Vai trò của nhà nước trong sự phát triển nông nghiệp ở Trung Quốc thời kỳ cải cách ( 1978 đến nay): Thực trạng, kinh nghiệm và khả năng vận dụng với Việt Nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (237.69 KB, 20 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tr

ng

i h c Kinh t qu c dân

PH M TU N ANH

Vai trò c a nhà n

c trong s phát tri n nông

nghi p Trung Qu c th i k c i cách ( 1978

n

nay): Th c tr ng, kinh nghi m và kh n ng v n

ng v i Vi t Nam

Tóm t t lu n v n th c s

Chuyên ngành : L ch s kinh t

Ng

i h

ng d n khoa h c : TS. Ph m Huy Vinh

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

U

1.Tính c p thi t c a tài :

Nơng nghi p và nơng thơn có vai trị r t quan tr ng trong s phát tri n kinh

t - xã h i c a m i qu c gia . c bi t nh ng n c có n n kinh t m xu t phát

th p khi b c vào cơng nghi p hố, hi n i hoá. Vi c xem xét ánh giá úng vai

trị c a nơng nghi p i v i s phát tri n kinh t - xã h i s óng vai trị tích c c

trong thành cơng c a cơng nghi p hố và góp ph n t o s n nh kinh t - xã h i

và s an ninh kinh t qu c gia . Tr c c i cách (1978), Trung Qu c xây d ng n n

kinh t theo mơ hình k ho ch hoá t p trung . ng l i t p th hố trong nơng

nghi p v i các chính sách v t ch c, qu n lý, phân ph i có nhi u b t c p d n n

s trì tr trong phát tri n nông nghi p ã nh h ng n s phát tri n kinh t nông

thôn và kinh t c n c . Do v y, b c vào th i k c i cách, Nhà n c Trung Qu c

ã có nh ng chính sách và bi n pháp tích c c tác ng vào nông nghi p . Th c t ,

Trung Qu c ã thu c nhi u thành t u trong phát tri n nông nghi p . ó là s gia

ng v s n l ng nông nghi p , s n xu t có s chuy n bi n tích c c theo h ng s n

xu t hàng hoá . i s ng nông dân ngày càng c c i thi n . Nó cịn góp ph n

thúc y chuy n d ch c c u kinh t nông thôn . Nh ng thành t u ó có vai trị quan

tr ng c a Nhà n c.

Vi t Nam , tr c th i k i m i , trong mơ hình kinh t k ho ch hố t p

trung , tình hình phát tri n nơng nghi p có nhi u m t ng ng nh Trung Qu c

tr c c i cách. Do v y, vi c tìm hi u vai trị c a Nhà n c i v i s phát tri n

nơng nghi p Trung Qu c có ý ngh a tham kh o v i s phát tri n nông nghi p n c

ta . i u ó s góp ph n y nhanh q trình cơng nghi p hố, hi n i hố nơng

nghi p , nơng thơn n c ta hi n nay.

ó là lý do h c viên ch n tài nghiên c u: Vai trò c a Nhà n c trong

s phát tri n nông nghi p Trung Qu c th i k c i cách ( 1978 n nay): Th c
tr ng, kinh nghi m và kh n ng v n d ng v i Vi t Nam

2. i t ng và ph m vi nghiên c u :

- i t ng nghiên c u : V vai trò c a Nhà n c i v i s phát tri n nông

nghi p Trung Qu c .

- Ph m vi nghiên c u : Các chính sách và gi i pháp tác ng n phát tri n

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

3. Ph ng pháp nghiên c u :

làm rõ vai trò Nhà n c i v i s phát tri n c a nông nghi p Trung

Qu c, lu n v n k t h p gi a ph ng pháp l ch s và ph ng pháp lơgíc, ng th i

cịn s d ng các ph ng pháp phân tích kinh t , so sánh v.v. gi i quy t m c tiêu

t ra trong nghiên c u .

4. óng góp c a lu n án :

- Làm rõ vai trò c a Nhà n c i v i s phát tri n kinh t nông nghi p

Trung Qu c trong th i k c i cách . T ó rút ra m t s bài h c kinh nghi m.

- Làm rõ kh n ng v n d ng nh ng bài h c kinh nghi m v vai trò c a Nhà

c trong phát tri n nông nghi p c a Trung Qu c v i n c ta hi n nay..

5. K t c u c a lu n v n :

Ngoài l i m u , k t lu n , m c l c , danh m c tài li u tham kh o , lu n

n c k t c u thành ba ch ng .

Ch ng I: C s lý lu n v vai trò c a Nhà n c i v i s phát tri n kinh t

nông nghi p

Ch ng II: Th c tr ng v vai trò Nhà n c i v i s phát tri n nông nghi p

Trung Qu c th i k c i cách (1978 n nay).

Ch ng III: Kh n ng v n d ng m t s kinh nghi m v vai trò Nhà n c

Trung Qu c i v i s phát tri n nông nghi p Vi t Nam hi n nay.

CH

NG I

C S LÝ LU N V VAI TRÒ C A NHÀ N

C

I V I S

PHÁT TRI N KINH T NƠNG NGHI P .

1.1. V trí , vai trị c a nông nghi p i v i s phát tri n kinh t nông thôn.
Khu v c nông thôn ã và ti p t c kh ng nh vai trò quan tr ng i v i s

phát tri n c a n n kinh t .Cùng v i phát tri n nông nghi p theo h ng s n xu t

hàng hoá, g n v i công nghi p ch bi n và a d ng hoá ch ng lo i nơng s n thì

ngành ngh nơng thơn c ng hình thành và phát tri n . Vai trị c a khu v c nơng

thơn có th th y c qua nh ng m sau :

- Nông thôn là n i s n xu t và cung c p nhi u v t ph m tiêu dùng thi t y u

- S n xu t ra nh ng t li u s n xu t tái s n xu t b n thân ngành nông nghi p

và các lo i nguyên li u cung c p cho nhi u ngành công nghi p, ti u th công nghi p .

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

- Nông thôn là th tr ng tiêu th s n ph m hàng hoá và d ch v r ng l n.

