CHỐNG LIỆT môn SINH bài 1 lí THUYẾT về TRAO đổi nước ở THỰC vật
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (255.57 KB, 2 trang )
– Hotline: 1900.7012
Thầy THỊNH NAM ( />
CHỐNG LIỆT MÔN SINH QUA 20 BÀI HỌC
KHOÁ HỌC DÀNH CHO HỌC SINH MẤT GỐC MƠN SINH
Lƣu ý: Hệ thống khố học của thầy THỊNH NAM chỉ có tại Hoc24h.vn
BÀI 1: TRAO ĐỔI NƢỚC Ở THỰC VẬT
PHẦN 1: HẤP THU NƢỚC VÀ ION KHOÁNG Ở RỄ
I. Rễ là cơ quan hấp thụ nƣớc
1. Hình thái của hệ rễ.
Hệ rễ được phân hoá thành các rễ chính và rễ bên, trên các rễ có các miền lông hút nằm gần đỉnh sinh trưởng
2. Rễ cây phát triển nhanh bề mặt hấp thụ.
- Cơ quan hút nước của cây chủ yếu là rễ, một số cây thuỷ sinh có thể hút nước qua thân, lá.
- Hệ rễ ăn sâu, lan rộng, phân nhánh, trên rễ có nhiều lơng hút để có bề mặt và độ dài tăng lên nhiều.
- Rễ có khả năng hướng nước, hướng hoá . . .
- Miền hấp thụ nước ở rễ: Mang nhiều lơng hút (thành mỏng khơng có citin, khơng bào lớn, có nhiều ti thể → tạo Ptt
lớn)
II. Cơ chế hấp thụ nƣớc và muối khoáng ở rễ cây
1. Hấp thụ nƣớc và muối khoáng từ đất vào tế bào lơng hút
Chỉ tiêu
Hấp thụ nƣớc
Hấp thụ iơn khống
so sánh
Cơ chế Nói cách khác cây hấp thu nƣớc thụ động Các ion khoáng di chuyển vào tế bào rễ một cách
hấp thụ
(Cơ chế thẩm thấu): Nước di chuyển từ môi có chọn lọc theo 2 cơ chế: Chủ động và thụ động.
trường nhược trương (Thế nước cao) trong đất - Cơ chế thụ động: Một số ion khoáng đi từ đất
vào tế bào lông hút (và các tế bào biểu bì cịn hoặc mơi trường dinh dưỡng (nơi có nồng độ ion
non khác), nơi có dịch bào ưu trương (Thế nước cao) vào tế bào lơng hút (nơi có nồng động ion
thấp hơn).
thấp hơn).
Cây hút nước theo cơ chế thẩm thấu do sự - Cơ chế thụ động: Một số ion khống mà cây có
chênh lệch áp suất thẩm thấu (từ nơi có Ptt thấp nhu cầu cao di chuyển từ đất hoặc mơi trường dinh
đến nơi có Ptt cao).
dưỡng vào rễ ngược chiều građien nồng độ. Có sự
tiêu tồn năng lượng.
Điều kiện Khi có sự chênh lệch thế nƣớc giữa đất (hoặc Khi có sự chênh lệch nồng độ ion khống giữa đất
xảy ra sự mơi trường dinh dưỡng) và tế bào lông hút:
và tế bào lông hút (theo cơ chế thụ động) hoặc có
hấp thụ
- Do q trình thoát hơi nước ở lá hút nước lên sự tiêu tốn năng lượng ATP (theo cơ chế thụ
phía trên làm giảm lượng nước trong tế bào động).
lông hút
- Nồng độ các chất tan trong rễ cao.
2. Dòng nƣớc và các ion khống đi từ lơng hút vào mạch gỗ của rễ.
Nước và các ion khoáng di chuyển từ đất vào mạch gỗ của rễ theo 2 con đường:
- Con đường thành tế bào – gian bào: Đi theo không gian giữa các tế bào và khơng gian giữa các bó sợi xenlulơzơ
bên trong thành tế bào đến đai Caspari thì chuyển sang con đường tế bào.
- Con đường chất nguyên sinh – không bào: Xuyên qua tế bào chất của các tế bào.
III. Ảnh hƣởng của môi trƣờng đối với qúa trình hấp thụ nƣớc và muối khống ở rễ cây
Độ thẩm thấu (áp suất thẩm thấu), độ axit (pH) và lượng ơxi của mơi trường (độ thống khí) các nhân tố này ảnh
hưởng đến sự hình thành, phát triển của lơng hút do đó sẽ ảnh hưởng đến q trình hấp thụ nước và các ion khống ở
rễ cây.
PHẦN 2: QUÁ TRÌNH VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY
Sau khi nước và các ion khoáng di chuyển vào mạch gỗ của rễ thì chúng được vận chuyển trong cây
Nước → Rễ → Thân → Lá → Dạng hơi
Trong cây có 2 dòng mạch:
- Dòng mạch gỗ (dòng đi lên) vận chuyển nước và các ion khoáng từ đất vào đến mạch gỗ của rễ rồi tiếp tục dâng
lên theo mạch gỗ trong thân để lan toả đến lá và những phần khác nhau của cây.
