Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại

MỤC LỤC
A. LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................. 2
B. NỘI DUNG ...................................................................................................... 3
CHƯƠNG I. LÝ LUẬN CHUNG VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT ........... 3
1. Khái niệm ................................................................................................. 3
2. Các hình thức thực hiện pháp luật:....................................................... 3
3. Đặc điểm của thực hiện pháp luật: ........................................................ 4
4. Hiệu quả thực hiện pháp luật................................................................. 4
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT Ở VIỆT NAM
HIỆN NAY ....................................................................................................... 7
1. Tác động từ yếu tố con người ................................................................. 7
2. Tác động từ yếu tố bản thân pháp luật ................................................. 8
3. Tác động từ yếu tố môi trường: ........................................................... 10
4. Tác động từ yếu tố thể chế.................................................................... 12
CHƯƠNG III. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN
PHÁP LUẬT Ở VIỆT NAM ........................................................................ 13
1. Nâng cao ý thức pháp luật, hình thành thói quen sống và làm việc
theo pháp luật. ........................................................................................... 13
2. Phát triển kinh tế, xã hội: ..................................................................... 14
3. Hoàn thiện hệ thống pháp luật............................................................. 14
4. Ổn định về chính trị .............................................................................. 15
5. Phát huy vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng ............... 16
C. KẾT LUẬN ................................................................................................... 18

Trang 1


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại

A. LỜI MỞ ĐẦU
Việt Nam đang trên con đường phát triển kinh tế xã hội theo định hướng
xã hội chủ nghĩa, tạo những điều kiện thuận lợi nhất định đối với đời sống vật
chất, tinh thần của người dân cũng như các hoạt động thực hiện pháp luật.
Sự phát triển về kinh tế với những chính sách kinh tế thuận lợi; đường lối
chính trị đúng đắn, định hướng nhân cách con người; nét đẹp truyền thống và
những đổi mới theo hướng tích cực, lối sống văn hóa cùng với các hệ thống
pháp lý chặt chẽ đã tạo điều kiện cho người dân thực hiện pháp luật một cách
hiệu quả nhất. Nhìn chung, xã hội hiện nay tương đối ổn định, có điều kiện phát
triển kinh tế xã hội; để có được điều này là nhờ có hoạt động thực hiện pháp luật
của con người được đảm bảo, duy trì và giữ vững.
Bên cạnh những mặt tích cực trong thực tiễn hoạt động thực hiện pháp
luật ở nước ta hiện nay thì trong thực tế vẫn còn tồn đọng một số hạn chế, bất
cập trong q trình thực hiện pháp luật. Mặc dù có sự chỉ đạo của các cơ quan
chức năng có thẩm quyền, đường lối chính trị đúng đắn của nhà nước, tuy nhiên,
trong xã hội vẫn tồn tại một bộ phận không nhỏ thực hiện pháp luật trái với quy
định nhà nước. Điều này cho thấy ý thức pháp luật của những bộ phận này chưa
cao, kém hiểu biết và ảnh hưởng xấu tới sự ổn định và trật tự xã hội. Vì vậy, em
chọn đề tài tiểu luận: “Thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả thực
hiện pháp luật ở Việt Nam hiện nay”

Trang 2


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại

B. NỘI DUNG
CHƯƠNG I. LÝ LUẬN CHUNG VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT
1. Khái niệm
- Thực hiện pháp luật là quá trình hoạt động mang tính ý thức, có chủ định

của con người để làm cho các quy phạm pháp luật đi vào cuộc sống trở thành
những hoạt động thực tế của các chủ thể pháp luật.
- Thực hiện pháp luật là giai đoạn tiếp theo trong đời sống của một văn
bản pháp luật sau khi được ban hành. Nếu như việc xây dựng và ban hành một
quy phạm pháp luật hay một đạo luật là một q trình mơ hình hóa các quy tắc
xử sự có tính đại diện cho những hành vi phổ biến trong xã hội theo hướng phù
hợp với ý chí của Nhà nước thì thực hiện pháp luật là q trình có chiều hướng
ngược lại, tức là các mơ hình xử sự đã được quy phạm hóa bằng quyền lực Nhà
nước để áp trở lại như khuôn mẫu, như thước đo của các hành vi cụ thể của
những cá nhân, tổ chức khi họ tham gia và các quan hệ xã hội được điều chỉnh
bằng pháp luật. Vì vậy có thể coi xây dựng pháp luật là q trình đưa đời sống
vào pháp luật còn thực hiện pháp luật là đưa pháp luật trở lại với đời sống.
2. Các hình thức thực hiện pháp luật:
- Tuân thủ pháp luật: là hình thức thực hiện pháp luật theo đó các chủ thể
tự mình kiềm chế khơng tiến hành các hoạt động mà pháp luật cấm.
- Thi hành pháp luật: là hình thức thực hiện pháp luật theo đó các chủ thể
tích cực thực hiện những nghĩa vụ do pháp luật quy định.
- Sử dụng pháp luật: là hình thức thực hiện pháp luật theo đó các chủ thể
thực hiện các quyền của mình theo quy định của pháp luật.
- Áp dụng pháp luật: là hình thức thực hiện pháp luật theo đó các cơ quan
nhà nước có thẩm quyền hoặc cá nhân được nhà nước trao quyền ban hành quyết
định cá biệt làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật.

