Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (293.85 KB, 11 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
---
<b>Sinh viên thực hiện : trần thị nhung, vhdt 15a<sub> </sub></b>
<b>Giảng viên hớng dẫn : ts. Vi văn an</b>
1
Hon thnh bài khóa luận này, ngồi sự cố gắng nổ lực của bản thân,
em còn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của nhiều tổ chức, cá nhân.
Em xin chân thành cảm ơn tới các Ban ngành, đoàn thể, các đồng chí
cán bộ UBND huyện Tân Kỳ, UBND xã Nghĩa Dũng và đồng bào người Thái
ba xóm Đồng Thờ, Dương Lễ, Đồng Kho đã giúp đỡ em trong việc cung cấp
tư liệu, quá trình đi điền dã để lấy tư liệu làm căn cứ khoa học phục vụ cho
Đồng thời, em gửi lời cảm ơn tới các Thầy Cô giáo khoa văn hóa dân
tộc thiểu số đã truyền đạt cho em những kiến thức bổ ích và giúp em hồn
thành bậc cử nhân văn hóa trong bốn năm học tập, rèn luyện tại trường Đại
học Văn hóa Hà Nội.
Đặc biệt, Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới Tiến Sĩ Vi Văn An,
người đã trực tiếp hướng dẫn và chỉ bảo em tận tình trong suốt quá trình em
thực hiện đề tài.
Do trình độ kiến thức chưa sâu, thời gian thu thập tài liệu tại địa
phương chưa nhiều, kinh nghiệm viết bài của người viết còn hạn chế, nên bài
khóa luận cịn nhiều thiếu sót. Em kính mong các Thầy Cơ giáo cùng bạn đọc
góp ý kiến bổ sung để bài viết được hoàn chỉnh hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
<i>Hà Nội, tháng 5 năm 2013 </i>
<i>Sinh viên </i>
2
<b></b>
<b>MỞ ĐẦU ... 2 </b>
1. Lý do chọn đề tài ... 4
3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ... 5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ... 7
5. Nguồn tư liệu của khóa luận ... 7
6. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ... 7
7. Bố cục của Khóa luận ... 8
<b>Chương 1: KHÁI QUÁT VỀ ĐỊA BÀN VÀ TỘC NGƯỜI NGHIÊN CỨU . 9 </b>
<b>1.1. Khái quát về xã Nghĩa Dũng, huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An ... 9 </b>
1.1.1. Điều kiện tự nhiên ... 9
1.1.2. Địa hình ... 9
1.1.3. Đất đai ... 10
1.1.4. Khí hậu ... 11
1.1.5. Sơng ngịi ... 14
1.1.6. Động thực vật ... 15
<b>1.2. Khái quát về người Thái ở xã Nghĩa Dũng ... 16 </b>
1.2.1. Tên gọi ... 16
1.2.2. Dân số ... 16
1.2.3. Lịch sử cư trú ... 16
1.2.4. Các hoạt động kinh tế ... 18
1.2.5. Các đặc trưng văn hóa ... 19
<b>Chương 2: ĐƯỜNG HỒ CHÍ MINH: TÁC ĐỘNG ĐỐI VỚI SỰ BIẾN </b>
<b>ĐỔI VĂN HÓA CỦA NGƯỜI THÁI ... 24 </b>
<b>2.1. Vài nét về lịch sử đường Hồ Chí Minh ... 24 </b>
<b>2.2. Các lĩnh vực tác động đến sự biến đổi văn hóa của người Thái ... 26 </b>
2.2.1. Những tác động trong văn hóa mưu sinh ... 27
2.2.2. Tác động tới sự thay đổi về văn hóa vật chất ... 37
2.2.3. Tác động đến thay đổi về văn hóa tinh thần ... 51
3
<b>Chương 3: VẤN ĐỀ BẢO TỒN, PHÁT HUY CÁC GIÁ TRỊ VĂN HÓA </b>
<b>TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI THÁI ... 68 </b>
<b>3.1. Đánh giá chung về những tác động của đường Hồ Chí Minh đến </b>
<b>văn hóa người Thái ... 68 </b>
3.1.1. Những tác động tích cực ... 68
3.1.2. Những tác động tiêu cực ... 70
<b>3.2. Một số giải pháp và kiến nghị để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa </b>
<b>truyền thống ... 72 </b>
3.2.1. Một số giải pháp ... 73
3.2.2. Một số kiến nghị ... 80
<b>KẾT LUẬN ... 85 </b>
<b>TÀI LIỆU THAM KHẢO ... 88 </b>
<b>PHẦN PHỤ LỤC ... 90 </b>
4
<b>1.Lýdochọnđềtài</b>
Một trong những mục đích chính của Đảng và Nhà nước ta khi đầu tư
xây dựng đường Hồ Chí Minh (trước đây gọi là Đường mịn Hồ Chí Minh
hay đường Trường Sơn) ngồi ý nghĩa có tính chiến lược về quân sự, phòng
tránh thiên tai, còn nhằm phát triển một hệ thống giao thơng đồng bộ, có hiệu
quả, phục vụ cho việc đi lại và giao thương Bắc-Trung-Nam. Có thể nói, việc
<i>đến sự biến đổi văn hóa truyền thống của người Thái xã Nghĩa Dũng, huyện </i>
<i>Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình. </i>
<b>2. Mục đích nghiên cứu </b>
5
Thơng qua việc tìm hiểu tác động của con đường, nội dung khóa luận
cũng hy vọng sẽ góp phần khẳng định vai trị to lớn của tuyến đường trong
việc thúc đẩy sự thay đổi và phát triển mọi mặt trong đời sống của đồng bào
Thái nơi đây.
