Tiết 73- Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất.doc

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (97.61 KB, 4 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Ngày soạn : 01/01/2012
Ngày giảng : 04/01/2012

TiÕt 73 - Văn bản

Tục ngữ về thiên nhªn

Và lao động sản xuất

A. Mục tiêu

1. K iến thức: Giúp HS hiểu sơ lợc thế nào là tục ngữ. Hiểu nội dung, một số hình thức
nghệ thuật (kết cấu, nhịp điệu, cách lập luận và ý nghĩa của những câu tục ngữ đã
học).

2. Kü năng:

* Kĩ năng bài dạy: Học thuộc lòng tục ng÷, vËn dơng thùc tÕ cc sèng.

* Kĩ năng sống: - Tự nhận thức đợc những bài học kinh nghiệm về thiên nhiên, lao

động sản xuất, con ngời, xã hội.

- Ra quyết định: vận dụng các bài học kinh nghiệm đúng lúc, đúng chỗ.

3. Thái độ : HS thêm yêu thiên nhiên và lao động.

B. ChuÈn bÞ

- GV : SGK, SGV, bài soạn, bảng phụ và tài liệu tham khảo
- HS : Soạn bài và n/c bài.

C. Ph ơng pháp

- Phõn tớch tỡnh hung trong cỏc cõu tục ngữ để rút ra những bài học kinh nghiệm về
thiên nhiên, lao động sản xuất, con ngời, xã hội.

- Động não: suy nghĩ rút ra những bài học thiết thực về kinh nghiệm thiên nhiên, lao
động sản xuất, con ngi, xó hi.

D. Tiến trình giờ dạy

I- n định tổ chức (1 )’

II- KiÓm tra bµi cị(3 ): ’ KiĨm tra vë bµi tËp cđa häc sinh

III- Bµi míi

* Giới thiệu bài: Tục ngữ là một thể loại của văn học dân gian. Nó đợc ví là kho báu
của linh nghiệm và trí tuệ dân gian. Là “túi khôn dân gian vô tận”. Tục ngữ mang tính
trí tuệ, triết lý nhng bắt rễ từ cuộc sống sinh động, phong phú nên khô khan mà nh
“cây đời xanh tơi”.Vậy những kinh nghiệm mà tục ngữ đúc rút đợc đó là kinh nghiệm
gì? Có ý nghĩa gì?...

Hoạt động của thầy và trị Nội dung kiến thức
* Hoạt động 1:(3 )’

?) Em hiĨu nh thÕ nµo vỊ tục ngữ? 
2 HS

?) Cách hiểu ý nghĩa của tục ngữ?

- 2 cách Nghĩa ®en

NghÜa bãng

I. Kh¸i niƯm tục ngữ

1. Hình thức: Là những câu nói ngắn

gọn, có kết cấu bền vững, có hình ảnh,
nhịp điệu

2. Néi dung: Nh÷ng kinh nghiƯm vỊ tù

nhiên, lao động sản xuất con ngời, xã hội
(nghĩa đen, nghĩa bóng)

* Hoạt động 2:(5 )’

- Gọi 2 HS đọc -> GV đọc lại tồn bài
- GV cùng HS tìm hiểu những từ khó

?) Những câu nào nói về thiên nhiên? Những
câu no din t lao ng sn xut?

+ Thiên nhiên: Câu 1 -> C©u 4

+ Lao động sản xuất: Câu 5 -> Câu 8
?) Tại sao những câu tục ngữ trên lại gộp 
trong một VB.

- Các hiện tợng tự nhiên (ma, nắng, bão, lụt)
có liên quan trực tiếp đến sn xut (trng

II. Đọc - Hiểu văn bản.

1. Đọc, tìm hiểu chú thích

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

trọt, chăn nuôi)

* Hot ng 3 :(18 )

?) Đọc lại câu 1 và phân tích nội dung, nghệ 
thuật của câu tục ngữ

- Phộp i: Đêm – ngày

Th¸ng 5 – Th¸ng 10
N»m – cêi

Sáng – tối
- Nói quá Cha nằm đã sáng
Cha cời đã tối

=> Nhấn mạnh đặc điểm của đêm tháng 5 và
ngày tháng 10

* GV: Trớc đây nhân dân ta cha có máy móc
đo thời tiết nhng bằng kinh nghiệm, trực
giác và vốn sống họ đã nói một cách hồn
nhiên, hóm hỉnh những nhận xét đúng về độ

dài của đêm tháng 5 và ngày tháng 10 (đêm
mùa hè, ngày mùa đơng)

?) C©u tục ngữ muốn khuyên điều gì?