- S phát tri n c a n n kinh t nơng thơn có nh h ng r t l n n s phát

tri n kinh t c a toàn b n n kinh t qu c dân.

- Phát tri n nông nghi p s làm t ng ngu n d tr l ng th c cho qu c gia.

- Phát tri n nơng nghi p cịn có ý ngh a quan tr ng trong vi c b o v và c i

t o môi tr ng thiên nhiên.

1.2. Các lý thuy t v m i quan h c a nông nghi p trong s phát tri n kinh t
c a các n c.

- Lý thuy t cân i c a Raguar Nurke.

- Lý thuy t s phát tri n không cân i i bi u là Hirschman.

- Lý thuy t nh nguyên c a Lewis.

- Phân tích các i u ki n nơng nghi p Châu Á gió mùa c a Oshima.

- Lý thuy t ba giai n phát tri n nông nghi p c a Torado.

1.3. S c n thi t v vai trò c a Nhà n c i v i s phát tri n kinh t .

Trong qu n lý Nhà n c, qu n lý Nhà n c v kinh t gi v trí c bi t quan

tr ng. L ch s phát tri n kinh t th gi i ã kh ng nh khơng khi nào và khơng

âu có Nhà n c phi kinh t , Nhà n c ng bên trên hay bên ngoài kinh t . Các

ho t ng c a Nhà n c ho c có tác d ng thúc y, ho c kìm hãm s phát tri n c a

n n kinh t .

H c thuy t kinh t t do, ng i u tiên a ra nh ng t t ng ó là Wiliam

Petty.

H c thuy t c a phái tr ng nông Pháp nh ng n i b t nh t là ADam Smith

(1723 - 1790)

Nhà kinh t h c ng i Anh John Meyuard Keynes (1884 - 1946) ã a ra

h c thuy t kinh t "Ch ngh a t b n c u ti t".

H c thuy t kinh t h n h p. c th hi n rõ nh t trong tác ph m "Kinh t

h c" c a Paul Samuelson nhà kinh t h c ng i M .

Kinh nghi m chung c a các n c cho th y vai trò qu n lý v mô c a Nhà

c c th hi n trên nhi u m t, nh :

- nh h ng chi n l c phát tri n kinh t , c ng nh nh h ng chi n l c

phát tri n nông nghi p, nơng thơn.

- Vai trị Nhà n c trong vi c thu hút v n u t .

- Vai trò Nhà n c trong vi c th c hi n chính sách n nh kinh t v mô,

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

- Nhà n c ã có chính sách úng n trong vi c s d ng các thành ph n

kinh t , xây d ng chi n l c phát tri n ngu n nhân l c.

- Vai trò Nhà n c i v i phát tri n kinh t cịn thơng qua vi c xây d ng và

hồn thi n h th ng lu t pháp nói chung, lu t pháp v kinh t nói riêng.

1.4. N i dung vai trò c a Nhà n c i v i phát tri n nông nghi p.

S bi n i và phát tri n c a nông nghi p d a vào các y u t sau:Thay i

và c i ti n k thu t, các th ch xã h i thích h p, các chính sách kinh t thích h p

c a Chính ph .

1.4.1. Chính sách t ai.

H u h t các nhà kinh t u cho r ng c i cách ru ng t là i u ki n tiên quy t

phát tri n nông nghi p. C c u s h u ru ng t khơng bình ng là nguyên nhân

b n t o ra s chênh l ch l n v thu nh p trong nơng thơn.

1.4.2. Chính sách u t v n cho nông nghi p, nông thôn.

- T ng t tr ng v n u t c a Nhà n c cho nông nghi p.

- V n u t c a Nhà n c c n t p trung vào các l nh v c: xây d ng c s h

t ng cho nông nghi p, nông thôn nh giao thông, i n, thông tin liên l c, th y l

1.4.3. Chính sách tín d ng

Nhu c u v n phát tri n nông nghi p, nông thôn r t l n. Vi c t ng c ng

v n cho nơng dân thơng qua con ng tín d ng có ý ngh a c bi t quan tr ng. Do

v y v i Nhà n c, chính sách tín d ng c n:

- Vi c qui nh th i h n cho vay.

- Có chính sách lãi su t u ãi i v i nông dân khi vay v n.

- S d ng hình th c th ch p phù h p v i u ki n c a nông dân.

- M r ng hình th c cho vay theo ch ng trình, d án.

- Th c hi n i m i và hoàn thi n c ch huy ng v n và cho vay c a các

t ch c tín d ng.

1.4.4. Chính sách khuy n nơng:

Khuy n nơng là m t chính sách c a Nhà n c giúp nông dân phát tri n

s n xu t, t ng thu nh p, c i thi n i s ng v t ch t và tinh th n. Khuy n nông là c u

n i gi a khoa h c công ngh , th tr ng v i nông dân.

1.4.5. Chính sách th tr ng và giá c .

1.4.5.1.Chính sách th tr ng.

- Chính sách th tr ng quán tri t quan m là phát tri n ng b các lo i th

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

trong n c v i th tr ng khu v c và th gi i và th tr ng ph i có s tham gia c a

nhi u thành ph n kinh t .

- Chính sách phát tri n th tr ng chú tr ng các lo i th tr ng sau:

+ Th tr ng tiêu th hàng hóa nơng s n

+ Th tr ng t li u s n xu t cho nông nghi p, nông thôn v.v

1.4.5.2.Chính sách giá.

Trong n n kinh t hàng hóa, giá c th tr ng c hình thành quan h cung

c u và môi tr ng c nh tranh. Trong tr ng h p giá th tr ng khơng có l i cho

ng i s n xu t (nh giá nông s n ch ng h n) thì Nhà n c có th can thi p vào

vi c nh giá (qui nh giá sàn).

1.4.6. Chính sách thu .

Thu ánh vào s n xu t nông nghi p và các ho t ng kinh t nơng thơn

ph i có s u ãi c bi t :

- Gi m m c thu s d ng ru ng t nông nghi p và ti n t i không ánh thu

vào s n xu t nông nghi p.

- khuy n khích phát tri n các ngành ngh nơng thơn thì m c thu ph i

có s u ãi h n so v i thành ph (cùng lo i ngành ngh ).

