BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

CAO QUÝ DUY

PHÁP LUẬT VỀ QUY HOẠCH SỬ DỤNG, KẾ HOẠCH
SỬ DỤNG ĐẤT TỰ THỰC TIỄN THỰC HIỆN TẠI
THÀNH PHỐ YÊN BÁI, TỈNH YÊN BÁI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

CAO QUÝ DUY

PHÁP LUẬT VỀ QUY HOẠCH SỬ DỤNG, KẾ HOẠCH
SỬ DỤNG ĐẤT TỰ THỰC TIỄN THỰC HIỆN TẠI
THÀNH PHỐ YÊN BÁI, TỈNH YÊN BÁI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ
MÃ SỐ : 60380107

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN THỊ NGA

HÀ NỘI - 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học độc lập của
riêng tôi.
Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ cơng
trình nào khác. Các số liệu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng,
được trích dẫn đúng quy định.
Tơi xin chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của luận văn
này
Tác giả luận văn

CAO QUÝ DUY


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU………………………………………………………………………..1
1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................... 1
2. Tình hình nghiên cứu đề tài ......................................................................... 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài ..................................................... 4
3.1. Mục đích nghiên cứu.................................................................................. 4
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài ...................................................... 4
4.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................ 4

4.2. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 5
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề tài ............................... 5
5.1. Phương pháp luận ...................................................................................... 5
5.2. Phương pháp nghiên cứu đề tài ................................................................. 5
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài ........................................................ 5
7. Kết cấu của đề tài ......................................................................................... 6
CHƯƠNG I NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUY HOẠCH, KẾ HOẠCH
SỬ DỤNG ĐẤT VÀ PHÁP LUẬT VỀ QUY HOẠCH, KẾ HOẠCH SỬ
DỤNG ĐẤT ...................................................................................................... 7
1.1. Những vấn đề lý luận về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất..................... 7
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của quy hoạch sử dụng đất ................................ 7
1.1.2. Khái niệm và đặc điểm của kế hoạch sử dụng đất ................................ 11
1.1.3. Mục đích và ý nghĩa của quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất .................. 13
1.1.4. Mối quan hệ giữa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất với các loại quy
hoạch, kế hoạch khác ...................................................................................... 14
1.1.4.1. Mối quan hệ giữa quy hoạch sử dụng đất với kế hoạch sử dụng đất
......................................................................................................................... 15
1.1.4.2. Mối quan hệ giữa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất với quy hoạch
tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội .... 16
1.1.4.3. Mối quan hệ giữa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất với quy hoạch
phát triển đô thị .............................................................................................. 17
1.1.4.4.Mối quan hệ giữa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất với quy hoạch, kế
hoạch các ngành ............................................................................................. 18
1.2. Những vấn đề lý luận về pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất .. 18


1.2.1. Khái niệm pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ........................ 18
1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất20
1.2.2.1. Yếu tố chính trị .................................................................................. 20
1.2.2.2. Yếu tố kinh tế ..................................................................................... 21

1.2.2.3. Yếu tố văn hóa - xã hội ...................................................................... 22
1.2.2.4. Yếu tố lịch sử ...................................................................................... 22
1.2.3. Cơ cấu pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ......................... 23
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................... 26
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ QUY HOẠCH,
KẾ HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH TẠI THÀNH
PHỐ YÊN BÁI, TỈNH YÊN BÁI ................................................................... 27
2.1. Thực trạng quy định pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ... 27
2.1.1. Các quy định về nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ....... 27
2.1.2. Các quy định về căn cứ lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ........... 30
2.1.3. Các quy định về nội dung quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ................ 31

2.1.4. Các quy định về lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch, kế hoạch sử
dụng đất …………………………………………………………………….34
2.1.4.1. Lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ……………………………34
2.1.4.2. Tư vấn quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ........................................... 36
2.1.4.3. Thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất..................................... 37
2.1.4.4. Phê duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ...................................... 38
2.1.5. Các quy định về thực hiện và quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng
đất.................................................................................................................... 40
2.2. Thực tiễn thi hành pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại
thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái ................................................................... 43
2.2.1. Tổng quan chung về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại thành phố
Yên Bái, tỉnh Yên Báigiai đoạn 2011 - 2015 và giai đoạn 2016 – 2020 .......... 43
2.2.2. Tình hình triển khai thực thi pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng tại
thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái..................................................................... 56
2.2.2.1. Các căn cứ pháp lý thực thi pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng
đất tại thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái ......................................................... 56
2.2.2.2. Tình hình lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ................................ 57



2.2.2.3. Tình hình tổ chức lấy ý kiến, cơng bố công khai quy hoạch, kế hoạch
sử dụng đất ...................................................................................................... 58
2.2.2.4. Tình hình cơng bố quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ........................ 58
2.2.2.5. Tình hình thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ...................... 59
2.2.3. Đánh giá việc thực thi pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại
thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái..................................................................... 60
2.2.3.1. Kết quả đạt được trong việc thi hành pháp luật về quy hoạch, kế hoạch
sử dụng đất tại thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái............................................ 60
2.2.3.2. Những bất cập, hạn chế còn tồn tại trong việc thi hành pháp luật về
quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái ......... 62
2.2.3.3. Nguyên nhân của những bất cập, hạn chế và bài học kinh nghiệm
trong việc thi hành pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại thành
phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái ............................................................................... 65
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................... 67
CHƯƠNG 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ ĐẢM BẢO THỰC
HIỆN PHÁP LUẬT QUY HOẠCH, KẾ HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤTTẠI
THÀNH PHỐ YÊN BÁI, TỈNH YÊN BÁI ................................................... 68
3.1. Phương hướng hoàn thiện pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất68
3.1.1. Đảm bảo những quan điểm cơ bản về xây dựng pháp luật đất đai của
Đảng và Nhà nước trên cơ sở đất đai thuộc sở hữu toàn dân do nhà nước là
đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý ..................................................... 68
3.1.2. Góp phần ổn định chính trị, đáp ứng u cầu phát triển kinh tế - xã hội,
quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế ....................................................... 69
3.1.3. Đảm bảo QH, KHSDĐ là công cụ định hướng chiến lược cho Nhà nước
để thực hiện công tác quản lý đất đai .............................................................. 70
3.1.4. Đảm bảo quỹ đất nông nghiệp, bảo vệ môi trường để phát triển bền
vững, bảo tồn di tích lịch sử - văn hóa, cảnh quan thiên nhiên, giữ gìn và phát
huy bản sắc dân tộc ......................................................................................... 70
3.2. Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng

đất.................................................................................................................... 71
3.2.1. Đưa khoa học công nghệ vào thực tiễn công tác lập và điều chỉnh quy
hoạch, kế hoạch sử dụng đất ........................................................................... 71
3.2.2. Ban hành Luật quy hoạch nhằm đồng bộ, thống nhất quy hoạch, kế
hoạch sử dụng đất với các hệ thống quy hoạch, kế hoạch khác ..................... 72
3.2.3. Hoàn thiện quy định về hệ thống quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất .... 73
3.2.4. Hoàn thiện các quy định về lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ....... 74


3.2.5. Hoàn thiện các quy định về việc lấy ý kiến của người dân về quy hoạch,
kế hoạch sử dụng đất....................................................................................... 75
3.2.6. Hoàn thiện các quy định về điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
......................................................................................................................... 76
3.2.7.Hoàn thiện các quy định về thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
......................................................................................................................... 77
3.3. Một số giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử
dụng đất tại thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái .............................................. 78
3.3.1. Giải pháp về công tác quản lý................................................................ 78
3.3.2. Giải pháp về kinh tế - tài chính ............................................................. 78
3.3.3. Giải pháp khoa học - công nghệ, bảo vệ môi trường............................ 78
3.3.4. Các giải pháp khác ................................................................................ 79
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................... 81
KẾT LUẬN LUẬN VĂN ............................................................................... 82
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 84