Cuối cùng, đề xuất một số giải pháp cho các cấp ủy Đảng, chính quyền
địa phương trong việc tham gia bảo vệ, nâng cao hiệu quả hơn nữa việc khai
thác tiềm năng phát triển của tuyến đường trên địa bàn xã, giữ gìn và phát huy
các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc.
<b>3.Lịchsửnghiêncứuvấnđề</b>
Thời Pháp thuộc, có một số cơng trình của các học giả đề cập đến
<i>người Thái ở miền núi Nghệ An. Tiêu biểu phải kể đến Les Muong de Cua </i>
<i>Rao của tác giả Albert Louppe, do nhà in Viễn Đông, Hà Nội xuất bản năm </i>
1934. Trong cuốn sách này, ông khẳng định rằng người Mường, theo cách gọi
của người dân nơi đây, chính là người Phu thay, hậu duệ của người Thái có
lai giống rất ít với người Trung Quốc (Albert Louppe, 1934, tr.15). Trong
cơng trình này, ơng đã trình bày sơ lược một số nghi lễ trong đời sống của
người dân như cưới hỏi, tang ma, sinh đẻ và thờ cúng tổ tiên. Tuy nhiên, về
cơ bản ông mới dừng lại ở mức độ quan sát từ bên ngoài và viết ra theo cảm
nhận của một quan trị đến từ phương Tây.
Từ những năm 60 trở lại đây, sau khi miền Bắc giải phóng, việc
nghiên cứu về các dân tộc thiểu số ở Việt Nam, trong đó có người Thái,
được chú trọng hơn, do vậy trong thời gian này có nhiều cơng trình, bài viết
giới thiệu chung về các nhóm Thái ở Nghệ An, lần lượt được công bố, như
<i>Các dân tộc miền núi Bắc Trung Bộ (1964) của Mạc Đường; Sơ lược giới </i>
<i>thiệu các dân tộc Tày – Nùng – Thái ở Việt Nam (1968) của Lã Văn Lô và </i>
6
thuyết Tạo Khủn Chương (2010) do Phan Đăng Nhật và Vi Văn Kỳ đồng
chủ biên... Ngồi ra, cịn khá nhiều bài viết đăng trên Tạp chí Dân tộc học,
kỷ yếu hội thảo của các giả Đặng Nghiêm Vạn, Diệp Đình Hoa, Nguyễn Văn
Khánh, Phan Chí Thành...
<i>Tuy nhiên, cuốn sách đầu tiên viết về người Thái ở Nghệ An là Các </i>
<i>dân tộc thiểu số ở Nghệ An (1993) của tác giả Nguyễn Đình Lộc [30]. Cơng </i>
trình đã dành 22 trang viết về người Thái. Tác giả quan tâm đến lịch sử tộc
người, nói khá chi tiết về sự hình thành các nhóm địa phương của người Thái
ở Nghệ An. Ngồi ra, ơng cịn đề cập đến cuộc sống mưu sinh, các mối quan
hệ xã hội, dịng họ, hơn nhân và gia đình ở góc độ truyền thống.
7
<b>4.Đốitượngvàphạmvinghiêncứu</b>
Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là biến đổi văn hóa của người Thái
từ sự tác động của đường Hồ Chí Minh, đoạn đi qua xã Nghĩa Dũng, huyện
Tân Kỳ, trong đó tập trung phân tích tác động và ảnh hưởng của các yếu tố
văn hoá mới, dẫn tới những thay đổi về tập tục, nếp sống và sự biến đổi của
nhiều yếu tố văn hóa truyền thống của họ.
Phạm vi nghiên cứu tập trung vào địa bàn xã Nghĩa Dũng, nhất là 3 bản
Dương Lễ, Đồng Thờ và Đồng Kho nằm trên địa phận đoạn con đường đi qua.