1.4.7. Chính sách b o tr s n xu t nông nghi p.

Ti n hành b o tr cho s n xu t nơng nghi p thơng qua các hình th c ch y u sau:

- Nhà n c tr c ti p u t xây d ng các cơng trình có ý ngh a quan tr ng

i v i s phát tri n nông nghi p.

- Thông qua giá mua nông s n.

- Thông qua giá các v t t chi n l c, giá d ch v u vào cho s n xu t nơng nghi p.

1.4.8. Chính sách xã h i nơng thơn.

- Chính sách vi c làm i v i lao ng nơng nghi p, nơng thơn.

- Chính sách xố ói gi m nghèo.

- Chính sách giáo d c, ào t o ngu n nhân l c cho nông nghi p, nông thôn.

- Gi i quy t các v n xã h i khác nông thôn nh ng n ch n, h n ch các h

t c, các t n n xã h i, ch m lo s c kh e c a c dân nơng thơn, v.v

1.4.9. Chính sách xu t - nh p kh u .

Th c hi n thông qua hai bi n pháp c b n là , thu xu t nh p kh u và h n

m c quato xu t nh p kh u. t ng c s n xu t và tiêu dùng, Nhà n c có chính

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

CH

NG II

TH C TR NG V VAI TRÒ NHÀ N

C

I V I

PHÁT TRI N NÔNG NGHI P TRUNG QU C TH I K C I

CÁCH (1978

N NAY).

2.1. Khái quát v vai trò c a Nhà n c i v i nông nghi p Trung Qu c tr c
c i cách (1978).

Tr c th i k c i cách (n m 1978), trong mơ hình kinh t k ho ch hố t p

trung, nông nghi p, nông thôn Trung Qu c g p khó kh n tr m tr ng, s n xu t trì tr ,

nơng thơn nghèo nàn, l c h u. Trung Qu c có nguy c r i vào tình tr ng m t an

tồn l ng th c, th c ph m. Ch công xã nhân dân v i s h u t p th , s n xu t

t p th và phân ph i bình quân ã tri t tiêu ngu n ng l c phát tri n c a nơng

nghi p nơng thơn.

2.2. Vai trị c a Nhà n c trong phát tri n nông nghi p c a Trung Qu c th i
k c i cách (1978 n nay).

2.2.1. Giai o n 1978 1984.

2.2.1.1. Các chính sách c a Nhà n c i v i nơng nghi p.

* Chính sách khốn.

T n m 1980 trong nơng nghi p, nơng thôn Trung Qu c ã b t u có s

chuy n h ng m nh h n v bi n pháp khoán s n n h gia ình nơng dân.

Hình th c kinh doanh m i này phù h p v i trình s c s n xu t trong nông

nghi p Trung Qu c. i u ch nh quan h s n xu t trong nông nghi p, kh c ph c

c nh c m qu n lý quá t p trung và ph ng th c kinh doanh n nh t trong

nơng nghi p.

*Chính sách ngành ngh hố.

Cùng v i vi c thi hành chính sách khoán s n n h , Trung Qu c cịn th c

hi n chính sách phát tri n nhi u thành ph n kinh t nông thôn, a d ng hoá ngành

ngh t o vi c làm t i ch nh m t ng thu nh p cho nơng dân.

* Chính sách giá .

C i cách giá c l ng th c, th c ph m là m t bi n pháp quan tr ng trong c i

cách th ch kinh t nông thôn Trung Qu c.

Nhà n c ã thi hành chính sách thu h p "Cánh kéo giá c " trong trao i

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

*Chính sách th tr ng.

- Nhà n c m t m t thông qua bi n pháp thu mua theo k ho ch th ng nh t ,

nh ng m t khác ã t ng b c dành cho nông dân quy n t x lý m t ph n nơng s n

hàng hố và có th t tiêu th trên th tr ng.

- Nhà n c th c hi n bi n pháp nâng giá thu mua v i giá hàng nông s n.

- B c u th nghi m hình th c h p ng thu mua, th c hi n nhi u kênh

u thông hàng hố nơng thơn.

* Chính sách tài chính, tín d ng.

T n m 1979, các kho n chi ngân sách Nhà n c trong nông nghi p c

ng lên . Trung Qu c cịn thi hành chính sách m r ng các kho n tín d ng h tr

v n cho nơng dân.

* Chính sách khoa h c - k thu t.

- Phát tri n và chuy n giao khoa h c - k thu t trong nông nghi p .

- y m nh phát tri n giáo d c trong nông thôn v v n hoá, ngh nghi p.

- T ng c ng h th ng ph bi n khoa h c - k thu t nông nghi p v i nhi u

hình th c a d ng.

- Phát tri n s nghi p y t , nâng cao th ch t c a nơng dân.

* Chính sách h tr s n xu t nông nghi p.

Trung Qu c ra hai nguyên t c u ch nh c c u s n xu t là :

- C n c vào th tr ng xác nh c c u s n xu t trong nông nghi p .

- C n gi i quy t t t v n s n xu t - cung ng - tiêu th nông ph m.

* Chính sách c i cách th ch công xã nhân dân.

Th c hi n th ch qu n lý "Chính xã h p nh t", ngh a là h p nh t gi a chính

quy n, công xã nhân dân và "ba c p s h u, l y i s n xu t làm c s ".

2.2.1.2. K t qu và h n ch .

* K t qu .

L c l ng s n xu t trong nông nghi p, nơng thơn c gi i phóng, nơng dân

c quy n t ch trong s n xu t kinh doanh, tính tích c c s n xu t c a nông dân

c nâng cao, t o ra ng l c to l n thúc y s n xu t nông nghi p phát tri n.

Nh p t ng tr ng bình quân hàng n m v ng c c là 4,9%, nh p t ng

tr ng c a t ng s n ph m xã h i nông thơn bình qn hàng n m t ng 10%. Thu

nh p bình qn theo u ng i c a nơng dân hàng n m t ng 15%.

Công nghi p nông thôn c ng b c u phát tri n. Giá tr t ng s n l ng c a

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

nhân dân t .

