Chất Lợng TDNH của NHTM đối với các DNVVN tại
Việt Nam
1.1. NH thơng mại (NHTM)và TD NH.
1.1.1. NHTM
+ Khái niệm : Theo luật NH ban hành năm 2000: NHTM là tổ chức KD TT
mà hoạt động chủ yếu và thờng xuyên là nhận tiền gửi của KH với trách nhiệm
hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và
làm phơng tiện thanh toán. Nh vậy, NHTM là một tổ chức KD TT thông qua các
nghiệp vụ huy động các NV tạm thời nhàn rỗi trong nền KT để cho vay, đầu t và
thực hiện các nghiệp vụ tài chính khác. Từ định nghĩa chung về NHTM trên, căn
cứ vào tính chất và mục tiêu hoạt động pháp lệnh còn chỉ rõ các loại hình NH
gồm: NH Thơng mại, NH PT, NH Đầu t, NH Chính sách, NH Hợp tác và các loại
hình NH khác.
+ Đặc điểm hoạt động KD của NHTM
Lịch sử của NHTM là lịch sử KD tiền gửi. Từ chỗ làm nhiệm vụ nhận tiền
gửi với t cách là ngời thủ quỹ bảo quản tiền cho ngời sở hữu để nhận những khoản
thù lao, trở thành những chủ thể KD tiền gửi nghĩa là huy động tiền gửi không
những miễn khoản thù lao mà còn trả lãi cho KH gửi tiền để làm vốn cho vay
nhằm tối u khoản lợi nhuận thu đợc.
Trong khi thực hiện vai trò trung gian chuyển vốn từ ngời cho vay sang ng-
ời đi vay, các NHTM đã tự tạo ra những công cụ tài chính thay thế cho tiền làm
phơng tiện thanh toán, trong đó quan trọng nhất là tài khoản tiền gửi không kỳ
hạn thanh toán bằng séc - một trong những công cụ chủ yếu để tiền vận động qua
NH và quá trình đó đa lại kết quả là đại bộ phận tiền giao dịch trong giao lu KT là
tiền qua NH. Do đó, hoạt động của NHTM gắn bó mật thiết với hệ thống lu thông
TT và hệ thống thanh toán trong nớc đồng thời có mối liên hệ quốc tế rộng rãi.
Trong thế giới hiện đại, tính cho đến thời điểm hiện nay thì NHTM và cơ
cấu hoạt động của nó đóng vai trò quan trọng nhất trong thể chế tài chính mỗi n-
ớc. Hoạt động của NHTM đa dạng, phong phú và có phạm vi rộng lớn, trong khi
các tổ chức tài chính khác thờng hoạt động trên một vài lĩnh vực hẹp theo hớng
chuyên sâu.

1.1.2. TD NH.
+ Khái niệm về TD NH :
TD là một phạm trù KT phản ánh mối quan hệ giao dịch giữa hai chủ thể, trong
đó một bên chuyển giao một lợng giá trị sang cho bên kia đợc sử dụng trong một
thời gian nhất định, đồng thời bên nhận đợc phải cam kết hoàn trả theo thời hạn
đã thoả thuận.
TD NH là mối quan hệ TD giữa một bên là NH với một bên là các chủ thể
khác trong nền KT, trong đó NH đóng vai trò vừa là ngời đi vay vừa là ngời cho
vay. Giá (lãi suất) của khoản vay do NH ấn định cho KH vay là mức lợi tức mà
KH phải trả trong suốt khoảng thời gian tồn tại của khoản vay.
Chủ thể tham gia trong quan hệ TD NH là NH, Nhà nớc, DN và hộ dân c. Đối t-
ợng đợc sử dụng để cho vay ở đây là tiền, nó không chịu sự giới hạn theo hàng
hoá, vận động đa phơng đa chiều. Đây là đặc điểm khác biệt giữa TD NH với các
loại hình TD khác.
+ Tác động của CL TD NH đối với PT KT-XH.
- Đảm bảo CL TD NH là điều kiện để NH làm tốt vai trò trung gian thanh toán :
Khi CL TD NH đợc đảm bảo sẽ tăng vòng quay vốn TD, với một khối lợng tiền
nh cũ có thể thực hiện số lần giao dịch lớn hơn, tạo điều kiện tiết kiệm tiền trong
lu thông, củng cố sức mua của đồng tiền.
