UBND THÀNH PHỐ BẢO LỘC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
PHÒNG GIÁO DỤC-ĐÀO TẠO Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
KẾ HOẠCH TỔ CHỨC HỘI NGHỊ CHUYÊN ĐỀ
“TÍCH HỢP GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC-KỸ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH THÔNG QUA CÁC MÔN HỌC VÀ
HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP”
-Thực hiện nhiệm vụ năm học 2010-2011 của Phòng Giáo dục –Đào tạo TP Bảo
Lộc tại công văn số 140/CV-PGD ngày 24/8/2010;
-Được sự phân công của Lãnh đạo Phòng , trường Tiểu học Nguyễn Trãi sẽ tổ chức
01 chuyên đề cấp thành phố trong học kỳ I năm học 2010-2011 với chương trình và nội
dung cụ thể như sau:
CHƯƠNG TRÌNH HỘI NGHI
I.Thời gian : sáng thứ bảy ngày 4 tháng 12 năm 2010
II.Địa điểm : Hội trường A- trường Tiểu học Nguyễn Trãi
III.Thành phần tham dự :
1. Lãnh đạo Phòng GD-ĐT và chuyên viên phụ trách Tiểu học.
2. Thanh tra viên kiêm nhiệm của bậc Tiểu học.
3. Hiệu trưởng,Phó Hiệu trưởng và 2 khối trưởng/trường Tiểu học.
4. Riêng trường Tiểu học Nguyễn Trãi : 5 khối trưởng và giáo viên khối 3.
IV.Chương trình:
1. 7h15 :Tuyên bố lý do,giới thiệu đại biểu
2. Phát biểu khai mạc hội nghị của Lãnh đạo Phòng.
3. Từ 7h30 :
• Dự giờ của cô Nguyễn Thị Hồng Mai,giáo viên lớp 3A6
-Môn : Luyện từ và câu lớp Ba
-Bài : Từ ngữ về nông thôn,thành thị.Dấu phẩy.
• Theo dõi báo cáo chuyên đề của trường sở tại.
• Thảo luận về tiết dạy và nội dung báo cáo.
• Giải đáp thắc mắc của trường.
4.Ý kiến chốt chuyên đề và chỉ đạo thực hiện của Phòng GD-ĐT thành phố.
5.Bế mạc.
Ghi chú : khi đi dự chuyên đề,xin đại diện các trường vui lòng chuẩn bị ý kiến thảo
luận cho một số nội dung sau :
Các câu hỏi thảo luận
• Trong tình hình hiện nay,nhà trường cần phải giáo dục đạo đức (ĐĐ) cho học sinh như
thế nào?
• Anh chị hiểu kĩ năng sống (KNS) là gì? Nội dung giáo dục KNS hiện nay cho học sinh
Tiểu học là gì?Theo anh chị,tiết dạy minh họa đã tích hợp giáo dục cho hs những KNS
nào?
• Biện pháp tích hợp giáo dục ĐĐ và KNS cho học sinh thông qua các môn học và
hoạt động giáo dục nên tiến hành như thế nào cho có hiệu quả?
Chuyên đề về kỹ năng sống 1
BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ
“TÍCH HỢP GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC-KỸ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH THÔNG QUA CÁC MÔN HỌC VÀ
HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP”
A.ĐẶT VẤN ĐỀ
I.Kĩ năng sống (KNS) là gì?
1.Có nhiều quan niệm khác nhau về KNS:
• Theo WHO : là khả năng để có hành vi thích ứng và tích cực,giúp các cá
nhân có thể ứng xử hiệu quả trước các nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng
ngày.
• Theo UNICEF : là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành hành vi
mới.Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức,hình thành thái độ và
kĩ năng.