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

Nhà nước vừa với tư cách là đại diện chủ sở hữu đất đai, vừa với tư cách là
người quản lý mọi mặt đời sống kinh tế xã hội, trong đó có quản lý đất đai nên Nhà
nước là người duy nhất có quyền xây dựng các chiến lược phát triển, phê duyệt các
chương trình quốc gia về khai thác, sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên,
trong đó nguồn tài nguyên có giá trị quan trọng bậc nhất là đất đai. Tuy nhiên, thực
tế cho thấy, đất đai có giới hạn về khơng gian, diện tích, trong khi đó nhu cầu cho
tất cả các ngành, các lĩnh vực và cho nhu cầu khác nhau của mỗi người dân là vô
cùng phong phú, đa dạng và có chiều hướng ngày càng tăng cao. Vì vậy, Nhà nước
khơng thể để các nhu cầu đó phát triển một cách tự phát mà có quy hoạch, kế hoạch
điều tiết nó cho phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế xã hội và định hướng của
Nhà nước. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là cơ sở khoa học của quá trình xây
dựng các chiến lược về khai thác, sử dụng đất, là tiền đề cho việc thực hiện đúng
đắn các nội dung quản lý nhà nước về đất đai, mà nội dung trọng tâm là hoạt động
phân bổ và điều chỉnh đất đai cho các mục tiêu kinh tế xã hội.
Nguyên tắc “Nhà nước thống nhất quản lý đất đai theo quy hoạch” đã trở
thành một trong những nguyên tắc cơ bản và xuyên suốt của ngành Luật Đất đai.
Nguyên tắc này được ghi nhận tại Điều 6 Luật Đất đai năm 2013 thể hiện chức
năng của Nhà nước là quản lý và sử dụng đất đúng quy hoạch và kế hoạch sử dụng
đất. Công tác QH, KHSDĐ được “luật hóa” chính thức từ Luật đất đai năm 1987.
Trong gần 30 năm qua, các quy định của pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng
đất khơng ngừng được bổ sung, hồn thiện, tạo hành lang pháp lý ngày càng đầy đủ
hơn để triển khai thực hiện. Trên cơ sở đó, cơng tác QH, KHSDĐ đã có những
bước tiến rõ rệt và đạt được những kết quả tích cực như QH, KHSDĐ đã trở thành
cơng cụ quản lý nhà nước về đất đai hiệu quả; QH, KHSDĐ là một trong những
giải pháp lớn để sử dụng đất đai hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả và bền vững. Hơn nữa,
Luật đất đai năm 2013 ra đời và mới có hiệu lực từ ngày 01/07/2014 đã góp phần
tăng cường tính dân chủ, cơng khai và minh bạch từ việc lập cho đến việc thực hiện
quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
Tuy nhiên, bên cạnh đó, cơng tác QH, KHSDĐ cũng còn bộc lộ nhiều
hạn chế: Chất lượng quy hoạch chưa đáp ứng yêu cầu phát triển KT - XH, đặc biệt

chưa có tầm nhìn xa trong dự báo; quy hoạch thường đi sau thực tế. Việc lập, tổ
chức triển khai và giám sát thực hiện QH, KHSDĐ chưa được quan tâm đúng mức;


2

việc phân cấp trong quản lý quy hoạch còn bất cập. Hệ thống QH, KHSDĐ chưa
đảm bảo được tính hợp lý, tính kết nối và đồng bộ với các hệ thống quy hoạch tổng
thể, kế hoạch phát triển KT – XH; hệ thống QH, KHSDĐ các ngành,… QH,
KHSDĐ thiếu tính khả thi nên tình trạng quy hoạch “treo” vẫn diễn ra phổ biến,
hiện tượng quy hoạch nhiệm kỳ, bẻ cong quy hoạch vẫn còn tồn tại.
Thành phố Yên Bái là đơ thị miền núi phía bắc, giữ vị trí cửa ngõ đi vào khu
Tây Bắc của tỉnh Yên Bái và của cả nước, có vị trí và mối quan hệ với hành lang
kinh tế xuyên Á (Vân Nam - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phịng) thơng qua hệ thống
giao thông đường bộ cao tốc Nội Bài - Lào cai; đường sắt, đường thủy cấp quốc
gia. Là đầu mối giao thông quan trọng giữa các huyện, thị trong tỉnh và các tỉnh
trong khu vực. Yên Bái trong những năm gần đây đang phát triển với tốc nhanh và
mạnh. Với tốc độ đơ thị hóa diễn ra nhanh chóng sẽ luôn đi kèm với công tác quy
hoạch, kế hoạch sử dụng đất được đặc biệt quan tâm, chú trọng. Thực thi pháp luật
về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên địa bàn thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
trong những năm qua cũng gặp nhiều khó khăn, trở ngại và cũng xuất hiện những
tồn tại, bất cập như đã nêu trên.
Với mong muốn để hoạt động quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trong thời
gian tới trên địa bàn tỉnh nhà được chất lượng, hiệu quả hơn, đảm bảo là cầu nối
cho việc hiện thực tốt mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, an ninh và quốc phòng
một cách bền vững, tác giả mong muốn được nghiên cứu lĩnh vực này nhằm tìm
hiểu nguyên nhân của thực trạng cịn yếu kém, bất cập để có những đề xuất về giải
pháp có hiệu quả hơn trong tương lai. Theo đó, tác giả lựa chọn đề tài: "Pháp luật
về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất từ thực tiễn thực hiện tại thành phố Yên Bái,
tỉnh Yên Bái" làm luận văn cao học của mình.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Hiện có khá nhiều các cơng trình nghiên cứu khá đầy đủ và có hệ thống ở
nhiều cấp độ khác nhau về pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của các
chuyên gia, các nhà khoa học tại các cơ quan nhà nước, các cơ sở đào tạo luật học
cũng như đào tạo chuyên ngành quản lý đất đai. Có thể kể đến các cơng trình
nghiên cứu tiêu biểu như: PGS. TS, Phạm Hữu Nghị, “Quy hoạch, kế hoạch sử
dụng đất theo pháp luật Việt Nam: Thực trạng và kiến nghị”, Tạp chí Nhà nước và
Pháp luật, số 10/2008; TS. Nguyễn Đình Bồng, “Cơng tác quy hoạch sử dụng đất,
giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất trong quản lý nhà nước về đất
đai”, tham luận hội thảo, Hà Nội, 2012; Lương Nhân Hòa, “Pháp luật về quy