- CL TD NH tạo điều kiện cho NH làm tốt chức năng trung gian TD trong nền
KT quốc dân: Là cầu nối giữa tiết kiệm và đầu t, TD góp phần điều hoà vốn trong
nền KT. Tăng cờng CL TD NH sẽ giảm thiểu lợng tiền thừa trong lu thông. Điều
đó không chỉ giải quyết mối quan hệ cung cầu về vốn trong nền KT mà còn là
điều kiện mở rộng phạm vi thanh toán không dùng tiền mặt, từ đó tiết kiệm lu
thông cho XH, góp phần vào việc điều hoà và ổn định lu thông TT.
- CL TD NH góp phần kìm chế lạm phát, ổn định TT, tăng trởng KT, tăng uy tín
quốc gia.
- TD NH là công cụ để thực hiện các chủ trơng của Đảng và Nhà nớc về PT KT-
XH theo từng ngành, từng lĩnh vực.
- CL TD NH góp phần lành mạnh hoá quan hệ TD.

+ Tác động của CL TD NH đối với sự tồn tại và PT của các NHTM :
- CL TD NH làm tăng khả năng cung cấp dịch vụ của các NHTM do tạo thêm đ-
ợc các NV từ việc tăng đợc vòng quay vốn TD và thu hút đợc nhiều KH với các
hình thức của SP, dịch vụ tạo ra một hình ảnh tốt về biểu tợng và uy tín của NH và
sự rung thành của KH.
- CL TD NH làm tăng khả năng sinh lợi của các SP, dịch vụ do NH giảm đợc sự
chậm chễ, giảm CP nghiệp vụ, CP quản lý, CP thiệt hại do không thu hồi đợc vốn
đã cho vay và yêu cầu kiểm tra tối thiểu.
- CL TD NH cải thiện tình hình tài chính của NH, tạo thế mạnh cho NH trong
quá trình cạnh tranh.
- CL TD NH tạo điều kiện thuận lợi cho sự tồn tại lâu dài của NH bởi vì CL TD
NH cho phép NH có những KH trung thành và những khoản lợi nhuận để bổ sung
vốn đầu t.
- CL TD NH củng cố mối quan hệ XH của NH bằng những điều kiện lao động
tốt nhất.
1.2.Chất Lợng TDNH của NHTM.
1.2.1.TDNH.
+ Khái niệm TDNH :
Theo quyết định 1627/2001/QĐ_NHNN của thống đốc NHNN Việt Nam :
TDNH là hình thức mà tổ chức TD cho KH vay ngắn hạn nhằm đáp ứng nhu cầu
vốn cho SX, KD, dịch vụ và đời sống.
Thời hạn đối với TDNH đợc tổ chức TD KH thoả thuận tối đa là 12 tháng, đợc
xác định phù hợp với chu kỳ SX, KD và khả năng trả nợ của KH.
+ Vai trò TDNH.
Một là, TDNH góp phần hình thành cơ cấu vốn tối u cho DN. Trong nền KT
thị trờng hiếm có DN nào chỉ sử dụng vốn tự có để hoạt động SXKD. Việc này
không những hạn chế khả năng mở rộng SX của DN mà còn tăng giá vốn của DN
đó. Hiện nay, để thực hiện các quyết định đầu t, một DN có thể sử dụng hai nhóm
NV: vốn tự có (hay vốn cổ phần) hoặc vốn đi vay. Giá vốn của DN đợc tính :
K

0
= KeVe + KdVd
Trong đó:
Ke : Giá vốn cổ phần thể hiện bằng mức lợi nhuận mà ngời sở hữu
cổ phần đợc hởng với t cách là ngời góp vốn.
Kd : Giá vốn vay, chính là lãi suất của khoản tiền vay.
Ve,Vd : Tơng ứng là tỷ lệ sử dụng vốn cổ phần và vốn vay.
Ko : Giá vốn bình quân của DN.