• Theo UNESCO : KNS gắn với 4 trụ cột của giáo dục là :
Học để biết (learning to know) :gồm các kĩ năng tư duy như tư duy
phê phán,tư duy sáng tạo,ra quyết định,giải quyết vấn đề,nhận thức
được hậu quả…
Học để làm người (learning to be) : gồm các kỹ năng cá nhân như
ứng phó với căng thẳng,kiểm soát cảm xúc,tự nhận thức,tự tin…
Học để chung sống với người khác (learning to live together) : gồm
các kỹ năng xã hội như giao tiếp,thương lượng,tự khẳng định,hợp
tác,làm việc theo nhóm,thể hiện sự cảm thông…
Học để làm (learning to do) : gồm kỹ năng thực hiện công việc và
các nhiệm vụ như kỹ năng đặt mục tiêu,đảm nhận trách nhiệm…
2.Nói tóm lại ,bản chất của KNS chính là :những kĩ năng cần thiết giúp mọi người
có thể cùng chung sống với nhau một cách có chất lượng nhất:
Ứng xử,giao tiếp với mọi người.
Thích nghi với mọi tình huống.
Thân thiện với môi trường.
Làm chủ được cuộc sống.
II.Phân loại KNS:
Trong giáo dục chính quy ở nước ta những năm vừa qua,KNS thường được phân
loại theo các mối quan hệ bao gồm các nhóm sau :
• Nhóm các kỹ năng nhận biết và sống với chính mình ,bao gồm các KNS cụ
thể như : tự nhận thức,xác định giá trị,ứng phó với căng thẳng,tìm kiếm sự
hỗ trợ,tự trọng,tự tin…
• Nhóm các kỹ năng nhận biết và sống với người khác ,bao gồm các KNS cụ
thể như giao tiếp có hiệu quả,giải quyết mâu thuẫn,thương lượng,từ
chối,bày tỏ sự cảm thông,hợp tác…
• Nhóm các kỹ năng ra quyết định môt cách có hiệu quả,bao gồm các KNS
cụ thể như tìm kiếm và xử lí thông tin,tư duy phê phán,tư duy sáng tạo,ra
quyết định,giải quyết vấn đề…
Chuyên đề về kỹ năng sống 2
Tuy nhiên,mọi cách phân loại đều chỉ là tương đối.Trên thực tế,các KNS thường
không tách rời nhau mà có liên quan chặt chẽ đến nhau.
B.NỘI DUNG CHÍNH
I.Tầm quan trọng của việc giáo dục KNS cho học sinh (hs) trong trường phổ
thông:
1.KNS thúc đẩy sự phát triển của cá nhân và xã hội.
2.Giáo dục KNS là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ.
3.Giáo dục KNS nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.
4.Giáo dục KNS cho hs trong các nhà trường là xu thế chung của nhiều nước trên
thế giới.
II.Định hướng giáo dục KNS cho hs trong nhà trường :
1.Mục tiêu :
Trang bị cho hs những kiến thức,giá trị,thái độ và kỹ năng phù hợp.Trên cơ
sở đó hình thành cho hs những hành vi,thói quen lành mạnh,tích cực;loại bỏ những
hành vi,thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ,các tình huống và hoạt động hàng
ngày.
Tạo cơ hội thuận lợi để hs thực hiện tốt quyền,bổn phận của mình và phát
triển hài hoà về thể chất,trí tuệ,tinh thần và đạo đức.
2.Nguyên tắc giáo dục KNS cho hs:
Tương tác thông qua các hoạt động học tập hoặc các hoạt động xã hội
trong nhà trường.
Trải nghiệm qua các tình huống thực tế.
Tiến trình nhận thức-hình thành thái độ-thay đổi hành vi (hoặc hành vi thay
đổi tạo nên sự thay đổi nhận thức và thái độ)
Thay đổi hành vi theo hướng tích cực là mục đích cao nhất của giáo dục
KNS.
