<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1></div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

2

Tình huống thứ hai

:

Nam đi học muộn, đến

sân trường gặp cô giáo

chủ nhiệm, cơ hỏi:

<i>- Mấy giờ rồi em?</i>

Tình huống thứ nhất

:

Sắp đến giờ vào lớp,

cô giáo hỏi một bạn

học sinh:

-

<i>_{Mấy giờ rồi em?}</i>



Cô giáo nhắc nhở

việc Nam đi học muộn.



Cô giáo muốn

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3></div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

4

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

<b>“- Trời ơi, chỉ cịn có năm phút!”</b>

<b> </b>

<b>Chính là anh thanh niên giật mình nói to, </b>

<b>giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà </b>

<b>phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cài </b>

<b>làn.Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng </b>

<b>đứng lên, đặt lại chiếc ghế,thong thả đi đến chỗ </b>

<b>bác già.”</b>

<i><b> </b><b>( Trích: “ Lặng lẽ Sa Pa”- Nguyễn Thành Long)</b></i>

<b>?</b>

<b>?</b>

<i><b>- Qua câu “Trời ơi, chỉ cịn có năm phút!”,em hiểu anh thanh niên </b><b>- Qua câu “Trời ơi, chỉ còn có năm phút!”,em hiểu anh thanh niên </b></i>
<i><b>muốn nói điều gì?</b></i>

<i><b>muốn nói điều gì?</b></i>

<i><b>- Vì sao anh khơng nói thẳng điều đó với họa sĩ và cơ gái?</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

- <i><b>Trời ơi, chỉ cịn có năm phút!</b></i>

<i><b> Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng </b></i>
<i><b>cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra phía nhà sau, </b></i>
<i><b>rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc </b></i>
<i><b>lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc </b></i>
<i><b>ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.</b></i>

<i><b> - Ơ! Cơ cịn qn chiếc mùi soa đây này!</b></i>

<i><b>Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con </b></i>
<i><b>gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo </b></i>

<i><b>tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư </b></i>
<i><b>mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.</b></i>

( <i>Lặng lẽ Sa Pa, </i>Nguyễn Thành Long)

<b>Nội dung thông báo:</b> Anh rất tiếc vì khơng cịn
nhiều thời gian để chuyện trị.

<b>Nội dung thơng báo khơng được diễn đạt trực </b>
<b>tiếp bằng từ ngữ trong câu. </b>

<b>Nội dung thông báo:</b> Cô gái quên khăn mùi soa.

<b>Nội dung thông báo được diễn đạt trực tiếp </b>
<b>bằng từ ngữ trong câu.</b>

<b> Nghĩa hàm ý</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

6

<b>Ghi</b>

<b> nhớ </b>

:

<i>(SGK trang 75)</i>

<i><b>- Nghĩa tường minh là phần thông báo </b></i>

<i><b>được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong </b></i>

<i><b>câu.</b></i>

<i><b>- Hàm ý là phần thông báo tuy không </b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<b>* Lưu ý: Hàm ý phụ thuộc vào tình huống giao tiếp, </b>
<b>tức cùng một câu nói nhưng trong những tình </b>

<b>huống khác nhau thì hàm ý sẽ khác nhau.</b>
<b>Ví dụ: Trời sắp mưa rồi đấy!</b>

<b>Hàm ý: - Lấy quần áo vào.</b>

<b> - Nhớ mang áo mưa theo.</b>
<b> - Đừng đi, kẻo ướt.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

8

Tìm hàm ý trong những mẩu đối thoại sau:

<b>- Ơi, quả ổi trơng </b>

<b>ngon chưa kìa!</b>

<b>- Cành cây cao </b>

<b>quá không với </b>

<b>được!</b>



<b> Hàm ý:</b>

<b>Không thể hái quả ổi trên cành </b>

<b>cây xuống được</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

- Trời nóng q!

- Mất điện rồi.