Vì lãi suất tiền vay không phụ thuộc thu nhập để tính thuế, ta có:
Ko = KeVe + Kd(1-T)Vd với T: tỷ lệ thuế TNDN
Rõ ràng càng sử dụng nhiều vốn vay, DN càng lợi dụng đợc NV đang rẻ đi
do ảnh hởng của chính sách thuế. Mặc dù giá vốn cổ phần có thể tăng lên nhằm
bù đắp sự tăng lên của rủi ro tài chính nhng mức tăng của nó nhỏ hơn sự giảm đi
của giá vốn vay, vì trong con mắt của các cổ đông mức rủi ro này đã đợc bù đắp
bởi các lợi thế về thuế.
Về mặt lý thuyết, mặc dù vốn vay có nhiều lợi thế nhng không phải lúc nào
DN cũng vay đợc và muốn vay bao nhiêu tuỳ ý, vì khi vốn vay vợt quá mức nào
đó giá vốn vay sẽ tăng lên và làm tăng CP vốn. Chính vì vậy, DN phải xây dựng
một cơ cấu vốn tối u, đó là sự kết hợp hợp lý nhất các nguồn tài trợ cho KD của
một DN nhằm mục đích đạt tối đa hoá giá trị thị trờng của các DN tại mức giá
vốn bình quân rẻ nhất. Để có thể tận dụng tối đa lợi thế của NV vay và đảm bảo
một mức CP vốn rẻ nhất tại mức rủi ro có thể chấp nhận đợc.
Tuy nhiên, trong điều kiện ở nớc ta hiện nay, các doanh ngiệp có thể đạt
mức giá vốn bình quân rẻ hơn vì theo Quyết định 1627/2001/QĐ_NHNN của
Thống đốc NHNN về quy chế cho vay đối với KH thì tỷ trọng vốn vay trong tổng
số vốn KD của DN không còn đợc coi là căn cứ để giới hạn mức cho vay. Đặc biệt
đối với DNNN có thể vay vốn NH với tỷ lệ lớn hơn vốn tự có nhiều lần, chỉ cần có
phơng án KD khả thi. Điều đó có nghĩa là vốn TD NH giúp các DNNN giảm CP
vốn, tạo cơ hội giảm giá thành, tăng sức cạnh tranh trên thị trờng.
Hai là, TDNH bổ sung vốn, tạo điều kiện cho DN mở rộng hoạt động SXKD.

NH với t cách là một trung gian tài chính thực hiện một trong những chức năng
chủ yếu của mình là tiến hành huy động các NV tạm thời nhàn rồi sau đó cho vay
đối với nền KT. Thông qua các hoạt động cho vay của mình NH đã đảm bảo cho
các DN nói chung, DNVVN nói riêng không chỉ duy trì SXKD mà còn tái SX mở
rộng.
Đối với các DN hiện nay, vốn vẫn luôn là vấn đề gây khó khăn nhất trong hoạt
động SXKD của họ, tình trạng thiếu vốn của các DN là phổ biến và nghiêm trọng.
TDNH là hình thức tốt nhất để đáp ứng nhu cầu vốn lu động hoặc sử dụng NV
tạm thời nhàn rỗi của DN bởi tính linh hoạt của nó. TDNH không chỉ còn là NV
bổ sung nữa mà đã dần trở thành một NV chủ yếu, quan trọng trong hoạt động
SXKD của các DN. TDNH giúp cho các DN không bỏ lỡ thời vụ làm ăn, duy trì
hoạt động SXKD liên tục, quá trình lu thông đợc thông suốt, nâng cao hiệu quả sử
dụng vốn trong toàn XH.
Mở rộng SXKD, đổi mới thiết bị công nghệ, nâng cao CL SP, tăng khả năng
cạnh tranh, chiếm lĩnh đợc thị trờng, để thực hiện đợc các khoản đầu t đó DN
không chỉ cần có vốn lu động tạm thời mà còn phải có một lợng vốn cố định và ổn
định lâu dài. Qui mô vốn đầu t cho các yêu cầu trên đôi khi vợt quá khả năng vốn
của DN. TDNH có thể giúp cho các DN thoả mãn nhu cầu
vốn phục vụ cho các hoạt động đầu t mở rộng SXKD đó.
Ba là, TDNH giúp các DN tăng cờng quản lý và sử dụng vốn KD có hiệu quả.