Trang 3


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
Nếu hiểu tuân thủ pháp luật theo nghĩa rộng thì thi hành pháp luật và sử
dụng pháp luật đều được coi là tuân thủ pháp luật. Trong trường hợp này, tuân
thủ pháp luật được hiểu là hoạt động của các công dân, tổ chức xã hội, cơ quan

nhà nước lấy pháp luật làm tiêu chuẩn hành vi của mình, căn cứ vào pháp luật
thực hiện quyền, nghĩa vụ và gánh vác trách nhiệm pháp luật. Theo nghĩa này
tuân thủ pháp luật được thể hiện ở việc chủ thể không vi phạm pháp luật, không
thực hiện những việc pháp luật cấm, làm những việc pháp luật yêu cầu thực hiện
hoặc căn cứ vào quy định của pháp luật chủ động thực hiện quyền của mình.
3. Đặc điểm của thực hiện pháp luật:
* Thực hiện pháp luật là hành vi hợp pháp của các chủ thể pháp luật
- Hành vi là toàn bộ những phản ứng, cách cư xử biểu hiện ra ngoài của
một người trong một hoàn cảnh cụ thể
- Hành vi hợp pháp nghĩa là những hành vi mang tính pháp lý phù hợp với
các quy định của pháp luật, cũng có thể hiểu là hành vi làm đúng theo những gì
mà pháp luật quy định.
Như vậy, một chủ thể thực hiện pháp luật phải bằng hành vi hợp pháp, có
thể là hành vi hành động hoặc không hành động nhưng phải làm đúng, làm đủ,
không trái với những quy định của pháp luật
* Thực hiện pháp luật là hoạt động đưa các quy phạm pháp luật được
thực hiện trên thực tế
Hoạt động thực hiện pháp luật đưa kết quả của hoạt động xây dựng pháp
luật là các văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực thi hành vào cuộc sống nghĩa
là các quy phạm pháp luật sẽ được các chủ thể khác nhau thực hiện một cách
hợp pháp trong thực tế cuộc sống.
Như vậy, các quy định của pháp luật trên giấy tờ sẽ được hiện thực hóa
trong đời sống thơng qua hành vi hợp pháp của các chủ thể.
4. Hiệu quả thực hiện pháp luật
Trang 4


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
4.1. Khái niệm
Hiệu quả thực hiện pháp luật là chỉ mọi người căn cứ vào các chuẩn mực

hành vi được pháp luật quy định để thực hiện hành vi của mình, pháp luật được
các chủ thể tuân thủ hoặc áp dụng trên thực tế.
4.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện pháp luật
Thực hiện pháp luật trở thành vấn đề nghiên cứu chủ yếu đối với luật
thành văn. Với tập quán pháp, hầu như không tồn tại vấn đề thực hiện pháp luật
bởi vì bản thân tập quán pháp là cái xuất hiện từ tập quán sinh hoạt và tập quán
thương mại của con người nên người ta sẽ tương đối tự giác tuân thủ tập quán
pháp. Đối với luật án lệ thông thường cũng không phải là vấn đề nghiêm trọng
vì pháp luật xuất hiện từ hoạt động xét xử, đã được kiểm chứng bởi thực tế tư
pháp nên có sức thuyết phục người ta tuân thủ rất cao. Đối với luật thành văn,
các nhân tố ảnh hưởng đến việc thực hiện pháp luật bao gồm:
- Nhân tố con người: Ý thức pháp luật, quan niệm về pháp trị trực tiếp
quyết định đến việc người ta có hiểu pháp luật hay khơng, có mong muốn tích
cực tn thủ pháp luật, áp dụng pháp luật hay không.
- Nhân tố thể chế: nhân tố này chỉ cơ cấu tổ chức của các cơ quan nhà
nước có kiện tồn, hợp lý và hữu hiệu hay khơng. Kiện tồn là chỉ nhân viên, cơ
sở vật chất, kinh phí đầy đủ, có các cơ quan chuyên môn thực hiện nhiệm vụ
nhất định. Hợp lý là chỉ chức trách của các cơ quan, phân công nhiệm vụ hợp lý,
khơng có sự mâu thuẫn, khiến cho các cơ quan phải hợp tác với nhau trong thực
hiện pháp luật.
- Nhân tố môi trường: bao gồm môi trường kinh tế, mơi trường chính trị,
mơi trường văn hóa và môi trường tự nhiên. Môi trường kinh tế bao gồm chế độ
kinh tế xã hội, thể chế kinh tế cơ bản; mơi trường chính trị là chỉ chủ trương,
đường lối của Đảng; mơi trường văn hóa là chỉ điều kiện văn hóa, khuynh
hướng xã hội, niềm tin xã hội đối với pháp luật; môi trường tự nhiên là chỉ điều
kiện tự nhiên như tài nguyên thiên nhiên, nhân khẩu, địa lý.
Trang 5


