Tiet 74 nghia cua cau
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (282.71 KB, 16 trang )
Tiết 74 (Tiếng Việt)
Nghóa của
câu
So sánh hai câu trong từng cặp câu sau đây và trả
lời câu hỏi nêu ở dưới
a1) Hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia
đình nho nhỏ.
(Nam Cao, Chí Phèo)
a2) Có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho
nhỏ.
b1) Nếu tơi nói thì chắc người ta cũng bằng lòng…
(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)
b2) Nếu tơi nói thì người ta cũng bằng lịng…
Câu hỏi
- Hai câu trong mỗi cặp câu đều đề cập đến cùng
một sự việc. Sự việc đó là gì?
- Ngoài nội dung sự việc, anh (chị) thấy:
+ Câu nào biểu lộ sự việc nhưng chưa tin tưởng
chắc chắn đối với sự việc?
+ Câu nào biểu lộ sự phỏng đoán có độ tin cậy
cao đối với sự việc?
+ Câu nào thể hiện sự nhìn nhận và đánh giá bình
thường của người nói đối với sự việc?
PDSS
ĐTSS
Sự việc được
nói đến trong
câu
Thái độ của người nói đối với
sự việc được nói đến trong câu
Cặp
a1 / a 2
Chí Phèo từng
có thời ao ước
có một gia đình
nho nhỏ
a1: Thể hiện sự đánh giá chưa chắc
chắn về sự việc (nhờ từ hình như)
Cặp
b1 / b 2
Người ta cũng
bằng lịng
(Nếu tơi nói)
b1: Thể hiện sự phỏng đốn có độ
tin cậy nhất định (nhờ từ chắc)
a2: Đề cập đến sự việc như nó
đã xảy ra.
b2: Đơn thuần đề cập đến sự việc
Nhận xét
- Mỗi câu thường có hai thành phần nghĩa
là: nghĩa sự việc và nghĩa tình thái
- Các thành phần nghĩa của câu thường có
quan hệ mật thiết, trừ trường hợp câu chỉ
cấu tạo bằng từ ngữ cảm thán.
“Câu cá mùa thu”
(Nguyễn Khuyến)
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối buông cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
Thảo luận nhóm
• Nội dung: phân tích biểu hiện của nghĩa
sự việc trong từng dịng thơ của bài thơ.
• Hình thức: thảo luận nhóm lớn (2 bàn)
• Thời gian: 6 – 7 phút
Phân tích nghĩa sự việc ở từng dịng thơ
Câu 1: diễn tả hai sự việc – trạng thái:
(Ao thu lạnh lẽo / nước trong veo)
Câu 2: một sự việc – đặc điểm (thuyền – bé)
Câu 3: một sự việc – q trình (sóng – gợn)
Câu 4: một sự việc – quá trình (lá – đưa vèo)
Câu 5: hai sự việc – trạng thái (tầng mây – lơ lửng)
- đặc điểm (trời – xanh ngắt)
Câu 6: hai sự việc – đặc điểm (ngõ trúc – quanh co)
- trạng thái (khách – vắng teo)
Câu 7: hai sự việc – tư thế (tựa gối, buông cần)
Câu 8: một sự việc – hành động (cá – đớp)
Câu hỏi
- Nghĩa sự việc của câu là gì?
- Cho biết một số biểu hiện của nghĩa sự việc.
- Nghĩa sự việc thường được thể hiện ở
thành phần ngữ pháp nào của câu?
Nghĩa sự việc:
thành phần nghĩa ứng với sự
việc mà câu đề cập đến.
Một số biểu hiện của nghĩa sự việc:
-
Câu biểu hiện hành động
Câu biểu hiện trạng thái, tính chất, đặc điểm
Câu biểu hiện quá trình
Câu biểu hiện tư thế
Câu biểu hiện sự tồn tại
Câu biểu hiện quan hệ
Nghĩa sự việc của câu thường được biểu
hiện nhờ những thành phần ngữ pháp
như chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ, khởi ngữ
và một số thành phần phụ khác.
GHI NHỚ
Nghĩa của câu bao gồm hai thành phần:
Nghĩa sự việc và nghĩa tình thái.
Nghĩa sự việc là nghĩa ứng với sự việc
được đề cập đến trong câu.
Nó thường được biểu hiện nhờ các từ ngữ
đóng vai trị chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ, khởi
ngữ và một số thành phần phụ khác.
Bài tập 2:
a, Nghĩa tình thái thể hiện ở các từ kể, thực, đáng. Các từ ngữ còn lại
biểu hiện nghĩa sự việc. Nghĩa tình thái: cơng nhận sự “danh giá” là
có thực nhưng chỉ thực ở một phương diện nào đó (từ kể), cịn ở
phương diện khác thì là điều đáng sợ.
b, Từ tình thái “có lẽ” thể hiện một phỏng đốn chỉ mới là khả năng,
chưa hồn tồn chắc chắn về sự việc (cả hai chọn nhầm nghề)
c, Câu có hai sự việc và hai nghĩa tình thái.
- Sự việc thứ nhất: họ cũng phân vân như mình. Sự việc này cũng
chỉ được phỏng đoán chưa chắc chắn (từ dễ = có lẽ, hình như,…)
- Sự việc thứ hai: mình cũng khơng biết rõ con gái mình có hư hay là
khơng. Người nói nhấn mạnh bằng ba từ tình thái đến, chính, ngay.
Bài tập 3:
Chọn từ ngữ thích hợp nhất có thể điền vào chỗ trống để câu
sau thể hiện đúng hai thành phần: nghĩa sự việc và nghĩa tình thái.
Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc, biết trọng người
có tài, /.../ khơng phải là kẻ xấu hay là vơ tình.
(Theo Nguyễn Tn, Chữ người tử tù)
hình như
có thể
hẳn
lẽ nào
họa chăng
Đáp án
Bài tập về nhà
- Phân tích biểu hiện của nghĩa sự việc trong
từng dòng thơ của bài thơ “Thương vợ” của
Trần Tế Xương.
- Soạn bài “Hầu trời” (Tản Đà).