Bản chất của TDNH không phải là hình thức cấp thoát vốn mà là hoàn trả cả gốc
và lãi sau một thời hạn qui định. Do đó, các DN sau khi sử dụng vốn vay trong
SXKD không chỉ cần thu hồi vốn là đủ mà còn phải tìm ra nhiều biện pháp để sử
dụng vốn có hiệu quả, tiết kiệm, tăng nhanh vòng quay của vốn, đảm bảo tỷ suất
lợi nhuận lớn hơn lãi suất NH thì DN mới có thể trả đợc nợ và thu lãi.
Về phía NH, khả năng thu hồi khoản cho vay phụ thuộc rất lớn vào kết quả hoạt
động SXKD của DN vay vốn. Vì vậy, trớc khi cho vay NH thờng xem xét đánh
giá rất kỹ lỡng phơng án SXKD của DN, NH chỉ cấp TD cho các DN có phơng án
khả thi, lợi nhuận đủ cao để có thể trả nợ NH. Ngoài ra, DN muốn có đợc vốn vay
NH thì phải hoàn thiện năng lực tổ chức quản lý SXKD để đảm bảo KD có hiệu

quả. Thêm vào đó, trong thời hạn hiệu lực của hợp đồng TD, NH sẽ thực hiện quy
trình giám sát, kiểm tra, kiểm soát trong và sau khi cho vay, thông qua việc làm
đó NH giám sát chặt chẽ việc sử dụng vốn của DN, buộc các DN phải thực hiện
đúng những điều khoản nh đã thoả thuận trong hợp đồng, sử dụng vốn đúng mục
đích để đem lại hiệu quả cao nhất. Một yếu tố khác là do quyền lợi của NH luôn
gắn chặt với quyền lợi của KH, nên NH sẽ sẵn sàng hợp tác với DN để tháo gỡ
những khó khăn trong phạm vi cho phép, t vấn cho DN về các vấn đề có liên quan,
tạo điều kiện giúp DN tiến hành SXKD có hiệu quả.
Bốn là, TDNH tác động tích cực đến nhịp độ PT, thúc đẩy cạnh tranh. Trong điều
kiện nền KT thị trờng, hoạt động của các DN chịu sự tác động mạnh mẽ của các
quy luật KT khách quan nh quy luật giá trị, quy luật cung cầu, quy luật cạnh
tranh, SX phải trên cơ sở đáp ứng nhu cầu thị trờng, thoả mãn nhu cầu thị trờng
trên mọi phơng diện, không những thoả mãn về phơng diện giá cả, khối lợng, CL,
chủng loại hàng hoá mà còn đòi hỏi thoả mãn cả trên phơng diện thời gian, địa
điểm. Hoạt động của các nhà DN phải đạt hiệu quả KT nhất định theo qui định
chung của thị trờng thì mới đảm bảo đứng vững trong cạnh tranh. Để có thể đáp
ứng tốt nhất các yêu cầu của thị trờng, DN không những cần nâng cao CL lao
động, củng cố và hoàn thiện cơ chế quản lý KT, chế độ hạch toán kế toán, mà còn
phải không ngừng cải tiến máy móc thiết bị, dây chuyền công nghệ, tìm tòi sử
dụng vật liệu mới, mở rộng qui mô SX một cách thích hợp. Những hoạt động này
đòi hỏi một khối lợng lớn vốn đầu t nhiều khi vợt quá khả năng vốn tự có của DN.
Giải quyết khó khăn này, DN có thể tìm đến NH xin vay vốn thoả mãn nhu cầu
đầu t của mình. Thông qua hoạt động TD, NH là chiếc cầu nối DN với thị trờng,
NV TDNH cấp cho các DN đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao CL mọi
mặt của quá trình SXKD, giúp DN đáp ứng nhu cầu thị trờng, theo kịp với nhịp độ
PT chung, từ đó tạo cho DN một chỗ đứng vững chắc trong cạnh tranh.