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại

- Nhân tố bản thân pháp luật: pháp luật rõ ràng, hoàn chỉnh, thống nhất có
ảnh hưởng quan trọng đến hiệu quả thực hiện pháp luật. Pháp luật rõ ràng là chỉ
ngôn ngữ quy phạm pháp luật chính xác, một nghĩa, dễ hiểu. Trong trường hợp
quy định pháp luật sử dụng ngôn ngữ thường ngày thì cần phải phù hợp với cách
dùng thường ngày. Đối với trường hợp vay mượn ngôn ngữ thường ngày nhưng
lại trao cho nó ý nghĩa pháp luật nhất định thì cần phải có sự giải thích, định
nghĩa rõ ràng, tránh làm cho người đọc hiểu sai.

Trang 6


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
1. Tác động từ yếu tố con người
Một điều không thể phủ nhận, ngày nay đời sống của các tầng lớp nhân
dân đang được nâng cao, đi cùng với nó là sự nâng lên của trình độ tri thức,
nhận thức nói chung và nhận thức pháp luật nói riêng. Nhân dân ngày càng quan
tâm hơn đến pháp luật, ý thức chấp hành, thực hiện pháp luật có những tiến bộ
rõ rệt. Họ đã tiếp thu khá nhiệt tình, tích cực sự tun truyền pháp luật từ phía
các cơ quan, ban ngành cũng như hưởng ứng nhiệt tình các cuộc vận động pháp
luật. Vì vậy, nhân dân đã nhận thức sâu sắc hơn hành vi của mình để có thể thực
hiện tốt hơn những quy định của pháp luật.
Tuy vậy, bên cạnh đó ý thức pháp luật trong nhân dân vẫn còn nhiều hạn
chế. Một bộ phận khơng nhỏ nhân dân trình độ nhận thức pháp luật kém. Kiến
thức pháp luật của nhân dân, đặc biệt những vùng nơng thơn, miền núi cịn rất
thấp. Rất nhiều người tham gia pháp luật mà không biết những quy định của
pháp luật mặc dù nó rất gần gũi, phổ biến trong cuộc sống. Ví dụ hiện nay, trên
địa bàn cả nước, số lượng phương tiện giao thông đang tăng nhanh, số người
tham gia giao thông đường bộ rất nhiều, nhưng điều đáng buồn là rất nhiều trong

số đó khơng biết luật giao thơng đường bộ quy định bao nhiêu tuổi được phép
điều khiển xe máy, khi tham gia giao thông bằng xe máy phải cần những giấy tờ
gì… Nhiều người vi phạm pháp luật mà khơng nhận thức được hành vi của
mình.. Theo báo cáo của Tồn án nhân dân tối cao, năm 2016 các tịa đã giải
quyết 320.513 vụ án các loại trong tổng số 418.374 vụ án đã thụ lý.
Điều đáng cảnh báo là số người vi phạm pháp luật ở nước ta ngày càng
tăng. Các hành vi vi phạm pháp luật của nhân dân đa dạng: Hình sự, dân sự,
hành chính… với các mức độ nặng nhẹ khác nhau, như các vụ tranh chấp đất
đai, kiện tụng, buôn lậu, trốn thuế, giết người… Đặc biệt, hàng ngày, hàng giờ
xung quanh chúng ta là các vụ vi phạm luật giao thơng. Về hình sự xảy ra nhiều
Trang 7


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
vụ phạm tội, có những vụ rất thương tâm và đau lịng. Có người sẵn sàng giết
người chỉ vì cần tiền hút trích, ăn chơi hay để trả thù. Hiện nay, ở nước ta một
bộ phận thanh thiếu niên trình độ văn hố nói chung, trình độ nhận thức pháp
luật cũng như ý thức pháp luật rất thấp. Số vụ vi phạm pháp luật ở tuổi vị thành
niên ngày càng tăng và phức tạp hơn… Ở nhiều địa bàn trên cả nước hiện tượng
thanh thiếu niên bỏ học, bỏ nhà đi lang thang, ăn chơi sa đoạ dẫn đến phạm pháp
với các hành vi: Nghiện ngập, giết người, cướp của, trộm cắp… trở thành nỗi lo
ngại cho gia đình và xã hội. Tất cả những điều đó đã và đang giáng một tiếng
chng cảnh báo về tình trạng vi phạm pháp luật hiện nay ở nước ta. Những vi
phạm đó phải chăng xuất phát rất nhiều từ vấn đề ý thức pháp luật của quần
chúng.
Những hạn chế về ý thức pháp luật của nhân dân xuất phát từ nhiều
nguyên nhân. Trước hết đó là do trình độ dân trí của một bộ phận nhân dân cịn
hạn chế nhất là ở những vùng nơng thơn miền núi, vì vậy nên trình độ nhận thức
pháp luật của nhân dân kém. Công tác tuyên truyền pháp luật trong quần chúng
chưa toàn diện, chưa sâu rộng và chưa hiệu quả. Những hành vi vi phạm pháp