3

hoạch sử dụng đất – Thực trạng và kiến nghị”, Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện
khoa học xã hội, năm 2012; Nguyễn Thảo, “Kinh nghiệm về quy hoạch sử dụng đất
của một số nước trên thế giới”, năm 2013; ThS.Đỗ Việt Cường, “Những sửa đổi,
bổ sung của Luật đất đai năm 2013 về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất”, Tạp chí
Luật học, đặc san tháng 11/2014; Lê Thị Phúc, “Pháp luật về quy hoạch sử dụng
đất qua thực tiễn tại tỉnh Thừa Thiên Huế”, Luận án tiến sĩ luật học, Khoa Luật,
Trường Đại học Quốc gia, năm 2014; Nguyễn Bích Huệ, “Pháp luật về quy hoạch
sử dụng đất qua thực tiễn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội”, Luận văn thạc sĩ luật
học, Học viện khoa học xã hội, năm 2014; Chu Văn Thỉnh, “Nhìn lại cơng tác quy
hoạch, kế hoạch sử dụng đất ở nước ta 10 năm qua”, Kỷ yếu Hội thảo khoa học về
quy hoạch đất, năm 2014; Thực trạng và giải pháp từng bước thực hiện phương án
quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2000 – 2010 trên địa bàn huyện Duy Tiên, tỉnh
Hà Nam, Luận văn Thạc sĩ, Học viện Nông nghiệp Việt Nam; Nguyễn Thị Thảo
Hiền (2015), Đánh giá kết quả thực hiện quy hoạch kế hoạch sử dụng đất huyện
Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc, Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên –
Đại học Quốc gia Hà Nội; Bài viết “Từng bước hoàn thiện quy định về công tác

quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất kịp thời phục vụ phát triển kinh tế xã hội qua từng
thời kỳ” của Tiến sĩ Nguyễn Đắc Nhẫn - Phó Cục trưởng Cục Quy hoạch đất đai Tổng cục Quản lý đất đai (ngày 10/9/2015); Bài viết “Cách tiếp cận quy hoạch sử
dụng đất trong dự thảo Luật Quy hoạch” của GS, TSKH. Đặng Hùng Võ - Nguyên
Thứ trưởng Bộ Tài ngun và Mơi trường trên Tạp chí Kinh tế và Dự báo số
07/2017,...
Những cơng trình nghiên cứu này đã tiếp cận, luận giải khái niệm, đặc điểm
và các vấn đề lý luận cơ bản về quy hoạch sử dụng đất dưới góc độ là đối tượng
điều chỉnh của pháp luật; xây dựng những lý luận cơ bản về pháp luật quy hoạch sử
dụng đất; đã lý giải được sự cần thiết phải điều chỉnh pháp luật đối với quy hoạch
sử dụng đất; bước đầu xây dựng lý luận về nội dung của pháp luật quy hoạch sử
dụng đất; cũng đã phân tích được các yêu cầu khách quan, yếu tố tác động đến việc
thực hiện quy hoạch sử dụng đất. Tuy nhiên, các cơng trình nghiên cứu này chưa
sâu phân tích mối quan hệ giữa quy hoạch sử dụng đất với các quy hoạch khác để
thấy sự tác động và ảnh hưởng lẫn nhau; chưa kết nối được thực tiễn và lý luận của
quy hoạch sử dụng đất như đánh giá sự hiện thực hóa quy hoạch, kế hoạch sử dụng
đất trên thực tế,...


4

Vì vậy, luận văn thạc sĩ này trên cơ sở kế thừa và phát triển sẽ có những
điểm mới so với các cơng trình trước đây như: Làm rõ mối quan hệ của các loại
quy hoạch; Phân tích sự hiện thực hóa quy hoạch sử dụng đất tổng thể và chi tiết
trên thực tế so với các chỉ tiêu đề ra, sự phù hợp và bám sát vào mục tiêu phát triển
kinh tế - xã hội, sự tồn đọng của kỳ quy hoạch là gì, nguyên nhân và giải pháp của
địa phương từ đó khái quát áp dụng trên cả nước. Luận văn cũng đưa ra các giải
pháp hoàn thiện pháp luật quy hoạch sử dụng đất và đảm bảo thực hiện tại Thành
phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
3.1. Mục đích nghiên cứu

Thơng qua việc tổng hợp, phân tích, so sánh và đánh giá có tính hệ thống, đề
tài nhằm chỉ ra những điểm mới của Luật đất đai 2013 về quy hoạch, kế hoạch sử
dụng đất; góp phần hồn thiện hệ thống lý luận về pháp luật quy hoạch, kế hoạch
sử dụng đất; phát hiện những hạn chế, vướng mắc, các bất cập trong thực tiễn thi
hành pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ở thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
cũng như đề xuất các giải pháp nhằm khắc phục các khó khăn, vướng mắc nhằm
hồn thiện pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và các biện pháp đảm bảo
thực hiện pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại thành phố Yên Bái, tỉnh
Yên Bái.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được các mục đích nghiên cứu trên, nhiệm vụ nghiên cứu của luận
văn được xác định như sau:
- Nghiên cứu, làm rõ các vấn đề lý luận về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
cũng như các quy định của pháp luật đất đai hiện hành về quy hoạch, kế hoạch sử
dụng đất.
- Phân tích thực tiễn thi hành pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
tại thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái; từ đó đánh giá thực trạng thi hành pháp luật
tại thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái, tìm ra những ưu điểm, những bất cập, hạn chế
đang cịn tồn tại.
- Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp nhằm góp phần hồn thiện quy định
pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và đảm bảo việc thực hiện pháp luật
về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài
4.1. Đối tượng nghiên cứu


5

Luận văn tập trung nghiên cứu hệ thống cơ sở lý luận về quy hoạch, kế
hoạch sử dụng đất; các quy định của pháp luật đất đai về quy hoạch, kế hoạch sử

dụng đất và thực tiễn thi hành pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại thành
phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu các quy định của Luật đất đai năm 2013 và các
văn bản hướng dẫn thi hành về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Đồng thời, đề tài
nghiên cứu thực tiễn thi hành pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất giới
hạn trong phạm vi ở thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái .
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề tài
5.1. Phương pháp luận
Đề tài sử dụng phương pháp luận nghiên cứu khoa học duy vật biện chứng
và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin.
5.2. Phương pháp nghiên cứu đề tài
Trên cơ sở vận dụng phương pháp luận, đề tài còn sử dụng các phương pháp
nghiện cứu cụ thể sau đây:
- Phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp lịch sử tại Chương 1 khi
nghiên cứu những vấn đề lý luận về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và pháp luật
về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
- Phương pháp phân tích, phương pháp thống kê, phương pháp điều tra,
phương pháp tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp đánh giá tại Chương 2
khi nghiên cứu thực tiễn thi hành pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại
thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái.
- Phương pháp tổng hợp, phương pháp đối chiếu tại Chương 3 khi nghiên
cứu, đề xuất các phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về
quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
Luận văn cung cấp cơ sở lý luận về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và đánh
giá những quy định của pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Đồng thời,
luận văn cung cấp những kết quả phân tích về tình hình thực hiện pháp luật về quy
hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại thành phố Yên Bái.
Luận văn có thể được sử dụng để làm tài liệu tham khảo, phục vụ học tập,

nghiên cứu các vấn đề liên quan đến pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm tài liệu cho các cơ quan, tổ chức sử


6

dụng để tham khảo, từ đó tiếp tục bổ sung các giải pháp nhằm góp phần hồn thiện
các quy định về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu của
luận văn gồm ba chương. Cụ thể như sau:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đấtvà
pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
Chương 2: Thực trạng quy định pháp luật hiện hành về quy hoạch, kế hoạch
sử dụng đất và thực tiễn thi hành tại thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về quy hoạch,
kế hoạch sử dụng đất từ thực tiễn thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái


7

CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUY HOẠCH, KẾ HOẠCH SỬ DỤNG
ĐẤT VÀ PHÁP LUẬT VỀ QUY HOẠCH, KẾ HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT
1.1. Những vấn đề lý luận về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của quy hoạch sử dụng đất
Hiện nay trên thế giới có nhiều quan điểm khác nhau về quy hoạch sử dụng
đất, điển hình là định nghĩa của tổ chức Nơng lương thế giới (FAO) thì: “Quy
hoạch sử dụng đất là sự đánh giá tiềm năng đất nước có hệ thống, tính thay đổi
trong sử dụng đất đai và những điều kiện kinh tế xã hội để chọn lọc và thực hiện

các sự lựa chọn sử dụng đất đai tốt nhất. Đồng thời quy hoạch sử dụng đất đai
cũng là chọn lọc và đưa vào thực hành những sử dụng đất đó mà nó phải phù hợp
với yêu cầu cần thiết của con người về bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên trong
tương lai”.1 Theo cách định nghĩa này thì quy hoạch sử dụng đất là hướng tới việc
đánh giá tiềm năng của đất đai thông qua việc khai thác và sử dụng loại tài nguyên
thiên nhiên đặc biệt này. Cịn theo Từ điển Bách khoa tồn thư Việt Nam trực tuyến
thì có sự giải thích cụ thể, chi tiết hơn, theo đó, quy hoạch đất đai là:“Việc bố trí,
sắp xếp và sử dụng các loại đất đai một cách hợp lý để sản xuất ra nhiều nông sản
chất lượng cao, hiệu quả kinh tế lớn. Quy hoạch đất đai chia làm hai loại: Quy
hoạch đất đai cho các vùng, các ngành, và quy hoạch đất đai trong nội bộ xí
nghiệp. Việc quy hoạch giữa các vùng, các ngành tùy thuộc vào điều kiện tự nhiên
và có mối liên hệ chặt chẽ của lực lượng sản xuất với phân vùng của cả nước. Việt
Nam đã và đang thực hiện quy hoạch lại đất đai trong nông nghiệp phục vụ cho
yêu cầu chuyển đổi cơ cấu kinh tế, phát triển kinh tế hàng hóa, khắc phục tính chất
tự cấp, tự túc tồn tại trước đây”2. Tiếp cận chung về quy hoach, Từ điển tiếng Việt
định nghĩa là “việc phân bố, sắp xếp các hoạt động và các yếu tố sản xuất, dịch vụ
và đời sống trên một địa bàn lãnh thổ cho một mục đích nhất định trong một thời
kỳ trung hạn, dài hạn để cụ thể hóa chiến lược phát triển kinh tế – xã hội trên lãnh
thổ theo thời gian và là cơ sở để lập các kế hoạch phát triển”.3 Cụ thể hơn, sát hơn
1

Vietrees, Một số khái niệm về quy hoạch sử dụng đất, />
2

/>
oa=quy%20ho%E1%BA%A1ch%20%C4%91%E1%BA%A5t%20%C4%91ai&ChuyenNgan
h=0&DiaLy=0&ItemID=20427 ngày truy cập 31/7/2017.
3

Trung tâm Từ điển học, Từ điển Tiếng Việt 2009, NXB Đà Nẵng, 2009.



8

trong cách tiếp cận về quy hoạch sử dụng đất, Từ điển Giải thích Luật học đưa ra
khái niệm về quy hoạch sử dụng đất như sau:“Quy hoạch sử dụng đất là sự tính
tốn, phân bổ đất đai cụ thể và hợp lý về số lượng, vị trí khơng gian ... cho các mục
tiêu phát triển kinh tế - xã hội cả nước và từng địa phương ở mỗi gian đoạn phát
triển của đất nước” 4.
Mỗi quan điểm nêu trên tiếp cận quy hoạch ở những khía cạnh khác nhau, có
quan điểm chú trọng tới các biện pháp kỹ thuật đo đạc thơng qua bản vẽ, phân chia
diện tích đất…Có quan điểm lại chú trọng tới tính pháp chế và mục đích của quy
hoạch sử dụng đất. Chúng tơi nhận thấy rằng, các quan điểm nêu trên đều đề cập tới
những khía cạnh hết sức quan trọng của quy hoạch sử dụng đất nhưng chưa thực sự
đầy đủ. Đất đai là tài sản vô cùng quý giá đối với cuộc sống con người, cho sự phát
triển kinh tế, xã hội, cho nên quy hoạch sử dụng đất luôn là hiện tượng kinh tế – xã
hội thể chế đồng thời 3 yếu tố: Pháp chế (thơng qua việc xác nhận tính pháp lý về
mục đích và quyền sử dụng đất nhằm đảm bảo sử dụng và quản lý đất đai theo pháp
luật), kỹ thuật (thể hiện ở công tác chuyên môn kỹ thuật: điều tra, khảo sát, xây
dựng bản đồ, khoanh định, xử lý số liệu…) và kinh tế (thể hiện ở hiệu quả việc sử
dụng đất). Cùng với đó, Quy hoạch sử dụng đất là một hệ thống các biện pháp của
Nhà nước về quản lý và tổ chức sử dụng đất hợp lý, hiệu quả thông qua việc bố trí,
phân bổ đất đai cho các mục đích sử dụng và định hướng tổ chức sử dụng đất trong
các đơn vị hành chính lãnh thổ, các ngành, tổ chức đơn vị và người sử dụng đất
nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất xã hội, thực hiện đường lối kinh tế của Nhà nước
trên cơ sở dự báo theo quan điểm sinh thái, bền vững trong từng thời kỳ. Với ý
nghĩa như vậy, pháp luật hiện hành đưa ra khái niệm về quy hoạch sử dụng đất như
sau:
“Quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ và khoanh vùng đất đai theo không
gian sử dụng cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo

vệ mơi trường và thích ứng biến đổi khí hậu trên cơ sở tiềm năng đất đai và nhu
cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực đối với từng vùng kinh tế - xã hội và đơn
vị hành chính trong một khoảng thời gian xác định”5.
Từ khái niệm được nêu trên cho thấy, quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ,
bố trí, khoanh vùng sắp xếp, tổ chức, quy hoạch sử dụng đất theo không gian nhằm
4
5

Từ điển giải thích Luật học (2009), NXB Từ điển Bách khoa – NXB Tư pháp, tr 54
Khoản 2 Điều 3 Luật Đất đai 2013.


9

mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, quốc phịng , an ninh bảo vệ mơi trường. Nó là
sự đảm bảo cho các mục tiêu kinh tế – xã hội có cơ sở khoa học và thực tế, đảm
bảo cho việc sử dụng đất phù hợp với điều kiện tự nhiên và xã hội đối với từng loại
mục đích sử dụng. Quy hoạch sử dụng đất là quá trình hình thành các quyết định
nhằm tạo điều kiện đưa đất đai vào sử dụng bền vững để mang lại lợi ích cao nhất.
Quy hoạch sử dụng đất hướng dẫn sự quyết định sử dụng đất đai làm sao trong
nguồn tài nguyên đó được khai thác có lợi cho con người, nhưng đồng thời cũng
bảo vệ cho tương lai. Cung cấp những thông tin tốt liên quan đến nhu cầu và sự
chấp nhận của người dân và chức năng thực tại của nguồn tài nguyên và những tác
động đến môi trường. Có thể nhận thấy rõ nét quy hoạch sử dụng đất qua những
đặc trưng cụ thể sau đây:
- Quy hoạch sử dụng đất mang tính lịch sử xã hội: Trong quy hoạch sử dụng
đất luôn nảy sinh quan hệ giữa người với đất đai - yếu tố tự nhiên cũng như quan hệ
giữa người với người và nó thể hiện đồng thời hai yếu tố: thúc đẩy lực lượng sản
xuất phát triển và thúc đẩy sự phát triển của các mối quan hệ sản xuất. Do vậy, quy
hoạch sử dụng đất luôn là một bộ phận của phương thức sản xuất xã hội và lịch sử