- Sử dụng thời gian cho hợp lí với công việc
và giữ gìn sức khỏe

* Đọc câu 2

?) Em hiểu mau sao thì nắng nghĩa là gì?
- Đêm nhiều sao thì hôm sau nắng

?) Câu tục ngữ sử dụng nghệ thuật gì? Tác 
dụng?

- Vần lng : nắng vắng
- Đối giữa hai vế

=> Nhấn mạnh sự khác biệt về sao -> sự
khác biƯt vỊ n¾ng, ma

?) Kinh nghiệm đợc đúc kết từ hiện tợng này
là gì? Nhắc nhở con ngời điều gì?

- Trơng sao đốn thời tiết ma nắng -> nắm
đ-ợc thời tiết để chủ động sắp xếp công việc
* GV: Do tục ngữ dựa trên kinh nghiệm nên 
không phải lúc nào cũng đúng vì có hơm ít
sao nhng trời không ma. Đấy là kinh nghiệm

dự báo thời tiết mùa hè cịn mùa đơng

“nhiỊu sao th× ma, tha sao thì nắng

?) Câu 3 có ý nghĩa gì? Em hiểu Ráng mỡ 
gà nh thế nào?

- Ráng mỡ gà: Ráng vàng phía chân trời: Sắp
có bÃo

?) Em hiểu nh thÕ nµo vỊ b·o?
- Giã, ma to, ngËp lơt

- Nhà cửa, cây cối đổ

=> Khuyên dân chủ động giữ gìn nhà cửa,
hoa màu

* GV: Xa kia nhµ ë cđa ngời nông dân chủ 
yếu bằng tranh, rạ...ngày nay ở vùng sâu,
vùng xa phơng tiện thông tin còn hạn chế ->
Câu tục ngữ còn có tác dụng

3. Phân tích văn bản

a. Những kinh nghiệm từ thiên 
nhiên

* Câu 1

- Với cách nói quá và phép đối câu
tục ngữ khẳng định đêm tháng 5,
ngày tháng 10 rất ngắn để khuyên nhủ
con ngời sử dụng thời gian cho hợp lý
và bảo vệ sức khỏe của mình

* C©u 2

- Câu tục ngữ dùng phép đói để đúc
kết kinh nghiệm dự báo thời tiết nắng,
ma để sắp xếp cụng vic

* Câu 3

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

* Đọc câu 4

?) Kinh nghiệm nào đợc rút ra từ hiện tợng 
“kiến bũ thỏng 7

- Thấy kiến ra nhiều vào tháng 7(âm lịch) thì
sẽ có lụt

?) Qua câu tục ngữ giúp em hiểu gì về tâm 
trạng của ngời nông dân?

- Lo lắng nhiều bề, đặc biệt là thời tiết
?) Bài học rỳt ra l gỡ?

- Đề phòng lũ lụt sau tháng 7 âm lịch

* GV: Nạn lũ lụt thờng xuyên xảy ra ở nớc 
ta vì vậy nhân dân phải có ý thức dự đoán lũ
lụt từ nhiều hiện tợng tự nhiên nh:

Gió bấc hiu hiu, sếu kêu thì rét

Tháng 7 heo may, chuồn chuồn bay thì
bÃo

*GV chuyn ý: 4 câu tiếp theo nêu lên 
những nhận xét kinh nghiệm về đất đai,
ngành nghề trồng trọt kĩ thuật làm ruộng của
bà con nơng dân

?) C©u 5 sư dơng nghƯ tht g×? Kinh

nghiệm nào đợc đúc kết từ câu tục ngữ này?
Nhận xét gì về từ ngữ? Tác dụng?