luật của người dân có thể do khơng nhận thức được hành động của mình, có thể
nhận thức được nhưng vẫn cố tình vi phạm vì mục đích cá nhân. Ngồi ra còn
nhiều nguyên nhân khác như những ảnh hưởng tiêu cực của nền kinh tế thị
trường, sự tác động của tư tưởng, tâm lý xã hội tiêu cực, lạc hậu…
2. Tác động từ yếu tố bản thân pháp luật
Thực tiễn trong những năm qua, ở địa phương việc khảo sát, lấy ý kiến
góp ý của đối tượng chịu sự tác động đối với các dự thảo văn bản quy phạm
pháp luật ít được thực hiện, điều này xuất phát từ những nguyên nhân khác nhau
nhưng vấn đề cốt lõi nhất đó là kinh phí cấp riêng cho hoạt động xây dựng, ban
hành văn bản quy phạm pháp luật còn quá khiêm tốn, thậm chí có địa phương
chưa có, trong khi đó hàng năm ở một tỉnh thông thường Hội đồng nhân dân, ủy
ban nhân dân cấp tỉnh ban hành khoảng từ 40 đến 60 văn bản quy phạm pháp
Trang 8


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
luật (bao gồm cả nghị quyết, quyết định, chỉ thị quy phạm pháp luật). Đặc biệt là
các năm đầu của một giai đoạn mới, sau các kỳ Đại hội Đảng để triển khai, thể
chế hóa các văn kiện, nghị quyết của Đảng thành pháp luật, đòi hỏi phải ban
hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật hơn, vì vậy, vấn đề kinh phí đã khó
khăn nay lại càng khó khăn hơn dẫn đến việc thực hiện đúng quy trình soạn thảo
văn bản quy phạm pháp luật trong khảo sát, lấy ý kiến góp ý của đối tượng chịu
sự tác động khó được thực hiện theo quy định của pháp luật.
Riêng việc thẩm định dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, khó có thể
khẳng định chắc chắn rằng tất cả các địa phương trên toàn quốc thực hiện 100%
văn bản quy phạm pháp luật do Hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân tỉnh ban
hành được thẩm định hoặc lấy ý kiến góp ý của cơ quan tư pháp..
Hiện nay ở nhiều địa phương vẫn đang song song tồn tại hệ thống pháp
luật do nhiều chủ thể ban hành, điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác
nhau nhưng nguyên nhân chính là trước đây khi chưa có Luật Ban hành văn bản

quy phạm pháp luật năm 2004, việc xác định chủ thể có thẩm quyền ban hành
văn bản quy phạm pháp luật ở địa phương vẫn còn nhiều quan niệm khác nhau
dẫn đến có những văn bản có chứa quy phạm pháp luật nhưng ban hành bằng
hình thức văn bản áp dụng pháp luật, có văn bản thuộc thẩm quyền ban hành của
Uỷ ban nhân dân nhưng lại do Chủ tịch Uỷ ban nhân dân ban hành và ngược lại
những văn bản thuộc thẩm quyền ban hành của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân nhưng
lại được Uỷ ban nhân dân ban hành... Việc thực hiện quy định này đòi hỏi các
cơ quan có liên quan phải phối hợp chặt chẽ với nhau mới có thể tham mưu thực
hiện tốt được, cịn nếu giao cho cơ quan chủ trì soạn thảo thì khó có thể thực
hiện được. Q trình soạn thảo địi hỏi cơ quan chủ trì phải rà sốt hệ thống hóa
các văn bản có liên quan đến nội dung của dự thảo văn bản cần điều chỉnh; liệt
kê, lên danh mục dự kiến các văn bản, các điều khoản điểm của các văn bản sẽ
bị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hoặc hủy bỏ... Nhưng để làm được điều này, đòi hỏi
phải tốn nhiều thời gian, cơng sức, trí tuệ, đồng thời các dữ liệu, cơ sở vật chất
Trang 9


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
phục vụ cho việc rà soát phải đầy đủ, đáp ứng yêu cầu của việc rà sốt... Bên
cạnh đó, để rà sốt các quy định có liên quan, địi hỏi chủ thể thực hiện phải am
hiểu các quy định của pháp luật có liên quan, thường xuyên cập nhật thông tin từ
các văn bản pháp luật mới từ đó mới có thể đưa ra những đề xuất xác đáng, đúng
quy định của pháp luật...
Mặt khác, trong quá trình triển khai thực hiện các văn bản quy phạm pháp
luật, khơng ít các chủ thể có thẩm quyền chỉ triển khai các văn bản điều chỉnh
trực tiếp đến công việc cần triển khai mà không tìm hiểu các quy định của pháp
luật có liên quan, dẫn đến một số trường hợp một số quy định của pháp luật đã
hết hiệu lực những vẫn được thực hiện. Như theo quy định tại Điều 264 Luật Tố
tụng hành chính sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai năm 2003 liên
quan đến khiếu nại, khởi kiện đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính

về quản lý đất đai... nếu người có thẩm quyền giải quyết các khiếu nại liên quan
đất đai trong quá trình thực hiện khơng tìm hiểu các quy định của pháp luật về tố
tụng hành chính thì có thể dẫn đến những hậu quả đáng tiếc xảy ra.
Trong thực tiễn xây dựng pháp luật ở nước ta, nhiều văn bản pháp luật
được ban hành ( thậm chí ngay cả hiến pháp) chưa phù hợp với quy luật phát
triển khách quan của xã hội, chưa đồng bộ và thống nhất. Có khi nhiều văn bản
pháp luật vừa được ban hành đã sửa đổi, bổ sung, thậm chí phải được thay thế
bằng văn bản khác, nếu không sẽ không thực hiện được trong thực tế, thậm chí
gây thiệt hại cho đất nước. Ví dụ Tháng 8/2012, Bộ Nơng nghiệp và phát triển
nơng thông ban hành thông tư số 33, quy định về bán thịt trong 8 giờ; Tháng
11/2012 Bộ Bộ Nông nghiệp và phát triển nơng thơng có văn bản số 2891/QĐBNN-TY yêu cầu "Chủ vật nuôi phải thực hiện đăng ký chó với UBND xã và
được cấp số"; Quyết định 33/2008/QĐ-BYT ngày 30/9/2008 quy định Tiêu
chuẩn sức khỏe người điều khiển phương tiện giao thơng cơ giới đường
bộ là: Vịng ngực trung bình dưới 72 cm thì khơng được cấp bằng lái xe A1..
3. Tác động từ yếu tố môi trường:
Trang 10


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
Cũng như các yếu tố khác, phong tục tập quán cũng có tác động hai mặt
đến thực hiện pháp luật, bao gồm cả tích cực và tiêu cực. Những phong tục tập
quán tích cực phù hợp với ý chí nhà nước thì sẽ được nhà nước đảm bảo và thừa
nhận trở thành quy phạm pháp luật, còn những phong tục tập quán nào trái với ý
chí nhà nước sẽ bị bài trừ, loại bỏ. Như chúng ta đã biết, giỗ tổ Hùng Vương là
một phong tục tốt đẹp của người chúng ta, để mỗi người dân luôn biết đến và
nhớ về cội nguồn. Vì vậy Đảng và nhà nước ta đã cơng nhận ngày 10/3 âm lịch
hằng năm là ngày quốc giỗ.
Tuy nhiên bên cạnh đó cịn những phong tục tập qn lạc hậu đã ăn sâu
bén rễ vào trong tiềm thức, suy nghĩ, trong lối hành xử của người dân từ bao đời
nay, gây ảnh hưởng xấu đến việc thực hiện pháp luật, cần phải bài trừ, thanh

tốn. Ví dụ như tập tục trọng nam khinh nữ, phong tục chỉ có con trai mới được
nối dõi tơng đường dẫn đến tình trạng sinh con thứ 3, mất cân bằng giới tính; tập
tục tảo hôn, kết hôn dưới tuổi trưởng thành..
Trong điều kiện xã hội hiện nay, nhất là ở nông thôn, yếu tố tâm lý cũng
đang bộc lộ những tác động tiêu cực và tích cực của nó đối với việc thực hiện
pháp luật. Truyền thống trọng tình, duy tình trong quan hệ dòng họ, thân tộc của
người Việt Nam đã được tạo nên từ lối sống, từ tập quán sản xuất và sinh hoạt
lâu đời, đã tạo nên sự đoàn kết, nhất trí, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau, động viên
nhau những lúc khó khăn.. là cơ sở hình thành giá trị tinh thần của người dân.
Đây là nhân tố tích cực thúc đẩy các chủ thể thực hiện tích cực hơn, nhiệt tình
hơn vì họ khơng muốn mang tiếng xấu với họ hàng, làng xóm. Tuy nhiên cũng
từ tâm lý trọng tình nghĩa này mà người dân nhiều khi mới “ chín bỏ làm mười”,
có trường hợp biết người thân phạm tội mà khơng tố giác, điều đó gây khó khăn
cho công tác quản lý xã hội, các hoạt động thực thi pháp luật. Yếu tố tâm lý đã
được hình thành lâu đời và trở nên quá bền vững, thật khơng dễ gì để thay đổi để
người Việt tiếp nhận pháp luật một cách tự nguyện và tích cực hơn..