<b>Hàm ý:</b>

<b>Khơng bật quạt được.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

10

<i><b>- Minh ơi, lấy áo </b></i>

<i><b>quần vào nhanh </b></i>

<i><b>lên con!</b></i>

<i><b>- Con đang học </b></i>

<i><b>bài mẹ ạ!</b></i>



<b>Hàm ý: </b>

<b>Người con không muốn lấy áo </b>

<b>quần giúp mẹ.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

<b>Bài tập nhanh:</b>

Tình huống 1:

<i><b>Bạn đến gọi em đi chơi nhưng em khơng đi </b></i>

<i><b>được.</b></i>



- Mình đang làm bài tập.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

12

Tình huống 2:

<i><b>Một bạn nhờ em ngày mai chở đi học </b></i>

<i><b>nhưng em muốn từ chối mà khơng làm </b></i>

<i><b>mất lịng bạn.</b></i>



- Mai mình phải chở em đi học .

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

<b>Bài tập 1:</b>Đọc lại đoạn trích sau:
“ - Trời ơi, chỉ cịn có năm phút!

Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười

nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền,
tay cầm một cài làn.Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng
đứng lên, đặt lại chiếc ghế,thong thả đi đến chỗ bác già.”

- Ơ! Cơ cịn qn chiếc mùi soa đây này!

Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại
bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo trịn cặp giữa cuốn sách tới
trả cho cơ gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

14

STT Câu hỏi: Câu trả lời:

1. Câu nào cho thấy
họa sĩ cũng chưa
muốn chia tay anh
thanh niên? Từ ngữ
nào giúp em nhận ra
điều ấy?

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

STT Câu hỏi: Câu trả lời:

1. Câu nào cho thấy

họa sĩ cũng chưa
muốn chia tay anh
thanh niên? Từ ngữ
nào giúp em nhận ra
điều ấy?

2. Tìm những từ ngữ
miêu tả thái độ của
cô gái trong câu cuối
đoạn văn? Thái độ
ấy giúp em đoán ra
điều gì liên quan tới
chiếc mùi soa?

- Mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc
khăn, quay vội đi.

- Câu: <b>“Nhà hoạ sĩ tặc </b>
<b>lưỡi đứng</b> <b>dậy”.</b>

- Từ: <b>“Tặc lưỡi”.</b>



 <b>Cô gái rất bối rối ngượng Cô gái rất bối rối ngượng </b>

<b>ngùng, cơ định kín đáo để lại </b>

<b>ngùng, cơ định kín đáo để lại </b>

<b>chiếc khăn tay làm kỉ niệm cho </b>

<b>chiếc khăn tay làm kỉ niệm cho </b>

<b>anh thanh niên, thế mà anh lại </b>

<b>anh thanh niên, thế mà anh lại </b>

<b>quá thật thà tưởng cô bỏ quên, </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

16

Bài tập 4: sgk/ 76:

Đọc đoạn trích và cho biết những

câu in đậm:

- Hà nắng gớm, về nào…

- Tôi thấy người ta đồn…

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

- Hà nắng gớm về nào…

→ Câu nói dở dang

<b>Bài tập 4: SGK/ 76 : </b>

Câu in đậm

→ Câu đánh trống lảng

- Tôi thấy người ta đồn…

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

18

<b>Bài tập 2:</b>

SGK/ 75

Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích sau:

-

_{Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội họa và cô}

gái:

Đây, tôi giới thiệu với anh một họa sĩ lão

thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp.

Anh đưa khách về nhà đi.

<b>Tuổi già cần nước </b>

<b>chè: ở Lào Cai đi sớm quá</b>

.

Anh hãy đưa ra

cái món chè pha nước mưa thơm như nước

hoa của Yên Sơn nhà anh.

<i><b>Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ SaPa</b></i>

Hàm ý:

ông họa sĩ chưa kịp uống nước trà

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

<b>Bài tập 3</b>

:

SGK/ 75

Tìm câu chứa hàm ý và cho biết nội dung của hàm ý
trong đoạn trích sau:

Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp dọa đánh, nó
phải gọi nhưng lại nói trổng:

- Vơ ăn cơm!

Anh Sáu vẫn ngồi im giả vờ khơng nghe, chờ nó
gọi “Ba vơ ăn cơm”.Con bé cứ đứng trong bếp

nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

20

Câu chứa hàm ý:

Cơm chín rồi!

Nội dung hàm ý:

→

Bé Thu muốn bảo ông Sáu vô ăn

</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

BT bổ sung

: ( Hoạt động nhóm)

Đọc những dịng thơ sau:

<i>“Con ơi tuy thơ sơ da thịt</i>

<i>Lên đường</i>

<i>Khơng bao giờ nhỏ bé được </i>

<i>Nghe con.”</i>

(“

<i>Nói với con”</i>

– Y Phương)

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

22

- Những từ mang hàm ý.