phát triển của xã hội chính là lịch sử phát của quy hoạch sử dụng đất. Nói cách
khác quy hoạch sử dụng đất có tính lịch sử xã hội. Tính chất lịch sử của quy hoạch
sử dụng đất xác nhận vai trò lịch sử của nó trong từng thời kỳ xây dựng và hồn
thiện phương thức sản xuất xã hội, thể hiện ở mục đích, yêu cầu, nội dung và sự
hoàn thiện của phương án quy hoạch sử dụng đất.
- Quy hoạch sử đụng đất mangtính tổng hợp: Tính tổng hợp của quy hoạch
sử dụng đất biểu hiện chủ yếu ở hai mặt:
+ Mặt thứ nhất: Đối với của quy hoạch sử dụng đất là khai thác, sử
dụng, cải tạo, bảo vệ...tài nguyên đất đai cho nhu cầu toàn bộ nền kinh tế quốc dân
(trong quy hoạch sử dụng đất thường đụng chạm đến việc sử dụng của tất cả các
loại đất chính).
+ Mặt thứ hai: Quy hoạch sử dụng đất đề cập đến nhiều lĩnh vực về
khoa học, kinh tế và xã hội như: khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, dân số đất đai,
sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, môi trường và sinh thái... Với đặc điểm này
quy hoạch sử dụng đất lãnh trách nhiệm tổng hợp toàn bộ nhu cầu sử dụng đất, điều
hòa các mâu thuẫn về đất đai của các ngành, lĩnh vực; xác định và điều phối
phương hướng, phương thức phân phối sử dụng đất phù hợp với mục tiêu kinh tế


10

xã hội, đảm bảo cho nền kinh tế quốc dân luôn phát triển bền vững, đạt tốc độ và
ổn định.
- Quy hoạch sử dụng đất mang tính dài hạn: Tính dài hạn của quy hoạch
sử dụng đất thể hiện ở chỗ thời hạn của quy hoạch sử dụng đất là 10 năm hoặc lâu
hơn. Tính dài hạn của quy hoạch sử dụng đất phụ thuộc vào dự báo xu thế biến
động dài hạn của các yếu tố kinh tế xã hội quan trọng như sự thay đổi về nhân
khẩu, tiến bộ khoa học kỹ thuật, q trình đơ thị hóa, cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
nơng nghiệp nơng thơn... Quy hoạch dài hạn nhằm đáp ứng nhu cầu đất để phát
triển lâu dài kinh tế xã hội. Cơ cấu và phương thức sử dụng đất được điều chỉnh

từng bước trong thời gian dài (cùng với quá trình phát triển kinh tế xã hội) cho đến
khi đạt được mục tiêu dự kiến.
- Quy hoạch sử dụng đất mang tính chiến lược và chỉ đạo vĩ mơ: Với
đặc tính dài hạn quy hoạch sử dụng đất chỉ dự kiến được các xu thế thay đổi
phương hướng, mục tiêu, cơ cấu và phân bố sử dụng đất với tính đại thể chứ khơng
dự kiến được các hình thức và nội dung cụ thể, chi tiết của sự thay đổi. Do khoảng
thời gian dự báo là tương đối dài nhưng lại phải chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố
kinh tế xã hội khó xác định, nên chỉ tiêu quy hoạch thường là không cụ thể và chi
tiết như trong kế hoạch ngắn và trung hạn do vậy nó chỉ có thể là một quy hoạch
mang tính chiến lược chỉ đạo vĩ mơ. Các chỉ tiêu quy hoạch càng khái lược hóa quy
hoạch càng ổn định.
- Quy hoạch sử dụng đất mang tính chính sách: Quy hoạch sử dụng đất
thể hiện rất rõ đặc tính chính trị và chính sách xã hội. Khi xây dựng phương án phải
quán triệt các chính sách và quy định có liên quan đến đất đai của Đảng và Nhà
nước, đảm bảo thực hiện cụ thể trên mặt bằng đất đai các mục tiêu phát triển nền
kinh tế quốc dân, phát triển ổn định kế hoạch kinh tế xã hội, tuân thủ các quy định,
các chỉ tiêu khống chế về dân số, đất đai và môi trường sinh thái.
- Quy hoạch sử dụng đất mang tính khả biến: Dưới sự tác động của
nhiều nhân tố khó dự đốn trước, theo nhiều phương diện khác nhau, quy hoạch sử
dụng đất đai chỉ là một trong những giải pháp biến đổi hiện trạng sử dụng đất sang
trạng thái mới thích hợp hơn cho việc phát triển kinh tế xã hội trong một thời kỳ
nhất định. Khi xã hội phát triển, khoa học kỹ thuật ngày càng tiến bộ, chính sách và
tình hình kinh tế thay đổi, các dự kiến của của quy hoạch sử dụng đất khơng cịn
phù hợp thì việc chỉnh sửa, bổ sung hoàn thiện quy hoạch và điều chỉnh biện pháp
thực hiện là cần thiết. Điều này thể hiện tính khả biến của quy hoạch. Quy hoạch sử


11

dụng đất ln là quy hoạch động, một q trình lặp lại theo chu kỳ “Quy hoạch thực hiện - quy hoạch lại hoặc chỉnh lý - Tiếp tục thực hiện...” với chất lượng, mức

độ hồn thiện và tính phù hợp ngày càng cao.6
1.1.2. Khái niệm và đặc điểm của kế hoạch sử dụng đất
Với vai trị là cơng cụ hoạch định, nên cả quy hoạch và kế hoạch đều giống
nhau ở chức năng định hướng phát triển. Tuy nhiên, sự khác biệt là ở chỗ: việc đảm
nhận chức năng định hướng phát triển của mỗi công cụ này ở các vị trí, mức độ,
phạm vi khác nhau. Nếu quy hoạch là cụ thể hóa chiến lược, là một bước triển khai
biến chiến lược thành thực tế ở các khía cạnh thời gian, không gian và tổ chức.
Chiến lược và quy hoạch với chức năng như vậy thì chưa thể là công cụ quản lý,
điều tiết các hoạt động của doanh nghiệp diễn ra trong từng giai đoạn, thời điểm cụ
thể. Chính vì vậy, kế hoạch có chức năng cụ thể hố các tầm nhìn chiến lược và
mục tiêu của quy hoạch để từng bước thực hiện và biến chiến lược, quy hoạch
thành thực tế cuộc sống. Kế hoạch được thể hiện rõ nhất (so với chiến lược và quy
hoạch) chức năng: phân chia chiến lược và quy hoạch thành các lộ trình ngắn hơn,
xác định nhiệm vụ cần phải đạt được trong từng giai đoạn phát triển, đặt ra một
cách cụ thể hệ thống mục tiêu, chỉ tiêu và những giải pháp, chính sách thích hợp
cho thời kỳ kế hoạch. Trên cơ sở quy hoạch sử dụng đất tổng thể đã được phê
duyệt, thì cơ quan nhà nước cần lên kế hoạch cụ thể phân chia thành thời gian để có
thể hiện thực hóa quy hoạch.
Xét về thuật ngữ, Theo từ điển tiếng Việt (2009) trang 47 nói về kế hoạch
nói chung được hiểu là: “tồn bộ những điều vạch ra một cách có hệ thống và cụ
thể về cách thức, trình tự, thời hạn tiến hành những cơng việc dự định làm trong
một thời gian nhất định, với mục tiêu nhất định”7. Cịn dưới góc độ pháp lý, Luật
Đất đai hiện hành quy định: “Kế hoạch sử dụng đất là việc phân chia quy hoạch sử
dụng đất theo thời gian để thực hiện trong kỳ quy hoạch sử dụng đất”8.
Do kế hoạch sử dụng đất là sự cụ thể hóa của quy hoạch sử dụng đất theo lộ
trình thời gian, có mối quan hệ hữu cơ khơng tách rời do đó bản thân kế hoạch sử
dụng đất cũng thể hiện tính chất pháp lý buộc thi hành. Tuy nhiên, kế hoạch sử

6


Nguyễn Hữu Ngữ, Bài giảng quy hoạch sử dụng đất (10/2010), Đại học Huế- Trường Đại

học Nông Lâm
7

Trung tâm Từ điển học, Từ điển Tiếng Việt 2009, NXB Đà Nẵng, 2009, trang 47.