Trang 11


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
Chất lượng công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đã được
nâng cao và đạt được những hiệu quả nhất định. Đây là một vấn đề quan trọng
ảnh hưởng trực tiếp tới việc thực hiện pháp luật. Nếu các cơ quan và nhà chức
trách có thẩm quyền thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật có hiệu quả thì
từ đó, các chủ thể nắm rõ được nội dung, tinh thần của các quy định pháp luật,
họ sẽ biết mình được làm gì, khơng được làm gì, làm như thế nào..Nhưng một
thực tế là công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật tại một số nơi cịn yếu kém,
chưa có được sự quan tâm sâu sắc của cấp ủy chính quyền các địa phương, vì
vậy người dân đơi khi cịn chưa nắm rõ được pháp luật.

4. Tác động từ yếu tố thể chế
Thực tế hiện nay có rất nhiều văn bản pháp luật, quy định của pháp luật
để có thể áp dụng vào trong thực tế đời sống cần một chi phí rất lớn về tiền của,
công sức và những trang thiết bị vật chất - kỹ thuật cần thiết nhất định. Vì thế,
kinh phí cho hoạt động thực hiện pháp luật là một điều kiện quan trọng cần thiết
để việc thực hiện pháp luật đạt hiệu quả tốt nhất. Nhưng do đất nước cịn hạn
chế về tiềm lực kinh tế, vì vậy nhà nước mới chỉ đáp ứng được một phần kinh
phí phục vụ cho hoạt động thực hiện pháp luật.
Các cơ quan có trách nhiệm tổ chức thực hiện pháp luật phải được tổ chức
một cách khoa học, có sự phân công rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn
của mỗi cơ quan, mỗi bộ phận để tránh hiện tượng chồng chéo, mâu thuẫn, cản
trở lẫn nhau trong công việc của mỗi cơ quan này. Sự không thống nhất, không
phân định rõ ràng phạm vi, lĩnh vực hoạt động hoặc thẩm quyền của các cơ quan
này thường dẫn đến các vụ việc nhiều cơ quan cùng thực hiện dẫn tới sự chồng
chéo trong giải quyết nhưng có những vụ thì đùn đẩy, né tránh, khơng cơ quan
nào chịu nhận trách nhiệm giải quyết. Vẫn cịn tình trạng đội ngũ cán bộ chưa
thông thạo nghiệp vụ, chuyên môn để giải quyết các vấn đề thuộc thẩm quyền
của mình một cách chính xác, cơng tâm, chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm, ý
thức tổ chức và kỷ luật.
Trang 12


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
CHƯƠNG III. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN
PHÁP LUẬT Ở VIỆT NAM
1. Nâng cao ý thức pháp luật, hình thành thói quen sống và làm việc
theo pháp luật.
- Ý thức con người là yếu tố tác động trực tiếp đến việc thực hiện pháp
luật. Trình độ dân trí cao là điều kiện đầu tiên, cơ bản để có những hành vi xử sự
hợp pháp, với những người có trình độ văn hóa cao họ sẽ dễ dàng hiểu biết pháp

luật, nhận thức đúng pháp luật và dẫn đến thực hiện tốt pháp luật. Cịn với
những người có trình độ văn hóa thấp, nhất là đối với những người thuộc vùng
sâu vùng xa, khu vực thiểu số ít người.., điều đó sẽ ngược lại, họ rất khó khăn
trong việc hiểu biết và thực hiện pháp luật. Trình độ pháp luật thấp, họ sẽ khó
tiếp xúc với các chuẩn mực xã hội, các nội dung của văn bản pháp luật. Từ đó
họ sẽ khơng hiểu sâu sắc bản chất, thậm chí hiểu sai. Nhận thức đúng đắn về vấn
đề này, Đảng và nhà nước tiếp tục đẩy mạnh giáo dục, nâng cao dân trí ở những
vùng sâu xa, khó khăn.
- Để đảm bảo cho hoạt động áp dụng pháp luật ln chính xác, khách
quan, cơng bằng thì việc nâng cao ý thức pháp luật nghề nghiệp của những
người có thẩm quyền áp dụng pháp luật là giải pháp không thể thiếu. Tuy nhiên,
để đạt tới ý thức pháp luật nghề nghiệp ở trình độ cao, địi hỏi mỗi cán bộ, cơng
chức nhà nước có thẩm quyền áp dụng pháp luật phải nỗ lực phấn đấu rất nhiều.
Một mặt, ý thức pháp luật nghề nghiệp biểu hiện trình độ hiểu biết cao về pháp
luật nên các cán bộ nhà nước tham gia hoạt động áp luật cần được đào tạo bài
bản, được trang bị tri thức, hiểu biết pháp luật ở trình cử nhân và cao hơn; mỗi
người phải thường xuyên tự tìm hiểu, cập nhật thơng tin về các chình sách, văn
bản pháp luật mới. Mặt khác, ý thức pháp luật nghề nghiệp phản ánh trình độ
nghiệp vụ, kĩ năng sử dụng và áp dụng pháp luật vào việc giải quyết các cơng
việc của thực tiễn đời sống xã hội, do đó, mỗi cán bộ, cơng chức thuộc cơ quan
hành chính, tư pháp cần thường xuyên trau dồi năng lực chuyên môn, nâng cao
Trang 13


