CĐ4 13.DT ngoai nhan TLBG

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<i><b>Khóa học LTĐH </b><b>KIT-1: Mơn Sinh học (Thầy Nguyễn Quang Anh) </b></i> <b>Di truyền ngoài nhân </b>

Hocmai.vn<i>– Ngơi trường chung của học trị Việt </i> <i><b>Tổng đài tư vấn: 1900 58-58-12 </b></i> <b>- Trang | 1 - </b>
<b>I. Di truyền ngoài nhân </b>

Trong tế bào sinh vật nhân thực Eukaryote, ngồi nhân tế bào, ADN cịn có trong ti thể và lạp thể ở
tế bào chất. ADN ở hai cơ quan tử này được gọi chung là các ADN ngoài nhân, hay ADN tế bào chất. Cơ
chế di truyền của hệ gen tế bào chất tuân theo các quy luật khác với hệ gen nhân. Tính trạng dạng màu ở
chồi của các cây hoa bốn giờ Mirabilis là một ví dụ về kiểu di truyền do gen tế bào chất quy định.

Nguyên nhân: Trong sự thụ phấn ở thực vật bậc cao, một tế bào trứng kích thước lớn chứa nhiều tế
bào chất phối hợp với nhân một hạt phấn không có tế bào chất bao quanh, do vậy hợp tử nhận hầu hết tế
bào chất từ trứng.

Ở động vật, cấu tạo tinh trùng tiêu giảm để dễ di chuyển. Chỉ có phần đầu chứa bộ nhân được bơm
vào tế bào trứng. Vì vậy tế bào chất của hợp tử chủ yếu lấy từ tế bào trứng, hiếm khi là từ tinh trùng. Các
đặc điểm di truyền ngoài nhân của mẹ được truyền cho tế bào con.

Thí nghiệm: Ở lúa đại mạch:

Lai thuận: P: mẹ: xanh lục x bố: Lục nhạt
F1: 100% xanh lục

Lai nghịch: mẹ: Lục nhạt x bố: Xanh lục
F1: 100% lục nhạt.

Nhận xét: Tính trạng ln di truyền theo dịng mẹ, chính tế bào chất của trứng quy định tính trạng màu sắc
ở lúa đại mạch.

<b>II. Sự di truyền các gen trong ti thể, lạp thể </b>

Tế bào chất không chỉ là môi trường hoạt động của hệ gen trong nhân mà trong đó cịn có những bào
quan cũng chứa những gen gọi là gen ngoài nhân hay gen ngồi nhiễm sắc thể.

Gen ngồi nhiễm sắc thể có trong lạp thể, ti thể, các plasmit ở vi khuẩn là những bào quan có khả năng tự
nhân đơi. Bản chất của gen ngoài nhân cũng là ADN.

Lượng ADN trong tế bào chất ít hơn nhiều so với lượng ADN trong nhân, hàm lượng không ổn
định, phụ thuộc vào trạng thái hoạt động sinh lý của tế bào.ADN ngoài NST có cấu trúc xoắn kép, trần,
dạng vịng. Ví dụ, ADN của lạp thể ở tế bào thực vật có dạng vịng giống ADN của một số vi khuẩn và
virut. ADN plasmit ở vi khuẩn là những phân tử nhỏ dạng vòng, chứa các gen kháng thuốc, bền vững với
các iơn kim loại...và có vai trị quan trọng trong kĩ thuật di truyền.

Bộ mã di truyền cũng có nhiều điểm khác với bộ mã di truyền trong nhân, gen ngồi NST cũng có
khả năng tự nhân đơi, nhưng sự nhân đơi khơng thật sự chính xác như gen nhân.

ADN ngoài nhiễm sắc thể cũng có đột biến và những biến đổi này cũng di truyền được. Chẳng hạn, ADN
của lục lạp bị đột biến làm mất khả năng tổng hợp chất diệp lục, do vậy lục lạp trở thành màu trắng. Lục
lạp trắng lại sinh ra những lục lạp trắng. Do vậy, trong cùng một tế bào lá có cả 2 loại lạp thể, xanh và
trắng. Sự phân phối ngẫu nhiên và không đều hai loại lạp thể này qua các lần phân bào sinh ra hiện tượng
lá có đốm xanh trắng (ví dụ ở cây vạn niên thanh). Trường hợp trên không giống đột biến bạch tạng của

<b>DI TRUYỀN NGOÀI NHÂN </b>

<b>Giáo viên: NGUYỄN QUANG ANH </b>

<i><b>Khóa học LTĐH </b><b>KIT-1: Mơn Sinh học (Thầy Nguyễn Quang Anh) </b></i> <b>Di truyền ngoài nhân </b>

Hocmai.vn<i>– Ngơi trường chung của học trị Việt </i> <i><b>Tổng đài tư vấn: 1900 58-58-12 </b></i> <b>- Trang | 2 - </b>
gen trong nhân làm cho toàn cây hoá trắng. Một số loại cây cảnh lá có nhiều màu lốm đốm cũng là do

<b>III. Các đặc điểm cơ bản của di truyền tế bào chất </b>

- Lai thuận lai nghịch kết quả biểu hiện kiểu hình ở đời con thay đổi.

- Di truyền qua tế bào chất vai trò chủ yếu thuộc về tế bào chất của tế bào sinh dục cái.

- Các tính trạng di truyền qua tế bào chất được truyền theo dịng mẹ (nhưng khơng nhất thiết mọi
đặc điểm di truyền theo mẹ đều liên quan tới các gen trong tế bào chất vì cịn những ngun nhân khác).

- Các tính trạng di truyền qua tế bào chất không tuân theo các định luật của thuyết di truyền qua
nhiễm sắc thể vì khi phân bào thì tế bào chất không được chia đều cho 2 tế bào con một cách chính xác
như các nhiễm sắc thể.

- Tóm lại, trong sự di truyền, nhân có vai trị chính nhưng tế bào chất cũng có vai trị nhất định.
Trong tế bào có 2 hệ thống di truyền: di truyền qua nhiễm sắc thể và di truyền ngoài nhiễm sắc thể tác
động qua lại lẫn nhau đảm bảo cho sự tồn tại sinh trưởng, phát triển của cơ thể.

<b>Phân biệt di truyền trong nhân và di truyền ngoài nhân </b>

Di truyền trong nhân Di truyền ngoài nhân

NST phân bố vào tế bào con như nhau Cơ quan tử phân chia ngẫu nhiên

NST cố định đặc trưng cho lồi Cơ quan tử khơng cố định và số lượng lớn

Nếu bị sai hỏng thì khơng thể thay thế Nếu bị sai hỏng, có thể thay thế bằng cách sinh sản
từ cơ quan tử khác

Vật chất di truyền của mẹ và của bố có vai trò
ngang nhau

Vật chất di truyền trong tế bào chất do mẹ quy định.

<b>Giáo viên : NGUYỄN QUANG ANH </b>

• 4
• 742
• 7