- Đối vế: Tấc đất – tấc vàng -> Đất quý hơn
vàng

?) Câu tục ngữ khuyên chúng ta điều gì?
- Khuyên chúng ta phải bảo vệ và giữ gỡn t
ai

?) Chuyển câu tục ngữ này sang TV?
- Thứ 1 nuôi cá

- Thứ nhì làm vờn

- Thứ 3 làm ruéng

?) Tục ngữ muốn xác định tầm quan trọng 
hay li ớch ca 3 ngh trờn?

- Lợi ích

?) Bài học rút ra là gì?

- Phi khai thỏc tt iu kin tự nhiên để tạo
của cải vật chất

* Liªn hƯ thùc tÕ

?) Em hiểu câu tục ngữ thứ 7 nh thế nào? Có
gì đặc biệt trong cách diễn đạt?

- Sắp xếp vai trò các yếu tố trong nghề trồng
lúa liệt kê -> Tổng kết, khẳng định 4 bài học
lớn về làm ruộng cho năng suất cao

- Câu tục ngữ cịn có ý nghĩa sâu sắc khun
ngời nơng dân muốn mùa màng bội thu cần
phải đảm bảo 4 yếu t trờn

?) Em hiểu thì và thục ở câu 8 nh thế 
nào?

- Thì: thời vụ

- Thc: t canh tỏc

?) Kinh nghiệm đợc đúc kết là gì?

- Trồng trọt phải đảm bảo 2 yếu tố nhng thời

* C©u 4

- Bằng sự quan sát tỉ mỉ thấy kiến bò
ra vào tháng 7 thì tháng 8 sẽ lụt =>
Cần chủ ng phũng chng

2. Những kinh nghiệm trong sản 
xuất

* C©u 5

- Bằng hình ảnh so sánh, câu tục ngữ
đề cao giá trị của đất và khuyên
chúng ta phải biết bảo vệ, giữ gìn đất

* C©u 6

* Câu 7

- Vi phộp lit kờ, cõu tục ngữ khẳng
định 4 bài học lớn về làm ruộng cho

năng suất cao.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

vụ đặt lên hàng đầu

?) Câu tục ngữ này có gì đặc biệt? Tác 
dụng?

- Gọn và đối xứng -> nhấn mạnh 2 yu t
thỡ, v...

?) Câu tục ngữ này đi vào thực tế nông 
nghiệp nớc ta nh thế nào?

- Cn gieo cấy đúng thời vụ, cải tạo đất đai
sau khi canh tác...

- Câu tục ngữ khẳng định tầm quan
trọng của 2 yếu tố: thời vụ và sức lao
động của con ngời tạo nên năng suất
bội thu

*Hoạt động 4: (5 )’

?) Các câu tục ngữ có cách diễn đạt độc đáo 
nh thế nào?

- Ngắn gọn, thờng có 2 vế đối xứng...
?) Nội dung, nghệ thuật của bài
-> GV chốt -> Ghi nhớ, gọi 1 HS đọc

IV. Tỉng kÕt
* Ghi nhí: sgk

* Hoạt động 5:(5 )’ V. Luyện tập

* Tìm một số câu tục ngữ có nội dung tơng tự qua đó đánh 
giá những khả năng nổi bật của ngời dân lao động

1) Vi cách nói quá, phép đối, các câu tục ngữ đúc kết những kinh nghiệm về dự báo
thời tiết để khuyên nhủ con ngời sử dụng thời gian cho hợp lý để bảo vệ sức khỏe và
đời sống vật chất, sắp xếp cơng việc cho hợp lý

2) Bằng những hình ảnh so sánh, liệt kê ngắn gọn, các câu tục ngữ khuyên con ngời
phải yêu quý, bảo vệ đất đai, biết tính tốn trong lao động sản xuất để đạt đợc năng
suất và hiệu quả kinh tế cao nhất.

- Học thuộc lịng và phân tích 8 câu tục ngữ
- Chuẩn bị: Chơng trình địa phơng

E. Rót kinh nghiƯm

</div>