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
kiến thức nghiệp vụ, tự học hỏi, tìm ra những biện pháp tốt nhất để áp dụng
pháp luật một cách có hiệu quả.
- Trong công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa hiện
nay, mọi công dân trong xã hội đều phải sống và làm việc theo pháp luật. Sống,
làm việc theo pháp luật là trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi công dân. Khẩu hiệu

này chỉ trở thành phương trâm hành động của mỗi người khi nó dựa trên nền
tảng tri thức, hiểu biết pháp luật nhất định. Chúng ta cần quan tâm đúng mực tới
công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật trong các tầng lớp nhân dân, trang bị
cho người dân những tri thức, hiểu biết nhất định về pháp luật. Dựa trên nền
tảng tri thức pháp luật tích lũy được từ nhiều kênh khác nhau, trở thành yếu tố
thường trực trong ý thức pháp luật của họ. Phương trâm sống và làm việc theo
pháp luật sẽ trở thành thói quen trong các hành vi của chủ thể pháp luật và hoạt
động thực hiện pháp luật chắc chắn sẽ đạt hiệu quả cao.
2. Phát triển kinh tế, xã hội:
- Quá trình thực hiện pháp luật chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ sự phát triển
kinh tế, xã hội. Nước ta là một nước đang phát triển, trình độ kinh tế xã hội ở
mỗi vùng miền là khác nhau, do đó nó có ảnh hưởng nhất định đến việc thực
hiện pháp luật ở nước ta. Kinh tế có phát triển, đời sống vật chất được nâng cao
thì pháp luật mới có điều kiện và khả năng thực hiện được. Điều kiện văn hóa xã
hội, giáo dục khơng ngừng phát triển, mở rộng sẽ làm chuyển biến trình độ dân
trí, cách nghĩ và tầm nhìn của người dân Việt Nam khơng ngừng được cải thiện,
đặc biệt là tư duy pháp lý. Người dân có điều kiện tiếp xúc với các phương tiện
thông tin đại chúng, mạng xã hội.. để hiểu pháp luật hơn. Như vậy họ sẽ dễ dàng
thi hành pháp luật, tuân theo pháp luật. Vì vậy Nhà nước cần phải trú trọng phát
triển kinh tế xã hội ở tất cả các vùng miền, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa.
3. Hoàn thiện hệ thống pháp luật
- Người dân thực hiện pháp luật tốt hơn với một hệ thống pháp luật tồn
diện ( hệ thống pháp luật phải có khả năng đáp ứng được đầy đủ nhu cầu điều
Trang 14


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
chỉnh pháp luật trên các lĩnh vực quan trọng), đồng bộ ( không được chồng
chéo, không được mâu thuẫn với nhau) và phù hợp ( nội dung của thực hiện
pháp luật ln có sự tương quan với trình độ phát triển kinh tế, xã hội của đất

nước). Có thể nói pháp luật là đời sống xã hội được khái quát hóa và nâng lên
thành luật thông qua hoạt động ly trý và ý chí của con người. Do vậy, sự thống
nhất, tồn diện, đồng bộ, phù hợp với các văn bản của pháp luật, đặc biệt là các
đạo luật là vô cùng quan trọng, đảm bảo cho hiệu quả của việc thực hiện pháp
luật.
- Quốc hội và các cá nhân, cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần thường
xuyên xây dựng và hiện thiện hệ thống pháp luật đáp ứng những đòi hỏi ngày
càng cao của thực tiễn đời sống xã hội, nhất là các văn bản hướng dẫn thực hiện
pháp luật. Đây là điều kiện tiên quyết để đảm bảo cho pháp luật được thực hiện
nghiêm túc và có hiệu quả.
- Các cơ quan chức năng cần phát hiện và xử lý nghiêm minh, kịp thời các
hiện tượng tiêu cực, các hành vi sai lệch chuẩn mực pháp luật, góp phần củng cố
niềm tin của nhân dân đối với pháp luật.
4. Ổn định về chính trị
- Yếu tố chính trị có ảnh hưởng mạnh mẽ tới hiệu quả của hoạt động thực
hiện pháp luật của các chủ thể pháp luật, đặc biệt là các cá nhân, các cơ quan
nhà nước có thẩm quyền áp dụng pháp luật. Một đất nước có mơi trường chính
trị ổn định là điều kiện thuận lợi đối với hoạt động thực hiện pháp luật, bởi nó
củng cố niềm tin của người dân, để họ tin và đi theo Đảng. Một đất nước bất ổn
định về chính trị sẽ luôn khiến người dân hoang mang, lo sợ,.. và dẫn đến thực
hiện pháp luật không tốt. Nhận thấy đây là yếu tố quan trọng trong việc thực
hiện pháp luật có hiệu quả, chính xác, hiện nay Đảng ta ln quan tâm và chỉ
đạo sâu sát đối với việc tuyên truyền và phổ biến kiến thức nhằn nâng cao ý thức
chính trị cũng như hiểu biết pháp luật cho các Đảng viên và đã đạt được kết quả