<b>5.Nguồntưliệucủakhóaluận</b>
Nguồn tư liệu chính để hồn thành khóa luận là tư liệu thu thập được
qua điền dã tại thực địa. Do chủ đề của đề tài là đánh giá tác động của con
đường, nên tác giả buộc phải đi điền dã để cập nhật, thu thập số liệu và tư liệu
mới liên quan đến nội dung và yêu cầu đặt ra mà trước đây chưa hề có một
cơng trình, bài viết nào đề cập.
Khóa luận cũng kế thừa các tài liệu đã công bố của các nhà nghiên cứu
đi trước, nhất là những nghiên cứu về người Thái vùng đường 48 nói chung,
nhóm Tày Thanh (Thái Đen) ở Tân Kỳ nói riêng.
Bên cạnh đó, tác giả cũng tham khảo các báo cáo, số liệu của các ban,
ngành huyện Tân Kỳ, xã Nghĩa Dũng để bổ sung tư liệu thực địa.
<b>6.Cơsởlýluậnvàphươngphápnghiêncứu</b>
<i>Cơ sở lý luận </i>
8
Trong khi xem xét, phân tích, việc nghiên cứu các yếu tố tác động của
đường Hồ Chí Minh đối với sự biến đổi văn hóa truyền thống của người Thái
nơi đây luôn được đặt trong điều kiện lịch sử cụ thể, trong bối cảnh kinh tế-xã
hội của xã Nghĩa Dũng, huyện Tân Kỳ.
<i>Phương pháp nghiên cứu </i>
Để nhìn nhận, đánh giá xác thực về tác động của đường đối với sự biến
đổi văn hóa truyền thống của người Thái nơi đây, khóa luận sử dụng các
phương pháp: điền dã dân tộc học tại thực địa, bao gồm quan sát, phỏng vấn,
ghi chép; kết hợp sử dụng phương pháp chun gia. Ngồi ra, khóa luận cũng
<i>sử dụng các phương pháp phân tích, so sánh, thống kê, tổng hợp. </i>
<b>7.BốcụccủaKhóaluận</b>
Ngồi mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung chính của khóa
luận được kết cấu thành 3 chương:
<i>Chương 1: Khái quát về địa bàn và tộc người nghiên cứu </i>
<i>Chương 2: Đường Hồ Chí Minh: Tác động đối với sự biến đổi văn hóa </i>
của người Thái.
88
1. Vi Văn An (1999), Thiết chế Bản Mường truyền thống của người
Thái ở miền Tây Nghệ An, Luận án Tiến Sĩ Sử học
2. Ban chấp hành Đảng bộ xã Nghĩa Dũng,Tân Kỳ, Nghệ An, Lịch sử
Đảng bộ và nhân dân xã Nghĩa Dũng (1930-2010), Nxb Khoa học xã hội , HN
2012.
3. Trần Bình (2009), Văn hóa các dân tơc thiểu số vùng Tây Bắc, giáo
trình Trường đại học văn hóa Hà Nội.
4. Vi Văn Biên ( 2006), Văn hóa vật chất của người Thái ở Thanh Hóa
Và Nghệ An, Nxb Văn hóa dân tộc.
5. Bộ Giao thơng vận tải Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh
(8/2009), Mười năm xây dựng và phát triển ( 1999-2000), Nxb Giao thông
vận tải, HN
6. Lương Thị Đại- Lò Xuân Hinh, Khi đứa trẻ dân tộc Thái chào đời,
Nxb Văn hóa dân tộc, HN
7. Đinh Hồng Hải- Vương Trung (2012), Nhà ở cổ truyền của người
Cơ Tu và người Thái, Nxb Văn hóa dân tộc, HN
8. Hội khoa học xã hội Việt Nam ( 1978), “ Các dân tộc ít người ở
Việt Nam” ( các tỉnh phía Bắc).
9. Hồng Khơi (1989), Ngàn dặm Trường Sơn, Nxb Văn Hóa.
10. Quán Vi Miên ( với sự cộng tác của: Lô Vĩnh, Sầm Văn Nhàn,
Sầm Văn Bình, Lương Viết Thoại..) (2011), Văn hóa Thái Nghệ An, Nxb Lao
động.
89
<i>12. Nguyễn Đình Lộc (1993), Các dân tộc thiểu số ở Nghệ An, Nxb </i>
Nghệ An
13. Viện khoa học xã hội Việt Nam- Viện Ngôn ngữ học (2003), Từ
điển tiếng việt, Nxb Văn hóa thơng tin.
14. Các báo cáo tổng kết của UBND huyện, UBND xã, các xóm mà đề
tài nghiên cứu.