8

Khoản 3 Điều 3 Luật Đất đai 2013.


12

dụng đất có những đặc trưng riêng với vai trị vị trí độc lập so với quy hoạch sử
dụng đất. Cụ thể:
Thứ nhất, kế hoạch sử dụng đất mang tính cụ thể.
Trái ngược với tính tổng thể của quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chi tiết
hóa, cụ thể kết quả của quy hoạch, thời gian thực hiện phương án quy hoạch. Nếu
nội dung của quy hoạch sử dụng đất là phân bổ ngành thì nội dung của kế hoạch sử
dụng đất bao gồm: Xác định diện tích các loại đất đã được phân bổ trong kế hoạch
sử dụng đất cấp trên và diện tích các loại đất theo nhu cầu sử dụng đất của cấp dưới
trong năm kế hoạch; Xác định vị trí, diện tích đất phải thu hồi để thực hiện cơng
trình, dự án sử dụng đất vào mục đích trong năm kế hoạch đến từng đơn vị hành
chính cấp xã; Xác định diện tích các loại đất cần chuyển mục đích sử dụng đối với
các loại đất phải xin phép trong năm kế hoạch đến từng đơn vị hành chính cấp xã.
Khi đó, căn cứ kế hoạch sử dụng có thể đưa ra các quyết định một cách cụ thể để
hiện thực hóa hiệu quả quy hoạch.
Thứ hai, kế hoạch sử dụng đất mang tính ngắn hạn.
Trong khi thời gian của quy hoạch sử dụng đất đai trên 10 năm đến 20 năm

hoặc lâu hơn nữa (quy hoạch trung hạn hay quy hoạch dài hạn) thì thời gian kế
hoạch sử dụng đất thường chỉ là 5 năm một lần. Căn cứ kết quả thực hiện của kỳ kế
hoạch trước thì cơ quan có thẩm quyền sẽ lập kế hoạch 5 năm một lần, chi tiết
trong 5 năm này việc chuyển đổi mục đích, thu hồi,... sẽ diễn ra như thế nào để đảm
bảo mục tiêu phát triển kinh tế xã hội trong 5 năm tương ứng với các chỉ tiêu cụ thể
và chi tiết.
Thứ ba, là cơ sở, là căn cứ để Nhà nước phân bổ và điều chỉnh đất đai qua
từng năm và từng thời kỳ ngắn hạn.
Trên cơ sở kế hoạch sử dụng đất 05 đã được cơ quan nhà nước có thẩm
quyền phê duyệt ở từng cấp, xuất phát từ định hướng và yêu cầu của phát triển kinh
tế xã hội trong phạm vi của huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, của từng
ngành, từng lĩnh vực, cũng như nhu cầu của các chủ thể khác nhau trong phạm vi
huyện mình, kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện được lập và phê duyệt
nhằm phúc đáp các yêu cầu đó của cấp mình. Trên cơ sở kế hoạch hàng năm đã
được cấp có thẩm quyền phê duyệt, chúng trở thành căn cứ quan trọng để cơ quan
nhà nước có thẩm quyền ở các cấp thực hiện việc phân bổ và điều chỉnh đất đai


13

thông qua các hoạt động giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và thu
hồi đất.9
1.1.3. Mục đích và ý nghĩa của quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
Quy hoạch về kế hoạch hóa việc sử dụng đất đai là công cụ quan trọng và
không thể thiếu được trong cơng tác quản lý đất đai bởi đó là cơ sở để đảm bảo cho
việc quản lý thống nhất của nhà nước đối với đất đai, cân đối quỹ đất của từng
vùng, ngành địa phương để đạt được các mục tiêu kinh tế-xã hội đặt ra, đảm bảo
cho đất dai được phân phối, sử dụng công bằng, hợp lý, tiết kiệm và có hiệu quả.
Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất có ý nghĩa to lớn trong công tác quản lý và sử
dụng đất, cụ thể là:

Thứ nhất, QH, KHSDĐ là công cụ để Nhà nước quản lý đất đai được thống
nhất. Với tư cách là đại diện của chủ sở hữu toàn dân về đất đai, Nhà nước thực
hiện quyền sở hữu và quyền quản lý của mình thơng qua các quyết định quy hoạch,
kế hoạch sử dụng đất nhằm phân bổ và khoanh vùng đất đai theo không gian sử
dụng cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phịng, bảo vệ mơi
trường,… Thơng qua QH, KHSDĐ, Nhà nước xác định mục đích sử dụng cụ thể
cho từng loại đất, đáp ứng các nhu cầu sử dụng khác nhau trong xã hội. Cũng thơng
qua QH, KHSDĐ, Nhà nước có thể theo dõi, giám sát quá trình sử dụng đất, ngăn
chặn các hoạt động chuyển mục đích sử dụng đất tùy tiện, lấn chiếm đất đai, đảm
bảo sử dụng đất đúng mục đích và đúng quy hoạch, tránh tình trạng tiêu cực trong
quá trình quản lý đất đai.
Thứ hai, QH, KHSDĐ là biện pháp hữu hiệu để Nhà nước tổ chức lại việc sử
dụng đất. Nhà nước sử dụng quyền định đoạt đối với đất đai để tổ chức lại việc sử
dụng đất, điều phối đất đai. Quy hoạch sử dụng đất, đặc biệt là kế hoạch sử dụng
đất hằng năm của cấp huyện là căn cứ để Nhà nước ban hành các quyết định giao
đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, thu hồi đất để tổ chức lại
việc sử dụng đất, góp phần sử dụng đất đai hiệu quả, hợp lý, tiết kiệm hơn.Việc tổ
chức lại quỹ đất, điều phối đất đai thông qua QH, KHSDĐ góp phần tích cực vào
việc phát huy tối đa các tiềm năng đất đai, phục vụ cho các mục tiêu phát triển KT XH, bảo vệ quốc phòng, an ninh và mơi trường; đồng thời cịn giúp chuyển dịch cơ
cấu kinh tế; bảo vệ quỹ đất nông nghiệp, đảm bảo an ninh lương thực thông qua
việc khoanh định quỹ đất sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là quỹ đất trồng lúa. Việc
9

Điều 52 và Điều 63 Luật Đất đai 2013.