* H n ch .

- Kinh t hàng hố nơng thơn ch a phát tri n m nh.

- Chính sách khốn t o ra s phân tán manh mún ru ng t.

- Chính sách th tr ng v n duy trì ch thu mua và tiêu th theo k ho ch

th ng nh t và theo ngh a v i v i nh ng nông ph m quan tr ng. C t t m i quan

h gi a nông dân v i th tr ng, gây tr ng i cho vi c u ch nh h p lý c c u s n

xu t và phát huy u th c a m i khu v c nông nghi p.

- Vi c ng d ng nh ng thành qu khoa h c - k thu t còn th p ch chi m t

l 30%. B máy ph bi n khoa h c - k thu t ch a c ki n toàn, s nhân viên

làm công tác ph bi n khoa h c - k thu t còn thi u.

- C c u s n xu t trong nông nghi p v n ch a h p lý, các t l trong n i b

nông nghi p v n ch a cân i , c c u s n xu t nơng thơn ch a có nh ng chuy n

bi n c b n.

2.2.2. Giai o n 1985 1990.

2.2.2.1. Các chính sách c a Nhà n c i v i nơng nghi p.

* Chính sách c i cách th ch l u thơng hàng hố.
- Th c hi n nhi u kênh kinh doanh.

- C i cách th ch h p tác xã cung tiêu.

- Ti p t c c i cách ch thu mua nông s n ph m.

* Chính sách giá c :

- Nhà n c thu mua theo giá ã xác nh b o v l i ích c a nơng dân.

- Th c hi n giá mua và giá bán l ng th c nông thôn cùng m t giá.

* Chính sách h tr s n xu t nông nghi p.

- B o m s n xu t l ng th c t ng tr ng n nh, tích c c phát tri n kinh

doanh nhi u ngành ngh , kiên trì phát tri n tồn di n nơng nghi p, lâm nghi p, ch n

nuôi, ngh cá và ngh ph .

- Tích c c phát tri n xí nghi p h ng tr n, thúc y hi n i hố nơng

nghi p và cơng nghi p hố nơng thơn.

- Xây d ng h th ng d ch v xã h i hố.

* Chính sách khoa h c - k thu t v i "k ho ch m l a".

- Th c hi n m c tiêu chi n l c b n hi n i hoá, th c hi n các ch tiêu t

ra i v i nông nghi p n n m 2000, y m nh phát tri n khoa h c - k thu t trong

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

* Chính sách u t cho nông nghi p.

Nâng cao t tr ng u t cho công nghi p ph c v cho nơng nghi p. Nhà

c có chính sách u tiên và h tr cho các ngành công nghi p ph c v cho nông

nghi p c bi t là công nghi p ch bi n nơng s n.

* Chính sách c i cách và phát tri n giáo d c k thu t.

- T ng c ng m ng l i ph bi n khoa h c - k thu t trong vi c ch o và

hu n luy n nông dân.

- Phát huy tác d ng c a các tr ng i h c và trung h c chuyên nghi p trong

chuy n giao công ngh k thu t , b i d ng nhân tài trong nông thôn.

- Ti p t c c i cách giáo d c trung h c, a v nông thôn nh ng cán b k

thu t th c hành.

- Phát huy l c l ng khoa h c - k thu t c a xã h i.

- S d ng các ph ng ti n thông tin hi n i, truy n t tri th c khoa h c

-k thu t cho nông dân.

* Chính sách xố ói gi m nghèo.

m 1984, Trung ng ng c ng s n Trung Qu c và Qu c v vi n ã ban

hành thông tri "V vi c thay i nhanh chóng b m t khu v c nghèo nàn l c h u

c a n c ta", chú tr ng nhi u n v n xố ói gi m nghèo trong nơng thơn.

* Chính sách t ng c ng xây d ng t ch c chính quy n c s .
- C ng c chính quy n c p thơn.

- Ki n tồn ch hu n luy n nghi p v cho cán b nông thôn.

2.2.2.2. K t qu và h n ch .

* K t qu .

Giai o n n m 1985 1990 , là giai o n sôi ng trong ti n trình c i cách

nơng nghi p , nông thôn Trung Qu c . T c t ng tr ng kinh t t 11,5%, là th i

k có t c t ng tr ng nh t k t khi c i cách. T c t ng tr ng hàng n m c a

các xí nghi p h ng tr n t t i 44,9%, s lao ng phi nông nghi p ã t ng lên 43

tri u ng i , t tr ng ng i lao ng trong nông nghi p gi m t 67% n m 1985

xu ng còn 59,3% n m 1990.

* H n ch

- S phát tri n c a nông nghi p và công nghi p , thành th và nơng thơn có
bi u hi n m t cân i khá rõ.

- Nhân kh u t ng quá nhanh trong khi di n tích t canh tác có xu h ng gi m.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

- Th ch kinh doanh hai t ng và h th ng d ch v nơng nghi p ch a c

ki n tồn, nhi u a ph ng th c l c c a kinh t t p th y u kém.

- D ch v tiêu th hàng hố cho các nơng h ch a áp ng yêu c u.

- T giá s n ph m nông - công nghi p ch a h p lý và khâu l u thông nông

s n ph m còn ách t c. Do "Cánh kéo giá c " m r ng ã d n n m c thu nh p c a

nông dân gi m.

- Xây d ng pháp ch dân ch nông thôn, ch a áp ng yêu c u m i.

2.2.3 Giai o n 1991 - n nay.

2.2.3.1. Các chính sách c a Nhà n c i v i nơng nghi p.

* n nh và hồn thi n nh ng chính sách v i kinh t h và kinh t t p
th .

- Ti p t c n nh ch khoán s n n h , khơng ng ng hồn thi n th ch

kinh doanh song t ng k t h p gi a th ng nh t và phân tán.

- T ng b c t ng c ng th c l c c a kinh t t p th .

* Chính sách th tr ng và giá c .

- T ng b c i sâu c i cách giá c nơng s n ph m.

- Kiên trì th c hi n nhi u kênh l u thông.

- Nhà n c t ng c ng u kh ng và qu n lý v mơ.