Thời gian- môi trường giáo dục :cần thực hiện mọi lúc,mọi nơi,càng sớm
càng tốt.Trong nhà trường,giáo dục KNS được thực hiện trên các giờ học,trong các
hoạt động lao động,đoàn thể-xã hội,hoạt động giáo dục (HĐGD) ngoài giờ lên lớp
và các hoạt động giáo dục khác.
3.Nội dung giáo dục KNS cho hs trong nhà trường:
Bao gồm các KNS cơ bản,cần thiết sau :
KN tự nhận thức.
KN xác định giá trị.
KN kiểm soát cảm xúc
KN ứng phó với căng thẳng
KN tìm kiếm sự hỗ trợ
KN thể hiện sự tự tin
KN giao tiếp
KN lắng nghe tích cực
KN thể hiện sự cảm thông
KN thương lượng
KN giải quyết mâu thuẫn
KN hợp tác
KN tư duy phê phán
KN tư duy sáng tạo
KN ra quyết định
Chuyên đề về kỹ năng sống 3
KN giải quyết vấn đề
KN kiên định
KN đảm nhận trách nhiệm
KN đạt mục tiêu
KN quản lý thời gian
KN tìm kiếm và xử lí thông tin.
Lưu ý : Nội dung giáo dục KNS cho hs trong nhà trường tập trung vào các KN tâm
lí-xã hội ,là những KN được vận dụng trong những tình huống hàng ngày để tương tác
với người khác và giải quyết có hiệu quả những vấn đề,những tình huống của cuộc
sống.Việc hình thành những KN này không loại bỏ mà ngược lại phải gắn kết chặt
chẽ,song hành với các KN học tập như đọc,viết,tính toán…
4.Cách tiếp cận và phương pháp giáo dục KNS cho hs:
4.1.Cách tiếp cận: thực hiện thông qua dạy học các môn học và tổ chức
các HĐGD theo một cách tiếp cận mới,đó là sử dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy
học tích cực để tạo điều kiện,cơ hội cho hs được thực hành,trải nghiệm KNS trong quá
trình học tập.Cách tiếp cận này không làm nặng nề,quá tải thêm nội dung các môn học
và HĐGD mà ngược lại còn làm cho các giờ học và HĐGD trở nên nhẹ nhàng,thiết
thực,bổ ích hơn đối với hs.
4.2.Phương pháp dạy học (PPDH) : trong lĩnh vực này,PPDH được hiểu là
cách thức,là con đường hoạt động chung giữa gv và hs trong những điều kiện dạy học
xác định nhằm đạt tới mục đích dạy học.PPDH có 3 bình diện:
Bình diện vĩ mô : là quan điểm dạy học hướng vào người học,phát
huy tính tích cực của hs…Đây là khái niệm rộng.
Bình diện trung gian: là PPDH cụ thể như đóng vai ,thảo luận,trò
chơi,xử lí tình huống,dạy học nhóm…Đây là khái niệm hẹp.
Bình diện vi mô: là kĩ thuật dạy học như chia nhóm,giao nhiệm
vụ,đặt câu hỏi,kĩ thuật khăn trải bàn,hỏi chuyên gia…Đây là khái niệm nhỏ nhất,thực
hiện các tình huống hành động.
5.Các bước thực hiện một bài giáo dục KNS:
Thường thực hiện theo 4 bước (hoặc 4 giai đoạn) sau :
Khám phá
Kết nối
Thực hành/luyện tập
Vận dụng.