14

tổ chức lại quỹ đất, điều phối đất đai thông qua QH, KHSDĐ nhằm đáp ứng nhu
cầu sử dụng đất hiện tại và tương lai của xã hội một cách tiết kiệm khoa học và có

hiệu quả cao nhất.
Thứ ba, QH, KHSDĐ góp phẩn thúc đẩy phát triển bền vững. Phát triển bền
vững là đạt được sự đầy đủ về vật chất, sự giàu có về tinh thần và văn hóa, sự bình
đẳng của cơng dân và sự đồng thuận của xã hội, sự hài hòa giữa con người và tự
nhiên; phát triển phải kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hòa giữa ba yếu tố là phát
triển kinh tế, ổn định xã hội và bảo vệ môi trường. Để gắn kết ba nền tảng này thì
QH, KHSDĐ là giải pháp hữu hiệu, bởi nó sẽ lựa chọn và ưu tiên những hoạt động
phát triển kinh tế mà không ảnh hưởng đến mơi trường, phát triển kinh tế góp phần
ổn định xã hội.
Thứ tư, QH, KHSDĐ điều tiết thị trường bất động sản và thúc đẩy nền kinh
tế quốc dân tăng trưởng bền vững. Thực tế cho thấy, QH, KHSDĐ sau khi được xét
duyệt nó tác động mạnh mẽ đến thị trường bất động sản, kích thích thị trường bất
động sản phát triển. QH, KHSDĐ làm tăng thêm giá trị của đất bởi việc chuyển
mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp, đồng thời với
việc xây dựng hệ thống giao thông, điện, nước, hệ thống các cơng trình dịch vụ
cơng cộng khác như bệnh viện, trường học, khu thương mại,… làm cho các thửa
đất trong khu quy hoạch được tăng thêm về giá trị.
Thông qua việc tác động trực tiếp đến thị trường bất động sản, QH, KHSDĐ
khi làm thay đổi giá trị của từng thửa đất đã kích thích kinh tế tăng trưởng, thu hút
đầu tư vào bất động sản như dự án phát triển kinh tế, du lịch… Sự thay đổi đó tạo
ra sự chuyển dịch lao động giữa các ngành, các vùng và cũng tác động mạnh mẽ
đến thị trường tài chính của quốc gia.
Thứ năm, QH, KHSDĐ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng
đồng. Đất đai là nơi phân bố dân cư và là nơi tổ chức mọi hoạt động sống của con
người. Vì thế, khi QH, KHSDĐ tốt và hợp lý, đáp ứng các mục tiêu và yêu cầu do
Nhà nước đặt ra sẽ góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển và nâng cao chất
lượng cuộc sống cho cộng đồng. Chất lượng sống của con người ngoài những nhu
cầu về vật chất cịn là nhu cầu về chăm sóc sức khỏe, nhu cầu tinh thần. Tất cả các
nhu cầu đó của cộng đồng chỉ được thoả mãn khi có một quy hoạch sử dụng đất tốt.
1.1.4. Mối quan hệ giữa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất với các loại quy

hoạch, kế hoạch khác


15

QH, KHSDĐ có ý nghĩa rất quan trọng trong việc sử dụng đất đai hợp lý,
hiệu quả, tiết kiệm, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nhưng phải đặt nó
trong mối quan hệ với các loại QH, KHSDĐ khác để đạt được mục tiêu phát triển
bền vững. QH, KHSDĐ có mối quan hệ chặt chẽ với quy hoạch tổng thể phát triển
KT - XH, có vị trí đặc biệt trong mối quan hệ với QH, KHSDĐ các ngành khác như
quy hoạch phát triển nông nghiệp, quy hoạch phát triển kinh tế công nghiệp, quy
hoạch phát triển kinh tế du lịch,…
1.1.4.1. Mối quan hệ giữa quy hoạch sử dụng đất với kế hoạch sử dụng
đất
QH, KHSDĐ là một nội dung quan trọng của quản lý Nhà nước về đất đai.
Do KHSDĐ là việc xác định cách thức, biện pháp và thời gian cụ thể để sử dụng
đất theo đúng quy hoạch, nên QHSDĐ và KHSDĐ có mối quan hệ gắn bó với
nhau, cùng hỗ trợ nhau. Điều này được thể hiện như sau:
Thứ nhất, QHSDĐ và KHSDĐ tạo thành một thể thống nhất trong quản lý
Nhà nước về đất đai. Đây là cơ sở quan trọng, là kết quả trong q trình thực hiện
cơng tác quản lý đất đai của Nhà nước. Nghĩa là, khi thực hiện công tác này thì quy
hoạch và kế hoạch sử dụng đất là hai yếu tố để Nhà nước quản lý và giám sát hiệu
quả việc sử dụng nguồn tài nguyên đất đai.
Thứ hai, Quy trình kế hoạch hóa việc sử dụng đất của nước ta thực hiện từ
việc xây dựng QHSDĐ rồi đến KHSDĐ. Theo đó, QHSDĐ chính là sự định hướng
về mặt chiến lược ở tầm vĩ mô cho việc quản lý và sử dụng đất. Còn KHSDĐ là
việc xác định các biện pháp, cách thức cụ thể để sử dụng đất theo đúng quy hoạch
đã đề ra. Tóm lại, việc xây dựng kế hoạch phải dựa vào quy hoạch phải coi quy
hoạch là một căn cứ không thể thiếu được của kế hoạch. Quy hoạch càng có cơ sở
khoa học, càng chính xác bao nhiêu thì kế hoạch cành có điều kiện để thực hiện bấy

nhiêu.
Thứ ba, QHSDĐ bao giờ cũng gắn liến với KHSDĐ và có mối quan hệ nhân
quả với nhau. Bởi trong tất cả các loại quy hoạch, các mục tiêu, quan điểm và các
chỉ tiêu tổng quát của nó đều phải được cụ thể hóa để đưa vào thực tiễn và việc cụ
thể hóa đó thông qua kế hoạch. Như vậy, quy hoạch sử dụng đất là cơ sở cho việc
thực hiện kế hoạch sử dụng đất có hiệu quả. Và ngược lại kế hoạch sử dụng đất là
sự cụ thể hóa quy hoạch sử dụng đất hàng năm và định hướng phát triển phù hợp
với quy hoạch đã đề ra.


16

Thứ tư, QHSDĐ và KHSDĐ là nội dung quan trọng, khơng thể tách rời, góp
phần thực hiện mục tiêu của Nhà nước trong quản lý và sử dụng hợp lý đất đai.
Quy hoạch và kế hoạch đất đai có ý nghĩa to lớn trong công tác quản lý và sử dụng
đất đai nhằm đảm bảo khai thác sử dụng đất đúng mục đích, tiết kiệm và có hiệu
quả, phát huy tối đa tiềm năng, nguồn lực về đất; đầu tư mở rộng diện tích, nâng
cao chất lượng và bảo vệ đất canh tác nông nghiệp, bảo đảm an ninh lương thực
quốc gia và mơi trường sinh thái.
Tóm lại, QH và KHSDĐ là hai mặt của một vấn đề và có mối quan hệ nhân
quả với nhau. Nó có mối quan hệ khăng khít với nhau và đề là những biện pháp
quản lý đối với đất đai không thể thiếu của Nhà nước nhằm đạt được những mục
tiêu nhất định do Nhà nước đề ra, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho Nhà nước
theo dõi, giám sát quá trình sử dụng đất hiệu quả. Vì vậy, trong chiến lược phát
triển kinh tế -xã hội của Nhà nước, việc xây dựng quy hoạch sử dụng đất hợp lí
đồng thời phải có kế hoạch sử dụng đất cụ thể để thực hiện các mục tiêu đã đề ra
trong quy hoạch luôn là nội dung mà Nhà nước quan tâm trước tiên khi thực hiện
hoạt động quản lí đối với đất đai.
1.1.4.2. Mối quan hệ giữa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất với quy
hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội

Quy hoạch tổng thể phát triển KT - XH là luận chứng phát triển KT - XH và
tổ chức không gian các hoạt động KT - XH hợp lý trên lãnh thổ quốc gia trong một
thời gian xác định. Có nghĩa là việc lựa chọn phương án phát triển KT - XH và
phân bố lực lượng sản xuất theo không gian, có tính đến chun mơn hóa và phát
triển tổng hợp sản xuất trên phạm vi lãnh thổ. Quy hoạch tổng thể phát triển KT XH là một trong những tiền đề cung cấp căn cứ khoa học để xây dựng kế hoạch
phát triển KT - XH, trong đó đề cập đến dự kiến sử dụng đất ở mức độ phương
hướng và một số nhiệm vụ chủ yếu.
Quy hoạch phát triển KT - XH bao gồm quy hoạch thành phần chủ yếu: Quy
hoạch phát triển xã hội; quy hoạch sử dụng đất; quy hoạch phát triển đô thị; quy
hoạch phát triển nông nghiệp; quy hoạch phát triển công nghiệp; quy hoạch sử
dụng tài nguyên nước; quy hoạch phát triển giao thông, vận tải; quy hoạch phát
triển du lịch; quy hoạch phát triển thương mại, dịch vụ,… Như vậy, QHSDĐ là một
bộ phận cấu thành quy hoạch phát triển KT - XH.
QH, KHSDĐ là quy hoạch, kế hoạch tổng hợp chuyên ngành, cụ thể hóa quy
hoạch tổng thể, kế hoạch phát triển KT - XH nhưng nội dung của nó phải được điều


17

hòa thống nhất với quy hoạch tổng thể, kế hoạch phát triển KT - XH. Suy cho cùng,
mối quan hệ giữa quy hoạch tổng thể, kế hoạch phát triển KT - XH và QH,
KHSDĐ là mối quan hệ giữa cái tổng thể và cái chi tiết, giữa cái vĩ mô và cái vi
mô, giữa cái chung và cái riêng, giữa chúng có mối quan hệ qua lại biện chứng với
nhau, hỗ trợ, tương tác lẫn nhau.
Vì thế, khi lập QH, KHSDĐ cần phải căn cứ vào quy hoạch tổng thể và kế
hoạch phát triển KT – XH. QH, KHSDĐ phải đảm bảo phù hợp, hướng tới mục
tiêu hiện thực hóa, cụ thể hóa các chỉ tiêu trong quy hoạch tổng thể, kế hoạch phát
triển KT - XH. QH, KHSDĐ phải phân phối đất đai hợp lý, thống nhất với quy
hoạch, kế hoạch phát triển KT - XH.
1.1.4.3. Mối quan hệ giữa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất với quy

hoạch phát triển đô thị
Hiện nay, ở nước ta với tốc độ đơ thị hóa nhanh trong q trình thực hiện
cơng nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước đã đặt ra nhiều vấn đề bức xúc về quản lý
đất đai đô thị. QHSDĐ là một trong những nội dung quan trọng của quản lý nhà
nước về đất đai; QHSDĐ gắn với quy hoạch đô thị, kết hợp chặt chẽ giữa quản lý
đô thị với việc quản lý xây dựng theo quy hoạch tổng thể là một giải pháp quan
trọng để phát triển đô thị bền vững.
Quy hoạch đô thị là việc tổ chức không gian, kiến trúc, cảnh quan đô thị,
hệ thống cơng trình hạ tầng kỹ thuật, cơng trình hạ tầng xã hội và nhà ở để tạo lập
môi trường sống thích hợp cho người dân sống trong đơ thị, được thể hiện thông
qua đồ án quy hoạch đô thị. Quy hoạch đơ thị có nhiệm vụ sẽ định ra tính chất, quy
mơ, phương châm xây dựng đơ thị, các bộ phận hợp thành của đô thị, sắp xếp một
cách toàn diện hợp lý, bảo đảm cho sự phát triển của đơ thị được hài hồ và có trật
tự, tạo những điều kiện có lợi cho cuộc sống và sản xuất. Nội dung và phương pháp
quy hoạch xây dựng đô thị phát triển và ngày càng được thể hiện qua các giai đoạn
phát triển kinh tế xã hội. Chất lượng quy hoạch đô thị không ngừng được nâng lên,
số lượng quy hoạch ngày càng nhiều; các loại hình quy hoạch đô thị ngày càng đầy
đủ, không chỉ giới hạn trong quy hoạch sử dụng đất. Đối với quy hoạch sử dụng
đất đai được tiến hành nhằm xác định chiến lược dài hạn về vị trí, quy mơ và cơ
cấu sử dụng tồn bộ đất đai như bố cục khơng gian trong khu vực quy hoạch đô thị.
Sự bố cục, quy mô sử dụng đất, các chỉ tiêu chiếm đất xây dựng, trong quy hoạch
đơ thị sẽ được điều hồ với quy hoạch sử dụng đất đai. Quy hoạch sử dụng đất đai
sẽ tạo điều kiện tốt cho xây dựng và phát triển đô thị. Quy hoạch đô thị nhất thiết


18

phải thống nhất và phù hợp với quy hoạch chung - quy hoạch sử dụng đất; ngược
lại, quy hoạch sử dụng đất tổng thể phải thể hiện được và tính đến quy hoạch ngành
- quy hoạch đô thị.

1.1.4.4.Mối quan hệ giữa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất với quy
hoạch, kế hoạch các ngành
Quy hoạch, kế hoạch các ngành bao gồm quy hoạch, kế hoạch phát triển
nông nghiệp và quy hoạch, kế hoạch phát triển các ngành phi nông nghiệp. Quy
hoạch, kế hoạch của ngành phải bảo đảm phù hợp với QH, KHSDĐ đã được cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt. QH, KHSDĐ phải kết nối,
liên thông, thống nhất với quy hoạch, kế hoạch các ngành.
Mối quan hệ giữa QH, KHSDĐ với quy hoạch, kế hoạch phát triển nông
nghiệp: Quy hoạch, kế hoạch phát triển nông nghiệp xác định hướng đầu tư, biện
pháp, bước đi về nhân lực, vật lực nhằm đảm bảo cho ngành nông nghiệp phát triển
đạt được những chỉ tiêu đã đặt ra. Muốn vậy, quy hoạch, kế hoạch phát triển nông
nghiệp phải phù hợp, thống nhất với QH, KHSDĐ; đặc biệt là việc xác định cơ cấu
sử dụng đất phải đảm bảo chống suy thối, ơ nhiễm đất và bảo vệ mơi trường.
Mối quan hệ giữa QH, KHSDĐ với quy hoạch, kế hoạch phát triển các
ngành phi nông nghiệp: Quy hoạch, kế hoạch của ngành giao thơng, thủy lợi, y tế,
văn hóa, giáo dục,... phải bảo đảm phù hợp, thống nhất với QH, KHSDĐ đã được
cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Quy hoạch, kế hoạch các ngành là sự
cụ thể hóa nội dung của QH, KHSDĐ; chịu sự chi phối của QH, KHSDĐ.
Như vậy, kế thừa Luật đất đai năm 2003, Luật đất đai năm 2013 cũng rất
quan tâm chú trọng đến tính thống nhất, tính phù hợp giữa các hệ thống quy hoạch,
kế hoạch. Bao gồm hệ thống quy hoạch tổng thể, kế hoạch phát triển KT – XH,hệ
thống QH, KHSDĐ và hệ thống quy hoạch, kế hoạch các ngành. Các hệ thống quy
hoạch, kế hoạch này đều nằm trong một mối liên thông, trong một chỉnh thể thống
nhất với nhau: Đó là QH, KHSDĐ phải phù hợp, đồng bộ với quy hoạch tổng thể,
kế hoạch phát triển KT - XH; quy hoạch, kế hoạch của ngành phải phù hợp, thống
nhất và đồng bộ với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có
thẩm quyền quyết định, phê duyệt.
1.2. Những vấn đề lý luận về pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
1.2.1. Khái niệm pháp luật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
Bất cứ một lĩnh vực nào, một quan hệ xã hội nào phát sinh trong đời sống xã

hội cũng rất cần đến sự điều chỉnh của pháp luật, nhằm định hướng các quan hệ này