* Chính sách i u ch nh c c u s n xu t, thúc y nông nghi p phát
tri n tồn di n.

Trung Qu c ln ln t s n l ng l ng th c v trí hàng u. Trên c s

b o m s n xu t l ng th c t ng tr ng n nh liên t c, c n s p x p h p lý c

c u gi a các ngành trong n i b nông nghi p nh l ng th c, cây công nghi p, th c

n gia súc và các lo i cây tr ng khác.

* Chính sách khoa h c - k thu t.

- y nhanh vi c ph bi n, ng d ng thành qu khoa h c - k thu t, chuy n

hóa thành l c l ng s n xu t hi n th c nh m thúc y nông nghi p phát tri n.

- Xây d ng và ki n tồn cơng tác ph bi n khoa h c - k thu t t huy n

xu ng n xã, thôn và h nông dân.

2.2.3.3. K t qu và h n ch .

* K t qu .

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

t n , n m 1992 t ng s n l ng là 442,58 tri u t n , n m 2005 t ng s n l ng là

484,02 tri u t n, n m 2006 t ng s n l ng là 497,46 tri u t n.

- Xí nghi p h ng tr n t ng t 10,089 tri u xí nghi p n m 1991 t ng 20,04

tri u n m 1998, s công nhân xí nghi p h ng tr n t ng t 96,091 tri u n m 1991

ng lên 125,37 tri u n m 1998 và t ng lên 532,57 tri u n m 2005. Có th th y giai

o n 1991 - 1997, c c u nh nguyên nông thôn và thành th t m l ng và hài hòa .

- S phát tri n kinh t nông nghi p, nông thôn ã óng vai trị tích c c vào

s t ng tr ng kinh t chung c a t n c .T n m 1990 n n m 2003, m c t ng

GDP bình quân t 9,3%, thu nh p c a c dân thành th t ng 7,7%, thu nh p bình

quân c a c dân nông thôn t ng 4,3%, n m 2006 GDP t 2.600 t USD t ng 10,7

% so v i n m 2005 ti p t c à t ng tr ng cao 2 con s 4 n m li n 2003 t ng 10% ,

2004 t ng 10,1%, 2005t ng 10,4% và 2006 t ng 10,7 %.

* H n ch .

- Ch khoán s n n h và th ch kinh doanh song t ng k t h p gi a

th ng nh t và phân tán ch a th t s nh t quán rõ ràng .

- Do bi n ng v nhân kh u và xây d ng c b n nên ã d n n mâu thu n

không cân i v ru ng t gi a các h nông dân.

- Giá thu mua l ng th c theo h p ng còn th p , nh ng giá t li u s n xu t

nông nghi p không ng ng t ng, t o ra xu h ng m r ng cánh kéo giá c gi a

công và nông nghi p.

- Ch a có m t c ch chuy n giao thành qu khoa h c k thu t m t cách

h p lý , ôi ng cán b ph bi n khoa h c k thu t còn m ng .

2.2.4. Bài h c kinh nghi m.

T 1978 n nay, nơng nghi p Trung Qu c ã có s chuy n bi n nhanh

chóng t tr ng thái t c p t túc sang s n xu t hàng hoá . Th c t y ã l i nh ng

bài h c kinh nghi m sau:

- T o ra th ch kinh t phù h p .Nh m t ng b c khôi ph c l i m i quan h

kinh t gi a nông nghi p v i th tr ng t o i u ki n thu n l i cho nông nghi p

Trung Qu c phát tri n theo h ng hi n i. ã xố b b t tình tr ng Nhà n c

dùng bi n pháp hành chính qu n lý nông nghi p và hàng nông s n, t ng b c

xoá b ch thu mua th ng nh t thay vào ó là ch ký h p ng mua bán.

- Nâng cao nh n th c và t p trung gi i quy t v n c c u nh nguyên , s

phân cách thành th và nông thơn quan h khơng hài hồ gi a cơng nghi p và nông

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

chuy n d ch lao ng nông nghi p sang lao ng phi nông nghi p.

- Chú tr ng phát tri n nông nghi p nông thôn theo h ng b n v ng. Do v y ,

t ng c ng u t và a khoa h c k thu t phát tri n nông nghi p nông thôn,

g n phát tri n nông nghi p, nông thôn v i quá trình phát tri n c a các xí nghi p

h ng tr n và chú tr ng phát tri n giáo d c trong nông nghi p.K t c u nơng thơn

phát tri n hài hồ gi a nơng nghi p và ngành ngh phi nông nghi p. Chú tr ng phát

tri n h th ng d ch v d ch v tín d ng , d ch v khoa h c k thu t, d ch v cung

ng v t t k thu t cho nông nghi p.

- Ch khoán c ng t o ra nh ng tiêu c c trong nông nghi p và i s ng

nông thôn. Tình tr ng ru ng t b c t v n chia s thành nhi u m nh gây khó kh n

cho canh tác và ng d ng khoa h c k thu t. Khốn trong nơng nghi p c ng y

nhanh phân hố trong nơng nghi p nông thôn.

CH

NG III

KH N NG V N D NG M T S KINH NGHI M V VAI TRÒ

NHÀ N

C TRUNG QU C

I V I S PHÁT TRI N NÔNG

NGHI P VI T NAM HI N NAY.

3.1. Khái quát v vai trò c a Nhà n c i v i tình hình phát tri n nơng
nghi p n c ta t 1986 n nay.

Vào cu i nh ng n m 1970, n n kinh t nói chung và nơng nghi p n c ta nói

riêng r i vào tình tr ng kh ng ho ng, suy thoái. ã xu t hi n c ch "khốn h " và

sau ó là s ra i c a ch th 100 c a Ban Bí th ngày 13/1/1981. Ch th 100

CT/TW c coi là khâu t phá là gi i pháp tình th , ã ch n c à sa sút trong

nông nghi p. M t b c ti n có nh h ng l n n s phát tri n nông nghi p, nông

thôn v i Ngh quy t 10 c a B chính tr n m 1988. H nông dân c xác nh là

n v kinh t t ch trong s n xu t, kinh doanh.

