mong muốn.
Do doanh nghiệp thường có rất nhiều khoản mục hàng tồn kho như các loại

nguyên vật liệu, các loại thành phẩm...các kho hàng lại đựoc bố trí ở nhiều địa
điểm khác nhau do đó rất khó khăn cho các kiểm toán viên trong quá trình thực
hiện thủ tục kiểm kê vật chất. Nhiều trường hợp kiểm toán viên không có điều kiện
tham gia vào cuộc kiểm kê nên thừa nhận kết quả kiểm kế của đơn vị, mặt khác do
tính đa dạng của hàng tồn kho, các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan là tương
đối lớn do đó kiểm toán viên không thể kiểm toán toán diện chu trình mà thường
thực hiện chọn mẫu để kiểm toán do đó dễ gặp rủi ro khi đưa ra các ý kiến sau
kiểm toán.
Có thể nói, hiện tại địa vị pháp lý của kiểm toán độc lập ở nước ta là chưa
cao, điều này cũng gây ra rất nhiều khó khăn cho kiểm toán viên khi thực hiện
kiểm toán. Cụ thể, khi cần các bên thứ ba độc lập cung cấp các bằng chứng kiểm
toán như thư xác nhận, các tài liệu liên quan đến các hoạt động của khách hàng
như hợp đồng kinh tế mua bán hàng hoá...kiểm toán viên thường mất rất nhiều thời
gian làm ảnh hưởng đến tiến độ cuộc kiểm toán, đôi khi còn nhận được thái độ bất
hợp tác của họ.
II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TOÁN HÀNG
TỒN KHO DO AASC THỰC HIỆN.
1. Sự cần thiết phải hoàn thiện kiểm toán hàng tồn kho tại AASC.
Quá trình tiêu thụ có ý nghĩa rất quan trọng đối mọi doanh nghiệp sản xuất
trong nền kinh tế thị trường. Sản phẩm sản xuất được tiêu thụ nghĩa là sản phẩm
cũng như doanh nghiệp được thị trường chấp nhận, đây là yếu tố sống còn đối với
bất kỳ một doanh nghiệp nào. Kết quả của quá trình này là chỉ tiêu biểu hiện cho
sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp và luôn là đối tượng quan tâm của nhiều
người.