III.Khả năng giáo dục KNS trong môn Tiếng Việt (TV) ở Tiểu học:
1.KNS đặc thù,thể hiện ưu thế của môn TV là kỹ năng giao tiếp,sau đó là kỹ năng
nhận thức,bao gồm nhận thức thế giới xung quanh,tự nhận thức,ra quyết định…
Trong sách giáo khoa môn TV Tiểu học,có nhiều bài học mà tên gọi của nó đã nói
rõ mục tiêu giáo dục các kỹ năng giao tiếp xã hội như : Viết tự thuật,Lập danh sách
hs,Lập thời gian biểu,Viết thiếp chúc Tết,Viết quảng cáo,Viết thư,Điền vào giấy tờ in
sẵn,Làm biên bản cuộc họp,Thuyết trình và tranh luận…Nhiều bài Luyện từ và câu có
nội dung rèn luyện nghi thức lời nói,nhiều bài Tập đọc giới thiệu những văn bản mẫu
chuẩn bị cho việc hình thành một số kỹ năng giao tiếp cộng đồng như mẫu
đơn,thư,quảng cáo,báo cáo,biên bản…hoặc cung cấp những câu chuyện mà qua đó hs
có thể rút ra những nội dung rèn KNS.
Khả năng giáo dục KNS của môn TV không chỉ thể hiện ở nội dung môn học mà
còn được thể hiện qua PPDH của gv.Do đó người gv phải vận dụng các PPDH phát huy
tính tích cực,chủ động,sáng tạo của hs như thực hành giao tiếp,trò chơi học tập,PP nêu
Chuyên đề về kỹ năng sống 4
và giải quyết vấn đề,PP tổ chức hoạt động nhóm,PP hỏi –đáp…Thông qua các hoạt
động học tập,được phát huy trải nghiệm,rènkỹ năng hợp tác,bày tỏ ý kiến cá nhân,đóng
vai…hs có cơ hội rèn luyện,thực hành nhiều KNS cần thiết.
2.Mục tiêu giáo dục KNS trong môn TV:
Việc giáo dục KNS trong môn TV ở Tiểu học nhằm giúp hs bước đầu hình thành
và rèn luyện cho hs các KNS cần thiết,phù hợp lứa tuổi,giúp các em nhận biết được
những giá trị tốt đẹp trorng cuộc sống,biết tự nhìn nhận,đánh giá đúng về bản thân để tự
tin,tự trọng và không ngừng vươn lên trong cuộc sống;biết ứng xử phù hợp trong các
mối quan hệ với người thân,với cộng đồng và với môi trường tự nhiên;biết sống tích
cực,chủ động trong mọi điều kiện,hoàn cảnh.
IV.Tình hình đạo đức và thực hành kĩ năng sống của hs hiện nay :
Hs còn yếu về đạo đức (ĐĐ) và KNS :
• Tình trạng xuống cấp về ĐĐ,lối sống và bạo lực trong một bộ phận hs.
• Ý thức chấp hành pháp luật (luật giao thông,ma túy,trộm cắp…)
• Không có khả năng ứng xử,giao tiếp (thiếu nhất).
• Thiếu khả năng xử lý các tình huống xảy ra trong cuộc sống (bị xâm hại;
trách nhiệm với bản thân,với mọi người,với môi trường…)
V.Nguyên nhân:
• Hs được cha mẹ quá nuông chiều,ít được quan tâm giáo dục ĐĐ và KNS.
• Thói quen,lối sống ích kỉ,không quan tâm đến người khác.
• Xã hội có nhiều biến động xấu làm ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách
của hs.
• Nhà trường chưa có chương trình giáo dục KNS cho hs.
• Người lớn chưa làm gương cho hs.
VI.Một số KNS cần thiết:
KN cơ bản KN nâng cao
Ghi chép,lắng nghe,đọc,nói,viết
(đọc nhanh,tốc kí)
Khai thác thông tin,sáng tạo,làm việc
độc lập,trình bày.
Đặt câu hỏi,trả lời,ghi nhớ,nêu khái
niệm.
Trình bày,quản lý thời gian,giao tiếp.
Phân tích,tổng hợp.
Học quên,học thất bại.
Đàm phán,giải quyết xung đột,quản lý.
VII.Các biện pháp giáo dục ĐĐ và KNS cho hs Tiểu học:
1.Nguyên tắc:
• Tích hợp trong các môn học.
• Tiến hành thường xuyên,liên tục.
Chuyên đề về kỹ năng sống 5