Nhà n c ã ban hành m t s chính sách khác ã có tác ng tr c ti p n

nơng nghi p, nơng dân nh : chính sách ru ng t , chính sách h tr u t , chính

sách cung ng v t t thi t y u, chính sách n nh ngh a v l ng th c , nâng giá

thu mua nơng s n, xố b ngh a v bán th c ph m giá th p, gi m các ch tiêu k

ho ch pháp l nh . Sau ngh quy t 10 (1998) Nhà n c cịn ban hành các chính sách

khuy n khích phát tri n kinh t gia ình, chính sách khuy n khích ch n ni, chính

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

b o cung ng các lo i v t t thi t y u , nông dân ph c v k p th i cho s n xu t nông

nghi p, v.v...Lu t t ai s a i (1993) kh ng nh t ai thu c s h u toàn dân

do Nhà n c th ng nh t qu n lý và Nhà n c giao quy n s d ng lâu dài cho các t

ch c, cá nhân, trong ó ch y u là cho h nông dân.

Th c hi n ng l i i m i kinh t nói chung và i m i trong nơng

nghi p nói riêng ã óng vai trị quan tr ng trong vi c tác ng m t cách toàn di n

và sâu r ng n i s ng kinh t - xã h i c a nông thôn n c ta.

B ng 3.1:Giá tr s n xu t nông nghi p theo giá th c t phân theo ngành.

Tr ng tr t Ch n nuôi D ch v
m

T ng T l % T ng T l % T ng T l %
1990 16.394 79,3 3.701 17,9 572 2,8
1991 33.345 79,6 7.500 17,9 1.047 2,5
1992 37.540 76,5 10.152 20,7 1.369 2,8
1993 40.818 75,7 11.553 21,4 1.558 2,9
1994 49.920 77,0 13.113 20,2 1.843 2,8
1995 66.794 78,1 16.168 18,9 2.546 3,0
1996 71.989 77,9 17.792 19,3 2.625 2,8
1997 77.358 77,9 19.287 19,4 2.707 2,7
1998 91.226 79,7 20.365 17,8 2.826 2,5
1999 101.648 79,2 23.773 18,5 2.995 2,3
2000 101.043 78,2 24.960 19,3 3.137 2,5
2001 101.403 77,9 25.501 19,6 3.273 2,5
2002 111.172 76,7 30.574 21,1 3.274 2,2
2003 116.066 75,4 34.457 22,4 3.432 2,2
2004 131.552 76,3 37.344 21,6 3.599 2,1
2005 134.755 73,5 45.226 24,7 3.362 1,8
2006 (S b ) 144.773 73,5 48.655 24,7 3.560 1,8

Ngu n: Niêm giám Th ng kê ( 2006)

ã hình thành các vùng s n xu t hàng hoá l n g n li n v i ch bi n và xu t

kh u nh lúa g o, cà phê, cao su, h t u, tiêu, chè, cây n qu ... S n xu t nông

nghi p ang theo h ng a d ng hoá s n ph m, nuôi tr ng thu s n xu t kh u phát

tri n nhanh, hi u qu kinh t cao. i u ó ã góp ph n tích c c thúc y q trình

cơng nghi p hố , hi n i hố v i nơng nghi p, nơng thơn n c ta.

c ta t n m 1989 n nay chuy n sang xu t kh u nhi u lo i nơng s n và

có lo i nơng s n hàng hoá l n nh g o, cà phê, l c nhân... T ng kim ng ch xu t

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

(khơng tính ngành thu s n), b ng 30% t ng giá s n xu t c a ngành nông nghi p.

B ng 3.2: S n xu t - xu t kh u m t s m t hàng nông s n ch y u

n v : 1000 t n

H ng m c 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
1. S n l ng lúa

s n xu t

19225,2 24963,7 32529,5 32108,4 34447,2 34568,8 36148,9 35832,9 35826,8

S n l ng g o
xu t kh u

1478,0 2025,0 3476,7 3729,0 3236,2 3810,0 4063,1 5254,8 4643,4

2. S n l ng cà
phê s n xu t

92,0 218,0 802,5 840,6 699,5 793,7 836,0 752,1 853,5

S n l ng cà phê
xu t kh u

90,0 248,0 733,9 731,0 722,2 749,4 976,2 912,7 980,9

3. S n l ng cao
su s n xu t

57,9 124,7 290,8 312,6 298,2 363,5 419,0 481,6 546,1

S n l ng cao su
xu t kh u

75,9 138,1 273,4 308,0 454,8 432,3 513,4 554,1 708,0

4..S n l ng chè
s n xu t

145,1 180,9 314,7 340,1 423,6 448,6 513,8 570,0 612,1

S n l ng chè
xu t kh u

16,1 18,8 55,7 68,2 77,0 58,6 104,3 91,7 105,6

5. S n l ng u
s n xu t

50,6 67,6 73,1 128,8 164,4 204,7 240,2 235,4

S n l ng u
xu t kh u

14,5 19,8 34,2 43,7 61,9 82,2 104,6 109,0 126,8

6. S n l ng l c
s n xu t

213,1 334,5 355,3 363,1 400,4 406,2 469,0 489,3 464,8

S n l ng l c
xu t kh u

71,0 111,0 76,1 78,0 106,1 82,4 46,0 54,7 14,2

7. S n l ng h
tiêu s n xu t

8,6 9,3 39,2 44,4 46,8 68,6 73,4 80,3 82,6

S n l ng h tiêu
xu t kh u

9,0 17,9 36,2 57,0 77,0

8. Rau qu t i và
ch bi n (tri u
USD)

- 56,1 213,1 329,9 221,2 151,5 177,7 235,5 259,1

9. Th t ông l nh
và ch bi n (tri u
USD)

- 12,1 25,6 - 27,3 21,1 39,9 35,6

-Ngu n: Niên giám th ng kê 2006

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

3.2.1. Nh ng c m t ng ng.

- Tr c c i cách và i m i, c Trung Qu c và Vi t Nam u y m nh t p th

hố trong nơng nghi p. Các công xã nhân dân Trung Qu c và h p tác xã Vi t Nam

u có nh ng nét gi ng nhau là s h u t p th , lao ng t p th , phân ph i bình quân.