Hoc24h.vn – Nơi biến những ước mơ đại học thành hiện thực!
1
– Hotline: 1900.7012
Thầy THỊNH NAM ( />
- Dòng mạch rây (còn gọi là dòng đi xuống) vận chuyển các chất hữu cơ từ các tế bào quang phổ phiến lá chảy vào
cuống lá rồi đến nơi cần sử dụng hoặc dự trữ.
T/c so sánh
Cấu tạo
Thành phần
của
dịch
mạch
Động
lực
đẩy
dòng
mạch
Dòng mạch gỗ
Là cơ quan vận chuyển ngược chiều
trọng lực. Mạch gỗ gồm các tế bào chết
là quản bào và mạch ống. Các tế bào
cùng loại nối kế tiếp nhau tạo nên những
ống dài từ rễ lên lá.
Chủ yếu là nước, các ion khống, ngồi
ra cịn có các chất hữu cơ (Các axit
amin, vitamin, hooc môn) được tổng
hợp ở rễ.
- Là phối hợp của 3 lực:
+ Lực đẩy (áp suất rễ)
+ Lực hút do thoát hơi nước
+ Lực liên kết giữa các phân tử nước với
nhau và với vách tế bào mạch gỗ.
Dòng mạch rây
Là cơ quan vận chuyển thuận chiều trọng lực. Mạch
rây gồm các tế bào sống là ống rây và tế bào kèm. Các
ống rây nối đầu với nhau thành ống dài đi từ lá xuống
rễ.
Các sản phẩm đồng hoá ở lá, chủ yếu là: saccarơzơ,
axit amin…cũng như một số ion khống được sử dụng
lại như kali.
- Là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan cho
(lá) và cơ quan nhận (rễ).
PHẦN 3: THỐT HƠI NƢỚC Ở LÁ
I. Vai trị của thoát hơi nƣớc
- Thoát hơi nước là động lực đầu trên của dòng mạch gỗ giúp vận chuyển nước, các ion khoáng và các chất tan khác
từ rễ đến mọi cơ quan của cây trên mặt đất, tạo môi trường liên kết các bộ phận của cây, tạo độ cứng cho thực vật
thân thảo.
- Nhờ có thốt hơi nước, khí khổng mở ra cho khí CO2 khuyếch tán vào lálàm ngun liệu cho q trình quang hợp.
- Thốt hơi nước giúp hạ nhiệt độ của lá cây vào những ngày nắng nóng đảm bảo cho q trình sinh lý xảy ra bình
thường.
II. Thốt hơi nƣớc qua lá
II.1. Lá là cơ quan thốt hơi nƣớc.
- Số lượng tế bào khí khổng trên lá có liên quan đến sự thốt hơi nước của lá cây
- Ngồi tế bào khí khổng, sự thốt hơi nước của lá cây cịn được thực hiện qua lớp cutin.
II.2. Hai con đƣờng thoát hơi nƣớc qua khí khổng và qua cutin.
- Thốt hơi nước qua khí khổng:
Độ mở của khí khổng phụ thuộc chủ yếu vào hàm lƣợng nƣớc trong các tế bào khí khổng (tế bào hạt đậu). Khí tế
bào hạt đậu no nước → lỗ khí mở; khi tế bào hạt đậu mất nước → lỗ khí đóng lại.
Ngun nhân: Khi khí khổng mở sẽ làm cho tế bào hình hạt đậu mất nước giảm áp suất thẩm thấu và áp sát vào nhau
làm đóng khí khổng.
- Thốt hơi nước qua cutin trên biểu bì lá: Hơi nước có thể khuyếch tán qua bề mặt lá (lớp biểu bì của lá) gọi là thốt
hơi nước qua cutin. Lớp cutin càng dày thì thốt hơi nước càng giảm và ngược lại.
III. Các tác nhân ảnh hƣởng đến q trình thốt hơi nƣớc
- Nước ảnh hưởng đến q trình thốt hơi nước thơng qua việc điều tiết độ mở của khí khổng.
- Ánh sáng: Cường độ ánh sáng ảnh hưởng đến độ mở của khí khổng (Độ mở của khí khổng tăng khi cường độ chiếu
sáng tăng và ngược lại)
- Nhiệt độ, gió, một số ion khoáng cũng ảnh hưởng đến sự thoáyt hơi nước.
IV. Cân bằng nƣớc và tƣới tiêu hợp lí cho cây trồng
- Cân bằng nước: Khi A = B (Lượng nước do rễ hút vào – A, lượng nước thoát ra qua lá – B) mơ đủ nước, cây phát
triển bình thường.
- Dựa vào đặc điểm di truyền, pha sinh trưởng, phát triển của loài, đặc điểm của đất và thời tiết. Chẩn đoán nhu cầu
về nước của cây theo các chỉ tiêu sinh lí như áp suất thẩm thấu, hàm lượng nước và sức hút nước của lá cây.
Hoc24h.vn – Nơi biến những ước mơ đại học thành hiện thực!
2