<i>...thô sơ da thịt</i>

<i>Lên đường</i>

<i>Không bao giờ nhỏ bé được </i>



Hàm ý: Người cha muốn con tự hào với những

</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>

<b>Bài tập làm thêm: Tìm hàm ý trong truyện cười dân gian sau:</b>

<b>Xin nước lạnh</b>

<i><b> Chủ nhà dọn cơm đãi khách, mang thiếu một đôi </b></i>
<b>đũa. Ai nấy đều cầm đũa mời nhau, cịn người khách </b>
<b>khơng có đũa đứng dậy nói với chủ nhà rằng:</b>

<i><b> </b><b>- Cho tôi xin một chén nước lạnh.</b></i>
<i><b> Chủ nhà hỏi: </b></i>

<i><b> - Hả, để làm gì vậy?</b></i>

<i><b> </b></i>

<i><b>- Để rửa tay cho sạch mà bốc đồ ăn.</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>

24

<b>Luật chơi</b>

<b>3</b>

<b>1</b>

<b>2</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(25)</span><div class='page_container' data-page=25>

<b> Có 5 ngơi sao, đằng sau mỗi ngơi sao là một yêu cầu.</b>

<b>* Nếu trả lời đúng sẽ được hoa điểm tốt và được quyền chỉ </b>
<b>định người mở ngơi sao tiếp theo.</b>

<b>* Nếu trả lời sai thì các bạn khác giành quyền trả lời (bằng </b>
<b>cách giơ tay nhanh). </b>

<b>* Nếu chọn được ngôi sao may mắn sẽ không phải trả lời </b>
<b>câu hỏi mà vẫn được điểm tốt và được quyền chỉ định </b>
<b>người mở ngôi sao tiếp theo. </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(26)</span><div class='page_container' data-page=26>

26

<b>Cho biết hàm ý của những câu sau:</b>

-

<i><b>_{Bây giờ mới 11 giờ thôi.}</b></i>

<i><b> - Bây giờ đã 11 giờ rồi.</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(27)</span><div class='page_container' data-page=27>

<b>Đáp án:</b>

<i><b>-</b></i>

<i><b> </b></i>

<i><b>Bây giờ mới 11 giờ thơi. </b></i>

(cịn sớm, cứ từ từ)

</div>
<span class='text_page_counter'>(28)</span><div class='page_container' data-page=28>

28

<b>Ngôi sao may mắn</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(29)</span><div class='page_container' data-page=29>

<b>Trống vào lớp đã 10 phút, Hiếu mới hớt hải </b>

<b>chạy vào. Thầy giáo nhìn đồng hồ nói:…</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(30)</span><div class='page_container' data-page=30>

30

<b>Nghĩa tường minh: </b>

<b>Em đi muộn 10 phút rồi đấy.</b>

<b>Hàm ý: </b>

<b>Em khơng có đồng hồ à?</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(31)</span><div class='page_container' data-page=31>

<b>Tìm một câu có hàm ý từ chối cho lời đề </b>

<b>nghị sau:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(32)</span><div class='page_container' data-page=32>

32

<i><b>Xe đạp của tớ bị hỏng mấy ngày nay rồi.</b></i>

<b> (Không thể đèo cậu được)</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(33)</span><div class='page_container' data-page=33>

<b>Là lớp trưởng, khi thấy lớp học có rác bẩn, </b>

<b>em sẽ nhắc nhở các bạn trong lớp như thế nào? </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(34)</span><div class='page_container' data-page=34>

34

<b>Hôm nay, ai trực nhật ấy nhỉ?</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(35)</span><div class='page_container' data-page=35>

Dặn dị

Về nhà:

- Học thuộc ghi nhớ

- Hồn thành các bài tập

- Lấy các ví dụ minh họa một số tình

huống sử dụng nghĩa tường minh – hàm ý

Chuẩn bị bài mới:

Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ

- Đọc ví dụ văn bản : sgk/ 77,78

</div>

<!--links-->
Bài giảng Tiết 123 Nghĩa tường minh & hàm ý

• 15
• 852
• 2