Th ch y là khơng phù h p v i tình hình nông nghi p nông thôn a s n xu t nông

nghi p c ng nh kinh t nơng thơn r i vào tình tr ng trì tr , kh ng ho ng.

- Trung Qu c và Vi t Nam u là hai n c nông nghi p, dân s nông thôn

ông, nông nghi p chi m t tr ng cao trong c c u t ng s n ph m xã h i, c i cách

và i m i u xu t phát t nông nghi p và nông thôn. Vi t Nam và Trung Qu c

u th c hi n c i cách và i m i nông nghi p b ng vi c th c hi n ch khoán,

c i cách th ch thu mua, giá c nông s n th c ph m; gi i phóng và phát tri n s c

s n xu t, xây d ng h th ng th tr ng nông thôn.

3.2.2. Nh ng c m khác bi t.

- V ch khoán : Nơng dân Vi t Nam cịn c gi 5% t ai s n xu t

cá th và tham gia ho t ng th tr ng. Trung Qu c h u nh khơng cịn hi n t ng

này, t ph n tr m b coi là "Cái uôi" c a ch ngh a t b n và ph i c t b . M c

t p th hóa c a Trung Qu c cao và tri t . T i Vi t Nam m c t p th hóa khơng

tri t và t p th hóa nơng nghi p ch y u mi n B c.

- V c i cách h th ng l u thông l ng th c, Vi t Nam b t u t n m 1989

theo l trình xố b thu mua l ng th c, xoá b hai lo i giá, c i cách công ty l ng

th c. So v i Trung Qu c, b c i c i cách th ch l u thông l ng th c c a Vi t

Nam l n h n, m c tiêu rõ ràng h n, ti n tri n t ng i thu n l i .

- V chi u chuy n d ch c c u ngành kinh t gi a Trung Qu c và Vi t Nam nói

chung, trong nơng nghi p nói riêng, có th th y c c u nơng nghi p và kinh t nông

thôn Trung Qu c chuy n i nhanh h n Vi t Nam, c c u nông nghi p chuy n d ch

ch m. S n xu t nông nghi p hàng hóa t ng ch m, ch t l ng và giá nơng s n v n cịn

kém s c c nh tranh. T su t hàng hóa và thu nh p c a nông dân còn th p và t ng

ch m. Công nghi p nông thôn c a Vi t Nam phát tri n ch m, t tr ng trong t ng giá tr

s n ph m nông thôn th p, ch a tr thành tr c t c a kinh t nông thôn.

3.3. Kh n ng v n d ng nh ng kinh nghi m v vai trò c a Nhà n c i v i s
phát tri n nông nghi p.

t ng c ng vai trò c a Nhà n c i v i nông nghi p, nông thôn trong

i u ki n n c ta. T kinh nghi m v vai trò Nhà n c v i phát tri n nông nghi p

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

n c ta hi n nay.

3.3.1. Chính sách phát tri n kinh t nhi u thành ph n.

- T o u ki n cho kinh t h gia ình nơng dân phát tri n s n xu t hàng hóa

- Ti p t c i m i các doanh nghi p Nhà n c trong nông nghi p theo

ng t ng c ng tính t ch .

- C n quan tâm t o u ki n và khuy n khích các thành ph n kinh t khác

u t vào nông nghi p, nơng thơn.

3.3.2. Chính sách u t v n cho nông nghi p.

- T ng t tr ng v n u t c a Nhà n c cho nông nghi p, ph n u nâng t

tr ng v n u t c a ngân sách Nhà n c cho nông nghi p lên 25 - 30% .

- V n u t c a Nhà n c c n t p trung vào các l nh v c xây d ng c s h

t ng cho nông nghi p, nông thôn nh giao thông, i n, thông tin liên l c, th y l

3.3.3. Chính sách tín d ng

- Vi c qui nh th i h n cho vay c n c n c vào chu k s n xu t c a t ng

lo i cây tr ng, v t ni.

- C n có chính sách lãi su t u ãi i v i h nông dân khi vay v n.

- C n s d ng hình th c th ch p phù h p v i u ki n c a h nông dân.

- M r ng hình th c cho vay theo ch ng trình, theo các d án (nh xố ói,

gi m nghèo, ph xanh t tr ng, i núi tr )

- C n th c hi n i m i và hoàn thi n c ch huy ng v n và cho vay c a

các t ch c tín d ng trong n c.

3.3.4. Chính sách khuy n nơng:

- H ng t i m c tiêu phát tri n m t n n nông nghi p sinh thái b n v ng.

- C n s m b sung, hoàn thi n chính sách khuy n nơng.

- C n quan tâm u t , hi n i hóa các c s nghiên c u khoa h c- k thu t

nông nghi p.

- C n m b o ngu n kinh phí c n thi t cho công tác khuy n nông.

- C n quan tâm t i l i ích c a nh ng cán b , nh ng ng i tham gia công tác

khuy n nơng.

3.3.5. Chính sách th tr ng và giá c .

3.3.5.1. Chính sách th tr ng:

Phát tri n ng b các lo i th tr ng nông thôn.

+ Th tr ng tiêu th hàng hóa nơng s n

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

3.3.5.2. Chính sách giá:

- Trong tr ng h p giá th tr ng khơng có l i cho ng i s n xu t thì Nhà

c có th can thi p vào vi c nh giá nh qui nh giá sàn.

- Vi c nh giá nông s n ây ph i theo nguyên t c m b o cho ng i s n

xu t có lãi h p lý.

3.3.6. Chính sách thu

- Thu ánh vào s n xu t nông nghi p và các ho t ng kinh t nơng thơn

ph i có s u ãi c bi t.

+ khuy n khích phát tri n các ngành ngh nơng thơn thì m c thu ph i

có s u ãi h n so v i thành ph (cùng lo i ngành ngh ).

- Nhà n c c n ch o, ki m tra ch t ch vi c thi hành lu t thu i v i

nông nghi p, nông thôn

- Nhà n c c n ban hành chính sách qui nh c th ch óng góp i v i

nơng dân (ngồi thu ) và các kho n l phí ph i thu. Xu h ng gi m các kho n óng góp.