Năm là, TDNH góp phần thúc đẩy nhanh quá trình cổ phần hoá các DN hiện
nay. Trong nền KT thị trờng, nhu cầu tập trung vốn đã đa đến sự hình thành các
công ty cổ phần, đó là một loại hình DN dựa trên cơ sở góp vốn để hoạt động
SXKD. ở điều kiện Việt Nam hiện nay, sự hình thành của các công ty cổ phần là

một tất yếu. Hơn nữa, sự hình thành các công ty cổ phần còn là một đờng hớng
của nền KT mở, qua đó có thể thu hút đầu t từ tầng lớp dân c và từ nớc ngoài vào
nớc ta. Đây cũng là một biện pháp để KT nớc ta hoà nhập với nền KT thế giới.
Công ty cổ phần dù mới thành lập hay cổ phần hoá, vốn vẫn còn hạn hẹp so với
yêu cầu của kỹ thuật và công nghệ hiện đại, do đó NH phải là trợ thủ đắc lực cho
các công ty cổ phần, tạo điều kiện cho các công ty cổ phần vay vốn TD. Sau đó
NH có thể giúp công ty quản lý vốn tại các tài khoản mở tại NH. Ngoài ra, trong
quá trình hoạt động sau này, khi các công ty cổ phần có nhu cầu mở rộng SXKD
công ty có thể huy động vốn bằng nhiều cách chẳng hạn nh vay vốn TDNH hay
tiến hành phát hành cổ phiếu, trái phiếu. Trong quá trình đó công ty cổ phần có
thể tìm đợc sự trợ giúp tích cực từ phía NH, từ khâu chuẩn bị tính toán số lợng
phát hành, đấu thầu, cho đến khi thu hồi vốn về cho công ty.
1.2.2.Chất Lợng TDNH.
1.2.2.1.Khái niệm CL TD :
Có thể nói, CL của một SP hay một dịch vụ đều đợc biểu hiện ở mức độ thoả
mãn nhu cầu của ngời tiêu dùng và lợi ích về mặt tài chính cho ngời cung cấp.
Trong KD TDNH, CL TD đợc thể hiện ở sự thoả mãn nhu cầu vay vốn của KH,
phù hợp với sự PT KT - XH của đất nớc, đồng thời đảm bảo sự tồn tại và PT của
NH.
Với cách định nghĩa nh vậy, ta thấy CL TD ở đây đợc đánh giá trên 3 góc độ:
NH, KH và nền KT.
Đối với NHTM: CL TD thể hiện ở phạm vi, mức độ, giới hạn TD phải phù hợp
khả năng thực lực của bản thân NH và đảm bảo đợc tính cạnh tranh trên thị trờng
với nguyên tắc hoàn trả đúng hạn và có lãi.
Đối với KH: do nhu cầu vay vốn TD của KH là để đầu t cho các hoạt động
SXKD nên CL TD đợc đánh giá theo tính chất phù hợp với mục đích sử dụng của
KH với mức lãi suất và kỳ hạn hợp lý. Thêm vào đó là thủ tục vay đơn giản, thuận
lợi, thu hút đợc nhiều KH nhng vẫn bảo đảm nguyên tắc TD.
Đối với nền KT: đối với sự PT KT - XH CL TD đợc đánh giá qua mức phục vụ
SX và lu thông hàng hoá, góp phần giải quyết công ăn việc làm, khai thác các khả

năng trong nền KT, thúc đẩy qua trình tích tụ và tập trung SX, giải quyết tốt mối
quan hệ giữa tăng trởng TD và tăng trởng KT, hoà nhập với cộng đồng quốc tế.
CL TDNH đợc xác định qua nhiều tiêu thức: Thu hút đợc nhiều KH tốt, thủ tục
đơn giản, thuận tiện, mức độ an toàn của vốn TDNH, CP tổng thể về năng suất,
CP nghiệp vụ...
Nh vậy CL TDNH là một phạm trù rộng lớn. Để có đợc CL TDNH tốt thì hoạt
động TD phải có hiệu quả và quan hệ TD phải đợc thiết lập trên cơ sở tin cậy và
uy tín trong hoạt động.
+ Sự tồn tại khách quan của vấn đề nâng cao CL TD:
Nâng cao CL TDNH các NHTM PT bền vững.
Nâng cao CL TDNH sẽ làm tăng khả năng cung cấp dịch vụ của các NHTM do
tạo thêm NV từ việc tăng vòng quay vốn TD và thu hút dợc nhiều KH, tạo ra một
hình ảnh tốt về biểu tợng và uy tín của NH và sự trung thành của KH.