Trang 15


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
tốt đẹp. Các Đảng viên luôn là những người đi trước, gương mẫu thực hiện pháp

luật, từ đó tăng được lịng tin của quần chúng nhân dân.
- Trong điều kiện xã hội có nền dân chủ rộng rãi, các tầng lớp xã hội có
thể thẳng thắn, cơng khai bày tỏ ý kiến, quan điểm, nguyện vọng của mình đối
với các vấn đề pháp luật, sẵn sàng lên tiếng để bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp
pháp của bản thân mình. Ngược lại, trong xã hội thiếu dân chủ, thông tin nghèo
nàn, bầu khơng khí chính trị ngột ngạt, thì các cơng dân khơng dám bày tỏ
những suy nghĩ thật của mình, khơng dám địi hỏi cơng lý vì tâm lý e ngại.
- Bộ máy nhà nước có ảnh hưởng nhất định tới hiệu quả thực hiện pháp
luật. Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm thực hiện pháp luật phải được tổ
chức một cách khoa học, có sự phân cơng rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn.. để xử lý sự việc nhanh chóng, khơng chồng chéo.
5. Phát huy vai trị của các phương tiện thông tin đại chúng
- Để nâng cao ý thức pháp luật cho các chủ thể khác nhau, trước hết cần
phải đẩy mạnh công tác phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật bằng nhiều
biện pháp, hình thức khác nhau. Nghị quyết số 61/2017/NQ-CP ngày
07/12/2007 của Chính phủ về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị 32-CT/TW của Ban
Bí thư Trung ương Đảng ( khóa IX) về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành phấp
luật của cán bộ, nhân dân. Theo tinh thần đó, phát huy vai trị của các phương
tiện thơng tin đại chúng đối với công tác phổ biến giáo dục pháp luật cho các
tầng lớp nhân dân là biện pháp không thể thiếu nhằm nâng cao hiệu quả thực
hiện pháp luật của các chủ thể này. Khác với các phương pháp, hình thức tuyên
truyền giáo dục pháp luật khác, các phương tiện thơng tin đại chúng có thể đưa
đến cho đơng đảo cơng chúng các thơng tín, kiến thức pháp luật một cách nhanh
chóng nhất, cập nhật nhất, rộng rãi nhất và phù hợp với nhiều đối tượng xã hội.
Ở nước ta hiện nay có khoảng hơn 600 cơ quan báo trí, hằng trăm đài phát
thanh, truyền hình cũng có bước phát triển nhanh chóng. Tăng trưởng viễn thơng
Trang 16



Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại
internet cao nhất khu vực ASEAN với tốc độ trung bình là 32,5%/ năm. Với lực
lượng hùng hậu đó, trước hết các phương tiện thơng tin đại chúng cần làm tốt
vai trị cung cấp thông tin, đầy đủ và chinh xác về các vấn đề , sự kiện, hiện
tượng xẩy ra trong đời sống pháp luật ở các địa phương cũng như trên cả nước.
Các phương tiện thông tin đại chúng cần dành nhiều thời lượng hơn nữa
cho việc đăng tải các thông tin về những văn bẳn, chính sách pháp luật mới của
nhà nước và của chính quyền các cấp một cách đầy đủ, chi tiết, kịp thời.

Trang 17


Tiểu luận: Lý luận về pháp luật và hệ thống pháp luật - Lịch sử và đương đại

C. KẾT LUẬN
Thực hiện pháp luật là khâu quan trọng để các đạo luật, các văn bản quy
phạm pháp luật đi vào đời sống xã hội. Để nâng cao hiệu quả trong việc thực
hiện pháp luật, nó phải được thực hiện thơng qua các quy định chặt chẽ của pháp
luật. Thực hiện pháp luật đạt hiệu quả là góp phần thúc đẩy xã hội phát triển, ổn
định tình hình chính trị của đất nước trong giai đoạn cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước. Thực hiện pháp luật là quá trình phức tạp, phải được nhận thức
đúng, tiến hành đồng bộ là một trong những vấn đề cấp thiết hiện nay.
Xã hội ngày càng phát triển, trình độ dân trí ngày càng được nâng cao,
pháp luật ngày càng chứng minh được giá trị của nó trong đời sống. Hy vọng
rằng những yếu tố ảnh hưởng tới pháp luật sẽ phát huy tác dụng tích cực và hạn
chế những tác động tiêu cực để việc thực hiện pháp luật sẽ trở thành một lối
sông của người Việt Nam hiện đại trong yêu cầu của việc xây dựng một nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Trên đây là một số phân tích của em về nội dung tiểu luận “Thực trạng và
các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật ở Việt Nam hiện nay ”.

Em kính mong nhận được sự chỉ bảo của thầy giáo để bài tiểu luận này được
hoàn thiện hơn.
Em xin trân trọng cảm ơn./.

Trang 18