3.3.7. Chính sách b o tr s n xu t nông nghi p

- Nhà n c tr c ti p u t xây d ng các cơng trình có ý ngh a quan tr ng .

- Thông qua giá mua nông s n.

- Thông qua giá các v t t chi n l c, giá d ch v u vào cho s n xu t nông

nghi p nh phân m, thu c sâu, giá th y l i phí...

- Trong tr ng h p b thiên tai, m t mùa thì Nhà n c ph i tr c p thu nh p

cho nơng dân.

- Nhà n c có th th c hi n b o tr cho nông dân.

- Thơng qua chính sách tín d ng v i lãi su t u ãi i v i nông dân.

- L p h th ng kho d tr l ng th c.

3.3.8. Chính sách xã h i trong nông nghi p nông thôn.

Nhà n c c n quan tâm các chính sách xã h i sau: Vi c làm i v i lao ng nông

nghi p, nơng thơn, xố ói gi m nghèo, giáo d c, ào t o cho nông nghi p, nông thôn.

T LU N

Nghiên c u tài Vai trò c a Nhà n c trong s phát tri n nông nghi p

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

- Lu n v n ã làm rõ s c n thi t v vai trò c a Nhà n c i v i s phát

tri n nơng nghi p. Nơi dung vai trị c a Nhà n c v i phát tri n nông nghi p bao

hàm nhi u v n nh : Chính sách t ai , chính sách u t cho nơng nghi p ,

chính sách tín d ng, chính sách th tr ng và giá c , chính sách khoa h c k

thu t.v.v.

- Vi c nghiên c u c xem xét qua các giai o n c th g n v i s bi n i

c a kinh t nông nghi p Trung Qu c trong c i cách . Lu n v n ã làm rõ các chính

sách c a Nhà n c Trung Qu c tác ng n s phát tri n c a nông nghi p và t

k t qu h n ch , lu n v n ã rút ra m t s bài h c kinh nghi m v vai trò c a Nhà

n c i v i nông nghi p có ý ngh a tham kh o v i Vi t Nam, ó là: C n t o ra

hình th c s n xu t phù h p v i i u ki n nông nghi p nông thôn và có nh ng chính

sách phù h p tác ng vào s n xu t nơng nghi p. i u ó ã chuy n nông nghi p

nông thôn Trung Qu c t tr ng thái t c p t túc sang s n xu t hàng hoá . Kinh t

nông thôn t ng tr ng nhanh và t o ra nh ng bi n i to l n v i s ng kinh t

-xã h i c a nông thôn Trung Qu c.

- Lu n v n ã khái quát v vai trò c a Nhà n c ta i v i nông nghi p t

1986 n nay, t nh ng thành công và h n ch c a s n xu t nông nghi p , lu n v n

ã ch rõ nh ng nguyên nhân ch y u t chính sách nh h ng n s n xu t nông

nghi p nông thôn . Lu n v n ã làm rõ m t s c i m t ng ng và khác bi t v

tình hình phát tri n nông nghi p c a Trung Qu c và Vi t Nam khi b c vào c i

cách và i m i . ó là c s cho vi c ti p thu tham kh o m t s kinh nghi m c a

Trung Qu c trong phát tri n nông nghi p v i n c ta hi n nay.

- t ng thêm tính kh thi trong v n d ng nh ng kinh nghi m c a Trung

Qu c v i phát tri n nông nghi p , lu n v n có m t s ki n ngh sau:

C n ti p thu có ch n l c nh ng kinh nghi m c a Trung Qu c v n d ng

phù h p v i tình hình phát tri n nơng nghi p c a Vi t Nam hi n nay.

C n coi tr ng v trí, vai trị c a nơng nghi p th hi n trong chính sách u

t c a Nhà n c gi a khu v c thành th và nông thôn.Chú tr ng nâng cao dân trí và

phát tri n ngu n nhân l c cho nông thôn.

Ph i h p ng b các chính sách t o ng l c cho s phát tri n nông

nghi p nông thơn , ó là chính sách th tr ng và giá c , chính sách tín d ng, chính

sách khoa h c - k thu t....

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20></div>

Vai trò của nhà nước trong sự phát triển nông nghiệp ở Trung Quốc thời kỳ cải cách ( 1978 đến nay): Thực trạng, kinh nghiệm và khả năng vận dụng với Việt Nam

<b>Tr</b>

<b>ng </b>

<b>i h c Kinh t qu c dân</b>

<b>PH M TU N ANH</b>

<b>Vai trò c a nhà n</b>

<b>c trong s phát tri n nông</b>

<b>nghi p Trung Qu c th i k c i cách ( 1978 </b>

<b>n</b>

<b>nay): Th c tr ng, kinh nghi m và kh n ng v n</b>

<b>ng v i Vi t Nam</b>

<b>Tóm t t lu n v n th c s</b>

<b>Chuyên ngành : L ch s kinh t</b>

<b>Ng</b>

<b>i h</b>

<b>ng d n khoa h c : TS. Ph m Huy Vinh</b>

<b>U</b>

<b>CH</b>

<b>NG I</b>

<b> C S LÝ LU N V VAI TRÒ C A NHÀ N</b>

<b>C </b>

<b>I V I S</b>

<b>PHÁT TRI N KINH T NƠNG NGHI P .</b>

<b>CH</b>

<b>NG II</b>

<b>TH C TR NG V VAI TRÒ NHÀ N</b>

<b>C </b>

<b>I V I</b>

<b> PHÁT TRI N NÔNG NGHI P TRUNG QU C TH I K C I</b>

<b>CÁCH (1978 </b>

<b>N NAY).</b>

<b>CH</b>

<b>NG III</b>

<b> KH N NG V N D NG M T S KINH NGHI M V VAI TRÒ</b>

<b>NHÀ N</b>

<b>C TRUNG QU C </b>

<b>I V I S PHÁT TRI N NÔNG</b>

<b>NGHI P VI T NAM HI N NAY.</b>

<b>T LU N</b>

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về