Nâng cao CL TD cũng sẽ làm gia tăng khả năng sinh lợi của các SP, dịch vụ NH
do giảm đợc sự chậm chễ, giảm CP nghiệp vụ, CP quản lý, các CP thiệt hại do
không thu hồi đợc vốn đã cho vay và yêu cầu kiểm tra tối thiểu.
Cải thiện tình hình tài chính của NH, tạo thế mạnh cho NH trong quá trình cạnh
tranh.
Từ những u thế trên, việc nâng cao CL TDNH là một tất yếu khách quan vì sự
tồn tại và PT lâu dài DN và của bản thân các NHTM.
+ Các chỉ tiêu đánh giá CL TDNH :
TD là nghiệp vụ KD chủ yếu của NHTM, trong đó hoạt động TDNH chiếm tỷ
trọng lớn nhất. Do đó, đo lờng CL TDNH là một nội dung quan trọng trong việc
phân tích hiệu quả hoạt động KD của NHTM. Tuỳ theo mục đích phân tích mà
ngời ta đa ra nhiều chỉ tiêu khác nhau, tuy mỗi chỉ tiêu có nội dung khác nhau nh-
ng giữa chúng có mối liên hệ mật thiết với nhau. Trong phạm vi bảng báo cáo
tổng hợp kết quả hoạt động KD, ta có thể áp dụng các chỉ tiêu sau để đánh giá
tình hình CL TD của NH.
*Chỉ tiêu sử dụng vốn
Huy động

Hệ số sử dụng vốn = x100%
Sử dụng
Đây là chỉ tiêu hiệu quả phản ánh CL TD, cho phép đánh giá tính hiệu quả trong
hoạt động TD của một NH. Chỉ tiêu này càng lớn thì càng chứng tỏ NH đã sử
dụng một cách hiệu quả NV huy động đợc.
* Chỉ tiêu d nợ: D nợ ngắn hạn (hoặc trung dài hạn) / Tổng d nợ
Đây là một chỉ tiêu định lợng, xác định cơ cấu TD trong trờng hợp d nợ đợc phân
theo thời hạn cho vay (ngắn, trung, dài hạn). Chỉ tiêu này còn cho thấy biến động
của tỷ trọng giữa các loại d nợ TD của một NH qua các thời kỳ khác nhau. Tỷ lệ
này càng cao chứng tỏ mức độ PT của nghiệp vụ TD càng lớn, mối quan hệ với
KH càng có uy tín.
* Chỉ tiêu nợ quá hạn
Nợ quá hạn / Tổng d nợ
Nợ quá hạn khó đòi / Tổng d nợ
Nợ quá hạn khó đòi / Tổng số nợ quá hạn
Nợ quá hạn có khả năng thu hồi (nợ quá hạn) là những khoản nợ mà ngời vay
vẫn có thể trả đợc cho NH. Lý do của những khoản chậm trả này là do KH vay
vốn đang gặp khó khăn tạm thời về tài chính, khả năng thanh toán.
Nợ quá hạn không có khả năng thu hồi (nợ quá hạn khó đòi) là những khoản nợ
mà ngời vay rất ít có khả năng trả nợ NH, NH bị mất hoàn toàn khoản vốn và lãi
cho vay. Nguyên nhân có thể là do ngời vay cố tình lừa đảo NH hoặc do bị phá
sản không trả đợc nợ.
Chỉ tiêu nợ quá hạn là một chỉ số quan trọng để đo lờng CL nghiệp vụ TD. Các
NH có chỉ số này thấp đã chứng minh đợc CL TD cao của mình và ngợc lại.
Thông thờng thì tỷ lệ nợ quá hạn <= 5% thì tốt. Tuy nhiên, chỉ tiêu này đôi khi
cũng cha phản ánh hết CL TDNH của một NH. Bởi vì bên cạnh những NH có đợc
tỷ lệ nợ quá hạn hợp lý do đã thực hiện tốt các khâu trong quy trình TD còn có
những NH có đợc tỷ lệ nợ quá hạn thấp thông qua việc cho vay đảo nợ, không
chuyển nợ quá hạn theo đúng qui định .